ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΜΟΙΒΩΝ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΜΟΙΒΩΝ

Ο παρών οδηγός έχει δημιουργηθεί στα πλαίσια του Ευρωπαικού Προγράμματος MaTrID (Market Transformation Towards Nearly Zero Energy Buildings Through Widespread Use of Integrated Energy Design) που αφορά στην προσαρμογή της αγοράς στην κατασκευή κτιρίων σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης μέσω της εφαρμογής ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού. Συγγραφείς της ευρωπαϊκής έκδοσης: Klemens Leutgöb, e7 Energie Markt Analyse GmbH Agris Kamenders, EKODOMA, Latvia Μετάφραση και προσαρμογή στα ελληνικά: Θεώνη Καρλέση, Χρυσάνθη Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος Επικοινωνία: Θεώνη Καρλέση Τμήμα Φυσικής, Κτίριο Φυσικής 5 Πανεπιστημιούπολη Τηλ. 210 72 76 911, 210 72 76 847 e-mail: karlessith@phys.uoa.gr Συντονιστής προγράμματος MaTrID : Klemens Leutgöb e7 Energie Markt Analyse GmbH Walcherstrasse 11/43 A-1020 Vienna, Austria klemens.leutgoeb@e-sieben.at www.e-sieben.at 2014 Αποποίηση ευθύνης Το πρόγραμμα MaTrID υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του Intelligent Energy for Europe Programme. Η ευθύνη για το περιεχόμενο αυτού του δημοσιεύματος έγκειται στους συγγραφείς και δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. O EACI (EASME) και η Ευρωπαική Κοινότητα δε φέρουν καμία ευθύνη για τη χρήση των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο. Η διάρκεια του προγράμματος MaTrID είναι από 19/6/2012-18/12/2014 (Αρ.Συμβολαίου :ΙΕΕ/11/989/S.I2.615952).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 1 Ολοκληρωμένος Σχεδιασμός - αλλαγές που σχετίζονται με το πεδίο παροχής των υπηρεσιών 1.1 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη του έργου και τον καθορισμό της βάσης σχεδιασμού 1.2 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την επαναληπτική επίλυση 1.3 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την παρακολούθηση της εξέλιξης του έργου 1.4 Έμφαση στην πρώιμη φάση του σχεδιασμού και των επιπτώσεων στο πεδίο των υπηρεσιών 2 Το μοντέλο τριών επιπέδων για τις αμοιβές σχετικά με τον ΟΣ 2.1 Επίπεδο 1 - Βασικές αποδοχές 2.2 Επίπεδο 2 - Επιπλέον αμοιβή για πρόσθετες εργασίες 2.3 Επίπεδο 3 - Αμοιβή ανάλογη της απόδοσης του έργου 2.4 Είναι ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός ακριβότερος από το συμβατικό σχεδιασμό; 2.5 Μετατόπιση της αμοιβής στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού 3 Ο ρόλος του συντονιστή στον ΟΣ Παράρτημα Ι: Τυπικές πρόσθετες υπηρεσίες που προκύπτουν από τη διαδικασία του ολοκληρωμένου σχεδιασμού Προσδιορισμός της βάσης σχεδιασμού Εφαρμογή των εργαλείων αξιολόγησης Πιστοποίηση της βιωσιμότητας Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για το βέλτιστο σχεδιασμό του κτιριακού κελύφους Διασφάλιση της ποιότητας κατά την κατασκευή και ανάθεση του κτιρίου Διαδικαστικές εργασίες Παράρτημα ΙΙ: Ζητήματα που σχετίζονται με τη μέτρηση της ποιότητας του σχεδιασμού 4 5 6 6 6 6 8 9 9 9 10 10 11 12 12 12 13 13 13 13 14

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 4 Το παρόν έγγραφο αποτελεί παράρτημα του Οδηγού Ολοκληρωμένου Σχεδιασμού (ΟΣ) του προγράμματος MaTrID. Ξεκινώντας από τη γενική περιγραφή των στοιχείων και διαδικασιών του ΟΣ, το έγγραφο αυτό διευκρινίζει: A. Τις προσαρμογές στο πεδίο των υπηρεσιών που απαιτούνται στην εφαρμογή της διαδικασίας για τον ΟΣ. B. Την επίδραση στις απολαβές των σχεδιαστών που προκύπτει από τον ΟΣ. Συνεπώς, το έγγραφο αυτό συμβάλλει στην υλοποίηση του ΟΣ περιγράφοντας την επίδραση στους σχεδιαστές αλλά και παρουσιάζοντας τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να διαχειριστούν αυτές τις επιδράσεις στην πράξη.

1 ΟΣ - ΑΛΛΑΓΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η Εικόνα 1 δείχνει τα βήματα της διαδικασίας του ΟΣ 2 και πώς αυτά μπορούν να εφαρμοστούν στην ιδανική Επαναληπτική περίπτωση. Από την εικόνα γίνεται φανερό ότι η επίλυση δημιουργική διαδικασία επίλυσης των προβλημάτων προβλημάτων (2) εκτελείται ταυτόχρονα με τη διαδικασία του 4 ελέγχου (3), με τη συμμόρφωση με τους στόχους του έργου, οι οποίοι έχουν οριστεί στην φάση του 0Ανάπτυξη Design σχεδιασμού (1). Η λεπτομερής περιγραφή των έργου basis1σχεδιαστική βάση διακριτών βημάτων βρίσκεται στον Οδηγό ΟΣ. Τα 3 βήματα του ολοκληρωμένου σχεδιασμού απαρτίζονται από συγκεκριμένες εργασίες που ως ένα βαθμό πάνε Συνεχής ένα βήμα παραπέρα τις παραδοσιακές μεθόδους παρακολούθηση σχεδιασμού. Αυτό σημαίνει ότι μια προσαρμογή του πεδίου υπηρεσιών είναι απαραίτητη. 5 Παράδοση Χρήση Delivery In Use 5 Απαιτήσεις πελάτη Kαταγραφή Λεπτομερής σχεδιασμός Κατασκευή, μελέτες και ολοκλήρωση Μετά τη κατασκευή, Παρακολούθηση Εικόνα 1: Επισκόπηση της διαδικασίας ΟΣ. Η δημιουργική επίλυση προβλημάτων διεργασίας (2) είναι παράλληλη χρονικά με την παρακολούθηση της προόδου σύμφωνα με τους στόχους (3). Αυτή είναι μια σημαντική διαδικασία, και το στάδιο θα πρέπει να παραμείνει ανοικτό για χρόνο που επαρκεί για όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που πρέπει να ενσωματωθούν στο σχεδιασμό.

1.1 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη του έργου και τον καθορισμό της βάσης σχεδιασμού 1.3 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την παρακολούθηση της εξέλιξης του έργου 6 Οι διεργασίες του ολοκληρωμένου σχεδιασμού προβάλλουν τις κρίσιμες φάσεις στην ανάπτυξη του έργου, θέτοντας τη βάση για το σχεδιασμό. Η μελέτη των φιλοδοξιών του έργου - π.χ. με την εφαρμογή των στόχων και του πλαισίου της πιστοποίησης της βιωσιμότητας και η εξασφάλιση μιας συμφωνίας για τους στόχους του έργου με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς συνήθως αποδεικνύεται χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί σημαντικό χρόνο και προσπάθεια. Προκειμένου να χαρακτηριστεί ως σημείο αναφοράς για τις διαδικασίες ολοκληρωμένου σχεδιασμού, οι επιλεγμένοι στόχοι του έργου πρέπει να είναι επαληθεύσιμοι. 1.2 Πρόσθετες υπηρεσίες που σχετίζονται με την επαναληπτική επίλυση προβλημάτων Ένα συστατικό στοιχείο του ΟΣ, το οποίο δεν συναντάται στις συμβατικές μεθόδους σχεδιασμού, είναι η απαίτηση ότι πριν από τη λήψη της οριστικής αποφάσης πρέπει να έχουν αξιολογηθεί λεπτομερώς πολλαπλά σενάρια και τεχνικές λύσεις. Η απαίτηση αυτή συνεπάγεται ότι ο σχεδιασμός του έργου θα πρέπει να εξελίσσεται επειδή μια περιεκτική - ακριβής αξιολόγηση μπορεί να υπάρξει μόνο αν τα σενάρια και οι τεχνικές λύσεις είναι διαθέσιμα σε ένα προηγμένο στάδιο. Ο ορισμός των στόχων του έργου κατά την αρχική φάση είναι χρήσιμος, μόνο εάν η τήρηση τους ελέγχεται καθ όλη τη διαδικασία σχεδιασμού. Η έκταση και το βάθος της παρακολούθησης της εξέλιξης του έργου και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το είδος των επιλεγμένων στόχων. Μερικά παραδείγματα: Εάν ορίστουν οι στόχοι της ενεργειακής απόδοσης, π.χ. ο στόχος για σχεδόν μηδενική ενέργεια, η συμμόρφωση πρέπει να είναι ελέγχεται από κατάλληλους υπολογισμούς ενεργειακής απόδοσης. Εάν η οικονομική απόδοση έχει οριστεί από τους στόχους για το κόστος της ανάπτυξης του, αυτό πρέπει να ελέγχεται περιοδικά με εκτιμήσεις του κόστους του κύκλου ζωής. Εάν η ποιότητα της εκτέλεσης της κατασκευής, μεταξύ άλλων, ορίζεται από την αποφυγή θερμικών γεφυρών, η παρακολούθηση κατά τη διάρκεια της υλοποίησης περιλαμβάνει τον έλεγχο για ύπαρξη και ποιότητα συγκεκριμένων υπολογισμών σχετικά με τις θερμικές γέφυρες. Αν οι στόχοι του έργου για την οπτική άνεση έχουν διαμορφωθεί, η παρακολούθηση της διαδικασίας περιλαμβάνει υπολογισμούς για το φυσικό φωτισμό κ.λπ. Αν στην παρακολούθηση της διαδρομήςεξέλιξης του έργου διαπιστωθούν αποκλίσεις από το εύρος όπου εκπληρώνονται οι στόχοι, απαιτούνται νέες προσθήκες από την ομάδα σχεδιασμού για την προσαρμογή της μελέτης αναλόγα με τις σχεδιαστικές λύσεις. Στην φάση του σχεδιασμού, στην παρακολούθηση της διαδικασίας ενεργοποιείται μια βελτιστη διαδικασία που εκλείπει από τις συμβατικές διαδικασίες. 1.4 Έμφαση στην πρώιμη φάση του σχεδιασμού και των επιπτώσεων στο πεδίο των υπηρεσιών Όπως περιγράφεται λεπτομερώς στον Οδηγό ΟΣ, ένα κύριο χαρακτηριστικό του ολοκληρωμένου σχεδιασμού είναι η μετατόπιση του φόρτου εργασίας από το λεπτομερές σχέδιο και την τεκμηριωμένη κατασκευή προς την αρχική σύλληψη του. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει επίσης αντίκτυπο στο πεδίο παροχής των υπηρεσιών. Δεν είναι σημαντική μόνο η υλοποίηση των εργασιών, αλλά και το χρονικό σημείο που αυτή θα πραγματοποιηθεί.

Παρακάτω δίνονται κάποια παραδείγματα: Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών οι δυναμικές θερμικές προσομοιώσεις και οι υπολογισμοί του φυσικού φωτός αποτέλεσαν ένα πρότυπο εργαλείο για το σχεδιασμό πολύπλοκων κτιρίων. Πολύ συχνά τα εργαλεία αυτά εφαρμόζονται καθυστερημένα στη διαδικασία και, ως εκ τούτου αποσκοπούν κυρίως να αποδείξουν ότι οι επιλεγμένες μεταβλητές / παραλλαγές σχεδιασμού λειτουργούν. Από τη σκοπιά του ΟΣ αυτά τα μέσα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως εργαλεία λήψης αποφάσεων και υποστήριξης προκειμένου να βρεθούν οι κατάλληλότερες μεταβλητές/παραλλαγές. Ο σκοπός αυτός μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν δυναμικές θερμικές προσομοιώσεις και οι υπολογισμοί εφαρμόζονται ήδη από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας και περιλαμβάνουν συγκριτικές ανάλυσεις ενός ευρύτερου φάσματος σχεδιαστικών εναλλακτικών. Το ίδιο ισχύει και για την εκτίμηση του κόστους του κύκλου ζωής του έργου. Εξετάζοντάς το από τη σκοπιά του ΟΣ η εκτίμηση των μελλοντικών δαπανών, οι οποίες υπολογίζονται συνήθως αργοπορημένα κατά τη διάρκεια της φάσης του λεπτομερούς σχεδιασμού, δεν είναι αρκετή. Αντ αυτού, ο ΟΣ χρησιμοποιεί την ανάλυση του κόστους του κύκλου ζωής του έργου για να συγκρίνει τις διάφορες παραλλαγές του σχεδιασμού από οικονομική άποψη και αυτό το είδος της σύγκρισης είναι χρήσιμο μόνο αν τα αποτελέσματά του μπορούν να ληφθούν υπόψη χωρίς να προκαλέσουν μεγαλύτερες διαταραχές στη διαδικασία σχεδιασμού στο σύνολό της. Με άλλα λόγια: Η ανάλυση του κόστους του κύκλου ζωής του έργου πρέπει να υπολογίζεται κατά την έναρξη της διαδικασίας σχεδιασμού. Η Εικ.2 παρουσιάζει τη σειρά των πιο σημαντικών τυπικών διεργασιών σχετικών με τον ΟΣ (βλέπε αναλυτικά Παράρτημα Ι) στις διάφορες φάσεις σχεδιασμού και πότε αυτές θα πρέπει να εφαρμοστούν ή τουλάχιστον να ξεκινήσουν. Το ακριβές χρονοδιάγραμμα των εργασιών είναι πολύ σημαντικό προκειμένου να διασφαλιστούν τα οφέλη του ΟΣ. Αναγνώριση της σχεδιαστικής βάσης Προσδιορισμός των κανονισμών βιωσιμότητας Συνοπτική περιγραφή Εφαρμογή των εργαλείων αξιολόγησης Δυναμική προσομοίωση Μελέτη φυσικού φωτισμού Οικολογία της κατασκευής Ανάλυση κόστους κύκλου ζωής Αρχικός σχεδιασμός Θερμογέφυρες Αεροστεγανότητα Πλάνο παρακολούθησης Πιστοποίηση βιωσιμότητας ΦΟΡΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΟΣ Λεπτομερής σχεδιασμός Τεκμηρίωση κατασκευής Εικόνα 2: Ο φόρτος εργασίας της διαδικασίας του ολοκληρωμένου σχεδιασμού (www.integrateddesign.eu) Εφαρμογή των απαιτούμενων μέτρων Διασφάλιση ποιότητας κατά τη διάρκεια της κατασκεύης και της λειτουργίας Ολοκλήρωση κατασκευής ΧΡΟΝΟΣ 7

2 ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ 3 ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΟΙΒΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΟΣ Η επίδραση του ΟΣ στο πεδίο εφαρμογής των υπηρεσιών συνεπάγεται την επίδραση και στις αντίστοιχες αποδοχές. Αυτή η παράμετρος μπορεί να χωρισθεί σε τέσσερις συνιστώσες: 8 Ποιοτική συνιστώσα που προκύπτει από το γεγονός, ότι οι στόχοι που σχετίζονται με την ποιότητα (π.χ. ενεργειακή απόδοση, στόχοι βιωσιμότητας κλπ) είναι το σύνηθες σημείο αναφοράς της διαδικασίας του ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Ποσοτική συνιστώσα που προκύπτει από τις επιμέρους εργασίες που δεν αποτελούν μέρος μιας συμβατικής διαδικασίας σχεδιασμού. Χρονική συνιστώσα που αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό υπάρχει μετατόπιση του βάρους του σχεδιασμού στις πρώτες φάσεις του. Δομική συνιστώσα εάν ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός εισάγει ένα συντονιστή ως πρόσθετο μέλος της ομάδας. αμοιβή ανάλογη της απόδοσης επιπλέον αμοιβή για πρόσθετες εργασίες βασική αμοιβή επίπεδο που δίνει κίνητρο για συμφωνία με τους προκαθορισμένους σχεδιαστικούς στόχους ποιότητας επίπεδο που εκφράζει τις επιπλέον εργασίες που απαιτούνται για την εφαρμογή του ΟΣ βασικό επίπεδο που αφορά την αμοιβή που συνήθως καταβάλλεται στη συμβατική διαδικασία σχεδιασμού Τα δύο πρώτα στοιχεία αντικατοπτρίζονται σε ένα γενικό πλαίσιο για ένα μοντέλο απολαβών του ΟΣ στο σχεδιασμό των έργων, το οποίο ονομάζεται μοντέλο τριών επιπέδων αφού δηλώνει ότι η αμοιβή για το σχεδιασμό των έργων που σχετίζονται με τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό αποτελείται από τρία διαφορετικά στοιχεία (βλέπε Εικ. 3).

