Δ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Δ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΤΟΥΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Η Διπλωματική Εργασία παρουσιάστηκε ενώπιον του Διδακτικού Προσωπικού του Πανεπιστημίου Αιγαίου Σε Μερική Εκπλήρωση των Απαιτήσεων για το Δίπλωμα του Μηχανικού Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του ΓΑΜΠΙΕΡΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2007

Η ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ΕΓΚΡΙΝΕΙ ΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΓΑΜΠΙΕΡΑΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ: ΚΑΡΥΔΑ ΜΑΡΙΑ, Επιβλέπουσα 12/10/2007 Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ΚΟΚΟΛΑΚΗΣ ΣΠΙΡΥΔΩΝ, Μέλος Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ΛΑΜΠΡΙΝΟΥΔΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Μέλος Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΕΑΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2007

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των συμπεριφορών και αντιλήψεων που έχουν οι χρήστες ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, όσων αφορά την προστασία της ιδιωτικότητας τους. Τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, είναι μία μετεξέλιξη των κοινωνικών δικτύων που παρέχουν στους χρήστες τους ποικίλου είδους υπηρεσίες. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες κοινωνικών δικτύων στον κυβερνοχώρο, όμως ο τύπος κοινωνικής δικτύωσης που έχει καταστεί πλέον δημοφιλής είναι η συνδυασμένη δικτύωση την οποία και έχει υιοθετήσει το δημοφιλέστερο κοινωνικό δίκτυο του κυβερνοχώρου, MySpace. Η ιδιωτικότητα των μελών των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων είναι ένα σημαντικό ζήτημα καθώς όσο αυξάνεται η αποκάλυψη πληροφορίας στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης, τόσο περισσότερες απειλές παρουσιάζονται στο προσκήνιο όπως εξόρυξη δεδομένων, υποκλοπή κωδικών εισόδου, κτλ. Παρά τα μέτρα που λαμβάνουν οι ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης, οι χρήστες δεν λαμβάνουν υπόψη τους κάποιες σοβαρές απειλές που βρίσκονται στο διαδίκτυο, προκαλώντας τη δημιουργία περιστατικών κατάχρησης ιδιωτικότητας, ακόμα και σε ευαίσθητα δείγματα πληθυσμού όπως οι έφηβοι. Κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του διαδικτύου, έχει παρατηρηθεί ότι επηρεάζουν τις συμπεριφορές των χρηστών του, λειτουργώντας ως παράγοντες χαλάρωσης των αναστολών τους. Υπάρχουν επίσης κάποιες θεωρίες σχετικά με την αντίληψη που έχουν οι άνθρωποι για τον κίνδυνο και τις πιθανότητες εμφάνισής του, οι οποίες μπορούν και αυτές να οδηγήσουν σε αντιλήψεις υποτίμησης των διαδικτυακών κινδύνων. Η έρευνα που ακολουθήσαμε για να προσδιορίσουμε συμπεριφορές και αντιλήψεις ιδιωτικότητας ενός συνόλου χρηστών του MySpace, έγινε αποστέλλοντας κάποια ερωτηματολόγια σε αυτούς. Στη συνέχεια καταγράφοντας τα αποτελέσματα και με βάση κάποιες θεωρίες συμπεριφοράς έγινε η σχετική εξαγωγή συμπερασμάτων. ΓΑΜΠΙΕΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Τμήμα Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ 5 ο ΕΤΟΣ 1

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ - ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα στην παρούσα εργασία λέκτορα Καρύδα Μαρία που με βάση τη συνεχή και πολύτιμη καθοδήγηση που μου παρείχε σε όλη τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας, κατάφερα να την ολοκληρώσω με επιτυχία. 2

Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 1 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ - ΑΦΙΕΡΩΣΕΙΣ... 2 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 6 1.1 Πεδίο της έρευνας... 6 1.2 Σκοπός και κίνητρο της έρευνας... 10 1.3 Δομή της εργασίας... 11 2. ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ... 12 2.1 Εισαγωγή... 12 2.2 Κοινωνική δικτύωση και Διαδίκτυο... 12 2.3 Ιστορικά... 14 2.4 Τρέχουσα τεχνολογία και επικρατούσα κατάσταση... 15 2.4.1 Κοινωνικά δίκτυα βασισμένα στα MMORPG... 16 2.4.2 Επιχειρησιακά κοινωνικά δίκτυα... 17 2.4.3 MySpace... 19 2.4.4 Facebook... 31 2.5 Σύνοψη... 32 3. ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 34 3.1 Εισαγωγή... 34 3.2 Αποκάλυψη πληροφορίας... 35 3.2.1 Κίνητρα αποκάλυψης πληροφορίας... 35 3.2.2 Είδος και ορατότητα πληροφορίας προς αποκάλυψη... 36 3.2.3 Διασπορά πληροφορίας στο μέσο μετάδοσης... 39 3.2.4 Έφηβοι και ψηφιακή κοινωνική δικτύωση... 40 3.3 Πρακτικές δίκαιης διαχείρισης πληροφορίας και MySpace... 43 3.3.1 Γνωστοποίηση... 43 3.3.2 Επιλογή... 45 3.3.3 Πρόσβαση... 45 3.3.4 Ασφάλεια... 46 3

3.3.5 Επανόρθωση... 47 3.4 Μοντέλο απειλών... 48 3.4.1 Ρήγματα ασφάλειας... 48 3.4.2 Υποκλοπή κωδικών... 50 3.4.3 Εξόρυξη δεδομένων... 52 3.4.4 Πρόσβαση και χρήση από τρίτους... 54 3.4.5 Κοινωνική παρακολούθηση και καταδίωξη... 56 3.4.6 Υποκλοπή ταυτότητας και αριθμών κοινωνικής ασφάλισης... 57 3.4.7 Έλλειψη ελέγχου της πληροφορίας... 58 3.5 Σύνοψη... 59 4. ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ... 60 4.1 Εισαγωγή... 60 4.2 Οι βασικές ψυχολογικές ιδιότητες του κυβερνοχώρου... 61 4.2.1 Μειωμένες Αισθήσεις... 62 4.2.2 Επικοινωνία με κείμενο... 62 4.2.3 Ευελιξία Ταυτότητας... 63 4.2.4 Εξισωμένη κοινωνική θέση... 63 4.2.5 Μετατόπιση χωροχρονικών ορίων... 64 4.2.6 Κοινωνική Πολλαπλότητα... 65 4.2.7 Μονιμότητα των εγγραφών... 66 4.2.8 Αποτυχία των μέσων... 66 4.3 Το φαινόμενο της χαλάρωσης των αναστολών... 67 4.3.1 Διαχωρίσιμη ανωνυμία... 68 4.3.2 Αορατότητα... 69 4.3.3 Ασυνείδητος σολιψισμός... 69 4.3.4 Ελαχιστοποίηση εξουσίας... 70 4.4 Βασικές θεωρίες συμπεριφοράς για την ασφάλεια... 71 4.4.1 Αντιλήψεις για τον κίνδυνο... 71 4.4.2 Ευρετικές μέθοδοι υπολογισμού της ασφάλειας... 72 4.5 Σύνοψη... 74 5. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 75 5.1 Εισαγωγή... 75 5.2 Μέθοδος της έρευνας... 75 4

5.2.1 Σχεδιασμός έρευνας... 76 5.2.2 Αποτελέσματα... 77 5.3 Συμπεράσματα... 77 5.3.1 Συμπεράσματα 1 ης φάσης έρευνας... 78 5.3.2 Συμπεράσματα 2 ης φάσης έρευνας... 82 5.3.3 Σύνοψη... 88 6 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 90 6.1 Γενικά συμπεράσματα Πιθανοί τρόποι δράσης... 90 6.2 Κριτική στη μέθοδο έρευνας... 93 6.3 Μελλοντικές κατευθύνσεις έρευνας... 93 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 95 Α ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ... 95 Α.1 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 1 ης ΦΑΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ... 95 Α.2 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 2 ης ΦΑΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ... 98 Β ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 102 Β.1 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 1 ου ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ... 102 Β.2 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 2 ου ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ... 105 6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 109 5

