Συσκευασία Τροφίμων Χάρτινη Συσκευασία Εισαγωγή Το χαρτί και το χαρτόνι είναι υλικά παραγόμενα από ίνες φυτικής κυτταρίνης οι οποίες διαπλέκονται για να σχηματίσουν ένα ενιαίο σύνολο. Σύμφωνα με τον ISO ως όριο διάκρισης του χαρτιού από το χαρτόνι είναι το βάρος των 225 g/m 2. Ιστορικά, το πρώτο χαρτί κατασκευάστηκε στην Κίνα το 100 μ.χ. Η τέχνη διαδόθηκε στους Άραβες το 750 μ.x. και στην συνέχεια σε όλον τον κόσμο. Το 10% της συνολικής παραγωγής χαρτιού χρησιμοποιείται στην συσκευασία και από αυτό το 50% στην συσκευασία των τροφίμων. 1
Πλεονεκτήματα χάρτινης συσκευασίας Χαμηλό κόστος Ελαφρύ υλικό Εύκολα διαθέσιμο Μεγάλες δυνατότητες εφαρμογής Εύκολα συνδυάζονται με άλλα υλικά Διατηρούν τις ιδιότητες τους σε μεγάλο εύρος θερμοκρασίας Άριστα αποτελέσματα εκτύπωσης Δεν μολύνουν το περιβάλλον Ανακύκλωση Μειονεκτήματα Μεγάλη διαπερατότητα Διαβρέχονται Έχουν ανάγκη πρόσθετης προστασίας Παραγωγή χαρτιού Σαν πρώτες ύλες χρησιμοποιούνται τα: ξύλο (85%), λινάρι, άχυρο, βαμβάκι, ανακυκλωμένο χαρτί. Το ξύλο αποτελείται από κυτταρίνη (μακριές αλυσίδες 8000-10000 μορίων β-γλυκόζης), ημικυτταρίνες (μικρότερες αλυσίδες που περιέχουν ξυλόζη, μαννόζη, αραβινόζη, γαλακτόζη κ.α), λιγνίνες που δεν έχουν ινώδη υφή. Για την παραγωγή του χαρτιού ξύλο (κωνοφόρων) αρχικά τεμαχίζεται και πολτοποιείται με νερό παρουσία οξέως ή ισχυρής βάσης (υδρόλυση) ώστε να απομακρυνθεί το μεγαλύτερο μέρος των ημικυτταρινών και της λιγνίνης. Στη επεξεργασία Kraft χρησιμοποιούνται επιπλέον θειικά άλατα κατά την πολτοποίηση με αποτέλεσμα το χαρτί που παράγεται να είναι ανθεκτικό. Στην επεξεργασία με θειώδη άλατα ο πολτός έχει ανοικτότερο χρώμα αλλά το χαρτί που παράγεται δεν είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό. Ο πολτός του χαρτιού αποχρωματίζεται (λεύκανση) με χλώριο ή H 2 O 2 αφήνεται σε επίπεδη επιφάνεια να χάσει μέρος του νερού και στην συνέχεια πιέζεται ανάμεσα σε δύο κυλίνδρους σε υψηλή θερμοκρασία για να στεγνώσει πλήρως (υγρασία <10%). 2
Δομές κυτταρίνης σε φυτικά κύτταρα Αλυσίδες β-γλυκόζης Είδη χαρτιού Τύπου kraft Λαδόχαρτο Γλασέ Περγαμενόχαρτο Κηρωμένο χαρτί Ανθεκτικό στην διαβροχή Με μικροπτύχωση Λεπτόφυλλο Χαρτόνι με και χωρίς λεύκανση Πτυσσόμενο χαρτόνι Κυματοειδές χαρτόνι 3
Βελτίωση ιδιοτήτων χαρτιού Κολλάρισμα Αδιαβροχοποίηση με την προσθήκη ουσιών στην διαδικασία της παραγωγής (κήροι, ρητίνες, κολοφώνιο) Λαμινάρισμα Επίστρωση με συγκολλητική ουσία και επικάλυψη με εύκαμπτο υλικό σε μορφή μεμβράνης (λαδόχαρτο, φύλλο αλουμινίου, χαρτί γλασέ). Κάλυψη με πλαστικές μεμβράνες (πολυαιθυένιο, πολυπροπυλένιο κ.α.) Είδη χάρτινης συσκευασίας Χαρτοκιβώτια Συμπαγή, κυματοειδή Κουτιά Πτυσσόμενα σταθερά Φάκελοι Χαρτοσακούλες Χαρτόσακοι Χαρτιά περιτύλιξης Σύνθετες κονσέρβες και βαρέλια Χάρτινοι χυτοί περιέκτες (διαμορφωμένος χαρτοπολτός) 4
Tetra Pak Η Tetra Pak είναι μια πολυεθνική εταιρεία σουηδικής προέλευσης, που επεξεργάζεται και συσκευάζει τρόφιμα. Ιδρύθηκε το 1951 στο Λουντ, Σουηδία, από τον Ρούμπεν Ράουζινγκ (Ruben Rausing). Η Tetra Pak έγινε γνωστή λόγω της τετράεδρης συσκευασίας που εφευρέθηκε από τον Έρικ Βάλενμπεργκ (Erik Wallenberg) και είναι γνωστή με την ονομασία Tetra Classic. Η καινοτομία της Tetra Pak τοποθετείται στον τομέα της ασηπτικής επεξεργασίας κατά τη συσκευασία υγρών τροφίμων, η οποία, σε συνδυασμό με την επεξεργασία υψηλής θερμότητας επιτρέπει την αποθήκευση των συσκευασμένων τροφίμων σε θερμοκρασία δωματίου για έως και ένα χρόνο. Έτσι, ευαίσθητα τρόφιμα μπορούν να διανεμηθούν σε μεγαλύτερες αποστάσεις χωρίς την ύπαρξη ψυχρής αλυσίδας. Το πρώτο προϊόν της Tetra Pak, που κυκλοφόρησε το 1952, ήταν μια χάρτινη συσκευασία για την αποθήκευση και μεταφορά γάλακτος, η οποία είχε τετράεδρο σχήμα (τρίπλευρη πυραμίδα) και την ονομασία Tetra Classic. Ο Ράουζινγκ και η ομάδα του δούλευαν στο σχεδιασμό αυτής της συσκευασίας από το 1944 και το 1952 είχαν πλέον τελειοποιήσει τις τεχνικές κατασκευής ώστε η χάρτινη συσκευασία να είναι πλήρως αεροστεγής με τη χρήση ενός συστήματος πλαστικοποιημένου χαρτιού. Στην πρώτη αυτή τετράεδρη συσκευασία οφείλεται και το όνομα της εταιρείας (Tetra από το ελληνικό "τέσσερα"). Το 1963, η εταιρεία παρουσίασε το Tetra Brik, μια συσκευασία με κυβοειδές σχήμα, και αργότερα συσκευασίες με διάφορα σχήματα. Πρόσφατα, η Tetra Pak εισήγαγε και μια χάρτινη συσκευασία με επίστρωση αλουμινίου, την Tetra Recart, που προορίζεται για λαχανικά και μπορεί να αντικαταστήσει τις κονσέρβες, επιτρέποντας πιο ελαφριά επεξεργασία των προϊόντων. 5
Είδη Tetra Pak Από το 2007, κάποιες οινοποιίες άρχισαν να διαθέτουν κρασιά σε συσκευασία Tetra Prisma Aseptic, με πώμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολλές φορές. Οι συσκευασίες αυτές δεν είναι κατάλληλες για τη μακρόχρονη αποθήκευση κρασιού και δεν επιτρέπουν την παλαίωσή του, μειώνουν όμως το βάρος και το χώρο που καταλαμβάνουν οι γυάλινες συσκευασίες. Για την παραγωγή των υλικών συσκευασίας, η Tetra Pak χρησιμοποιεί χαρτόνι (73%), πλαστικό (22%) και για τις ασηπτικές συσκευασίες- φύλλα αλουμινίου (5%). Το χαρτόνι κατασκευάζεται από ξύλο - μια ανανεώσιμη πηγή. Για την εξασφάλιση της ορθής υλοτομίας, η Tetra Pak συνεργάζεται με το World Wide Fund for Nature (WWF), το Global Forest & Trade Network (GFTN) και το Forest Stewardship Council (FSC). 6
Το πλαστικό (πολυαιθυλένιο) χρησιμοποιείται σε στρώσεις και από τις δύο πλευρές του χαρτονιού για να προστατεύει τη συσκευασία από την εξωτερική και εσωτερική υγρασία. Οι χάρτινες συσκευασίες που έχουν σχεδιαστεί για μεγάλη διάρκεια ζωής ή για όξινο περιεχόμενο περιλαμβάνουν και στρώσεις αλουμινίου. Αυτή η στρώση προσφέρει πρόσθετη προστασία του περιεχομένου από το οξυγόνο, τα βακτήρια, διάφορες οσμές και γεύσεις και το φως. Χάρη στο σχήμα τους και τη χαμηλή αναλογία συσκευασίας προς περιεχόμενο, οι συσκευασίες Tetra Pak βελτιστοποιούν τη χρήση του χώρου. Έτσι, απαιτούνται λιγότερες μεταφορές για αυτό τον τύπο της συσκευασίας σε σύγκριση με άλλες συσκευασίες. Η μεταφορά των υλικών συσκευασίας στα εργοστάσια είναι επίσης βελτιστοποιημένη, καθώς χρησιμοποιούνται μεγάλα ρολά υλικού αντί για έτοιμες συσκευασίες. Τέλος, οι ασηπτικές συσκευασίες μπορούν να μεταφερθούν χωρίς συνεχή ψύξη, πράγμα που επίσης μειώνει τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. 7
Ανακύκλωση Tetra Pak Ανακύκλωση Οι συσκευασίες Tetra Pak είναι πλήρως ανακυκλώσιμες, εφόσον υπάρχει η κατάλληλη μονάδα επεξεργασίας. Το 2009, το ποσοστό ανακύκλωσης συσκευασιών αυτού του είδους ήταν 33%, συνεχώς αυξανόμενο από το 1992. Πάντως, η ανακύκλωση συσκευασιών Tetra Pak παρουσιάζει κάποιες δυσκολίες, καθώς απαιτεί ειδικές εγκαταστάσεις. Η ίδια η εταιρεία, ωστόσο, προωθεί την ανακύκλωση και έχει υποστηρίξει διάφορες περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες. Ανακύκλωση χαρτιού Εξοικονομεί το 90% του νερού και το 50% της ενέργειας για την παραγωγή νέου χαρτιού και περιορίζει την μόλυνση κατά 70%. 40-50% του χαρτιού ανακυκλώνεται στην Ευρώπη ενώ στην χώρα μας το 25-30% Η διαδικασία της ανακύκλωσης περιλαμβάνει: Διαβροχή Απομάκρυνση ανεπιθύμητων υλών Απομάκρυνση μελάνης χρωμάτων Παραγωγή νέου χαρτοπολτού 8