Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 626 final.

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 11 Δεκεμβρίου 2015 (OR. en) 15264/15 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: PI 102 RECH 308 EDUC 321 COMPET 563 SAN 436 AUDIO 35 CULT 90 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 10 Δεκεμβρίου 2015 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKELSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης COM(2015) 626 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Προς ένα σύγχρονο, πιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - COM(2015) 626 final. συνημμ.: COM(2015) 626 final 15264/15 sa DGG 3B EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 9.12.2015 COM(2015) 626 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Προς ένα σύγχρονο, πιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας EL EL

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Προς ένα σύγχρονο, πιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας 1. ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΟΡΑ Οι ψηφιακές τεχνολογίες, η εκτεταμένη ευρυζωνική σύνδεση και η εξάρτηση από το διαδίκτυο στην καθημερινή ζωή έχουν μεταβάλει τον τρόπο που παράγεται, διανέμεται και χρησιμοποιείται το δημιουργικό περιεχόμενο. Το διαδίκτυο έχει καταστεί βασικός δίαυλος διανομής. Το 2014, το 49 % των ευρωπαίων χρηστών του διαδικτύου είχαν πρόσβαση σε μουσική, βίντεο και παιχνίδια έγινε σε απευθείας σύνδεση 1. Επιχειρηματικά μοντέλα που ήταν άγνωστα πριν από μόλις 15 χρόνια και νέοι οικονομικοί παράγοντες όπως οι διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν πλέον καθιερωθεί και σήμερα οι διαδικτυακές υπηρεσίες αποτελούν κυρίαρχο μέσο για να απολαμβάνουν οι καταναλωτές το δημιουργικό περιεχόμενο, παράλληλα με τα μέσα σε υλική μορφή, όπως τα βιβλία και τα DVD. Η δημιουργία ψηφιακών αντιγράφων του περιεχομένου είναι εύκολη και γρήγορη. Συχνά οι ιδιώτες προσδοκούν να έχουν πρόσβαση στο ψηφιακό περιεχόμενο σε πολλαπλές συσκευές, οποτεδήποτε και οπουδήποτε στην ενιαία αγορά. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, τους είναι δύσκολο να κατανοήσουν τον λόγο. Οι κανόνες της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να προσαρμοστούν, ώστε όλοι οι παράγοντες της αγοράς και οι πολίτες να μπορούν να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες του νέου αυτού περιβάλλοντος. Χρειάζεται ένα πιο ευρωπαϊκό πλαίσιο για να ξεπεραστούν ο κατακερματισμός και οι τριβές στο πλαίσιο της εύρυθμης λειτουργίας της ενιαίας αγοράς. Ο εκσυγχρονισμός των κανόνων της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ανακοινώθηκε πρώτη φορά στις πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές του Προέδρου Juncker για τη νέα Επιτροπή και περιγράφηκε περαιτέρω στη στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά 2. Οι στόχοι είναι να επιτευχθεί ευρεία διαθεσιμότητα του δημιουργικού περιεχομένου σε ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι κανόνες της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας εξακολουθούν να παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας των δικαιούχων, και να διατηρηθεί ικανοποιητική ισορροπία με τους υπόλοιπους στόχους δημόσιας πολιτικής, όπως η εκπαίδευση, η έρευνα και η καινοτομία ή η ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία 3 στο ψηφιακό περιβάλλον. Οι στόχοι αυτοί διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο, τη διεθνή ανταγωνιστικότητα και την πολιτιστική πολυμορφία της Ευρώπης. Ανταποκρίνονται όλοι εξίσου τόσο στις ανάγκες των δικαιούχων όσο και των χρηστών του περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. 1 Eurostat, Community survey on ICT usage in households and by individuals («Κοινοτική έρευνα για τη χρήση των ΤΠΕ από νοικοκυριά και από μεμονωμένα άτομα»), 2014. 2 COM(2015) 192 final. 3 Σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες της οποίας η ΕΕ είναι συμβαλλόμενο μέρος. 2

Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας ανταμείβουν τη δημιουργικότητα και τις επενδύσεις στο δημιουργικό περιεχόμενο. Ένα πλαίσιο για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας το οποίο θα παρέχει υψηλό επίπεδο προστασίας αποτελεί τη βάση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών δημιουργικών βιομηχανιών. 4 Μαζί με τις αρχές της εσωτερικής αγοράς όσον αφορά την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών, τους κανόνες της ΕΕ περί ανταγωνισμού, καθώς και τις πολιτικές μας για τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και τον πολιτισμό, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της δέσμης κανόνων που διέπουν την κυκλοφορία του δημιουργικού περιεχομένου σε ολόκληρη την ΕΕ. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και άλλων τομέων πολιτικής καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο παράγεται αξία από την παραγωγή και τη διάδοση των έργων 5 και τον τρόπο με τον οποίο αυτή επιμερίζεται μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά. Η παρούσα ανακοίνωση, αναπτύσσοντας δράσεις που εξαγγέλθηκαν στη στρατηγική για την ψηφιακή ενιαία αγορά, περιγράφει τους τρόπους με τους οποίους η Επιτροπή προτίθεται να επιτύχει τον στόχο για «πιο σύγχρονο, πιο ευρωπαϊκού πλαίσιο σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας». Στην ανακοίνωση παρουσιάζεται σχέδιο που περιλαμβάνει στοχευμένες δράσεις με προτάσεις για το πολύ βραχυπρόθεσμο διάστημα, μεταξύ άλλων πρόταση για τη «δυνατότητα μεταφοράς» των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου που υποβάλλεται από κοινού με την παρούσα ανακοίνωση, δέσμη προτάσεων που έχει προγραμματιστεί για το 2016 και ένα μακρόπνοο όραμα. Το σχέδιο θα προωθηθεί σύμφωνα με τις αρχές της βελτίωσης της νομοθεσίας και βασίζεται στις προπαρασκευαστικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν κατά τα τελευταία έτη σχετικά με το ισχύον πλαίσιο, 6 στις οποίες περιλαμβανόταν εκτενής δημόσια διαβούλευση κατά την περίοδο 2013-2014 7. Λαμβάνονται υπόψη οι απόψεις που εξέφρασε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο πρόσφατο ψήφισμά του σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για το δικαίωμα του δημιουργού στην κοινωνία της πληροφορίας 8 και τα συμπεράσματα της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25-26 Ιουνίου 2015 9. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι πρέπει: 4 Κατά την περίοδο μεταξύ 2008 και 2010, οι βιομηχανίες που φέρουν την κύρια ευθύνη για τη δημιουργία και την παραγωγή έργων που καλύπτονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αντιστοιχούσαν στο 3,2 % του συνόλου της απασχόλησης και στο 4,2 % του ΑΕΠ της ΕΕ (Ευρωπαϊκό Γραφείο Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας/Γραφείο εναρμόνισης στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, «Intellectual property rights intensive industries: contribution to economic performance and employment in the European Union» («Κλάδοι έντασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας: συνεισφορά στις οικονομικές επιδόσεις και στην απασχόληση της ΕΕ»), (Σεπτέμβριος 2013), 5 Ο όρος «έργα» χρησιμοποιείται στο παρόν έγγραφο με την έννοια τόσο των έργων που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας όσο και άλλου αντικειμένου που προστατεύεται από τα συγγενικά δικαιώματα, ανάλογα με το πλαίσιο. 6 Το πλαίσιο αποτελείται από 10 οδηγίες, μεταξύ άλλων την οδηγία για το δικαίωμα του δημιουργού στην κοινωνία της πληροφορίας (2001/29/ΕΚ, «οδηγία για την κοινωνία της πληροφορίας») και την οδηγία για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας (2004/48/ΕΚ, «οδηγία IPRED», που συνδέεται με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας εν γένει). Το πλαίσιο αντικατοπτρίζει επίσης τις διεθνείς υποχρεώσεις που απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες των οποίων η ΕΕ και/ή τα κράτη μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη. 7 Το τελικό κείμενο της έκθεσης είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2013/copyright-rules/docs/contributions/consultationreport_en.pdf. 8 http://www.europarl.europa.eu/sides/getdoc.do?type=ta&reference=p8-ta-2015-0273&language=el. 9 http://data.consilium.europa.eu/doc/document/st-22-2015-init/el/pdf. 3