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πεδίο της έρευνας Μέχρι πριν λίγα χρόνια η πληροφορία ήταν δέσμια των μορφολογικών της χαρακτηριστικών. Σήμερα όμως, η σταδιακή ψηφιοποίηση της και η διάχυση της μέσω των ηλεκτρονικών δικτύων στον τελικό χρήστη την καθιστά ως το σημαντικότερο συστατικό στοιχείο του νέου μοντέλου κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης. Αυτή η μετάλλαξη της μορφολογίας της πληροφορίας και η λυτρωτική της αποδέσμευση από χωροχρονικούς περιορισμούς, την καθιστούν προσπελάσιμη μέσω των δικτυωμένων Η/Υ στους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι την αναζητούν χωρίς να απαιτείται πλέον η μετακίνηση από τον χώρο της γεωγραφικής τους εγκατάστασης προς το φυσικό ή τεχνητό σημείο αποθήκευσης της [17]. Επομένως οδηγούμαστε στο γεγονός πως ως ανθρωπότητα διανύουμε την έντονη εποχή της πληροφορίας. Η σημερινή κοινωνία ορίζεται κατά ένα σημαντικό μέρος από την αυξημένου μεγέθους ροή πληροφορίας που την διακατέχει. Αυτή η διαπίστευση έχει κυρίως προκληθεί από το συνδυασμό μίας πληθυσμιακής έκρηξης και μίας σφοδρής επέκτασης και αυξανόμενης χρησιμοποίησης του διαδικτύου από ανθρώπους σχεδόν όλων των χωρών (ιδιαίτερα νέους) τα τελευταία χρόνια, καθιστώντας τον κυβερνοχώρο ικανό να περιβάλλει και να διαμορφώνει κάθε είδους εμπορική, κοινωνική και όχι μόνο δραστηριότητα. H προώθηση υπηρεσιών και προϊόντων μέσα από το Internet έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια, ενώ οι χρήστες του διαδικτύου αποτελούν ένα συγκεκριμένο κοινό-στόχο, το οποίο έχει τη δική του συμπεριφορά και τις δικές του ανάγκες. Η εξατομίκευση του χρήστη έχει οδηγήσει ακόμα και στην εξατομίκευση των προωθητικών ενεργειών που απευθύνονται σε μεμονωμένους χρήστες. Νέες τεχνολογίες αιχμής χρησιμοποιούνται μέσα στο πλέγμα του διαδικτύου ολοένα και περισσότερο, για να καλύψουν προβαλλόμενες ανάγκες άμεσης, συνεχούς και εύκολης διαχείρισης της πληροφορίας [16]. Οι ανάγκες αυτές των χρηστών ενισχύονται ακόμη περισσότερο από το κοινωνικοπολιτικό σύστημα που επικρατεί ανά τον κόσμο και ενοποιείται σταδιακά από το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης. Συνεπώς προκύπτουν συνεχώς νέες τεχνολογίες στον τομέα της πληροφορικής, οι οποίες επιτρέπουν τη διαχείριση, επεξεργασία και σύνθεση των 6

δεδομένων με εξ ολοκλήρου νέους τρόπους, ενώ επίσης άλλες βαθύτερες τάσεις βρίσκονται στον δρόμο προς ολοκλήρωση. Το φάσμα των εφαρμογών των προηγμένων τεχνολογιών πληροφόρησης έχει υψηλή ποικιλομορφία και ο αντίκτυπός τους είναι εξίσου ποικίλος, δημιουργώντας νέες συνδέσεις, εμπνευσμένες και ενθαρρυντικές νέες μεθόδους, και χτίζοντας νέες συμμαχίες. Πιστό στη φυσική αρχιτεκτονική πάνω στην οποία δημιουργήθηκε, το διαδίκτυο χρησιμοποιεί μεγάλα και πολύπλοκα πακέτα δεδομένων για να δημιουργήσει ένα μεγάλο εύρος συνδέσεων που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πριν από κάποια χρόνια. Πάνω σε αυτή την αρχή δημιουργήθηκαν και τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα (digital social networks) όπως το MySpace, Friendster, Facebook, τα οποία θεωρούνται ως μία μετεξέλιξη των κοινωνικών δικτύων που όμως δεν καθορίζονται από τη φυσική θέση, αλλά από το ενδιαφέρον, τη διανοητική δραστηριότητα, το σκοπό και την ανησυχία των χρηστών-μελών. Τα εν λόγω sites όμως τα τελευταία χρόνια έχουν εξελιχθεί από απλούς ιστοχώρους κοινωνικών γνωριμιών, σε ανθούσες εταιρίες υψηλών κερδών, μέσω των οποίων καθημερινά εκατομμύρια χρήστες διαμοιράζονται προσωπικά και ευαίσθητου περιεχομένου δεδομένα [27]. Από τις πιο διαδεδομένες λειτουργίες που διέπουν ένα κοινωνικό δίκτυο και εμφανίζονται σε μέγιστο βαθμό στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, είναι οι έννοιες της κοινωνικοποίησης και δημιουργίας σχέσεων. Ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο έχει το γνώρισμα της ύπαρξης σε αυτό ατόμων που έχουν «σμιλευτεί» πνευματικά σε διαφορετικά κοινωνικά δίκτυα, από περιοχές του κόσμου απομακρυσμένες η μία από την άλλη. Άρα, όταν μία τέτοια πληθώρα διαφοροποιημένων μεταξύ τους ατόμων προσπαθήσουν να επικοινωνήσουν και να συνεργαστούν μέσα από σύγχρονα εργαλεία τεχνολογίας, προκαλείται ένα νέο μείγμα διαφορετικών απόψεων, συνηθειών, νοοτροπιών, αλληλεπιδράσεων και γνωσιακών δομών που δεν έχει πότε ως τώρα συναντηθεί στην ιστορία του ανθρώπου ως κοινωνικό ον. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη ραγδαία αύξηση των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως βρισκόμαστε μπροστά στην ύπαρξη ενός νέου κοινωνικού φαινόμενου, το οποίο όπως όλα τα υπόλοιπα κοινωνικά φαινόμενα χρίζει μελέτης και ξεχωριστής προσέγγισης. Η γρήγορη αύξηση της συμμετοχής στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι αναπόφευκτα εμφανής ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, οπού και έχει συνοδευθεί από μια προοδευτική διαφοροποίηση και εκλέπτυνση σκοπών και σχεδίων χρήσης από ένα πλήθος διαφορετικών ιστοχώρων. Σχετικές υπηρεσίες [18] έχουν ομαδοποιήσει εκατοντάδες 7

ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα σε αρκετές κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένων την εργασία, τα κοινά ενδιαφέροντα, την εύρεση συντρόφου, τη διευκόλυνση προσωπικών συναλλαγών, τους φίλους, τα κατοικίδια ζώα και τις φωτογραφίες. Οι ευκαιρίες που παρουσιάζονται για διάφορους εξωγενείς-ενδογενείς παράγοντες, ακόμα και για τους χρήστες μέσα στους ατέρμονους σήμερα χώρους των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, είναι ουσιαστικά αμέτρητες. Το πολύ γενικό αλλά ουσιαστικό αυτό γεγονός, θέτει ισχυρές βάσεις για την αλματώδη ανάπτυξη και συνεχή αύξηση του εύρους δραστηριοτήτων και ευκαιριών, που ήδη παρουσιάζουν οι χώροι αυτοί και φαίνεται να αποκτούν τη δυνατότητα να φτάσουν μακρύτερα και γρηγορότερα από ποτέ, κινητοποιώντας τα μέλη τους μέσω των πλήρως αποτελεσματικών εργαλείων του διαδικτύου. Στο χώρο όμως ενός ψηφιακού κοινωνικού δικτύου υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι για την ιδιωτικότητα των χρηστών, που σε πολλές περιπτώσεις είναι και δύσκολα ανιχνεύσιμοι, καθώς τέτοιοι κίνδυνοι και απειλές υπάρχουν σε όλες τις περιοχές του διαδικτύου, μία από τις οποίες είναι και η αναφερόμενη. Γενικότερα όσων αφορά τις συναλλαγές στον κυβερνοχώρο οι εμπλεκόμενοι υποτίθεται πως πρέπει κάθε φορά να ενεργούν με βάση την καλή θέληση και την αναμενόμενη συμπεριφορά από τον χρήστη στην απέναντι μεριά [25]. Όταν όμως πολλές από αυτές τις επικοινωνίες είναι μεταξύ ανθρώπων ή και εταιριών και ανθρώπων όπου δεν υπάρχει μία βάσιμη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ τους, τότε δημιουργούνται αμφιλεγόμενα ζητήματα ασφάλειας, ιδιωτικότητας και εμπιστοσύνης μεταξύ των αλληλεπιδρώντων φορέων. Σήμερα, οι πιθανότητες του να παρέχει μία οντότητα στο διαδίκτυο υπηρεσίες με υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης από τους χρήστες της και να λειτουργεί δίχως να υπονομεύει την ασφάλεια τους μικραίνουν ολοένα και περισσότερο. Οι συνέπειες ύπαρξης τέτοιων οντοτήτων μέσα στο διαδίκτυο περιλαμβάνουν επιθέσεις γενικά σε σημεία του δικτύου, επιθέσεις σε μεμονωμένα σημεία, ανεπιθύμητες μορφές αλληλεπίδρασης όπως η ανεπιθύμητη αλληλογραφία και άλλες καταστάσεις που μπορούν να δημιουργήσουν άσχημα αποτελέσματα σε οποιονδήποτε εμπλεκόμενο σε αυτές. Η κατάσταση αυτή είναι μια προβλέψιμη συνέπεια της δραματικής αύξησης του πληθυσμού των συνδεδεμένων ανθρώπων και της μεγάλης διαφοροποίησης όσων αφορά απώτερους σκοπούς και στόχους επικοινωνίας, οδηγώντας καθ' αυτό τον τρόπο σε καταχρήσεις και εξαπατήσεις δεδομένων και πολλές φορές και ανθρώπων [1]. Εξίσου σημαντικό ζήτημα στις συναλλαγές μέσω διαδικτύου και ιδιαίτερα σε συναλλαγές μέσα σε ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι το γεγονός πως μεγάλο ποσοστό των 8

χρηστών δεν έχει επίγνωση πολλών καταστάσεων που μπορεί να τους φέρουν σε μειονεκτική θέση. Η ευχρηστία πάνω στην οποία έχουν σχεδιαστεί πολλές περιοχές του διαδικτύου και η απόκρυψη της όλης σχεδιαστικής πολυπλοκότητας που το διακατέχει, αποτρέπουν το χρήστη, σε ένα βαθμό, από το να κατανοήσει σε βάθος τις λειτουργίες με τις οποίες αλληλεπιδρά και συνεπώς να μπορεί να αντιληφθεί, να αντιμετωπίσει ή να αποφύγει πιθανές καταστάσεις που μπορούν να τον θίξουν. Ακόμα σημαντικότερο είναι το γεγονός πως πολλοί χρήστες ψηφιακών κοινωνικών δικτύων δεν ωθούνται εσωτερικά στο να αποκτήσουν μία βασική αντίληψη αντιμετώπισης απειλητικών καταστάσεων που μπορούν να τους παρουσιαστούν, ακόμα και σε περιπτώσεις οπού προσφέρεται μία σχετική βοήθεια και ενημέρωση από τον ίδιο το ψηφιακό δίκτυο ή και άλλες δικτυακές περιοχές. Ο βασικός σκοπός-στόχος ενός ψηφιακού κοινωνικού δικτύου είναι η δικτύωση και εν συνεχεία η επικοινωνία μεταξύ ενός συνόλου ανθρώπων που γίνονται μέλη σε αυτά. Τα μέληχρήστες του ψηφιακού κοινωνικού δικτύου δημιουργώντας ένα προφίλ-πορτρέτο του εαυτού τους, προχωρούν στην αποκάλυψη δεδομένων μέσα από ένα ευρύ φάσμα λειτουργιών που η σχετική υπηρεσία τους προσφέρει και συνδέονται με διάφορους άλλους χρήστες που μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα, τους αποκαλούμενους «φίλους», μέσω μίας αλυσίδας συνδέσεων που διατηρούν στο προφίλ τους. Το ουσιαστικό πρόβλημα που παρουσιάζεται όμως από αυτή τη διαδικασία είναι η αποκάλυψη και ροή ευαίσθητου περιεχομένου πληροφοριών, η οποία όμως πηγάζει όχι από λάθη στο σχεδιασμό ή ρήγματα ασφάλειας του ψηφιακού δικτύου, αλλά από τη συμπεριφορά ιδιωτικότητας των ίδιων των χρηστών. Η πολυπληθής έκθεση προσωπικών πληροφοριών στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα έχει δεχθεί πρόσφατα την αυξημένη προσοχή του τύπου ενημέρωσης, καθώς ολοένα και περισσότερες περιπτώσεις μηνύσεων από χρήστες τέτοιων sites φθάνουν στα δικαστήρια. Αυτές οι περιπτώσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν επιθετικές συμπεριφορές και καταστροφή υπόληψης, υιοθετούν συμπεράσματα σχετικά με τη σοβαρότητα που πρέπει να αντιμετωπιστούν τέτοιου είδους ζητήματα, όταν με περίσσιο ρίσκο οι χρήστες αυτών των εν λόγω δικτύων εναποθέτουν μεγάλα κομμάτια της ζωής τους στη δημοσιότητα [2]. Εξαιρετικό ενδιαφέρον λοιπόν παρουσιάζουν περιπτώσεις κατά τις οποίες χρήστες ψηφιακών δικτύων δίχως να έχουν επίγνωση πιθανών δυσμενών καταστάσεων που μπορεί να τους φέρει η απρόσεκτη online συμπεριφορά τους, εξακολουθούν να προβαίνουν σε πράξεις αποκάλυψης προσωπικών δεδομένων τους μέσα στο δίκτυο. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την εκθετική σχεδόν εξάπλωση των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, μας φέρνει στο σημείο οπού 9

πρέπει να αναρωτηθούμε για συμπεριφορές τέτοιου τύπου και εν συνεχεία να προβούμε σε περαιτέρω ανάλυσή τους όπου αυτό είναι δυνατό. Όταν λοιπόν μεγάλα ποσοστά ανθρώπων και ακόμα μεγαλύτερα ποσοστά νέων ανθρώπων διακυβεύουν τα ευαίσθητου τύπου δεδομένα τους στον χαοτικό και γεμάτο απειλές και κινδύνους κυβερνοχώρο με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς, τότε είναι λογικό να υπάρξουν δυσμενείς καταστάσεις για αυτούς. Όταν οι απειλές αυτές του διαδικτύου μάλιστα, υπάρχουν σε σχετική ποικιλομορφία μέσα σε ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο, όπως για παράδειγμα από ανεπιθύμητη διαφημιστική δραστηριότητα και υποκλοπή κωδικών εισόδου, έως παρακολούθηση ή και υποκλοπή αριθμών κοινωνικής ασφάλισης και ταυτότητας, η αναλυτική και επιστημονική παρέμβαση είναι όχι μόνο προτεινόμενη αλλά και αναγκαία. 1.2 Σκοπός και κίνητρο της έρευνας Η παρούσα έρευνα διεξάχθηκε με κίνητρο την έντονα αυξανόμενη χρήση της νέας αυτής μορφής κοινωνικής δικτύωσης, που σε ορισμένες περιπτώσεις σύμφωνα με μελέτες φτάνει και στο 774% μέσα στη διάρκεια ενός χρόνου [20], καθώς επίσης και τη μεγάλου μεγέθους διάχυση και αποκάλυψη πληροφορίας μέσα σε αυτή. Αυτό, σε συνδυασμό με την ακραίως αποκαλυπτική συμπεριφορά και παράθεση ευαίσθητου περιεχομένου δεδομένων μίας ολόκληρης γενιάς, σε ένα μέσο που προκαλεί μόνιμη καταγραφή των δεδομένων που δέχεται, μας ώθησε στο να παράγουμε μία βασικού επιπέδου γνώση σχετικά με αυτό το θέμα. Τα βασικά ερωτήματα στα οποία επιδιώκουμε να απαντήσουμε είναι: Πόσο πολύ έχει επεκταθεί ο κλάδος της online κοινωνικής δικτύωσης έως σήμερα; Ποιες είναι οι βασικές υπηρεσίες που προσφέρονται από ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο; Τι είδους πληροφορίες και σε τι ποσοστά αποκαλύπτονται από τους χρήστες αυτών των δικτύων; Τι είδους ζητήματα ιδιωτικότητας των χρηστών παρουσιάζονται κατά τη χρησιμοποίηση των υπηρεσιών που τους προσφέρονται; Και τέλος ποιες είναι οι διάφορες συμπεριφορές των μελών των κοινοτήτων αυτών ως προς την ιδιωτικότητα τους και πως αυτές εξηγούνται; Σκοπός αυτής της έρευνας λοιπόν, είναι να συγκεντρωθούν και να αναφερθούν κάποια στοιχεία όσων αφορά τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, το είδος της πληροφορίας που διακινείται μέσα σε αυτά, αλλά και των απειλών που επικρατούν, ώστε να καταφέρουμε στη 10

συνέχεια να προβούμε στη διερεύνηση, αποσαφήνιση και επεξήγηση των διαφόρων συμπεριφορών ιδιωτικότητας των μελών ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, συμβάλλοντας έτσι στον έγκαιρο έλεγχο του προαναφερθέντος φαινόμενου το οποίο μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες ζημιές σε εμπλεκόμενα σε αυτό άτομα, αλλά επίσης να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη δημόσια παρακολούθηση και καταγραφή των ιδιωτικών στιγμών και πράξεών μας. 1.3 Δομή της εργασίας Στο 1 ο κεφάλαιο της παρούσας εργασίας γίνεται μία αναφορά στην εξέλιξη των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων και στις διάφορες κατηγορίες αυτών, ενώ γίνεται και μία ενδεικτική περιγραφή των στοιχείων ενός κοινού προφίλ του ιστοχώρου MySpace και των δυνατοτήτων που προσφέρει στους χρήστες του. Στο 2 ο κεφάλαιο γίνεται αναφορά σε κάποια ζητήματα ιδιωτικότητας που παρουσιάζονται σε ψηφιακές κοινότητες, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά και το κίνητρο της έρευνας μας. Προσδιορίζεται ένα μοντέλο απειλών που μπορούν να εμφανιστούν από τη χρήση online υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης και εξετάζονται κάποιες αρχές δίκαιης διαχείρισης πληροφοριών των χρηστών διαδικτυακών συναλλαγών. Στο 3 ο κεφάλαιο παρουσιάζουμε το θεωρητικό πρότυπο που χρησιμοποιήσαμε για την εξαγωγή συμπερασμάτων εκ των αποτελεσμάτων της έρευνας που κάναμε. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται μία αναφορά σε παράγοντες του διαδικτύου που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση διαδικτυακών συμπεριφορών από χρήστες, οι οποίες επηρεάζονται από το παρουσιαζόμενο «φαινόμενο χαλάρωσης των αναστολών» του διαδικτύου και σε προκαταλήψεις των ανθρώπων προς περιστάσεις απειλών. Τέλος το 4 ο κεφάλαιο της εργασίας έχει να κάνει με το ουσιαστικό κομμάτι της έρευνας που είναι η περιγραφή της μεθόδου έρευνας και των αποτελεσμάτων όπως επίσης και των συμπερασμάτων στα οποία καταλήξαμε. Περιγράφουμε τα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιήσαμε και τον τρόπο σχεδιασμού και αναλύουμε τα αποτελέσματα που συλλέξαμε. 11

2. ΨΗΦΙΑΚΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ 2.1 Εισαγωγή Τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα προτού πάρουν τη μορφή που έχουν σήμερα, πέρασαν από αρκετά στάδια μέσα από τα οποία πλάστηκε ο τωρινός τους χαρακτήρας. Οι διάφορες τεχνολογίες επικοινωνίας που παρουσιάζονταν κατά περιόδους στο διαδίκτυο, γίνονταν σταδιακά κομμάτι πάνω στο οποίο στηρίζονταν τα από εκεί και έπειτα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, καθώς εύκολα διαφαινόταν πως ο συγκεκριμένος κλάδος ήταν πολλά υποσχόμενος και με πολλές προοπτικές μετεξέλιξης. Το BBS (Bulletin Board System) που ήταν από τα πρώτα συστήματα επικοινωνίας χρηστών μέσω δικτύου, το blog [21], το IM (Instant Messaging) και το P2P (Peer 2 Peer) είναι λίγες μόνο από τις τεχνολογίες πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν ή και υιοθέτησαν οι ιδρυτές των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων. Επίσης διάφορα μοντέλα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάστηκαν και αποτελούν τώρα το βασικό κορμό δόμησης των σημερινών ψηφιακών κοινωνικών δικτύων. Τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν σαν μια εξέλιξη των συστημάτων διαχείρισης περιεχομένου, με δυνατότητα διαχείρισης μελών και υποστήριξη όλων των μέσων εικόνας και ήχου. 2.2 Κοινωνική δικτύωση και Διαδίκτυο Ένα κοινωνικό δίκτυο, σύμφωνα με τη θεωρία και ανάλυση κοινωνικών δικτύων, είναι μια κοινωνική δομή η οποία αποτελείται από κόμβους (συνήθως άτομα, κοινότητες ή οργανισμοί) οι οποίοι είναι δομημένοι γύρω από κάποια συγκεκριμένου τύπου σχέση ή σχέσεις, όπως για παράδειγμα ιδέες, αξίες, φιλία, ανταλλαγές, σεξουαλικότητα κ.τ.λ. Στην διάρκεια του χρόνου αυτοί οι κόμβοι επικοινωνούν μεταξύ τους και συνδέονται με άλλους κόμβους του δικτύου ανταλλάσσοντας δεδομένα, με βασικό περιεχόμενο τη σχέση πάνω στην οποία έχει δομηθεί το δίκτυο, προκαλώντας έτσι την εξάπλωση και επέκταση του δικτύου [6]. Ένα κοινωνικό δίκτυο σύμφωνα με τη συστημική θεωρία κατατάσσεται στα μερικώς κλειστά συστήματα καθώς η ανταλλαγή με το περιβάλλον είναι αυστηρά ελεγχόμενη, αφού 12

το δίκτυο έχει δικούς του κανόνες και οργάνωση και έτσι είναι απομονωμένο από εξωτερικές διακυμάνσεις. Συνεπώς τα κοινωνικά δίκτυα, ως κατηγορία μερικώς κλειστών συστημάτων, παρουσιάζουν μία εντροπική τάση αποδιοργάνωσης κυρίως όταν εμφανίζονται κοινωνικά προβλήματα λόγω αδράνειας, υπερμεγέθους ανάπτυξης ή ακόμα και όταν προκύπτουν ζητήματα αρχηγίας ή ιεράρχησης, οδηγούμενα πολλές φορές έτσι στον τερματισμό. Στη περίπτωση των ψηφιακών κοινωνικών δικτύων όμως η έννοια της συστημικής εντροπίας δεν υφίσταται, καθώς λόγω του μέσου επικοινωνίας πάνω στο οποίο λειτουργούν, δηλαδή το διαδίκτυο, καθίστανται πλήρως ανοικτά συστήματα στα οποία ο οποιοσδήποτε μπορεί να εισέλθει χωρίς να υπόκειται σε αυστηρά διαμορφωμένους κανόνες, αξίες και πρότυπα. Η ροή ενέργειας, πληροφορίας και πρόσθετων στοιχείων μέσα στο δίκτυο είναι συνεχής και ατέρμονη και υπό αυτό το σκεπτικό επεκτείνονται αενάως έως τη στιγμή που θα καταργηθούν από τους νομίμως δικαιούχους κατόχους τους. Ο κύκλος ζωής ενός ψηφιακού κοινωνικού συστήματος είναι απλός. Οποιοσδήποτε μπορεί να προβεί στη δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου με κάποιο συγκεκριμένο σημείο ενδιαφέροντος, μέσω σχετικών online υπηρεσιών όπως η Ning. Τα προηγμένα site κοινωνικής δικτύωσης είτε έχουν σχεδιαστεί αρχικά από μεγάλες εταιρίες με έμπειρους σχεδιαστές ψηφιακών κοινωνικών δικτύων, είτε υπήρξαν κάποτε μικρής ή μεσαίας δυναμικότητας, αλλά λόγω της αυξανόμενης και δημοφιλούς χρήσης τους εταιρίες όπως οι προαναφερθείσες συνεισέφεραν στην από εκεί και έπειτα ανάπτυξή τους. Στη συνέχεια καθώς αυτά αναβαθμίζονται συνεχώς με νέες λειτουργίες και υπηρεσίες στη διάρκεια του χρόνου, όπως η ανταγωνιστικότητα επιβάλλει [23] [24], εξαπλώνονται καθώς προκαλείται αύξηση των μελών τους. Τέλος, η λειτουργία ενός ψηφιακού κοινωνικού δικτύου μπορεί να τερματιστεί όχι λόγω φυσικών αιτιών, αλλά λόγω για παράδειγμα απόφασης του διοικητικού συμβουλίου της ιδιοκτήτριας εταιρίας ή μίας νομικής απόφασης. Στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα, ένα αρχικό σύνολο χρηστών στέλνει μηνύματα προσκαλώντας τα μέλη των προσωπικών δικτύων τους να ενταχθούν στην υπηρεσία ως σύνδεσμοί στο κοινωνικό δίκτυο που έχουν σχηματίσει στον ιστοχώρο. Τα νέα μέλη επαναλαμβάνουν τη διαδικασία και με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται ο συνολικός αριθμός μελών και συνδέσεων στο δίκτυο. Οι υπηρεσίες που προσφέρουν έπειτα οι ιστοχώροι αυτοί ποικίλουν και περιλαμβάνουν την επιλογή δημιουργίας προφίλ και πλοήγησης σε άλλα προφίλ χρηστών, ή τη δυνατότητα διαμόρφωσης νέων συνδέσεων μέσω άλλων υπηρεσιών διασύνδεσης. Η προσέγγιση στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων είναι αυτό που όλες οι 13

περιοχές κοινωνικής δικτύωσης έχουν ως κοινό γνώρισμα και βασικό άξονα, αλλά ο τρόπος και ο λόγος με τον οποίο το πραγματοποιούν διαφέρει από ιστοχώρο σε ιστοχώρο. Άλλοι λοιπόν επικεντρώνονται μόνο στη διασκέδαση και την ψυχαγωγία, ενώ άλλοι στην επίτευξη ενός στόχου όπως για παράδειγμα η εύρεση εργασίας. Αυτή είναι και η βασική διαφορά μεταξύ των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης που υπάρχουν στο διαδίκτυο. Γενικά υπάρχουν πάνω από 20 κατηγορίες ψηφιακών κοινωνικών δικτύων οπού κάθε μία από αυτές περιλαμβάνει κάποια από τα 200 και παραπάνω κοινωνικά δίκτυα που αυτή τη στιγμή υπάρχουν στο χώρο του διαδικτύου και χρησιμοποιούν τα υπάρχοντα και αναδυόμενα μοντέλα κοινωνικής δικτύωσης και τύπους υπηρεσιών που προαναφέρθηκαν. Αναφορικά κάποιες από τις κατηγορίες αυτές είναι: σχολεία και κολλέγια, αυτοκίνητα, online παιχνίδια, ακτιβισμός και φυσιολατρία, μουσική, τύπος εθνικότητας, ανταλλαγή φωτογραφιών, εργασία, αθλητισμός, ταξίδια, κατοικίδια και πολλές άλλες. Έτσι λοιπόν το μόνο που έχει να κάνει ο υποψήφιος χρήστης του εκάστοτε δικτύου είναι να βρει μέσα στον κυβερνοχώρο το δίκτυο αυτό που προσδιορίζει και υποστηρίζει καλύτερα τη θεματική ενότητα στην οποία αυτός εντάσσεται και τον ενδιαφέρει και να δημιουργήσει έναν λογαριασμό. Από εκεί και έπειτα μπορεί να περιηγηθεί στον ιστοχώρο αυτό χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες που του παρέχονται. 2.3 Ιστορικά Το πρώτο ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο ήταν το Classmates.com, το οποίο ξεκίνησε το 1995. Άλλες υπηρεσίες ακολούθησαν, συμπεριλαμβανομένου του SixDegrees.com, το οποίο δημιουργήθηκε το 1997 χρησιμοποιώντας το μοντέλο των επαφών δικτύου (Web of Contacts model). Το έτος 1999 ήταν μάρτυρας στην ανάπτυξη δύο ανταγωνιστικών μοντέλων κοινωνικής δικτύωσης, του κύκλου εμπιστοσύνης (Circle of Trust) που αναπτύχθηκε από το Epinions και που χρησιμοποιήθηκε από το Ciao.com, το Dooyoo και το Luna και του κύκλου φίλων (Circle of Friends) που αναπτύχθηκε από τον Jonathan Bishop, το οποίο χρησιμοποιήθηκε σε διάφορες περιφερειακές βρετανικές διαδικτυακές περιοχές μεταξύ του 1999 και 2001 και άκμασε με την εμφάνιση ενός ιστοχώρου αποκαλούμενου ως Friendster το 2002. Αυτό το μοντέλο θεωρείται τώρα ως μια από τις πλέον κυρίαρχες μεθόδους κοινωνικής δικτύωσης στις εικονικές κοινότητες, ίσως για το λόγο ότι δίνει τον έλεγχο στον χρήστη και 14

