ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει την πυκνότητα πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ ανά χωρικό επίπεδο αναφοράς (cell) 5x5 km. Η πυκνότητα αποτελεί έναν βασικό δείκτη της κατανομής του πληθυσμού σε σχέση με τον άξονα. Ο δείκτης καταγράφει τη σχέση μεταφορικής υποδομής και συγκέντρωσης πληθυσμού. Ο πληθυσμός τείνει να συγκεντρώνεται κοντά στους μεταφορικούς άξονες, γεγονός που αποτελεί κύριο χαρακτηριστικό της αστικής ανάπτυξης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Πληθυσμός Ζώνης Επιρροής ΙΙ ανά κατηγορία πυκνοτήτων Κατηγορία Πυκνότητα (κατ./χλμ2) Πληθυσμός 2001 Ποσοστό (%) 1 0-100 575.227 24,8% 2 100-200 227.213 9,8% 3 200-500 216.363 9,3% 4 500-1.000 96.708 4,2% 5 1.000-4.000 545.215 23,5% 6 >4.000 658.326 28,4% Σύνολο 2.319.052 100,0% Έκταση (χλμ.2) Χώρα 83,1 10.964.020 131.957,40 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ 2001 Η πυκνότητα πληθυσμού εκτιμήθηκε για τη Ζώνη ΙΙ ώστε να καταγραφεί η τάση συγκέντρωσης του πληθυσμού σε σχέση με τον ίδιο τον άξονα. Πάνω από το 50% του πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ κατοικεί σε περιοχές με πυκνότητες μεγαλύτερες των 1.000 κατ./km 2, ποσοστό που αντιπροσωπεύει τον πληθυσμό που διαμένει στα αστικά κέντρα. Από την άλλη πλευρά, περίπου 25% του πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ
κατοικεί σε περιοχές με πολύ χαμηλή πυκνότητα (κάτω των 100 κατ./km 2 ), γεγονός που αντικατοπτρίζει την μεγάλη διασπορά πολύ μικρών οικισμών σε όλη την αγροτική ενδοχώρα και ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές. 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της Απογραφής της ΕΣΥΕ, 2001 Μεθοδολογία Ως χαρτογραφική βάση ανάπτυξης χρησιμοποιήθηκε το σημειακό επίπεδο των οικισμών με τον πραγματικό πληθυσμό του 2001 (ΕΣΥΕ). Από το επίπεδο αυτό δημιουργήθηκε το ψηφιδωτό επίπεδο της πυκνότητας για τη Ζώνη ΙΙ, με διαστάσεις ψηφίδας (cell size) 5x5 km όπου για το κάθε στοιχείο (cell) γίνεται ο προσδιορισμός της πυκνότητας πληθυσμού σε μονάδες κατοίκων ανά km 2. Για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων ομαδοποιήθηκαν οι τιμές των ψηφίδων σε 6 βασικές κατηγορίες διαβάθμισης, όπως φαίνονται στον πίνακα και αθροίστηκαν οι πληθυσμοί των οικισμών ανάλογα με την κατηγορία στην οποία εμπίπτει το στίγμα της θέσης τους. ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων Φεβρουάριος 2005
2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ
Ο δείκτης καταγράφει τη σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας ανά νομό της Ζώνης IV και τομέα παραγωγής (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής), καθώς και τη βαρύτητα του κλάδου των μεταφορών ως ποσοστό στο σύνολο της. Η σύνθεση της αποτελεί βασικό διαρθρωτικό χαρακτηριστικό της περιφερειακής οικονομίας. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Το 2002, η τομεακή σύνθεση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (AΠΑ) στη Ζώνη ΙV αναδεικνύει τη σαφή κυριαρχία του τριτογενούς τομέα, καθώς στον τομέα αυτό παρήχθησαν τα 2/3 της συνολικής της Ζώνης IV. Ακολουθούν ο δευτερογενής και ο πρωτογενής τομέας με 21,7% και 10,7% της συνολικής της Ζώνης ΙV αντιστοίχως. Το ίδιο έτος, στις πέντε περιφέρειες παράχθηκε το 49,8% του συνολικού εθνικού προϊόντος στον πρωτογενή τομέα, το 31,9% του δευτερογενούς και το 31,1% του τριτογενούς. Τα δεδομένα αυτά αναδεικνύουν τη μεγάλη βαρύτητα της Ζώνης IV στον αγροτικό τομέα της εθνικής οικονομίας, κατά πρώτο λόγο, και κατά δεύτερο στον δευτερογενή τομέα. Ο πρωτογενής τομέας στη Ζώνη IV χαρακτηρίζεται από σχετική σταθερότητα, αφού την περίοδο 1996-2000 μειώθηκε με βραδύτερο ρυθμό (- 0,5%) από ότι στη Χώρα (-2%) ενώ την τριετία 2000-2002 αυξήθηκε λιγότερο στη Ζώνη (0,9%) από ότι στη Χώρα (2%). Η σημασία των τριών τομέων στην περιφερειακή παραγωγή και οικονομία, διαφέρει μεταξύ των Περιφερειών. Το 2002, στις Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και Θεσσαλίας η συμμετοχή του πρωτογενούς τομέα ήταν υπερδιπλάσια του αντίστοιχου εθνικού δείκτη (16,6% και 15,6% αντιστοίχως σε σύγκριση με το 7% της Χώρας), ενώ η Κεντρική Μακεδονία ήταν η Περιφέρεια που στηρίχθηκε λιγότερο στον πρωτογενή τομέα (7,4%). Σε δύο από τις πέντε Περιφέρειες της Ζώνης ( υτική και Κεντρική Μακεδονία) το ποσοστό του δευτερογενούς τομέα στο συνολικό προϊόν ήταν μεγαλύτερο από το αντίστοιχο εθνικό, ενώ στον τριτογενή τομέα το εθνικό ποσοστό ξεπερνούν οι Περιφέρειες Ηπείρου και Κεντρικής Μακεδονίας. Σε επίπεδο νομών χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα ακόλουθα: Οι Νομοί Έβρου, Σερρών και Ροδόπης παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη εξάρτηση από τον πρωτογενή τομέα ενώ ο Νομός Θεσσαλονίκης τη μικρότερη. Πάνω από το 30% του συνολικού προϊόντος προήλθε από το δευτερογενή τομέα στους Νομούς Ξάνθης, Κιλκίς και Κοζάνης, ενώ στο Νομό Θεσπρωτίας ο δευτερογενής τομέας εμφανίζει τη μικρότερη συμμετοχή. Ο Νομός Θεσπρωτίας, χαρακτηρίζεται και από το υψηλότερο ποσοστό στον τριτογενή τομέα μαζί με 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων
τους Νομούς Πιερίας και Ιωαννίνων, ενώ στο Νομό Ξάνθης το ποσοστό αυτό είναι το μικρότερο της Ζώνης. Ιδιαίτερη σημασία έχει η αξία του παραγόμενου προϊόντος του κάθε τομέα. Το 2002, στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας παράχθηκε σχεδόν το 1/3 της εθνικού αγροτικού προϊόντος, στην Κεντρική Μακεδονία το 17,3% του εθνικού προϊόντος του δευτερογενούς τομέα και το 17,6% του τριτογενούς. Σε νομαρχιακό επίπεδο, στο Ν. Λάρισας παράχθηκε το 5,5% του αγροτικού προϊόντος της Χώρας και στο Ν. Θεσσαλονίκης το 12,2% του συνολικού προϊόντος του δευτερογενούς τομέα και το 12,3% του τριτογενούς. Με τη χρήση ενός συντελεστή συμμετοχής (location quotient) προκύπτει ότι το 2002, μόνο ένας Νομός εξειδικεύεται στον δευτερογενή τομέα (Νομός Ξάνθης) δύο στον τριτογενή (Ιωαννίνων και Θεσσαλονίκης) και όλοι οι υπόλοιποι στον πρωτογενή. Σε ότι αφορά τον κλάδο των μεταφορών, το 2002 στη Ζώνη IV σχηματίστηκε το 26,9% του συνολικού προϊόντος του κλάδου. Η βαρύτητα του κλάδου αυτού στην οικονομία της Ζώνης ΙV ήταν λίγο χαμηλότερη από ότι σε επίπεδο Χώρας. Την πενταετία 1996-2000 αυξήθηκε με ταχύτερο ετήσιο ρυθμό από ότι στο σύνολο της Χώρας (16,9%), αλλά την επόμενη τριετία (2000-2002) ο ετήσιος μειώθηκε στο 2%. Σε περιφερειακό επίπεδο, οι μεταφορές διαδραματίζουν σημαντικότερο ρόλο στην Περιφέρεια Ηπείρου, αφού αντιστοιχούν στο 9,7% του συνολικού προϊόντος της σε σύγκριση με το 7,1% της Ζώνης IV. Τέλος, στην Κεντρική Μακεδονία παράγεται το 14,1% του εθνικού προϊόντος των μεταφορών.