2.1 Επίπεδο 1 - Βασικές αποδοχές Η βασική αμοιβή συμφωνεί με το πρότυπο αμοιβής των συμβατικών διαδικασιών σχεδιασμού. Από χώρα σε χώρα - αλλά και από πελάτη σε πελάτη - αυτή η τυποποιημένη προσέγγιση αμοιβής παρουσιάζει σημαντικές διαφορές. Κατ αρχήν είναι εφικτές τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις οι οποίες μπορούν να συνδυάζονται με διάφορους τρόπους: Αποδοχές που βασίζονται σε ορισμένο ποσοστό του κόστους κατασκευής. Αποδοχές που σχετίζονται με το χρόνο (π.χ. απολογισμός της εργασίας, που θα προστεθεί αργότερα στην τρέχουσα σύμβαση) Τιμή που περιλαμβάνει όλα τα έξοδα όπως έχει καθοριστεί πριν από την έναρξη του έργου. 2.2 Επίπεδο 2 - Επιπλέον αμοιβή για πρόσθετες εργασίες Αυτό το επίπεδο αποδοχών αντανακλά το γεγονός ότι υπάρχουν ορισμένες διεργασίες οι οποίες δεν έχουν κατ ανάγκην εφαρμοστεί σε μία συμβατική διαδικασία σχεδιασμού, αλλά οι οποίες αποτελούν συστατικά στοιχεία του ΟΣ (συγκρίνετε το Κεφάλαιο 1 και το Παράρτημα Ι). Αν η βασική αμοιβή δεν επαρκεί για να καλύψει αυτές τις εργασίες τότε θα πρέπει να καταβάλλεται επιπλέον αμοιβή για αυτές. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε με τη προσθήκη επιπλέον ποσοστού στο κόστος κατασκευής, είτε επιτρέποντας πρόσθετα στοιχεία εξαρτημένα από το χρόνο ή πάγιες αμοιβές για την εκπλήρωση των ειδικών αυτών εργασιών. 2.3 Επίπεδο 3 - Αμοιβή ανάλογη της απόδοσης του έργου Το τρίτο επίπεδο των αποδοχών αντανακλά τη φιλοδοξία του ολοκληρωμένου σχεδιασμού να συμβάλει στη βελτίωση της ποιότητας του σχεδιασμού. Με σεβασμό στις αποδοχές η φιλοδοξία αυτή μπορεί να υποστηριχθεί δίνοντας ένα κίνητρο στο σχεδιαστή να αντιμετωπίσει το στόχο της ποιότητας που ορίζεται κατά την έναρξη της διαδικασίας σχεδιασμού. Η κύρια πρόκληση από αυτή την άποψη είναι η μέτρηση της ποιότητας του σχεδιασμού: Το Παράρτημα ΙΙ περιγράφει την πολυπλοκότητα και τις δυσκολίες που σχετίζονται με τη μέτρηση της ποιότητας του σχεδιασμού. Παρ όλες αυτές τις δυσκολίες, ένα περιορισμένο μερίδιο της αμοιβής-προσανατολισμένο στις αποδόσεις- φαίνεται να είναι εφικτό, δεδομένου ότι πολλά ποιοτικά κριτήρια μπορούν να ελεγχθούν με σαφώς καθορισμένες μεθόδους επαλήθευσης και, εν μέρει, από ουδέτερους φορείς ελέγχου (π.χ. πιστοποιητικό βιωσιμότητας στο στάδιο του σχεδιασμού). Το μερίδιο της αμοιβής που σχετίζεται με την απόδοση προσπαθεί να επιστήσει την προσοχή των διεργασιών σχεδιασμού σε θέματα ποιότητας όπως η ενεργειακή απόδοση, η άνεση του χρήστη και ένα ευρύ φάσμα κριτηρίων αειφορίας σε αντίθεση με την κυρίαρχη επικέντρωση στη συμμόρφωση με τα έξοδα κατασκευής. 9

10 2.4 Είναι ο ΟΣ ακριβότερος από το συμβατικό σχεδιασμό; Το μοντέλο των τριών επιπέδων, όπως παρουσιάστηκε παραπάνω, θεωρείται ως γενική προσέγγιση που θα πρέπει να προσαρμόζεται στις εθνικές ιδιαιτερότητες του όπως οι αμοιβές των αρχιτεκτόνων και των μηχανικών, οι οποίες καθορίζονται από τους αντίστοιχους εθνικούς επαγγελματικούς φορείς. Επιπλέον, η προσέγγιση πρέπει να τροποποιηθεί ανάλογα με τα διαφορετικά οργανωτικά πρότυπα σχεδιασμού και κατασκευής όπως ξεχωριστές συμβάσεις για τις διάφορες εργασίες, γενικός προγραμματισμός, εργολαβίες κλπ. Συνολικά, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο ΟΣ δεν είναι απαραίτητα πιο ακριβός από το συμβατικό, ακόμη και αν το μοντέλο των τριών επιπέδων μπορεί να οδηγεί σε αυτό το συμπέρασμα. Η εστίαση στις πρώιμες φάσεις του σχεδιασμού θα έχει μια σαφή επίδραση στη μείωση του κόστους αργότερα. Μπορεί να υποτεθεί ότι αυτή η επίπτωση υπερβαίνει το επιπλέον κόστος που δημιουργείται στην αρχή. Τελικά όμως το κόστος σχεδιασμού υπόκειται σε μεγάλες διαφοροποιήσεις και η περίπτωση αναφοράς των δαπανών για τη συμβατική σχεδίαση ενδέχεται να είναι αρκετά ασαφής. Δεδομένης της μεγάλης διακύμανσης στις αποδοχές του σχεδιασμού εν γένει και του μεγάλου βαθμόυ ετερογένειας των μοντέλων αμοιβής ειδικότερα, μία άμεση σύγκριση φαίνεται σχεδόν αδύνατη. Ακολουθούν μερικά παραδείγματα σχετικά με τη μείωση του κόστους από τον ΟΣ: Η συνολική αξιολόγηση των παραλλαγών σχεδιασμού και της παρακολούθησης κατά τη διάρκεια του έργου στις αρχικές φάσεις μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του κόστους σχεδιασμού στις μετέπειτα φάσεις, με την προυπόθεση ότι η επιλεγμένη παραλλαγή θα χρειαστεί να αλλάξει / προσαρμοστεί μειώνεται σημαντικά. Η επιπλέον εργασία του σχεδιασμού ενός συστήματος παρακολούθησης της ποιότητας (π.χ. σύστημα παρακολούθησης της ενέργειας) θα επηρεάσει θετικά στην αποδοχή δοκιμών στο τέλος της φάσης κατασκευής. 2.5 Μετατόπιση της αμοιβής στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού Το γεγονός ότι ο ΟΣ μετατοπίζει τη διαδικασία του σχεδιασμού στις πρώτες φάσεις του - επιτυγχάνοντας έτσι ευκολότερη δυνατότητα τροποποιήσεως των αποφάσεων - πρέπει να αντικατοπτρίζεται στο χρονικό πλαίσιο της αμοιβής. Αυτό σημαίνει ότι τα μεγαλύτερα μερίδια της αμοιβής αποδίδονται στα πρώιμα στάδια της διαδικασίας σχεδιασμού. Επιπλέον, ακόμη και πριν οι σχεδιαστές αρχίσουν να εργάζονται, ο ΟΣ δημιουργεί κόστος, αφού απαιτεί μια πιο ολοκληρωμένη και ακριβέστερη αναφορά για το έργο, το οποίο πρέπει να βασίζεται σε μια προσεκτική εξέταση των στόχων του πελάτη σε γενικές γραμμές και τους στόχους αειφορίας και κόστους ειδικότερα. Από την πλευρά του πελάτη οι υψηλότερες αρχικές δαπάνες αυξάνουν τον κίνδυνο της επένδυσης. Εάν κατά τη διάρκεια της αρχικής φάσης σχεδιασμού - για οποιονδήποτε λόγο - ένα έργο πρέπει να σταματήσει απροσδόκητα, το εφάπαξ κόστος θα είναι υψηλότερο σε σύγκριση με μια συμβατική διαδικασία. Από την άλλη πλευρά, ο ΟΣ μειώνει τους κινδύνους, δεδομένου ότι η συνεχής παρακολούθηση κατά τη διάρκεια του έργου συμβάλλει στην έγκαιρη ανίχνευση των μειονεκτημάτων και των δυσκολιών της διαδικασίας σχεδιασμού και έγκαιρη ανίχνευση σημαίνει χαμηλότερο κόστος και λιγότερη αναστάτωση εάν απαιτούνται προσαρμογές και βελτιώσεις.

3 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ ΣΤΟΝ ΟΣ Ο κατάλογος των πρόσθετων εργασιών του σχεδιασμού, που είναι τυπικές-βασικές για τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό (συγκρίνετε το κεφάλαιο 0 και την Eικόνα 2 που δείχνει την κατανομή των αρμοδιοτήτων στις φάσεις του σχεδιασμού) δε δίνει απάντηση στο ερώτημα σχετικά με το ποιος είναι ο υπεύθυνος για κάθε εργασία. Σε μια ιδανική-τυπική περίπτωση υπάρχουν πάντα δύο δυνατότητες για την ανάθεση των καθηκόντων: Είτε η εργασία αυτή μπορεί να είναι μέρος της δουλειάς του σχεδιαστή ή παραμένει στον πελάτη. Ο πελάτης είναι υπεύθυνος για τον καθορισμό των στόχων και τις απαιτήσεις καθώς και για τον έλεγχο της επίτευξης, ενώ ο σχεδιαστής είναι υπεύθυνος για τον προσδιορισμό των σχεδιαστικών λύσεων και την τεχνική εφαρμογή των λύσεων αυτών. Στην πραγματικότητα όμως, τα μεγαλύτερα έργα είναι πιο σύνθετα: Ο πελάτης συνήθως δεν διορίζει μόνο το σχεδιαστή, αλλά υποστηρίζεται κι από άλλους συμβούλους, οι οποίοι τον βοηθούν να εκπληρώσει το ρόλο του με επαγγελματικό τρόπο. Μερικές από τις αρμοδιότητες των εν λόγω συμβούλων τοποθετούνται στη μεταβατική ζώνη ανάμεσα στους δύο ρόλους,του πελάτη και του σχεδιαστή. Τα βασικά στοιχεία του ΟΣ - ο ορισμός σαφώς καθορισμένων στόχων ως βάση του σχεδιασμού, η διαδικασία δημιουργικής επίλυσης των προβλημάτων και η παρακολούθηση όλης της διαδικασίας σταδιακά (βλέπε Εικόνα 1) προτείνουν μια σαφή διαφοροποίηση των ρόλων. Ο πυρήνας της εργασίας θα πρέπει να διαχωρίζει σαφώς την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων από τους προκαθορισμένους ποιοτικούς στόχους ποιότητας. Ως εκ τούτου, ο ΟΣ υποστηρίζει την εισαγωγή ενός συντονιστή/ συμβούλου, ο οποίος είναι ο κύριος υπεύθυνος για την παρακολούθηση όλου του έργου, αλλά μπορεί επίσης να αναλάβει και περαιτέρω καθήκοντα όπου και όταν ο πελάτης χρειάζεται στήριξη. Κατά συνέπεια, ο συντονιστής ΟΣ κινείται μέσα στη μεταβατική ζώνη ανάμεσα στον πελάτη και το σχεδιαστή - και τελικά αποτελεί βασικό μέλος της ομάδας. Περαιτέρω πολυπλοκότητα δημιουργείται από το γεγονός ότι υπάρχουν διάφορα μοντέλα οργάνωσης για το σχεδιασμό και τα κατασκευαστικά έργα, όπως: Ξεχωριστές συμβάσεις για τις διαφορετικές εργασίες του σχεδιασμού (συντονισμένες από τον πελάτη) Γενική σχεδιαστική προσέγγιση, όπου συνοψίζονται όλα οι εργασίες που περιλαμβάνονται στο σχεδιασμό και την κατασκευή του έργου καθώς και τη διαχείριση της θέσης εγκατάστασης Γενικός εργολάβος, όπου είναι υπεύθυνος για το σχεδιασμό, καθώς και για την κατασκευή. Κατ αρχήν, η προσέγγιση του ΟΣ είναι ανοικτή σε όλα τα πρότυπα οργάνωσης στον τομέα των κατασκευών. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι αρμοδιότητες του συντονιστή θα πρέπει να προσαρμόζονται ανάλογα με την επιλογή του συνολικού μοντέλου κατασκευής. Ο γενικός κανόνας είναι ότι αν σε ένα μοντέλο οργάνωσης το μεγαλύτερο κομμάτι του συντονισμού περιέρχεται στον πελάτη (π.χ. η περίπτωση των ξεχωριστών συμβάσεων για τις διαφορετικές εργασίες του σχεδιασμού), ο ρόλος του συντονιστή γίνεται σημαντικότερος. Αν από την άλλη πλευρά επιλέγει ο πελάτης μια γενική προσέγγιση όπως του εργολάβου, το μεγαλύτερο βάρος του συντονισμού των επιμέρους εργασιών μετατοπίζεται προς την πλευρά του εργολάβου. Στην περίπτωση αυτή, ένας συντονιστής ΟΣ του ολοκληρωμένου σχεδιασμού θα έχει συμπληρωματικό ρόλο. 11

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Τυπικές πρόσθετες υπηρεσίες που προκύπτουν από τη διαδικασία του ΟΣ 12 Προσδιορισμός της φάσης σχεδιασμού 1. Προσδιορισμός της πολιτικής βιωσιμότητας του πελάτη: Αυτό μπορεί να γίνει με την εξέταση των απαιτήσεων βιωσιμότητας του σχεδιασμού (συστήμα πιστοποίησης Passivhaus, BREEAM, LEED, DGNB, ITACA κλπ) 2. Αξιολόγηση του τοπικού κλίματος και ανάλυση των επικρατούντων διευθύνσεων του ανέμου (καλοκαίρι / χειμώνα, μέρα / νύχτα). Διερεύνηση των προϋποθέσεων που επηρεάζουν τον προσανατολισμό του κτιρίου, γύρω κτίρια, εμπόδια, γωνία ήλιου, σκίαση, μικροκλίμα, φυσικό φως, ποιότητα εξωτερικού αέρα, πηγές θορύβου, ακουστική ένταση κλπ. 3. Προσδιορισμός των σχετικών οριακών συνθηκών για την οικοδόμηση σχετικά με την οπτική και ακουστική άνεση, την ποιότητα του αέρα εσωτερικών χώρων, τη λειτουργικότητα κλπ. 4. Ενσωμάτωση των (κατά προτίμηση επί τόπου) ανανεώσιμων πηγών ενέργειας: Θέση, διαθεσιμότητα φυσικών πόρων, κλίμα, μελέτες για τη δυνατότητα ολοκληρωμένων γεωθερμικών συστημάτων. Εφαρμογή των εργαλείων αξιολόγησης Τα ακόλουθα εργαλεία αξιολόγησης μπορεί να είναι μέρος της επαναληπτικής επίλυσης προβλημάτων ή / και μέρος της παρακολούθησης του έργου (βλέπε Εικ. 1). Έχουν στόχο τη στήριξη της ομάδας σχεδιασμού για την αξιολόγηση της βέλτιστης εναλλακτικής ελέγχοντας σε ποιο βαθμό οι διαφορετικές λύσεις πληρούν τους καθορισμένους στόχους του έργου. 1. Δυναμική Θερμική Προσομοίωση ενός κτιρίου ή ζώνες αναφοράς προκειμένου να εκτιμήθει το εύρος της ετήσιας εσωτερικής θερμοκρασίας και υγρασίας, όπως και οι ωρες θέρμανσης, ψύξης και φορτία ηλεκτρικής ενέργειας για τη λειτουργία του κτιρίου: Αξιολόγηση διάφορων εναλλακτικών λύσεων σχεδιασμού, μορφών κτιρίου και λειτουργίας α. Υπολογισμός ενεργειακής απόδοσης: Ζήτηση και προσφορά, ενέργεια που απαιτείται για την θέρμανση, ψύξη, ύγρανση, αφύγρανση, εξαερισμό, άντληση, τεχνητό φωτισμό, ηλεκτρικό εξοπλισμό β. Προσδιορισμός των σκιασμένων προσόψεων: μελέτη ηλιασμού, βελτιστοποίηση του συστήματος σκίασης γ. Έργα που σχετίζονται με τις κλιματικές μελέτες: απορρόφηση της ακτινοβολίας, συνολική διαθέσιμη ηλιακή ενέργεια και μέσες θερμοκρασίες, 2. Υπολογισμός των κριτηρίων αξιολόγησης που αναφέρονται στην οικολογική κατασκευή (κατάλληλα υλικά- που σχετίζονται με δείκτες οι περισσότεροι εκ των οποίων ορίζονται μόνο σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο): δείκτης δυναμικού παγκόσμιας θέρμανσης, δείκτης φωτοχημικής δημιουργίας του όζοντος, δείκτης δυναμικού οξείδωσης κ.α. 3. Εκτίμηση του κόστους του κύκλου ζωής του έργου: Οικονομική αξιολόγηση των διάφορων εναλλακτικών για τον εντοπισμό των ευνοικότερων λύσεων καθ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής του έργου (όπως συμπληρωματικές πληροφορίες για το κόστος κατασκευής).

Πιστοποίηση της βιωσιμότητας Εάν η πολιτική βιωσιμότητας για το έργο έχει καθοριστεί βάσει των συστημάτων πιστοποίησης (π.χ. BREEAM, LEED, DGNB, ITACA), η επίτευξή της πρέπει να ελέγχεται σε συγκεκριμένα σημεία ελέγχου αξιολογώντας την εκπλήρωση αυτών των κριτηρίων. Ανάλογα με το συστήμα πιστοποίησης της βιωσιμότητας που έχει επιλεγεί, αυτό αναφέρεται σε κριτήρια στους ακόλουθους τομείς: 1. Αρχιτεκτονικές απαιτήσεις 2. Κριτήρια συναφή με την ενεργειακή απόδοση 3. Παράμετροι που σχετίζονται με την άνεση του χρήστη 4. Κατανάλωση νερού 5. Οικολογικά υλικά και κατασκευές 6. Απαιτήσεις εξοπλισμού. Εκτός από ένα άτυπο έλεγχο από την ομάδα σχεδιασμού, τα περισσότερα συστήματα πιστοποίησης της βιωσιμότητας προσφέρουν τη δυνατότητα διεξαγωγής ενός τυπικού προ-έλεγχου με την έκδοση πιστοποιητικών για το σχεδιασμό σε διάφορα στάδια της διαδικασίας αυτού. Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για το βέλτιστο σχεδιασμό του κτιριακού κελύφους Το κομμάτι αυτό αναφέρεται π.χ. στη θερμική ποιότητα, στα ανοίγματα της πρόσοψης, στη σκέδαση του φωτός σύμφωνα με το τοπικές κλίματικές συνθήκες και επικεντρώνεται στη φάση του αναλυτικού σχεδιασμού. 1. Υπολογισμός των θερμικών γεφυρών: Ελαχιστοποίηση της συμπύκνωσης, ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών 2. Αεροστεγανότητα: Κρίσιμα σημεία. Διασφάλιση της ποιότητας κατά την κατασκευή και ανάθεση του κτιρίου Η επαλήθευση των αποτελεσμάτων που έχουν επιτευχθεί σε σχέση με τα κριτήρια ποιότητας που είχαν τεθεί για το έργο (πολιτική βιωσιμότητας, άνεση του χρήστη, κλπ) 1. Μετρήσεις: blower door test (έλεγχος αεροστεγανότητας), θερμογραφία κλπ. 2. Διεξαγωγή έρευνας για τους χρήστες σε συνδυασμό με παρακολούθηση της άνεσής τους 3. Έλεγχος της ποιότητας των εγκαταστάσεων και ρύθμιση των τεχνικών συστημάτων 4. Ενεργειακός έλεγχος : ανάλυση Ενεργειακών δεδομένων με στόχο την ανίχνευση των απωλειών από τις λειτουργίες του κτιρίου Διαδικαστικές εργασίες 1. Συνεδρίες με την ομάδα σχεδιασμού για γενικά διεπιστημονικά θέματα 2. Συνεδρίες εργασίας για την ανάπτυξη συγκεκριμένου σχεδίου ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης όπως: α. Θέρμανση, ψύξη, ύγρανση, αφύγρανση, εξαερισμό και άντλησης β. Φωτισμός και έλεγχος ηλιασμού γ. Σχέδια για τον έλεγχο του εσωτερικού κλίματος δ. Στρατηγική για την τροφοδοσία ενέργειας (π.χ. συμπαραγωγή, ηλιακή θέρμανση και ψύξη, φωτοβολταϊκά, κ.λπ.) ε. Σχέδια για την παρακολούθηση της ενέργειας στ. Χρήση κατάλληλων υλικών (οικολογικών, ψυχρών, φωτοκαταλυτικών κλπ) ζ. Εξοικονόμηση νερού η. Εξωτερικό περιβάλλον. 13

14 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Ζητήματα που σχετίζονται με τη μέτρηση της ποιότητας του σχεδιασμού Ο ΟΣ θεωρείται ως ένα μέσο επίτευξης βιώσιμων κτιρίων με καλή ενεργειακή απόδοση δηλαδή μια εξαιρετικά αυξημένη ποιότητα - με αποδεκτό κόστος για όλο τον κύκλο ζωής του κτιρίου. Από την άποψη των αμοιβών, αυτή η υπόσχεση για καλύτερη ποιότητα σχεδιασμού μπορεί να απεικονιστεί εισάγωντας στοιχεία που συνδέονται με την απόδοση τους: αν ο σχεδιαστής επιτυγχάνει έναν ορισμένο στόχο ποιότητας, αυτός / αυτή αμείβεται γι αυτό, π.χ. με ένα επίδομα. Στην αντίθετη περίπτωση, μπορεί να επιβάλλονται κυρώσεις. Στην πράξη, ωστόσο, αυτή η προσέγγιση αντιμετωπίζει διάφορες προκλήσεις: Ποιά είναι τα πρακτικά κριτήρια μέτρησης της απόδοσης της ομάδας σχεδιασμού; Στην περίπτωση της αμοιβής μόνο ποσοτικά κριτήρια απόδοσης μπορούν να εφαρμοστούν, όπως: Κριτήρια για την ενεργειακή απόδοση Η ενεργειακή απόδοση μπορεί να μετρηθεί, για παράδειγμα από ένα σύνολο σημείων αναφοράς σε διάφορα επίπεδα: Π.χ. η καθαρή ζήτηση θερμότητας, η καθαρή ζήτηση ψύξης, η τελική ζήτηση ενέργειας, η ζήτηση πρωτογενούς ενέργειας, κ.λπ. Εκτός από το επίπεδο απόδοσης, πρέπει να είναι σταθερη και η μεθοδολογία επαλήθευσής της (π.χ. μια τυποποιημένη μεθοδολογία υπολογισμού όπως μια προσομοίωση κτιρίου) Κριτήρια για την ποιότητα του περιβάλλοντος Τα κριτήρια βιωσιμότητας εκφράζονται από τα αντίστοιχα πιστοποιητικά. Έτσι, τα πιστοποιητικά βιωσιμότητας μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον καθορισμό και τη μέτρηση της ποιότητας. Για παράδειγμα: ο στόχος ποιότητας LEED Gold μπορεί να μετρηθεί με την εφαρμογή του πιστοποιητικού για το σχεδιασμό LEED. Δεδομένου ότι τα πιστοποιητικά βιωσιμότητας περιλαμβάνουν ένα ευρύτερο φάσμα διαφορετικών θεμάτων και κριτηρίων, ο πελάτης μπορεί να επιλέξει να εστιάσει σε συγκεκριμένους τομείς αειφορίας. Η επίτευξη των (επιμέρους) στόχων που έχουν οριστεί για αυτές τις περιοχές εστίασης (όπως οικολογικά υλικά ή ανακύκλωση) μπορεί να μετρηθεί εφαρμόζοντας τις μεθοδολογίες ελέγχου που προβλέπονται από το επιλεγμένο πιστοποιητικό. Κριτήρια για το κόστος του κύκλου ζωής του έργου: Το σύνηθες κριτήριο για τις οικονομικές επιδόσεις στον τομέα των κατασκευών είναι η συμμόρφωση με τις τιμές-στόχους για το κόστος. Από τη σκοπιά του ΟΣ ο στόχος του κόστους κατασκευής θα πρέπει να συνυπολογίζεται με το στόχο του κόστους του κύκλου ζωής. Κατ αρχήν, οι δύο τιμές είναι μετρήσιμες, αν και στην πράξη ένας πολύ ακριβής ορισμός της μεθόδου επαλήθευσης είναι απαραίτητος.