όχι στην υπολογιστική νοημοσύνη. Το 2005 υπήρξαν πάνω από 50 ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιούσαν το μοντέλο του κύκλου φίλων όταν ένας από αυτούς, το MySpace, βρέθηκε να έχει περισσότερες επισκέψεις στη σελίδα του από όσες είχε το Google [3], το οποίο με τη σειρά του προώθησε το 2004 το δικό του ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο, το Orkut. Η κοινωνική δικτύωση άρχισε να θεωρείται ως συστατικό της στρατηγικής του Διαδικτύου περίπου στην ίδια χρονική περίοδο, οπού το Μάρτιο του 2005 το Yahoo προωθεί το Yahoo! 360, με το οποίο κάνει την είσοδό του στον τομέα της ψηφιακής κοινωνικής δικτύωσης. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους η News Corporation αγοράζει το βασισμένο στο μοντέλο του κύκλου φίλων MySpace, ενώ παράλληλα η ITV αγοράζει το Friends Reunited το Δεκέμβριο πάλι του ίδιου έτους [4] [5] [6]. 2.4 Τρέχουσα τεχνολογία και επικρατούσα κατάσταση Η συνδυασμένη δικτύωση είναι μια προσέγγιση στην κοινωνική δικτύωση που συνδυάζει και τα εκτός σύνδεσης στοιχεία (offline elements), υποστηρίζοντας πρόσωπο με πρόσωπο γεγονότα και τα σε απευθείας σύνδεση στοιχεία (online elements). Το MySpace, παραδείγματος χάριν (γίνεται πλήρης αναφορά σε επόμενο υποκεφάλαιο), στηρίζεται στις ανεξάρτητη μουσική και ψυχαγωγική σκηνή ενώ παράλληλα το Facebook είχε ως αρχικό σκοπό την υποστήριξη κοινωνικής δικτύωσης μιας κοινότητας κολλεγίων, αν και έχει επεκτείνει από τότε το πεδίο του για να περιλάβει τα σχετικά με την απασχόληση, περιφερειακά και δίκτυα ανώτερης εκπαίδευσης. Τα νεότερα κοινωνικά δίκτυα στο διαδίκτυο προσανατολίζονται περισσότερο σε θεματικές ενότητες που αναφέρθηκαν σε προηγούμενο υποκεφάλαιο, ενώ άλλα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα εστιάζουν σε τοπικές κοινότητες που διαμοιράζονται το ίδιο αντικείμενο εργασίας και στην ψυχαγωγία, τις ειδήσεις, τα ημερολογιακά γεγονότα και κοινωνικές εστιάσεις διασκέδασης. Μερικές εταιρίες λειτουργούν για να διατηρήσουν τους πελάτες μέσα στα κοινωνικά αυτά δίκτυα με την ίδρυση κοινοτήτων των απευθείας σε σύνδεση χρηστών. Τα περισσότερα κοινωνικά δίκτυα στο διαδίκτυο είναι δημόσια, επιτρέποντας στον καθένα να γίνει μέλος. Οργανισμοί, όπως μεγάλες επιχειρήσεις, έχουν επίσης πρόσβαση σε ιδιωτικές κοινωνικές εφαρμογές δικτύωσης, γνωστές ως διαχείριση επιχειρηματικών σχέσεων (Enterprise Relationship Management). Τέτοιου είδους οργανισμοί εγκαθιστούν αυτές τις 15

εφαρμογές στους κεντρικούς υπολογιστές τους και επιτρέπουν στους υπαλλήλους τους να μοιραστούν τα δίκτυα των επαφών και σχέσεών τους με εξωτερικούς παράγοντες και επιχειρήσεις προς όφελος της ίδιας της επιχείρησης. Ένας νέος τύπος διαδικτυακού κοινωνικού δικτύου είναι οι συνδέσεις μεταξύ ιστοσελίδων. Αυτές μπορούν να μελετηθούν είτε ως προς το ωφέλιμο περιεχόμενο που οι ίδιες προσφέρουν είτε ως συνδέσεις μεταξύ ιστοσελίδων κοινωνικού λογισμικού κάποιων χρηστών οι οποίοι ξεκινώντας με το βιβλίο διευθύνσεών τους, επεκτείνουν το κοινωνικό δίκτυο τους με την προσθήκη νέων φίλων, "friendster" γνωστών [10] ή και φανταστικών φίλων. Αυτό δημιουργεί συνδεσιμότητα μέσω της ανακάλυψης νέων φίλων των φίλων κοκ. Οι μελλοντικές εφαρμογές τέτοιου είδους οδεύουν προς την επίτευξη του να επιτρέπουν σε χρήστες την ανακάλυψη των κοινωνικών δικτύων στα οποία άλλοι χρήστες, που συναντήθηκαν τυχαία μέσω πλοήγησης, ανήκουν. Γίνονται πολλές συζητήσεις σχετικά με το που κατευθύνονται τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα [28]. Η εμφάνιση και ευρεία επέκταση του διαδικτύου έχει επιτρέψει σε άτυπα κοινωνικά δίκτυα να συνδέουν μεγάλα ποσοστά ανθρώπων συνολικά και με τη χρονική ευελιξία που προσφέρουν οι εφαρμογές στον κυβερνοχώρο (π.χ. μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), οι περισσότερες αλληλεπιδράσεις θα γίνονται με τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται σε κοντινές γεωγραφικές περιοχές [6]. Παρακάτω αναλύονται περαιτέρω κάποια από τα βασικότερα κοινωνικά δίκτυα που υπάρχουν στο διαδίκτυο. 2.4.1 Κοινωνικά δίκτυα βασισμένα στα MMORPG Σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα που έχουν δημιουργηθεί γύρω από online παιχνίδια πολλαπλών χρηστών MMORPGs (Massive Multiplayer Online Role Playing Games), λόγω του γεγονότος ότι ήταν από τα πρώτα online κοινωνικά δίκτυα. Τα MMORPGs άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους στις αρχές του 1990, παρέχοντας δικτυακή υποστήριξη παιχνιδιών ρόλων σε μία ευρεία κλίμακα χρηστών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αποτελούν την τελευταία εξέλιξη στο χώρο των δικτυακών παιχνιδιών, προσφέροντας τρισδιάστατα γραφικά περιβάλλοντα καθώς και την έννοια του συνεχή κόσμου (persistent world). O φανταστικός κόσμος στον οποίο παίζουν οι χρήστες του παιχνιδιού μέσω των φανταστικών χαρακτήρων που δημιουργούν, συνεχίζει να υπάρχει και να 16

εξελίσσεται ακόμα και ύστερα από την αποχώρηση του χρήστη από αυτόν. Ο χρήστης το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει αρχίζοντας ένα MMORPG είναι η δημιουργία ενός χαρακτήρα ή διαφορετικά μίας εναλλακτικής προσωπικότητας μέσω της οποίας θα αλληλεπιδρά με άλλες προσωπικότητες - χρήστες του φανταστικού κόσμου που έχει επιλέξει για αυτήν. Οι πολλαπλές αυτές προσωπικότητες - προσωπεία που μπορεί να φορά ένας χρήστης του δίνουν τη δυνατότητα απρόσκοπτης επικοινωνίας με άλλους χρήστες, με τους οποίους μπορεί να δημιουργήσει και συντεχνίες (guilds), χωρίς να υπάρχουν τα γνωστά κοινωνικά φαινόμενα της αγοραφοβίας ή της έλλειψης «κοινωνικού θάρρους» [7]. Πάνω σε αυτό το γεγονός και στην ευρεία επέκταση και δυνατότητα μετεξέλιξης αυτού του είδους παιχνιδιών, στηρίχτηκαν κάποιοι ώστε να κατασκευάσουν ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα με το εν λόγω θεματικό περιεχόμενο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων εφαρμογών είναι το Rupture, μία σχετική υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης που δημιούργησε ο Shawn Fanning η οποία εισχωρεί στο πολύ δημοφιλές παιχνίδι του χώρου World of Warcraft (προς το παρόν, καθώς αναμένεται να υποστηρίξει και άλλα τέτοια παιχνίδια μελλοντικά), για να αποτραβήσει με αυτόματο τρόπο ονόματα, πόρους και προφίλ χρηστών και να τα δημοσιεύσει σε μια εξατομικευμένη διαδικτυακή περιοχή. Επίσης η σχετική υπηρεσία συγκεντρώνει στατιστικά για να δημιουργήσει λίστες ταξινόμησης χαρακτήρων και συντεχνιών (guilds) παρέχοντας έτσι έναν διαδικτυακό τόπο για τις συντεχνίες και τους παίχτες όπου θα μπορούν να οργανώνουν το παιχνίδι τους. Δεδομένου ότι το Rupture ακολουθεί το παιχνίδι κάθε μέλους κατά τη διάρκεια του χρόνου, αυτά τα εξατομικευμένα προφίλ εξελίσσονται. Επιπρόσθετα οι παίκτες είναι σε θέση να κουβεντιάσουν κατά ομάδες ή με άλλα άτομα ή και να κάνουν download σε επιπρόσθετες εφαρμογές σχετικές με το παιχνίδι [8]. 2.4.2 Επιχειρησιακά κοινωνικά δίκτυα Ένας μοντέρνος και δημοφιλής τύπος ψηφιακών κοινωνικών δικτύων είναι αυτά που οργανώνονται γύρω από επιχειρησιακές συνδέσεις, όπως στην περίπτωση των LinkedIn, Ryze και Tribe.net και των οποίων η χρήση αναμένεται να γίνει ένα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία που το διαδίκτυο έχει έως τώρα παρουσιάσει. Η διαδικασία για να γίνει κάποιος μέλος μίας τέτοιας υπηρεσίας είναι περίπου η ίδια με αυτή που παρουσιάζεται και στα 17

υπόλοιπα online κοινωνικά δίκτυα, περιλαμβάνοντας μία απλή εγγραφή του μέλλοντα χρήστη στο σύστημα και κάνοντας κάποια περιγραφή των επαγγελματικών δραστηριοτήτων και προσωπικών του στοιχείων. Στη συνέχεια ο χρήστης χτίζει το δίκτυο των επαγγελματικών φιλικών συνδέσεών του, ενώ ορισμένα δίκτυα όπως το LinkedIn παρέχει τη δυνατότητα φόρτωσης ενός εξωτερικού αρχείου επαφών του χρήστη στο σύστημα και της μετέπειτα αυτόματης ενημέρωσης του χρήστη για το ποιες επαφές από τον επαγγελματικό φιλικό του κύκλο είναι μέσα στο δίκτυο του συστήματος. Ο κύριος σκοπός τέτοιων δικτύων είναι να επιτρέπουν στους εγγεγραμμένους χρήστες τους να διατηρούν μία λίστα με λεπτομέρειες επικοινωνίας των επαγγελματικών επαφών που γνωρίζουν και εμπιστεύονται. Οι οντότητες σε αυτή τη λίστα ονομάζονται συνδέσεις ενώ η σχετική λίστα μπορεί να χρησιμοποιηθεί με έναν αριθμό διαφορετικών τρόπων όπως την επικοινωνία μεταξύ συνδέσεων δευτέρου βαθμού, καθώς τις γνωρίζουν και εμπιστεύονται οι απευθείας συνδέσεις κάποιου χρήστη, την εύρεση εργασιών και επαγγελματικών ευκαιριών που προτείνονται μέσα στο δίκτυο επαφών κάθε χρήστη, την εύρεση υπαλλήλων μετά από ανάρτηση υποψήφιων θέσεων εργασίας από εργοδότες, ενώ επίσης μπορεί κάποιος ο οποίος ψάχνει για δουλειά κοιτάζοντας το προφίλ των υποψήφιων εργοδοτών, να ανακαλύψει κοινές επαφές που μπορούν να τους συστήσουν μεταξύ τους. Το μέλλον των κοινωνικών δικτύων αυτής της κατηγορίας φαίνεται πολλά υποσχόμενο και προσοδοφόρο, καθώς η μεγάλη ανάπτυξή τους ήδη έχει αρχίσει και διαφαίνεται και όλο και περισσότερες εταιρίες επενδύουν σε αυτά. Το επόμενο βήμα πέρα από τις υπάρχουσες μορφές επικοινωνίας που προσφέρονται μεταξύ των επαφών αυτών των δικτύων, είναι η πρόσθεση επιπλέον λειτουργιών που θα επιτρέπουν υπηρεσίες απευθείας επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών υιοθετώντας και αναβαθμίζοντας τις online τεχνολογίες φωνής και βίντεο. Παρόμοια λοιπόν με τις αναβαθμίσεις και επιπρόσθετες υπηρεσίες που ήδη παρέχουν τα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα γνωριμιών, έτσι και οι κυρίαρχες επιχειρήσεις στον τομέα της online επιχειρησιακής δικτύωσης θα προβούν σε καλύτερες μεθόδους επαγγελματικής επικοινωνίας μέσω διαδικτύου. 18

2.4.3 MySpace Δεν θα μπορούσε να παραλειφθεί από την εργασία αυτή μία αναφορά στο πιο δημοφιλές ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο που υπάρχει αυτή τη στιγμή και που διαμορφώνει ολιστικά και με τάχιστους ρυθμούς το πεδίο αυτό της online κοινωνικής δικτύωσης. Σύμφωνα με παρουσίαση που έκανε η τεχνική ομάδα του MySpace τον Απρίλιο του 2007 [9], προκύπτουν τα παρακάτω εντυπωσιακά στατιστικά: 185 εκατομμύρια εγγεγραμμένοι χρήστες 50,2% γυναίκες- 49,8% άντρες. Κυρίαρχο φάσμα ηλικίας: 14 34. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 5 μηνών, είχε μεταξύ 39 και 45 δισεκατομμύρια επισκέψεις σελίδων κάθε μήνα. Η δεύτερη μεγαλύτερη διαδικτυακή περιοχή ήταν το Yahoo με περίπου 35 δισεκατομμύρια επισκέψεις. Το MSN, Google, Ebay και Facebook είναι όλα πολύ πιο πίσω με κάτω από 15 δισεκατομμύρια. 350.000 εγγραφές κάθε μέρα. 1 δισεκατομμύριο συνολικά εικόνες στη βάση δεδομένων του site, 80 terrabyte χώρου, 150.000 αιτήσεις στο σύστημα το δευτερόλεπτο. Εκατομμύρια νέες εικόνες καθημερινά. 1,4 εκατομμύρια εγγεγραμμένα συγκροτήματα καλλιτεχνών. 25 εκατομμύρια τραγούδια, 142 terrabyte χώρου, 250.000 ταυτόχρονες ροές. Για βίντεο, 60 terrabyte χώρου 15.000 ταυτόχρονες ροές, 60.000 νέα βίντεο την ημέρα. 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι στο site οποιαδήποτε χρονική στιγμή της ημέρας. 7 κέντρα δεδομένων 6.000 εξυπηρετητές διαδικτύου 250 εξυπηρετητές βάσεων δεδομένων 70,000 megabits per second εύρος ζώνης δικτύου 19

Με μία πρώτη ματιά στα παραπάνω στατιστικά στοιχεία καταλάβει κανείς πως το MySpace έχει υποστεί τεράστια επέκταση από τη στιγμή δημιουργίας του και συνεχίζει να αναπτύσσεται με ρυθμούς αριθμητικής προόδου, αλλάζοντας το τοπίο του διαδικτύου εξ ολοκλήρου αλλά και όχι μόνο, καθώς μεγάλο πλήθος κοινωνικών ζητημάτων, όπως ζητήματα ιδιωτικότητας που είναι το βασικό κίνητρο αυτής της εργασίας και αναλύεται παρακάτω, προκύπτουν από αυτή την αμφιλεγόμενη σε πολλές περιπτώσεις τεχνολογική επίτευξη. Καλό θα ήταν όμως για να αποκτηθεί μία καλύτερη εικόνα των υπηρεσιών που προσφέρονται και της ροής πληροφορίας που επικρατούν σε ένα ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο, να γίνει μία σύντομη αναφορά στις υπηρεσίες που προσφέρει το MySpace. Περιεχόμενα ενός ενδεικτικού προφίλ στο MySpace Το προφίλ ενός χρήστη σε οποιοδήποτε ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο αντανακλά τον τρόπο με τον οποίο ο εν λόγω χρήστης επιθυμεί να παρουσιάσει την ταυτότητά του σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και με μία συγκεκριμένη αντίληψη που διαθέτει για το κοινό που θα το αναγνώσει [10]. Κάποια από τα στοιχεία που υπάρχουν στο προφίλ του είναι υποχρεωτικά συμπλήρωσης, ενώ κάποια άλλα όχι. Σε κάθε περίπτωση ο χρήστης επιλέγει τον τρόπο που θα παρουσιάσει τον εαυτό του στο δίκτυο των επαφών του, συμπληρώνοντας τα περιεχόμενα του προφίλ του αναλόγως [6] [11]. Blurbs, blogs και πολυμέσα Όλα τα προφίλ χρηστών του MySpace περιέχουν blurbs τα οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά πεδία που αν επιθυμούν συμπληρώνουν οι χρήστες προσδιορίζοντας έτσι τον εαυτό τους, και τα οποία είναι «ποιον θα ήθελα να γνωρίσω» και «στοιχεία για εμένα.» Επίσης υπάρχει ένας χώρος για συμπλήρωση ενδιαφερόντων που μπορεί να παραθέσει ο χρήστης για τον εαυτό όπως μουσική, ταινίες, αγαπημένες σειρές, αγαπημένοι ήρωες, βιβλία κ.τ.λ. και ένας χώρος λεπτομερειών του χρήστη όπως π.χ. φυλή, θρησκεία, εμφάνιση, πολιτικές πεποιθήσεις, σεξουαλικότητα κ.τ.λ. Σημαντική υπηρεσία που προσφέρεται επίσης είναι η δημιουργία ενός blog από τον χρήστη το οποίο είναι ουσιαστικά το προσωπικό του ημερολόγιο που αν επιθυμεί συμπληρώνει και παραθέτει στο προφίλ του. Στα blogs, και όχι 20

μόνο, υπάρχει μεγάλος όγκος πληροφορίας που μπορεί να θέσει ισχυρά ζητήματα ιδιωτικότητας όπως θα αναφερθεί και παρακάτω στην εργασία. Επιπρόσθετα δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να κάνει upload διάφορες φωτογραφίες μουσική ή και βίντεο. Μία από τις φωτογραφίες επιλέγεται ως η εξ ορισμού φωτογραφία και εμφανίζεται στην πρώτη σελίδα του προφίλ του χρήστη αλλά και στην αναζήτηση που γίνεται από τρίτους. Παρακάτω φαίνονται με τη σειρά που αναφέρονται τα Blurbs, ο χώρος με τις λεπτομέρειες, ο χώρος των ενδιαφερόντων, η εικόνα, το blog και το τραγούδι ενός τυπικού προφίλ χρήστη του MySpace μέσω μίας τραβηγμένης εικόνας. Εικόνα 2.1 Blurbs και πληροφορίες προφίλ 21

Εικόνα 2.2 Blogs και πολυμέσα Χώρος φίλων Ο χώρος φίλων στο προφίλ ενός χρήστη περιέχει όλους τους φίλους του χρήστη, που ουσιαστικά πρόκειται για τις συνδέσεις που έχει κάνει ο χρήστης με άλλα άτομα του κοινωνικού δικτύου. Υπάρχει λοιπόν η περιοχή με τους «top» φίλους του χρήστη που φαίνονται όταν κάποιος εισέλθει στο προφίλ του και κυμαίνονται από 8 έως 40, ενώ υπάρχει και η επιλογή του να δει κάποιος όλους του φίλους του συγκεκριμένου χρήστη με σειρά ημερομηνίας εγγραφής. Παρακάτω φαίνεται ο χώρος φίλων ενός χρήστη του MySpace μέσω μίας τραβηγμένης εικόνας. Εικόνα 2.3 Χώρος φίλων 22

Σχόλια Κάτω από τον χώρο φίλων του εκάστοτε χρήστη είναι το τμήμα "σχόλια", όπου οι φίλοι του χρήστη μπορούν να αφήσουν τα σχόλια τους ώστε να μπορεί να τα αναγνώσει οποιοσδήποτε επισκέπτεται το προφίλ αυτό. Οι χρήστες του MySpace έχουν την επιλογή να διαγράψουν οποιοδήποτε σχόλιο ή/και να απαιτήσουν όλα τα σχόλια να εγκρίνονται από τους ίδιους προτού αναρτηθούν. Τα σχόλια στο MySpace είναι η πραγματική μηχανή πάνω στην οποία αναπτύχθηκαν πολλοί ιστοχώροι για να προσφέρουν σχόλια σε μορφή HTML όπως τα σχόλια του MySpace. Αυτά τα HTML σχόλια είναι κυρίως συνδέσεις σε εικόνες άλλων ιστοχώρων, και προσφέρουν αύξηση του εύρους ζώνης σε αντάλλαγμα με επισκέπτες. Παρακάτω φαίνεται ο χώρος σχολίων ενός τυπικού προφίλ χρήστη του MySpace μέσω μίας τραβηγμένης εικόνας. Εικόνα 2.4 Χώρος σχολίων προφίλ 23

Προσφερόμενες υπηρεσίες του MySpace Εκτός από την δημιουργία προφίλ και την αλληλεπίδραση με τα προφίλ άλλων χρηστών, το MySpace προσφέρει και μία πληθώρα επιπρόσθετων υπηρεσιών στα μέλη του οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω [6] [11]. Bulletins Τα bulletins είναι δημοσιεύσεις οι οποίες αναρτώνται σε έναν πίνακα δημοσιεύσεων (bulletin board), ώστε να μπορεί να αναγνώσει οποιοσδήποτε χρήστης που βρίσκεται σε ένα δίκτυο φίλων του MySpace. Τα bulletins μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κάποιον χρήστη που θέλει να ειδοποιήσει ένα μέρος ή και ολόκληρο το δίκτυο των φίλων του για μία σχετική ανακοίνωση, χωρίς να χρειαστεί να επικοινωνήσει με τον καθένα ξεχωριστά. Μερικοί χρήστες επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν τα Bulletins ως υπηρεσία για την παράδοση πολιτικών, θρησκευτικών ή άλλου είδους μηνυμάτων, ενώ μερικές φορές αυτά τα μηνύματα θεωρούνται ως απειλές στους χρήστες, ειδικά όταν αναφέρουν για κακοτυχία, θάνατο ή παρόμοια θέματα. Επίσης τα bulletins μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως το αρχικό σημείο επιθέσεων τύπου phishing όπου ο εκάστοτε κακόβουλος χρήστης επιδιώκει να υποκλέψει κωδικούς εισόδου ή άλλες πληροφορίες σχετικά με τον επιτιθέμενο χρήστη, που δεν φαίνονται στο προφίλ του. Τα bulletins διαγράφονται αυτόματα μετά από δέκα ημέρες. Ομάδες ενδιαφέροντος (Groups) Το MySpace έχει το χαρακτηριστικό γνώρισμα των ομάδων ενδιαφέροντος που επιτρέπει σε μια ομάδα χρηστών να μοιραστεί μία κοινή σελίδα και έναν κοινό πίνακα μηνυμάτων. Οι ομάδες μπορούν να δημιουργηθούν από οποιονδήποτε, και ο εκάστοτε ιδρυτής της ομάδας μπορεί να επιλέξει είτε να εισέρχεται ο οποιοσδήποτε στην ομάδα, είτε να δέχεται ή να απορρίπτει ξεχωριστά τις αιτήσεις έλευσης σε αυτήν. Κάθε ομάδα έχει και ένα χαρακτηριστικό θέμα που την προσδιορίζει. Για παράδειγμα μπορεί κάποιος να δημιουργήσει 24

μία ομάδα με θάμα τη φύση ή ακόμα πιο προσδιορισμένα τη γεωγραφική περιοχή οπού διαμένει. Παρακάτω φαίνεται η κεντρική σελίδα οπού κάποιος μπορεί να αναζητήσει κάποια συγκεκριμένη ομάδα. Εικόνα 2.5Ομάδες ενδιαφέροντος MySpace IM (Instant Messenger) Η εν λόγω εφαρμογή είναι η βασική εφαρμογή στιγμιαίων μηνυμάτων που προώθησε το Myspace για την υποστήριξη των αναγκών άμεσης επικοινωνίας και δικτύωσης των χρηστών του και που από τις 31 Μαΐου του 2007 είναι σε δοκιμαστική έκδοση. Οι βασικές υπηρεσίες που προσφέρει η εν λόγω εφαρμογή στου χρήστες του MySpace είναι οι εξής: Βασική στιγμιαία ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των χρηστών του site. Συντομεύσεις στις MySpace υπηρεσίες και προφίλ του χρήστη. Εισάγει τους φίλους του εκάστοτε χρήστη από το MySpace στη λίστα επαφών του MySpace IM. Άμεση ειδοποίηση για νέες αιτήσεις φιλίας, μηνύματα και σχόλια. 25

Ενσωματωμένη εφαρμογή αναπαραγωγής της μουσικής που οι επαφές του εκάστοτε χρήστη έχουν στο προφίλ τους. Παρακάτω φαίνεται μία τραβηγμένη εικόνα της σχετικής υπηρεσίας. MySpace Mobile Εικόνα 2.6 MySpace IM Υπάρχουν ποικίλα περιβάλλοντα στα οποία οι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του MySpace. Ο αμερικανικός προμηθευτής κινητής τηλεφωνίας Helio κυκλοφόρησε μια σειρά κινητών τηλεφώνων στις αρχές του 2006, που μπορούν να χρησιμοποιήσουν μια υπηρεσία γνωστή ως MySpace Mobile,ώστε οι χρήστες να έχουν πρόσβαση στα περιεχόμενα των προφίλ τους και στις υπηρεσίες του MySpace μέσω του κινητού τηλεφώνου τους. Επιπλέον, η UIEvolution και το MySpace ανέπτυξαν μια κινητή έκδοση του MySpace για ένα ευρύτερο φάσμα υποστήριξης φορέων κινητής τηλεφωνίας, συμπεριλαμβανομένων τις εταιρίες Cingular και Vodafone. 26