να ενισχυθεί η ενιαία αγορά και, εφόσον κριθεί δικαιολογημένο, να καθιερωθεί υψηλότερο επίπεδο εναρμόνισης των εν ισχύι κανόνων όσον αφορά τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ, ιδίως με την αντιμετώπιση των θεμάτων που συνδέονται με την εδαφικότητα των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας όπου απαιτείται, να προσαρμοστούν οι κανόνες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στις νέες τεχνολογικές συνθήκες, ώστε οι κανόνες να εξακολουθήσουν να εκπληρώνουν τους στόχους τους. Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και η σχετική νομοθεσία δεν επιτυγχάνουν τους στόχους τους μεμονωμένα. Οι ταινίες, το θέατρο, η μουσική, η λογοτεχνία, τα επιστημονικά συγγράμματα, η πολιτιστική κληρονομιά και η δημιουργική παραγωγή της υπόλοιπης Ευρώπης θα εξακολουθήσει να ανθεί και να διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο για την ανάπτυξη, την ταυτότητα και την κοινωνική πρόοδο της Ευρώπης, μόνον εάν δημιουργηθούν ανταγωνιστικές δημιουργικές βιομηχανίες και οι απαιτούμενοι μηχανισμοί της αγοράς. Τα οικονομικά και άλλα μέτρα στήριξης από τις δημόσιες αρχές, όπως επιτρέπονται από το δίκαιο του ανταγωνισμού, διαδραματίζουν επίσης ρόλο στην επίτευξη του εν λόγω στόχου. Στη στήριξη που παρέχεται από την ΕΕ περιλαμβάνονται το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» και η χρηματοδότηση της έρευνας και της καινοτομίας, ιδίως μέσω του προγράμματος «Ορίζοντας 2020». Επιπλέον, οι κανόνες της ΕΕ για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει, προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί, να είναι επικαιροποιημένοι, να μεταφέρονται ορθά στο εθνικό δίκαιο, να επιβάλλονται και να γίνονται κατανοητοί στην πράξη. 2. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΣΕ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΤΗΝ ΕΕ Η ΕΕ πρέπει να προσπαθήσει να πετύχει ευρεία διαθεσιμότητα υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου «χωρίς σύνορα», ώστε να προσφέρει μεγαλύτερη επιλογή και πολυμορφία στα άτομα. Η καλύτερη λειτουργία της ψηφιακής ενιαίας αγοράς θα παράσχει επίσης ευκαιρίες στους δημιουργούς και στις πολιτιστικές βιομηχανίες να διευρύνουν το κοινό και τις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και θα συμβάλει στην ικανότητά τους να αντιμετωπίσουν τον διεθνή ανταγωνισμό. Ωστόσο, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα περνάει τα σύνορα, η ψηφιακή ενιαία αγορά δεν έχει καταστεί ακόμη πραγματικότητα. Όταν τα άτομα ταξιδεύουν σε άλλο κράτος μέλος, συχνά δεν έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο στο οποίο έχουν γίνει συνδρομητές ή το οποίο έχουν αποκτήσει στη χώρα τους (π.χ. το περιεχόμενο δεν είναι «φορητό») 10. Το εύρος του περιεχομένου που διατίθεται στο διαδίκτυο στην οικεία χώρα δεν αντικατοπτρίζει το εύρος της ευρωπαϊκής πολιτιστικής παραγωγής και οι προσφορές νόμιμου περιεχομένου στο διαδίκτυο ευρωπαϊκών έργων απέχουν ακόμη πολύ από την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Τούτο ισχύει ειδικότερα στην περίπτωση των ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών έργων, για τη διανομή των 10 Σε πρόσφατη έρευνα, 33 % των ερωτηθέντων (ποσοστό που ανέρχεται στο 65 % στην ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών) που δεν διαθέτουν επί του παρόντος συνδρομή επί πληρωμή για την πρόσβαση στο περιεχόμενο δήλωσε ότι, εάν επρόκειτο να προβούν σε τέτοια συνδρομή, θα θεωρούσαν σημαντικό να μπορούν να τη χρησιμοποιούν όταν ταξιδεύουν ή διαμένουν προσωρινά σε άλλο κράτος μέλος («Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 411 διασυνοριακή πρόσβαση στο επιγραμμικό περιεχόμενο», Αύγουστος 2015). 4

οποίων σε πολλές περιπτώσεις καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες, συμπεριλαμβανομένου και του διαδικτύου, πέραν των συνόρων ενός κράτους μέλους 11. Ακόμη και όταν τα έργα υπάρχουν, ο εντοπισμός και η εύρεσή τους είναι δύσκολα. Εξάλλου, οι χρήστες συχνά δεν έχουν πρόσβαση στις υπηρεσίες διανομής περιεχομένου που διατίθενται σε άλλα κράτη μέλη 12. Σε ένα διαδίκτυο που εγγενώς δεν έχει σύνορα αυτό δεν γίνεται κατανοητό από τα άτομα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει στη χρήση τεχνικών «λύσεων», όπως τα ιδεατά ιδιωτικά δίκτυα (VPN), με στόχο την πρόσβαση σε περιεχόμενο που δεν μπορεί να βρεθεί στην οικεία χώρα, και τούτο μπορεί να τροφοδοτήσει την πειρατεία 13. Ένα άλλο παράδειγμα της σημερινής κατάστασης είναι ο αριθμός των έργων που αναμένεται να επωφεληθούν από την ευρύτερη έκθεση σε ολόκληρη την ΕΕ, αλλά που δεν μπορούν να βρεθούν σε οποιοδήποτε εμπορικό δίαυλο διανομής. Τα αίτια της κατάστασης αυτής είναι πολλαπλά. Μπορούν εν μέρει να αποδοθούν στα πνευματικά δικαιώματα και την εδαφική 14 τους εφαρμογή. Η εδαφικότητα των δικαιωμάτων δεν εμποδίζει τη χορήγηση πολυεδαφικών αδειών, 15 αλλά υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η χορήγησή τους είναι δύσκολη ή αδύνατη. Οι δικαιούχοι δύνανται να αποφασίσουν να περιορίσουν το εδαφικό πεδίο εφαρμογής των αδειών που χορηγούνται στους παρόχους υπηρεσιών και, ως εκ τούτου, οι υπηρεσίες περιορίζονται σε μία μόνο ή σε ορισμένες επικράτειες. Οι πάροχοι υπηρεσιών δύνανται να αποφασίσουν να περιορίσουν μια υπηρεσία σε μια συγκεκριμένη επικράτεια, ακόμη και όταν διαθέτουν άδεια να καλύπτουν ευρύτερη εδαφική περιοχή, μεταξύ άλλων και το σύνολο της ΕΕ, ή η άδεια αυτή είναι στη διάθεσή τους. Επιπλέον, οι άδειες που έχουν αποκτηθεί, ιδίως για τα επιγραμμικά δικαιώματα, μπορεί να παραμείνουν ανεκμετάλλευτες. Η χρηματοδότηση νέων ευρωπαϊκών παραγωγών του οπτικοακουστικού τομέα βασίζεται, σε μεγάλο βαθμό, σε εδαφικές άδειες σε συνδυασμό με εδαφική αποκλειστικότητα που 11 Σε μελέτη που κάλυψε δείγμα 50 ευρωπαϊκών ταινιών σε έξι παρόχους διαδικτυακών υπηρεσιών σε επτά κράτη μέλη, η μέση διαθεσιμότητα ήταν μόλις 19 % (υπολογισμοί της Επιτροπής βάσει στοιχείων στο «Παράρτημα Κατ αίτηση οπτικοακουστικές αγορές στην ΕΕ», έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου του Οπτικοακουστικού Τομέα για τη ΓΔ CONNECT, Απρίλιος 2014). 12 Σε πρόσφατη έρευνα, ποσοστό μεγαλύτερο από το ήμισυ (53 %) των προσώπων που ανέφεραν ότι προσπάθησαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε ψηφιακό περιεχόμενο ή να το τηλεφορτώσουυν από ηλεκτρονική υπηρεσία για χρήστες σε άλλο κράτος μέλος (έως και το 30 % του πληθυσμού σε ένα κράτος μέλος) δήλωσαν ότι το έπραξαν διότι αναζητούσαν περιεχόμενο που δεν διατίθεται στη χώρα τους περίπου το ίδιο ποσοστό (56 %) δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν προβλήματα στην προσπάθειά τους να το πράξουν («Έκτακτο Ευρωβαρόμετρο 411 διασυνοριακή πρόσβαση σε επιγραμμικό περιεχόμενο», Αύγουστος 2015). 13 Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, ποσοστό 22 % των Ευρωπαίων θεωρεί ότι είναι αποδεκτό να τηλεφορτώνει ή να αποκτά πρόσβαση σε περιεχόμενο που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα παράνομα όταν δεν υπάρχει νομική εναλλακτική επιλογή στη χώρα τους (Γραφείο εναρμόνισης στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς, «European citizens and intellectual property: perception, awareness and behaviour» - «Ευρωπαίοι πολίτες και διανοητική ιδιοκτησία: αντίληψη, συνείδηση και συμπεριφορά», Νοέμβριος 2013). 14 Τα δικαιώματα των δημιουργών και άλλων δικαιούχων (ερμηνευτών ή εκτελεστών, παραγωγών και ραδιοτηλεοπτικών φορέων) είναι σε μεγάλο βαθμό εναρμονισμένα σε επίπεδο ΕΕ. Ωστόσο τα πνευματικά δικαιώματα εξακολουθούν να είναι εδαφικά. Τούτο σημαίνει ότι, αντί της ύπαρξης ενιαίου τίτλου πνευματικής ιδιοκτησίας που να ισχύει ταυτόχρονα σε όλη την ΕΕ, υπάρχουν 28 χωριστά εθνικά συστήματα. Για τη χρήση ενός έργου σε όλα τα κράτη μέλη απαιτείται η σύναψη μίας ή περισσότερων αδειών, που να καλύπτουν κάθε εθνική επικράτεια. 15 Καταβλήθηκαν προσπάθειες να καταστεί ευκολότερη η χορήγηση πολυεδαφικών αδειών μέσω της οδηγίας σχετικά με τη συλλογική διαχείριση των δικαιωμάτων (2014/26/ΕΕ). 5