NUTS Περιφέρεια-Νομός Συνολική Πρωτογενής ευτερογενής (%) στην (%) στην (%) στην (%) στη εθνική του Νομού εθνική του Νομ Περιφέρειας Περιφέρ gr21 Ήπειρος 3.134,7 291,2 3,2% 9,3% 469,0 1,7 gr211 Άρτα 533,8 75,4 0,8% 14,1% 60,9 0,2 gr212 Θεσπρωτία 387,4 52,5 0,6% 13,6% 20,1 0 gr213 Ιωάννινα 1.662,5 82,9 0,9% 5,0% 271,2 1,0 gr214 Πρέβεζα 551,0 80,4 0,9% 14,6% 116,8 0,4 gr22 Ιόνια Νησιά 2.178,2 188,7 2,1% 8,7% 175,8 0 gr23 υτική Ελλάδα 6.347,0 808,3 9,0% 12,7% 1.039,0 3,7 gr24 Στερεά Ελλάδα 9.110,1 875,7 9,7% 9,6% 3.879,2 13,7 gr25 Πελοπόννησος 6.948,8 986,7 11,0% 14,2% 2.094,1 7,4 gr3 Αττική 48.188,3 286,5 3,2% 0,6% 10.446,6 37,0 gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.423,9 300,7 3,3% 12,4% 576,7 2,0 gr42 Νότιο Αιγαίο 4.113,3 324,5 3,6% 7,9% 309,7 1 gr43 Κρήτη 6.731,9 740,7 8,2% 11,0% 718,6 2,5 Πηγή: REGIO DATABASE, 2005
ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΚΑΙ ΑΝΑ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΠΕΡ NUT S Περιφέρεια-Νομός 1996-2000 Συνολική 2000-2002 ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ, 1996-20 Πρωτογενής 1996-2000 2000-2002 Ετήσ ρυθμ μεταβ 1996- gr Ελλάδα 127.682,0 3,5% 3,9% 8.985,0-2,0% 2,0% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 41.640,7 3,2% 3,6% 4.473,2-0,5% 0,9% ZII Ζώνη Επιρροής II 26.987,1 3,8% 4,1% 2.136,4 1,3% 1,8% ZIII Ζώνη Επιρροής III 14.653,5 2,3% 2,8% 2.336,9-1,9% 0,1% gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 5.371,3 2,5% 2,5% 891,7-0,4% 1,0% gr111 Έβρος 1.501,1 7,1% 3,3% 346,9 9,1% -0,6% gr112 Ξάνθη 834,8 1,6% 1,0% 96,3-1,1% -1,1% gr113 Ροδόπη 847,6 6,0% 1,5% 176,8 2,4% 0,6% gr114 ράμα 754,7-2,8% 2,2% 131,5-14,4% 5,3% gr115 Καβάλα 1.433,0 0,3% 3,3% 140,3-4,4% 3,8% gr12 Κεντρική Μακεδονία 22.414,4 3,4% 4,2% 1.650,1-1,6% 1,8% gr121 Ημαθία 1.393,5-1,0% 3,6% 141,4-13,0% -0,1% gr122 Θεσσαλονίκη 15.001,3 4,2% 4,6% 401,7-1,1% 4,3% gr123 Κιλκίς 909,6 5,2% 2,8% 125,7-3,0% -2,6% gr124 Πέλλα 1.252,7-0,7% 2,7% 271,5-2,7% -0,3% gr125 Πιερία 1.049,6 1,8% 3,4% 137,6-5,7% 0,7% gr126 Σέρρες 1.554,5 2,5% 3,8% 342,1 0,5% 2,4% gr127 Χαλκιδική 1.253,2 6,3% 3,7% 230,1 15,6% 