MySpace News Τον Απρίλιο του 2007, το MySpace εξέδωσε μία νέα υπηρεσία ειδήσεων την αποκαλούμενη MySpace News που παρουσιάζει ειδήσεις και νέα από τις rss ανατροφοδοτήσεις που οι χρήστες υποβάλλουν. Επιτρέπει επίσης στους χρήστες να ταξινομήσουν κάθε ιστορία ειδήσεων μέσω διενεργούμενης ψηφοφορίας. Όσο περισσότερες είναι οι ψήφοι που παίρνει μια ιστορία, τόσο υψηλότερα ανεβαίνει στην κατάταξη. Επίσης δίνεται στους χρήστες η δυνατότητα αναζήτησης ειδήσεων με βάση διάφορες κατηγορίες όπως ζώα, τέχνες, αυτοκίνητα, εργασία κ.τ.λ. ή διάφορες γεωγραφικές περιοχές. Παρακάτω φαίνεται η σχετική υπηρεσία μέσω μίας τραβηγμένης εικόνας. Εικόνα 2.7MySpace News MySpace music και MySpace online music store To MySpace μεταξύ των υπολοίπων υπηρεσιών που προσφέρει, παρέχει και μία επιπρόσθετη υπηρεσία στους μουσικούς καλλιτέχνες-μέλη ώστε να μπορούν να προωθήσουν τη δουλειά τους μέσω των προφίλ που παραθέτουν. Εκμεταλλευόμενοι το γεγονός αυτό σε 27

συνδυασμό με την υπάρχουσα βάση δεδομένων χρηστών και συνεπώς διαφαινόμενων πιθανών θαυμαστών, όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες δημιουργούν αξιοπρόσεκτα προφίλ με δυνατή αναπαραγωγή των μουσικών κομματιών τους, παρουσιάσεις των νέων τους δίσκων, μουσικών γεγονότων και οτιδήποτε άλλο έχει σχέση με την προώθηση της καλλιτεχνικής δουλειάς τους. Έτσι με τη βοήθεια της ξεχωριστής αυτής υπηρεσίας οι χρήστες του δικτύου μπορούν να αναζητήσουν τους αγαπημένους τους καλλιτέχνες και να πλοηγηθούν στα προφίλ τους μέσω των σχετικών υπηρεσιών. Εικόνα 2.8 MySpace music Με βάση το παραπάνω γεγονός, το MySpace ανακοίνωσε το Σεπτέμβριο του 2006 τη δημιουργία ενός online μουσικού καταστήματος το οποίο θα συναγωνίζεται το μέχρι τώρα κυρίαρχο σε αυτόν τον κλάδο itunes της Apple. Μέσω λοιπόν μίας συνεργασίας με τη Snocap, εταιρία του ιδρυτή του Napster Shawn Fanning, θα δοθεί η δυνατότητα σε καλλιτέχνες και συγκροτήματα να προσφέρουν τις δισκογραφικές δουλειές τους μέσω του διαδικτύου στο κοινό που τους παρακολουθεί μέσω των προφίλ τους στο MySpace και όχι μόνο. Οι καλλιτέχνες θα μπορούν να πωλούν τη δουλειά τους σε όποια τιμή επιθυμούν από την οποία το MySpace θα λαμβάνει ένα δεδομένο ποσοστό [14]. 28

MySpace TV Το MySpace TV είναι μία νέα υπηρεσία που προώθησε το εν λόγω site. Πρακτικά, πρόκειται για την υφιστάμενη υπηρεσία διακίνησης βίντεο του MySpace, η οποία όμως αναβαθμίζεται και αυτονομείται προκειμένου να εξασφαλίσει μεγαλύτερη δυναμική απέναντι στην κυρίαρχη θέση του YouTube στην αγορά. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, η νέα υπηρεσία θα προσφέρει πρόσβαση τόσο σε ερασιτεχνικά όσο και σε επαγγελματικά βίντεο. Αναλυτές της αγοράς υποστηρίζουν ότι με την κίνηση αυτή το MySpace μπορεί να εξελιχθεί στο επίσημο κανάλι διανομής στο Internet του τηλεοπτικού δικτύου NBC και των κινηματογραφικών στούντιο Universal και Fox, που ανήκουν στη News Corp στην οποία ανήκει επίσης και το MySpace. Μία ακόμη σημαντική καινοτομία του MySpace TV είναι ότι θα παρέχει πρόσβαση στο περιεχόμενο της υπηρεσίας ακόμη και στους μη εγγεγραμμένους χρήστες του MySpace. Παράλληλα, η νέα υπηρεσία θα είναι άμεσα διαθέσιμη σε δεκαπέντε χώρες και επτά διαφορετικές γλώσσες, τη στιγμή που το YouTube μόλις πρόσφατα προχώρησε σε επέκταση των δραστηριοτήτων του στις διεθνείς αγορές [24]. Εικόνα 2.9 MySpace TV 29

Privacy Settings Το MySpace έχει σχετικά πρόσφατα περιλάβει την εν λόγω υπηρεσία επιπρόσθετου χαρακτήρα που είναι ενσωματωμένη στο προφίλ του κάθε χρήστη, για να δώσει στους χρήστες του τη δυνατότητα διαχείρισης της ιδιωτικότητας πάνω στις προσωπικές τους πληροφορίες. Ο κάθε χρήστης μπορεί μέσα από εδώ να επιλέξει ποιοι χρήστες θα μπορούν να δουν το προφίλ του ή να προσθέσουν σχόλια σε αυτό και ποιους χρήστες επιθυμεί να αποτρέψει από το να του στέλνουν προσκλήσεις φιλίας, γεγονότων ή προσθήκης σε ομάδα. Η σχετική υπηρεσία κρίνεται ως μέγιστης σημασίας για την έρευνά μας καθώς υπόκειται στα ζητήματα ιδιωτικότητας που μας απασχολούν και θα αναφερθεί και σε επόμενο κεφάλαιο. Εικόνα 2.10 Ρυθμίσεις ιδιωτικότητας 30

2.4.4 Facebook Το Facebook είναι ένα ιδιωτικό ψηφιακό κοινωνικό δίκτυο που ιδρύθηκε στις 4 Φεβρουαρίου του 2004. Στην αρχική περίοδο λειτουργίας του, η ιδιότητα μέλους ήταν περιορισμένη στους σπουδαστές του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ όμως στη συνέχεια επεκτάθηκε και σε άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα της περιοχής της Βοστόνης (κολλέγιο της Βοστόνης, πανεπιστήμιο της Βοστόνης, MIT) μέσα σε δύο μήνες. Πολλά μεμονωμένα πανεπιστήμια προστέθηκαν στα πλαίσια της γρήγορης διάδοσης του κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους. Τελικά οποιοσδήποτε είχε ένα λογαριασμό ηλεκτρονικής διεύθυνσης σε κάποιο αμερικανικό κολλέγιο ή πανεπιστήμιο μπορούσε να γίνει χρήστης του δικτύου, εγγραφόμενος με ένα προφίλ χρήσης. Επιπρόσθετα υπήρξε ένα χωριστό δίκτυο που προστέθηκε για τα αμερικανικά γυμνάσια. Από τις 11 Σεπτεμβρίου 2006, έχει τεθεί στην διάθεση οποιουδήποτε χρήστη διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που εισάγει κάποια ηλικία μέσα σε ένα ορισμένο φάσμα. Οι χρήστες μπορούν να επιλέξουν να συμμετέχουν σε ένα ή περισσότερα από τα προσφερόμενα ισχύοντα δίκτυα, όπως σε ένα δίκτυο γυμνασίου, σε ένα δίκτυο επικεντρωμένο στη θέση εργασίας, ή τέλος σε ένα δίκτυο κάποιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής. Από τον Ιούλιο του 2007, το Facebook είχε το μεγαλύτερο αριθμό εγγεγραμμένων χρηστών μεταξύ των αντίστοιχων περιοχών κοινωνικής δικτύωσης στηριζόμενους σε κολλέγια, με πάνω από 30 εκατομμύρια μέλη παγκοσμίως. Τον Ιούνιο του 2007 ταξινομήθηκε μεταξύ των 10-20 κορυφαίων ιστοχώρων, ενώ επίσης βρέθηκε να είναι και ο καλύτερος ιστοχώρος για φωτογραφίες στις Ηνωμένες Πολιτείες, ξεπερνώντας άλλες παρόμοιες υπηρεσίες όπως το Flickr, με πάνω από 8,5 εκατομμύρια φωτογραφίες να αποθηκεύονται στις βάσεις δεδομένων του καθημερινά [6]. Επίσης το γεγονός πως οι χρήστες έχουν απεριόριστο χώρο για να κάνουν upload τις φωτογραφίες τους, με μοναδικό περιορισμό τις 60 φωτογραφίες ανά άλμπουμ, κάνει το Facebook ένα από τα πιο ανερχόμενα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα. Σε σύγκριση με το MySpace το οποίο δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε επιπρόσθετες υπηρεσίες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα μέλη του (μουσική, βίντεο, rss ανάδραση κτλ.), το Facebook επικεντρώνεται περισσότερο στον ορισμό του μοντέλου της κοινωνικής δικτύωσης καθώς βασίζει τη λειτουργία του σε υπάρχοντα άλλα κοινωνικά δίκτυα και κοινότητες και δίνει στα μέλη του περισσότερες δυνατότητες παράθεσης προσωπικών 31