χορηγείται σε μεμονωμένους διανομείς ή παρόχους υπηρεσιών. Τούτο θεωρείται απαραίτητο από την ευρωπαϊκή οπτικοακουστική βιομηχανία για να διατηρηθεί η βιώσιμη χρηματοδότηση, αλλά μπορεί να αποτρέπει τους παρόχους υπηρεσιών και τους διανομείς από το να παρέχουν διασυνοριακή «δυνατότητα μεταφοράς» των υπηρεσιών ή να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε άλλα κράτη μέλη. Για τα εξαντλημένα έργα στις γενικές δυσκολίες απόκτησης άδειας ψηφιοποίησης και διάθεσης στην εγχώρια αγορά προστίθενται νομικά θέματα που επηρεάζουν τη διασυνοριακή τους πρόσβαση. Τούτο περιορίζει τη διαθεσιμότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς στο διαδίκτυο. Για τις ραδιοφωνικές και ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, η οδηγία για τη δορυφορική και καλωδιακή μετάδοση 16 περιλαμβάνει ήδη κανόνες με στόχο να διευκολυνθεί η εκκαθάριση δικαιωμάτων που απαιτείται για ορισμένες διασυνοριακές δραστηριότητες. Οι κανόνες αυτοί καθορίστηκαν πολύ πριν από την έλευση του διαδικτύου ως διαύλου διανομής για τους ραδιοτηλεοπτικούς φορείς και ισχύουν μόνο για τις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και τις καλωδιακές αναμεταδόσεις. Η Επιτροπή πραγματοποιεί επί του παρόντος αναθεώρηση της εν λόγω οδηγίας για την ενδεχόμενη εφαρμογή της στο διαδικτυακό περιβάλλον. Εμπλέκονται και άλλοι παράγοντες. Για παράδειγμα, στον οπτικοακουστικό τομέα, διαδραματίζει καίριο ρόλο η «ετοιμότητα όσον αφορά την αγορά», δηλαδή πόσο ορατά είναι τα έργα για τους δυνητικούς δικαιοδόχους, και πόσο εύκολη είναι η αδειοδότησή τους, καθώς και η διαθεσιμότητά τους σε μορφή και σε καταλόγους που είναι έτοιμοι για χρήση. Ένα άλλο ζήτημα είναι το χάσμα μεταξύ των προσφορών περιεχομένου και της πραγματικής αξιοποίησής τους από τα δυνητικά ακροατήρια. Ο εντοπισμός και η εύρεση των έργων από τα άτομα πρέπει να γίνεται εύκολα εξαρχής 17, ακόμη και όταν τα έργα διανέμονται ήδη διαδικτυακά, και πρέπει να γίνονται κατανοητά σε μια γνωστή γλώσσα. Γενικά, υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ των πόρων για τη στήριξη της πολιτιστικά διαφοροποιημένης παραγωγής και των προσπαθειών που καταβάλλονται για την κυκλοφορία και την πρόσβαση 18. Η εξασφάλιση ευρύτερης πρόσβασης στο δημιουργικό περιεχόμενο σε απευθείας σύνδεση και η προώθηση της κυκλοφορίας του σε ολόκληρη την Ευρώπη, ως εκ τούτου, απαιτούν ευρύ φάσμα μέσων πολιτικής. Παράλληλα με την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ρόλο μπορεί επίσης να διαδραματίσει η στήριξη που παρέχει η ΕΕ μέσω του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και των προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας. Η εμπλοκή των δημιουργικών βιομηχανιών και των βιομηχανιών διανομής και των κρατών μελών θα διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο στο να καταστεί το περιεχόμενο ευρύτερα διαθέσιμο σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι δημιουργικές βιομηχανίες και οι βιομηχανίες διανομής κρατούν τα κλειδιά για την εξέλιξη των επιχειρηματικών μοντέλων, ενώ τα κράτη μέλη είναι πρωτίστως αρμόδια για τις πολιτιστικές πολιτικές στην ΕΕ. Τα 16 Οδηγία για τις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση (93/83/ΕΟΚ). 17 Η Επιτροπή εξετάζει επίσης τρόπους με τους οποίους μπορεί να προβληθεί το ευρωπαϊκό οπτικοακουστικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένου και του αλλοδαπού περιεχομένου, ως μέρος της αξιολόγησης της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (2010/13/ΕΕ). 18 Τούτο αντιμετωπίζεται από την ΕΕ με το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» (συγκεκριμένα με το υποπρόγραμμά του, MEDIA), που επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στην προώθηση και τη διανομή. 6

κράτη μέλη παρέχουν επίσης και διαχειρίζονται το μεγαλύτερο μέρος των δημόσιων κονδυλίων που στηρίζουν άμεσα την ευρωπαϊκή οπτικοακουστική βιομηχανία, τα οποία ανέρχονται σε 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως 19. Ο απώτερος στόχος της πλήρους διασυνοριακής πρόσβασης για όλα τα είδη περιεχομένου σε ολόκληρη την Ευρώπη πρέπει να εξισορροπηθεί με την ετοιμότητα της αγοράς να αντιδρά γρήγορα στις νομικές και πολιτικές αλλαγές και την ανάγκη διασφάλισης βιώσιμων χρηματοδοτικών μοντέλων για εκείνους που είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνοι για τη δημιουργία περιεχομένου. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτείνει μια σταδιακή προσέγγιση για την άρση των εμποδίων στη διασυνοριακή πρόσβαση στο περιεχόμενο και στην κυκλοφορία των έργων. Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή παρουσιάζει μαζί με την παρούσα ανακοίνωση πρόταση κανονισμού σχετικά με τη «δυνατότητα μεταφοράς» των υπηρεσιών επιγραμμικού περιεχομένου, ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι χρήστες που έχουν γίνει συνδρομητές ή έχουν αποκτήσει περιεχόμενο στη χώρα τους μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό, όταν βρίσκονται προσωρινά σε άλλο κράτος μέλος. Επιπλέον, προκειμένου να καταστεί δυνατή η ευρύτερη διαδικτυακή πρόσβαση στα έργα από τους χρήστες σε όλη την ΕΕ, η Επιτροπή αξιολογεί εναλλακτικές επιλογές και θα εξετάσει το ενδεχόμενο υποβολής νομοθετικών προτάσεων προς έγκριση την άνοιξη του 2016, στις οποίες θα συμπεριλαμβάνονται τα εξής: Ενίσχυση της διασυνοριακής διανομής τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων στο διαδίκτυο, υπό το πρίσμα των αποτελεσμάτων της αναθεώρησης της οδηγίας για τη δορυφορική και καλωδιακή μετάδοση υποστήριξη των δικαιούχων και των διανομέων προκειμένου να καταλήξουν σε συμφωνία σχετικά με τις άδειες που καθιστούν δυνατή τη διασυνοριακή πρόσβαση στο περιεχόμενο, συμπεριλαμβανομένης της ικανοποίησης των διασυνοριακών αιτημάτων από άλλα κράτη μέλη, προς όφελος τόσο των ευρωπαίων πολιτών όσο και των εμπλεκόμενων φορέων στα διάφορα στάδια της οπτικοακουστικής αλυσίδας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα εξεταστεί ο ρόλος της διαμεσολάβησης ή παρόμοιων μηχανισμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, με σκοπό να συμβάλουν στη χορήγηση τέτοιων αδειών διευκόλυνση της ψηφιοποίησης και διάθεσης των μη διαθέσιμων στο εμπόριο έργων, μεταξύ άλλων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή, με τη μόχλευση του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» και άλλων μέσων πολιτικής, πρόκειται επίσης: να προωθήσει περαιτέρω εργαλεία για την προσέλκυση περισσότερων ευρωπαϊκών έργων στην ενιαία αγορά, μεταξύ άλλων τη δημιουργία έτοιμων προς προσφορά καταλόγων ευρωπαϊκών ταινιών, την ανάπτυξη κόμβων αδειοδότησης (για να συμβάλουν στην αδειοδότηση έργων που δεν είναι ακόμη διαθέσιμα σε ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος), καθώς και τη μεγαλύτερη χρήση τυποποιημένων αναγνωριστικών κωδικών των έργων (μεταξύ άλλων, διερευνώντας τις σχέσεις με 19 Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο του Οπτικοακουστικού Τομέα, «Δημόσια χρηματοδότηση ταινιών και οπτικοακουστικών έργων στην Ευρώπη», Οκτώβριος 2011. Ο αριθμός αυτός αναφέρεται στο έτος 2009 και περιλαμβάνει μόνο την άμεση στήριξη (συμπεριλαμβανομένης της στήριξης σε επίπεδο ΕΕ, η οποία ωστόσο συνιστούσε μικρό ποσοστό επί του συνόλου). 7

το υποπρόγραμμα MEDIA) να στηρίξει την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού φορέα συγκέντρωσης των διαδικτυακών εργαλείων αναζήτησης 20 που προορίζεται για τους τελικούς χρήστες (επιγραμμική ευρετηρίαση των διαθέσιμων νόμιμων προσφορών) και των εθνικών εργαλείων αναζήτησης, καθώς και να προωθήσει την αποδοτικότερη χρηματοδότηση και χρήση του υποτιτλισμού και της μεταγλώττισης που υποστηρίζονται από δημόσια κονδύλια να εντατικοποιήσει τον διάλογο με την οπτικοακουστική βιομηχανία για την προώθηση των νόμιμων προσφορών και τη δυνατότητα εντοπισμού και εύρεσης των ταινιών (στο πλαίσιο της νέας εταιρικής της σχέσης με τα εθνικά ταμεία υποστήριξης ταινιών), με σκοπό την εξεύρεση τρόπων για μεγαλύτερη αξιοποίηση των υφιστάμενων ευρωπαϊκών ταινιών (με το ευρωπαϊκό φόρουμ κινηματογράφου), και να διερευνήσει εναλλακτικά μοντέλα χρηματοδότησης, παραγωγής και διανομής στον τομέα των κινουμένων σχεδίων που είναι κλιμακούμενα σε ευρωπαϊκό επίπεδο (σε ένα διαρθρωμένο φόρουμ συνεργασίας του κλάδου). 3. ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΕΞΑΙΡΕΣΕΩΝ ΣΤΑ ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ Ο κατακερματισμός των κανόνων για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ είναι ιδιαίτερα εμφανής στον τομέα των εξαιρέσεων. Η εφαρμογή των εξαιρέσεων που προβλέπονται στην ενωσιακή νομοθεσία είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, προαιρετική για τα κράτη μέλη 21. Συχνά οι εξαιρέσεις δεν ορίζονται λεπτομερώς. Κατά συνέπεια, μια εξαίρεση στο δίκαιο ενός κράτους μέλους μπορεί να μην υφίσταται στο δίκαιο ενός γειτονικού κράτους, ή να υπόκειται σε διαφορετικούς όρους ή το πεδίο εφαρμογής της να είναι διαφορετικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η εφαρμογή μιας συγκεκριμένης εξαίρεσης στο δίκαιο των κρατών μελών της ΕΕ είναι στενότερη από ό,τι επιτρέπει το ενωσιακό δίκαιο 22. Οι περισσότερες εξαιρέσεις δεν έχουν επιπτώσεις πέρα από ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος. Ορισμένες από αυτές μπορεί επίσης να πρέπει να επανεξετασθούν υπό το πρίσμα της σημερινής τεχνολογικής πραγματικότητας. Η κατάσταση αυτή φαίνεται ότι δημιουργεί προβλήματα, ιδίως για τις εξαιρέσεις που συνδέονται στενά με την εκπαίδευση, την έρευνα και την πρόσβαση στη γνώση. Η ενωσιακή εξαίρεση για τη διδασκαλία αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα του διαφορετικού τρόπου με τον οποίο τα κράτη μέλη εφαρμόζουν τις εξαιρέσεις, ιδίως όταν εξετάζει κανείς την αντίληψη των κρατών μελών για το πώς η εξαίρεση πρέπει να εφαρμόζεται στα ψηφιακά περιβάλλοντα. 20 Σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την παραβίαση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. 21 Το ενωσιακό δίκαιο προβλέπει μόνο δύο υποχρεωτικές εξαιρέσεις: στο άρθρο 5 παράγραφος 1 της οδηγίας για την κοινωνία της πληροφορίας, η οποία καλύπτει ορισμένες προσωρινές πράξεις αναπαραγωγής, και στο άρθρο 6 της οδηγίας σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορφανών έργων (2012/28/ΕΕ). 22 Η νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) έχει επανειλημμένα αναγνωρίσει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να ασκούν τη διακριτική ευχέρεια που διαθέτουν κατά την εφαρμογή των εξαιρέσεων που προβλέπονται στο εθνικό τους δίκαιο εντός των ορίων που επιβάλλει το ενωσιακό δίκαιο. Ειδικότερα, τα κράτη μέλη δεν είναι ελεύθερα να καθορίζουν τις παραμέτρους μιας δεδομένης εξαίρεσης κατά τρόπο ασυνεπή και μη εναρμονισμένο, ο οποίος διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο (υπόθεση C-467/08 Padawan). Το ΔΕΕ αποφάνθηκε επίσης ότι, ενώ οι εξαιρέσεις πρέπει να ερμηνεύονται στενά, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητά τους ώστε να καθίσταται δυνατή η εξυπηρέτηση του σκοπού της εξαίρεσης (υπόθεση C-145/10, Painer). 8

Οι διαφορές αυτές θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως τροχοπέδη για τις τάσεις της εκπαίδευσης, όπως τα διαδικτυακά μαθήματα, η χρήση των τεχνολογιών και του ψηφιακού υλικού στην τάξη και η διασυνοριακή μάθηση που έχουν κερδίσει σημαντικό έδαφος τα τελευταία έτη 23. Επιπλέον, η ανομοιογενής εθνική εφαρμογή της εξαίρεσης που κοινώς αποκαλείται «εξαίρεση του πανοράματος», η οποία επιτρέπει στα άτομα να βγάζουν και να μεταφορτώνουν φωτογραφίες έργων, όπως κτιρίων ή καλλιτεχνικών έργων, που βρίσκονται μόνιμα σε δημόσιους χώρους, μπορεί να οδηγήσει σε αβεβαιότητες. Ομοίως, ο προαιρετικός χαρακτήρας και η έλλειψη διασυνοριακών επιπτώσεων της εξαίρεσης της αναπηρίας δημιουργούν προβλήματα. Για παράδειγμα, καθιστούν δύσκολη την πρόσβαση των ατόμων με προβλήματα ανάγνωσης εντύπων σε ειδικούς μορφότυπους που έχουν δημιουργηθεί σύμφωνα με την εξαίρεση από τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας από άλλο κράτος μέλος. Η ΕΕ έχει αναλάβει διεθνή δέσμευση για την αντιμετώπιση του εν λόγω ζητήματος με την υπογραφή της Συνθήκης του Μαρακές, 24 η οποία πρέπει πλέον να επικυρωθεί και να τεθεί σε εφαρμογή. Η ανάγκη να αντικατοπτρίζεται καλύτερα η τεχνολογική πρόοδος και να αποφεύγονται οι ανομοιογενείς καταστάσεις στην ενιαία αγορά είναι επίσης σαφής με την εξόρυξη δεδομένων και κειμένων, με την οποία μεγάλες ποσότητες ψηφιακού περιεχομένου διαβάζονται και αναλύονται από μηχανές στο πλαίσιο της επιστήμης και της έρευνας. Η έλλειψη σαφούς ενωσιακής διάταξης σχετικά με την εξόρυξη δεδομένων και κειμένων για τους σκοπούς της επιστημονικής έρευνας δημιουργεί αβεβαιότητες στην ερευνητική κοινότητα. Τούτο βλάπτει την ανταγωνιστικότητα και την επιστημονικό ηγετικό ρόλο της ΕΕ σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία οι δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας εντός της ΕΕ πρέπει να διεξάγονται όλο και περισσότερο με διασυνοριακή και διεπιστημονική συνεργασία και σε μεγαλύτερη κλίμακα, ως απάντηση στις μείζονες κοινωνικές προκλήσεις με τις οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες η έρευνα και η καινοτομία. Ομοίως, η ενωσιακή εξαίρεση που εξουσιοδοτεί τις βιβλιοθήκες και άλλα ιδρύματα να επιτρέπουν στους αναγνώστες να συμβουλεύονται τα έργα για έρευνα και ιδιωτική μελέτη εφαρμόζεται μόνο στους τερματικούς σταθμούς στους χώρους των βιβλιοθηκών, γεγονός που δεν λαμβάνει υπόψη τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες για άντληση πληροφοριών εξ αποστάσεως. Τέλος, η ενωσιακή εξαίρεση για τις δραστηριότητες συντήρησης από τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς χρήζει επίσης προσοχής, ιδίως διότι τα κράτη μέλη συχνά δεν λαμβάνουν υπόψη την ψηφιακή μορφή κατά την εφαρμογή της εξαίρεσης σε εθνικό επίπεδο 25. Η Επιτροπή θα λάβει μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι το ενωσιακό πλαίσιο σχετικά με τις 23 Σε έρευνα που διεξήχθη το 2013 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το 82 % των ιδρυμάτων ανέφεραν ότι προσφέρουν διαδικτυακά μαθήματα και το 40 % εκτιμούσαν ότι τουλάχιστον το ήμισυ των φοιτητών τους συμμετείχαν στην ηλεκτρονική μάθηση (Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων, «Η ηλεκτρονική μάθηση στα ευρωπαϊκά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης», Νοέμβριος 2014). 24 Συνθήκη του Μαρακές για τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε έντυπα για τυφλούς, άτομα με προβλήματα όρασης και λοιπά άτομα με προβλήματα ανάγνωσης εντύπων, υπογράφηκε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 30 Απριλίου 2014. 25 Το 90 % των θεσμικών συμμετεχόντων σε έρευνα που διεξήχθη το 2015 δήλωσε ότι διαθέτουν συλλογές που πρέπει να διαφυλαχθούν για τις μελλοντικές γενιές, και κατά μέσο όρο το 60 % δήλωσε ότι συλλέγουν υλικό «αρχικής ψηφιακής προέλευσης» (ENUMERATE, «Survey Report on Digitisation in European Cultural Heritage Institutions 2015» - «Έκθεση έρευνας για την ψηφιοποίηση της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς 2015», Ιούνιος 2015). 9

εξαιρέσεις που αφορά την πρόσβαση στη γνώση, την εκπαίδευση και την έρευνα είναι αποτελεσματικό στην ψηφιακή εποχή και πέραν των συνόρων. Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή θα προτείνει τη νομοθεσία που απαιτείται για την εφαρμογή της Συνθήκης του Μαρακές. Η Επιτροπή αξιολογεί εναλλακτικές λύσεις και θα εξετάσει το ενδεχόμενο νομοθετικών προτάσεων για άλλες ενωσιακές εξαιρέσεις έως την άνοιξη του 2016, ώστε: να επιτραπεί στους ερευνητικούς οργανισμούς δημοσίου συμφέροντος να προβαίνουν σε εξόρυξη κειμένων και δεδομένων περιεχομένου στο οποίο έχουν νόμιμη πρόσβαση, με πλήρη ασφάλεια δικαίου, για σκοπούς επιστημονικής έρευνας να αποσαφηνιστεί περισσότερο το πεδίο εφαρμογής της ενωσιακής εξαίρεσης «για τη διδασκαλία», καθώς και η εφαρμογή της στις ψηφιακές χρήσεις και την ηλεκτρονική μάθηση να δημιουργηθεί ελεύθερο πεδίο για συντήρηση από τα ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, που να αντικατοπτρίζει τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών για συντήρηση και τις ανάγκες των έργων αρχικής ψηφιακής προέλευσης και των ψηφιοποιημένων έργων να υποστηριχθεί η εξ αποστάσεως ανάγνωση, σε κλειστά ηλεκτρονικά δίκτυα, ερευνητικών και ακαδημαϊκών έργων που ανήκουν σε βιβλιοθήκες και σε άλλα σχετικά ιδρύματα, για έρευνα και ιδιωτική μελέτη να αποσαφηνιστεί η ισχύουσα ενωσιακή εξαίρεση που επιτρέπει τη χρήση των έργων που δημιουργήθηκαν για να βρίσκονται μόνιμα στο δημόσιο χώρο (η «εξαίρεση του πανοράματος»), προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι νέοι δίαυλοι διάδοσης. Ο γενικός στόχος είναι να αυξηθεί το επίπεδο εναρμόνισης, να καταστεί υποχρεωτική η εφαρμογή των σχετικών εξαιρέσεων για τα κράτη μέλη και να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω εξαιρέσεις λειτουργούν σε διασυνοριακό επίπεδο εντός της ΕΕ. Κατά την προετοιμασία των προτάσεων, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τη σχετική κατάσταση της αγοράς, καθώς και τις πρακτικές αδειοδότησης για τις σχετικές χρήσεις, και θα ληφθεί μέριμνα για τη συμμόρφωση με τις διεθνείς υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της «δοκιμής των τριών βημάτων» 26. Στόχος είναι η παροχή ενός νομικά ασφαλούς και προβλέψιμου συστήματος στους χρήστες και στους δικαιούχους. Τα τέλη που αποζημιώνουν τους δικαιούχους για τις εξαιρέσεις της αντιγραφής ιδιωτικής χρήσης και της φωτοαναπαραγωγής μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή εσόδων, αλλά δημιουργούν επίσης ζητήματα σχετικά με την ενιαία αγορά. Πολλά κράτη μέλη επιβάλλουν τα εν λόγω τέλη σε ευρύ φάσμα μέσων και συσκευών, και τα τέλη αυτά καθορίζονται, εφαρμόζονται και χορηγούνται με ποικίλους διαφορετικούς τρόπους. Τούτο έχει προκαλέσει σημαντική ανασφάλεια δικαίου. Η εκτεταμένη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έχει διευκρινίσει ορισμένα από τα ζητήματα που επισημάνθηκαν στην έκθεση Vitorino του 2013 27 ως επιζήμια για την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Ωστόσο, οι εθνικές διαφορές που 26 Η «δοκιμή τριών σταδίων», που κατοχυρώνεται στις βασικές διεθνείς συνθήκες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, προβλέπει ότι εξαιρέσεις εφαρμόζονται μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις οι οποίες δεν αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου ή άλλου προστατευομένου αντικειμένου και δεν θίγουν αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του δικαιούχου. 27 Αυτό ήταν το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας διαμεσολάβησης, υπό την εποπτεία του κ. António Vitorino. 10

εξακολουθούν να υφίστανται μπορεί να είναι προβληματικές, ιδίως όταν τα προϊόντα που υπόκεινται σε τέλη αποτελούν αντικείμενο εμπορίας σε ολόκληρη την ΕΕ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα τέλη επιβάλλονται από τα κράτη μέλη, ανεξάρτητα από τις πληρωμές που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί σε άλλα κράτη μέλη, ή χωρίς το κατάλληλο καθεστώς απαλλαγής ή επιστροφής. Μπορεί επίσης να προκύψουν αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά όταν επιβάλλονται τέλη σε προϊόντα για επαγγελματική χρήση. Οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι με έλλειψη σαφήνειας και διαφάνειας. Μπορούν επίσης να υπάρξουν πρακτικές που εισάγουν διακρίσεις στη διανομή των εισπραττόμενων τελών οι οποίες ευνοούν τους εθνικούς δικαιούχους. Η εν λόγω κατάσταση μπορεί να δικαιολογήσει παρέμβαση σε ενωσιακό επίπεδο, προκειμένου να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη σαφήνεια και να τεθεί τέλος στις σημαντικές στρεβλώσεις. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη για λήψη μέτρων προκειμένου να διασφαλίσει ότι, όταν τα κράτη μέλη επιβάλλουν τέλη για την αντιγραφή ιδιωτικής χρήσης και τη φωτοαναπαραγωγή προς αποζημίωση των δικαιούχων, τα διάφορα συστήματα λειτουργούν ορθά στην ενιαία αγορά και δεν δημιουργούν εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Στα ζητήματα που μπορεί να χρειάζεται να αντιμετωπιστούν συγκαταλέγονται η σχέση μεταξύ αποζημίωσης και ζημίας των δικαιούχων, η σχέση μεταξύ συμβατικών συμφωνιών και επιμερισμού των τελών, οι διπλές πληρωμές, η διαφάνεια έναντι των καταναλωτών, οι απαλλαγές και οι αρχές που διέπουν τα συστήματα επιστροφής, καθώς και η απαγόρευση των διακρίσεων μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών όσον αφορά τη διανομή των εισπραττόμενων τελών. Η Επιτροπή θα προωθήσει επίσης διάλογο προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα τέλη μπορούν να διανέμονται πιο αποτελεσματικά στους δικαιούχους. 4. ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΕΥΡΥΘΜΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας είναι η δυνατότητα των δικαιούχων να χορηγούν άδειες και να αμείβονται για τη χρήση του περιεχομένου τους, συμπεριλαμβανομένου του περιεχομένου που διανέμεται σε απευθείας σύνδεση. Η παραγωγή πλούσιου και ποικίλου δημιουργικού περιεχομένου και καινοτόμων επιγραμμικών υπηρεσιών αποτελούν μέρος της ίδιας εξίσωσης. Και τα δύο δημιουργικό περιεχόμενο και επιγραμμικές υπηρεσίες είναι σημαντικά για την ανάπτυξη και την απασχόληση και την επιτυχία της οικονομίας του διαδικτύου. Ωστόσο, υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ανησυχία κατά πόσο οι ενωσιακοί κανόνες για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας εξασφαλίζουν ότι η αξία που παράγεται από ορισμένες από τις νέες μορφές διαδικτυακής διανομής περιεχομένου επιμερίζεται με δίκαιο τρόπο, ιδίως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι δικαιούχοι δεν είναι σε θέση να καθορίσουν τους όρους αδειοδότησης και να διαπραγματευθούν σε ισότιμη βάση με τους δυνητικούς χρήστες. Η κατάσταση αυτή δεν είναι συμβατή με τη φιλοδοξία της ενιαίας ψηφιακής αγοράς να προσφέρει ευκαιρίες για όλους και να αναγνωρίζει την αξία του περιεχομένου και της επένδυσης που διοχετεύεται σε αυτό. Σημαίνει επίσης ότι δεν επικρατούν οι ίδιες συνθήκες για τους διάφορους παράγοντες της αγοράς που συμμετέχουν σε αντίστοιχες μορφές διανομής. 11

Επί του παρόντος, οι εν λόγω συζητήσεις επικεντρώνονται σε ορισμένες διαδικτυακές πλατφόρμες και υπηρεσίες συγκέντρωσης. Είναι, ωστόσο, πιθανό να εξακολουθούν να προκύπτουν για όλες τις επιγραμμικές δραστηριότητες που αφορούν την εμπορική επαναχρησιμοποίηση ή αναμετάδοση περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτή την κατάσταση, τόσο νομικοί όσο και σχετικοί με την αγορά (μεταξύ άλλων η σχετική ισχύς στην αγορά των εμπλεκόμενων μερών). Από τη σκοπιά των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, μια σημαντική πτυχή είναι ο καθορισμός των δικαιωμάτων ενημέρωσης του κοινού και διάθεσης στο κοινό. Τα εν λόγω δικαιώματα διέπουν τη χρήση του περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στις ψηφιακές μεταδόσεις. Ως εκ τούτου, ο ορισμός τους καθορίζει τι συνιστά πράξη στο διαδίκτυο επί της οποίας οι δημιουργοί και οι δημιουργικές βιομηχανίες μπορούν να διεκδικήσουν δικαιώματα και μπορούν να διαπραγματευθούν τις άδειες και την αμοιβή. Υπάρχουν αμφισβητούμενες γκρίζες ζώνες και αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο με τον οποίο οι έννοιες αυτές ορίζονται στην ενωσιακή νομοθεσία, ιδίως όσον αφορά τις επιγραμμικές πράξεις που θεωρούνται «ενημέρωση του κοινού» (και για τις οποίες, ως εκ τούτου, απαιτείται άδεια από τους δικαιούχους), και ως προς τις προϋποθέσεις που ισχύουν 28. Τα θέματα αυτά δημιουργούν, αφενός, αβεβαιότητα στην αγορά και, αφετέρου, θέτουν υπό αμφισβήτηση την ικανότητα των εν λόγω δικαιωμάτων να μεταφέρουν στον διαδικτυακό κόσμο τη βασική αρχή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ότι για τις πράξεις εκμετάλλευσης πρέπει να παραχωρείται άδεια και να χορηγείται αμοιβή. Εκτός από τη σημασία της για τη δίκαιη κατανομή της αξίας στην ψηφιακή αγορά, η έλλειψη σαφήνειας ως προς τον ορισμό των δικαιωμάτων αυτών μπορεί επίσης να δημιουργήσει αβεβαιότητα για τους απλούς χρήστες του διαδικτύου. Γενικότερα, η κατάσταση εγείρει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο το ισχύον σύνολο δικαιωμάτων που αναγνωρίζονται από το ενωσιακό δίκαιο είναι επαρκές και καλά σχεδιασμένο. Για τους συναθροιστές ειδήσεων, ιδίως, έχουν επιχειρηθεί λύσεις σε ορισμένα κράτη μέλη, αλλά ενέχουν τον κίνδυνο μεγαλύτερου κατακερματισμού της ενιαίας ψηφιακής αγοράς. Επιπλέον, οι πλατφόρμες μπορούν επίσης να θεωρούν ότι δεν συμμετέχουν καθόλου σε πράξεις σχετικές με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, ή ότι οι δραστηριότητές τους έχουν απλώς τεχνικό, αυτόματο και παθητικό χαρακτήρα, που τους επιτρέπουν να επωφελούνται από την απαλλαγή από την ευθύνη της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο 29. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε έναυσμα για μια εντεινόμενη συζήτηση σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της εν λόγω απαλλαγής και την εφαρμογή της στους ταχέως εξελισσόμενους ρόλους και τις δραστηριότητες των νέων παραγόντων, και σχετικά με το αν αυτά υπερβαίνουν την απλή φιλοξενία ή την απλή μετάδοση περιεχομένου. Ένα άλλο σχετικό θέμα είναι η εύλογη αμοιβή των δημιουργών και των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών, οι οποίοι μπορεί να επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις διαφορές στη 28 Η εν λόγω έλλειψη ασφάλειας δικαίου έχει οδηγήσει στην υποβολή σειράς ερωτημάτων στο Δικαστήριο για έκδοση προδικαστικής απόφασης. 29 Οδηγία 2000/31/ΕΚ 12

διαπραγματευτική ισχύ κατά τη χορήγηση αδειών ή τη μεταφορά των δικαιωμάτων τους. Οι μηχανισμοί που οι ενδιαφερόμενοι προβάλλουν στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνουν τη ρύθμιση ορισμένων συμβατικών πρακτικών, των δικαιωμάτων αμοιβής από τα οποία δεν χωρεί παραίτηση, των συλλογικών διαπραγματεύσεων και της συλλογικής διαχείρισης των δικαιωμάτων. Η Επιτροπή μελετά και διεξάγει διαβούλευση 30 σχετικά με τους διάφορους παράγοντες που περιβάλλουν τον επιμερισμό της αξίας η οποία δημιουργείται από τις νέες μορφές διαδικτυακής διανομής έργων που προστατεύονται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μεταξύ των διαφόρων παραγόντων της αγοράς. Η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης μέτρων στον τομέα αυτό έως την άνοιξη του 2016. Στόχος θα είναι να εξασφαλιστεί ότι οι φορείς που συμβάλλουν στη δημιουργία αυτής της αξίας έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν πλήρως τα δικαιώματά τους, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτόν σε μια δίκαιη κατανομή της αξίας αυτής και στην επαρκή αμοιβή του περιεχομένου που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για επιγραμμικές χρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα εξετάσει κατά πόσο απαιτείται ανάληψη δράσης σχετικά με τον ορισμό των δικαιωμάτων της «ενημέρωσης του κοινού» και της «διάθεσης». Θα εξετάσει επίσης εάν χρειάζονται μέτρα ειδικά για τους συναθροιστές ειδήσεων, συμπεριλαμβανομένης της παρέμβασης στα δικαιώματα. Θα αξιολογηθεί επίσης ο ρόλος των μηχανισμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τους διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση αυτή πέρα από το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, ώστε να εξασφαλιστούν συνεκτικές και αποτελεσματικές αποκρίσεις πολιτικής. Οι πρωτοβουλίες σε αυτόν τον τομέα θα συνάδουν με τις εργασίες της Επιτροπής για τις διαδικτυακές πλατφόρμες ως μέρος της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά. Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης αν οι λύσεις σε ενωσιακό επίπεδο είναι αναγκαίες για την αύξηση της ασφάλειας δικαίου, της διαφάνειας και της ισορροπίας του συστήματος που διέπει την αμοιβή των δημιουργών και των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών στην ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές αρμοδιότητες. 5. ΠΑΡΟΧΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΗΜΕΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ Ο σεβασμός των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως και κάθε άλλου δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, είναι θεμελιώδους σημασίας για την προώθηση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας, καθώς και για τη δημιουργία εμπιστοσύνης στην αγορά. Τα δικαιώματα των οποίων η αποτελεσματική επιβολή δεν είναι δυνατή έχουν μικρή οικονομική αξία, ιδίως στην περίπτωση παραβιάσεων σε εμπορική κλίμακα κατά τις οποίες χρησιμοποιούνται ανέξοδα το έργο και οι επενδύσεις των δημιουργών, των δημιουργικών βιομηχανιών και των υπηρεσιών νόμιμης διανομής. Τέτοιες παραβιάσεις εμπορικής κλίμακας είναι, επί του παρόντος, πολύ συχνές και επιζήμιες, όχι μόνο για τους δικαιούχους, αλλά και για την οικονομία της ΕΕ στο σύνολό της. Απαιτείται ένα αποτελεσματικό και ισορροπημένο 30 Η Επιτροπή διεξάγει διαβούλευση σχετικά με τα θέματα αυτά καθώς και άλλα θέματα που συνδέονται με τις διαδικτυακές πλατφόρμες: https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/platforms. 13

σύστημα επιβολής 31 μέσω του αστικού δικαίου, που θα λαμβάνει πλήρως υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα, ώστε να μειωθούν οι δαπάνες για την καταπολέμηση των παραβιάσεων, ιδίως για τις μικρές επιχειρήσεις, και θα συμβαδίζει με την αύξηση του διασυνοριακού τους χαρακτήρα. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών απαιτεί νέα προσπάθεια και πιθανή αναθεώρηση ορισμένων πτυχών του ισχύοντος νομικού πλαισίου. Η προσέγγιση που συνίσταται στην παρακολούθηση της διαδρομής του χρήματος («follow the money»), η οποία εξετάζει τη συμμετοχή των διαφόρων κατηγοριών ενδιάμεσων φορέων παροχής υπηρεσιών, φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ελπιδοφόρα μέθοδος την οποία η Επιτροπή 32 και τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να εφαρμόζουν σε ορισμένους τομείς. Μπορεί να στερήσει όσους εμπλέκονται σε εμπορικές παραβιάσεις από τις ροές εσόδων (για παράδειγμα από τις πληρωμές των καταναλωτών και από τη διαφήμιση) που προέρχονται από τις παράνομες δραστηριότητές τους και, ως εκ τούτου, να λειτουργήσει αποτρεπτικά. Επιπλέον, το ισχύον νομικό πλαίσιο φαίνεται ότι δεν είναι απολύτως κατάλληλο για τις προκλήσεις που θέτει η ψηφιακή ενιαία αγορά, ιδίως όσον αφορά την εφαρμογή του δικαιώματος ενημέρωσης, τις αγωγές παραλείψεως και τις διασυνοριακές επιπτώσεις τους, τον υπολογισμό της αποζημίωσης και την επιστροφή των δικαστικών εξόδων. Επί του παρόντος, η Επιτροπή αξιολογεί τη λειτουργία του ευρύτερου πλαισίου των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και διεξάγει διαβούλευση με το κοινό 33 σχετικά με τα θέματα αυτά, σύμφωνα με τους στόχους της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά και της στρατηγικής για την εσωτερική αγορά 34. Είναι επίσης σημαντικό τα συστήματα που επιτρέπουν την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου από τις υπηρεσίες φιλοξενίας, μόλις εντοπιστεί, να είναι αποτελεσματικά και διαφανή και να αποτρέπουν την εσφαλμένη αφαίρεση νόμιμου περιεχομένου. Τα εν λόγω συστήματα, τα οποία εφαρμόζονται οριζόντια σε όλα τα είδη παράνομου περιεχομένου, είναι πολύ σημαντικά για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, διότι το υλικό που προστατεύεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας αντιπροσωπεύει μεγάλο μερίδιο του περιεχομένου που υπόκειται σε ανακοινώσεις. Η Επιτροπή θα λάβει άμεσα δράση για τη συμμετοχή, με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, στη δημιουργία και την εφαρμογή των μηχανισμών παρακολούθησης της διαδρομής του χρήματος («follow the money»), οι οποίοι θα βασίζονται σε αυτορρυθμιστική προσέγγιση, με στόχο την επίτευξη συμφωνιών έως την άνοιξη του 2016. Οι κώδικες δεοντολογίας σε ενωσιακό επίπεδο θα μπορούσαν να στηριχθούν σε νομοθεσία, εάν είναι αναγκαίο για να εξασφαλιστεί η πλήρης αποτελεσματικότητά τους. Όσον αφορά το νομικό πλαίσιο για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η Επιτροπή θα αξιολογήσει τις εναλλακτικές επιλογές και θα εξετάσει έως το φθινόπωρο του 2016 την ενδεχόμενη αναγκαιότητα τροποποίησης του νομικού πλαισίου με επίκεντρο τις παραβιάσεις εμπορικής κλίμακας, μεταξύ άλλων, προκειμένου να διευκρινιστούν, εφόσον χρειάζεται, οι 31 Το νομικό πλαίσιο της ΕΕ για την επιβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας καθορίζεται στην οδηγία για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (IPRED) και σε ορισμένες διατάξεις της οδηγίας για την κοινωνία της πληροφορίας. 32 COM(2013) 209 final. 33 http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=8580. 34 COM(2015) 550 final. 14

κανόνες για τον εντοπισμό των παραβατών, την εφαρμογή προσωρινών και ασφαλιστικών μέτρων καθώς και των αγωγών παραλείψεως και των διασυνοριακών τους επιπτώσεων, ο υπολογισμός και η κατανομή των αποζημιώσεων και των δικαστικών εξόδων. Επίσης, η Επιτροπή διενεργεί συνολική αξιολόγηση και δημόσια διαβούλευση σχετικά με τις διαδικτυακές πλατφόρμες,35 η οποία καλύπτει επίσης τους μηχανισμούς «αναγγελίας και δράσης» και το ζήτημα της διατήρησης της αποτελεσματικότητας της δράσης με την πάροδο του χρόνου (αρχή της οριστικής αφαίρεσης). 6. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΥ ΟΡΑΜΑΤΟΣ Τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας εξακολουθούν να έχουν σημασία για την οικονομία, την κοινωνία και τον πολιτισμό σε μακροπρόθεσμη βάση. Σε ορισμένους τομείς, η υπόσχεση για αγοραστραφείς λύσεις για την αντιμετώπιση των αναδυόμενων χρήσεων, ιδίως όσον αφορά τη διασυνοριακή διάσταση, θα χρειαστεί να παρακολουθείται. Γενικότερα, η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να ανταποκριθεί στην ανάγκη περαιτέρω σύγκλισης των εθνικών συστημάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς οι αγορές περιεχομένου προσεγγίζουν η μία την άλλη και η συμπεριφορά των χρηστών εξελίσσεται, με την υποστήριξη των γοργών τεχνολογικών εξελίξεων. Η αποτελεσματική και ομοιόμορφη εφαρμογή της νομοθεσίας για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρη την ΕΕ, τόσο από τους εθνικούς νομοθέτες όσο και τα δικαστήρια, θα εξακολουθήσει να είναι εξίσου σημαντική με τους ίδιους τους κανόνες. Οι πιθανές δυσκολίες και τα εμπόδια στην ενιαία αγορά πρέπει να εντοπίζονται όσο το δυνατό πιο έγκαιρα και να αντιμετωπίζονται μέσω κατάλληλων μηχανισμών. Η Επιτροπή θα διευκολύνει τη διεξαγωγή διαρθρωμένου διαλόγου μεταξύ των κρατών μελών προκειμένου να εξασφαλιστεί κοινή αντίληψη της ενωσιακής νομοθεσίας σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και η θα καλλιεργήσει τη σύγκλιση των εθνικών νομοθεσιών, ιδίως όσον αφορά την επιβολή. Επίσης, η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να επαγρυπνεί σχετικά με την ευθυγράμμιση του νομικού πλαισίου, συμπεριλαμβανομένων των εξαιρέσεων και των μηχανισμών αδειοδότησης, με τις εξελίξεις της αγοράς και τη συμπεριφορά των καταναλωτών. Τούτο πρέπει να γίνει δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα αναδυόμενα ζητήματα τα οποία απαιτούν περαιτέρω ανάλυση και παρακολούθηση. Θα διεξαγάγει διάλογο μεταξύ των εμπλεκομένων και θα προβεί σε περαιτέρω διαβούλευση, αν χρειαστεί. Η προσέγγιση αυτή είναι σταδιακή, προς την κατεύθυνση της υλοποίησης ενός μακροπρόθεσμου οράματος για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ: ένα περιβάλλον στο οποίο οι δημιουργοί και οι καλλιτέχνες ερμηνευτές ή εκτελεστές, οι δημιουργικές βιομηχανίες, οι χρήστες και όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα υπόκεινται στους ίδιους κανόνες, ανεξαρτήτως του πού βρίσκονται στην ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή δύναται να καλεί εμπειρογνώμονες για να την επικουρούν κατά τον προσδιορισμό της ανάγκης για 35 https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/platforms. 15

περαιτέρω μεταρρύθμιση των ενωσιακών κανόνων σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Η πλήρης εναρμόνιση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ, υπό τη μορφή ενιαίου κώδικα για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και ενιαίου τίτλου πνευματικής ιδιοκτησίας, θα απαιτούσε σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κανόνες μας σήμερα. Οι τομείς που μέχρι τώρα υπάγονται στη διακριτική ευχέρεια των εθνικών νομοθετών θα χρειαζόταν να εναρμονιστούν. Η ομοιόμορφη εφαρμογή των κανόνων θα απαιτούσε ενιαία δικαιοδοσία για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας με δικό της δικαστήριο, ώστε η αντιφατική νομολογία να μην οδηγεί σε μεγαλύτερο κατακερματισμό. Οι εν λόγω πολύπλοκες καταστάσεις δεν μπορούν να αποτελούν λόγο παραίτησης από το όραμα αυτό ως μακροπρόθεσμο στόχο. Παρά τις ιδιαιτερότητες που συνδέονται με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τη σχέση τους με τους εθνικούς πολιτισμούς, η δημιουργία ενιαίων τίτλων και ενιαίων εγχειριδίων κανόνων σε άλλους τομείς της διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως τα εμπορικά σήματα και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, που αποτελούν πλέον πραγματικότητα, συνοδεύτηκαν επίσης από δυσκολίες και μακρόχρονες περιόδους προετοιμασίας. Η ΕΕ πρέπει να επιδιώξει το όραμα αυτό για τον ίδιο λόγο για τον οποίο θέσπισε η ίδια κοινή νομοθεσία σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας: για την οικοδόμηση της ενιαίας αγοράς της ΕΕ, μιας δυναμικής ευρωπαϊκής οικονομίας και ενός χώρου στον οποίο η ποικιλόμορφη πολιτιστική, πνευματική και επιστημονική παραγωγή της Ευρώπης θα κυκλοφορεί σε ολόκληρη την ΕΕ όσο το δυνατόν πιο ελεύθερα. 16