Σε ποιο στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού θα πρέπει να αξιολογηθεί η απόδοση της ομάδας σχεδιασμού; Η άποψη για μετρήσιμα κριτήρια απόδοσης της ποιότητας του σχεδιασμού όπως περιγράφηκε παραπάνω - είναι στενά συνδεδεμένη με το ερώτημα σε ποια χρονική στιγμή η απόδοση της ομάδας σχεδιασμού θα πρέπει να μετρηθεί. Είναι προφανές, ότι δεν υπάρχει η βέλτιστη λύση, αφού κάθε χρονική στιγμή έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση με τη δυνατότητα αξιολόγησης της ποιότητας του σχεδιασμού. Ο παρακάτω πίνακας δίνει μια σύντομη επισκόπηση. χρονική στιγμή μετά τη σύλληψη και το λεπτομερή σχεδιασμό μετρησιμότητα επαλήθευση μέσω μετρήσιμων ποιοτικών κριτηρίων πλεονεκτήματα ποιότητα σχεδιασμού (συμφωνία με τους σχεδιαστικούς στόχους) εξαρτάται πρωτίστως από την ομάδα μειονεκτήματα πολλά ποιοτικά κριτήρια δεν είναι μετρησιμα σε αυτό το στάδιο 15 μετά την τεκμηρίωση της κατασκευής διάφορα ποιοτικά κριτήρια είναι ήδη κοντά στην πραγμάτικότηταs περισσότερα ποιοτικά κριτίρια είναι μετρήσιμα από τα προηγούμενα στάδια αυξημένη επιρροή των προμηθευτών στην ποιότητα των υλικών μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής μερικά ποιοτικά κριτήρια μπορούν ήδη να μετρηθούν απευθείας πιο ξεκάθαρη εικόνα της τελικής ποιότητας του έργου συγκριτικά με τους προκαθορισμένους ποιοτικούς στόχους εκτέλεση της κατασκευής του έργου εισάγει επιπλέον επίπτωση στην ποιότητα μετά από μια περίοδο λειτουργίας λειτουργικά κριτήρια μπορούν να μετρηθούν άμεσα επιλεγμένα ποιοτικά κριτήρια μπορούν να υποβληθούν σε έλεγχο πχ. ενέργεια, άνεση κλπ.) εκτός από την ποιότητα σχεδιασμού, η ποιότητα εκτέλεσης του κατασκευαστικού έργου και η λειτουργικότητα επιδρούν στο τελικό αποτέλεσμα Πίν. 1: Χαρακτηριστικά των διαφορετικών χρονικών σημείων μέτρησης της ποιότητας σχεδιασμού

16 Το γενικό συμπέρασμα θα μπορούσε να είναι: Εάν η συμμόρφωση με τους στόχους για την ποιότητα αξιολογείται σε μετέπειτα στάδια στη διαδικασία σχεδιασμού / κατασκευής, η εικόνα για την πραγματική επίτευξη της ποιότητας γίνεται πιο πλήρης: περισσότερα ποιοτικά κριτήρια μπορούν να μετρηθούν ή μετριούνται με πιο ακριβή τρόπο. Από την άλλη πλευρά, η ομάδα σχεδιασμού θα πρέπει να λάμβάνει πάντα υπόψη τα σημαντικά στοιχεία της ποιότητας, δεδομένου στα τελικά στάδια η εκτέλεση των εργασιών κατασκευής, η λειτουργία και η χρήση κτιρίου θα γίνεται όλο και πιο σημαντική με έμφαση στα πιο πρακτικά και διαδικαστικά ζητήματα. Ποιος θα πρέπει να μετρά τις επιδόσεις της σχεδιαστικής ομάδας; Η προφανής απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι: ο πελάτης. Στην πράξη, ωστόσο, θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μια σημαντική ανισορροπία πληροφοριών μεταξύ του πελάτη και της ομάδας σχεδιασμού, η οποία καθιστά δύσκολο για τον πελάτη να αξιολογήσει την ποιότητα των εργασιών σχεδιασμού που βασίζεται σε ανεξάρτητες πληροφορίες. Ακόμη και οι πιο έμπειροι πελάτες μπορεί να χρειάζονται βοήθεια για να είναι σε θέση να ελέγχουν την ποιότητα του σχεδιασμού στα διάφορα στάδια της διαδικασίας. Η αξιολόγηση των επιδόσεων της σχεδιαστικής ομάδας μπορεί έτσι να είναι ένα από τα καθήκοντα του συντονιστή/συμβούλου ΟΣ. Σύνοψη: Επιδόσεις που σχετίζονται με τα στοιχεία αποδοχών στην πράξη Από την ανωτέρω περιγραφή μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η αξιολόγηση της ποιότητας του έργου του σχεδιασμού είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που δε διαθέτει μία απλή λύση. Αν και θεωρητικά είναι δυνατό να μετρηθούν ορισμένες πτυχές του σχεδιασμού που σχετίζονται με την ποιότητα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, δεν υπάρχει όμως σχεδόν καμία εμπειρία για την ένταξη των επιδόσεων στην αμοιβή των σχεδιαστών. Από την άλλη πλευρά, ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός προβάλλει τους στόχους ποιότητας και ως εκ τούτου μια αντανάκλαση αυτής της πτυχής στην αμοιβή του σχεδιαστή θα ήταν ένα λογικό βήμα. Έτσι, τα στοιχεία που αφορούν την αμοιβή αναλογικά με τις επιδόσεις προτείνεται να γίνουν μέρος του γενικής προσέγγισης για ένα μοντέλο αποδοχών του ΟΣ όπως περιγράφεται στο Κεφάλαιο 2. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα του θέματος, είναι σαφές ότι τα στοιχεία που συνδέονται με την απόδοση του έργου δεν είναι κατάλληλα ώστε να γίνουν σημαντικό μέρος της αμοιβής των σχεδιαστών, αλλά μπορούν να χρησιμεύσουν ως επιπλέον κίνητρο για την καλύτερη εκτέλεση της εργασίας από την τυπική.