3,6% gr13 υτική Μακεδονία 3.554,8 3,8% 4,2% 519,5 13,6% 2,9% gr131 Γρεβενά 353,3 10,1% 3,4% 101,4 24,1% 2,8% gr132 Καστοριά 577,9 3,1% 4,0% 68,8 7,8% 4,6% gr133 Κοζάνη 2.018,1 1,9% 4,0% 254,1 15,0% 2,9% gr134 Φλώρινα 605,5 8,8% 5,5% 95,2 6,8% 2,1% gr14 Θεσσαλία 7.165,5 2,0% 2,1% 1.120,7-1,8% -1,5% gr141 Καρδίτσα 1.067,3 1,6% 3,1% 234,3-3,6% -0,2% gr142 Λάρισα 2.865,4 3,0% 2,2% 495,5 3,0% -0,7% NUT S Περιφέρεια-Νομός 1996-2000 Συνολική Πρωτογενής ευτερ 2000-2002 1996-2000 2000-2002 Ετήσιο ρυθμό μεταβο 1996-2 gr143 Μαγνησία 2.058,5 1,2% 1,3% 201,8-3,3% -1,9% gr144 Τρίκαλα 1.174,3 1,7% 2,4% 189,1-7,3% -4,4% gr21 Ήπειρος 3.134,7 5,7% 4,1% 291,2-5,9% 1,9% gr211 Άρτα 533,8 1,1% 2,6% 75,4-7,1% 0,4% gr212 Θεσπρωτία 387,4 5,1% 5,7% 52,5 0,7% 6,6% gr213 Ιωάννινα 1.662,5 8,0% 4,1% 82,9-7,3% -2,0% gr214 Πρέβεζα 551,0 4,6% 4,7% 80,4-6,2% 4,8% gr22 Ιόνια Νησιά 2.178,2 4,5% 4,2% 188,7-3,7% 3,2% gr23 υτική Ελλάδα 6.347,0 0,7% 3,4% 808,3-3,9% 1,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 9.110,1 0,9% 2,9% 875,7 1,8% 0,9% gr25 Πελοπόννησος 6.948,8 5,5% 4,6% 986,7-2,4% 2,7%
gr3 Αττική 48.188,3 4,1% 4,2% 286,5-13,4% 7,7% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.423,9 6,5% 6,5% 300,7 10,4% 3,7% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.113,3 5,2% 4,2% 324,5 3,7% 7,6% gr43 Κρήτη 6.731,9 2,8% 3,8% 740,7-10,1% 3,2% Πηγή: REGIO DATABASE, 2005 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του δείκτη προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat έτους 2005. Μεθοδολογία Η της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα της των πέντε περιφερειών της Ζώνης. Ο ετήσιος της προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές της (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Η τομεακή εξειδίκευση του κάθε νομού προκύπτει από την εφαρμογή του Συντελεστή Συμμετοχής (Location Quotient), ο οποίος συγκρίνει το ποσοστό συμμετοχής κάθε τομέα σε ένα νομό σε σύγκριση το αντίστοιχο ποσοστό σε εθνικό επίπεδο.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων Φεβρουάριος 2005 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων