Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 30.3.2016 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά αριθ. 0160/2014 του Ottó Hermann, ουγγρικής ιθαγένειας, σχετικά με την ταξινόμηση ενός ζεύγους πουλιών που εκτράφηκαν σε αιχμαλωσία ως προστατευόμενα είδη και την εικαζόμενη παραβίαση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων δηλώνει ότι, το 2010, αγόρασε ένα ζεύγος πύρρουλων καφέ παστέλ σε ηλικία αναπαραγωγής, που ήταν πιστοποιημένα ως πουλιά που εκτράφηκαν σε αιχμαλωσία. Όταν τα έφερε στη χώρα του, του είπαν ότι επρόκειτο για προστατευόμενα είδη. Ισχυρίζεται ότι τα πουλιά που εκτρέφονται σε αιχμαλωσία δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στην κατηγορία «άγρια είδη». Ο αναφέρων παραπέμπει στην υπόθεση Cassis de Dijon (αριθ. 120/78), όπου το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι, εάν ένα προϊόν έχει κατασκευαστεί νομίμως και διανέμεται σε ένα κράτος μέλος, πρέπει να θεωρείται ότι μπορεί να διανεμηθεί ελεύθερα σε όλη την Κοινότητα και δεν επιτρέπεται ο περιορισμός ή η απαγόρευση της εισαγωγής του σε άλλα κράτη μέλη. Ομοίως, στην υπόθεση αριθ. C100/08 (Επιτροπή κατά Βελγίου) τονίστηκε ότι οι λόγοι δημόσιας υγείας και το περιβάλλον δεν αρκούν πάντα για τον περιορισμό της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Ο αναφέρων υπέβαλε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά η υπόθεσή του περατώθηκε τον Ιούλιο του 2012. Αντιτίθεται στην απόφαση της Επιτροπής για την υπόθεσή του, η οποία, κατά την άποψη του αναφέροντος, δεν αντιμετωπίστηκε σε βάθος από το προσωπικό της Επιτροπής το οποίο αποδέχτηκε πολύ εύκολα τις πληροφορίες που παρείχαν οι ουγγρικές αρχές. Ζητεί, συνεπώς, τη συνδρομή του Κοινοβουλίου επί του θέματος. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 22 Δεκεμβρίου 2014. Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 26 Αυγούστου 2015 CM\1091350.doc PE567.510v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Ο αναφέρων δηλώνει ότι, το 2010, αγόρασε ένα ζεύγος πύρρουλων καφέ παστέλ σε ηλικία αναπαραγωγής, που ήταν πιστοποιημένα ως πουλιά που εκτράφηκαν σε αιχμαλωσία. Όταν τα έφερε στη χώρα του, του είπαν ότι επρόκειτο για προστατευόμενα είδη. Ισχυρίζεται ότι τα πουλιά που εκτρέφονται σε αιχμαλωσία δεν πρέπει να περιλαμβάνονται στην κατηγορία «άγρια είδη». Ο αναφέρων υπέβαλε καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά η υπόθεσή του περατώθηκε τον Ιούλιο του 2012. Αντιτίθεται στην απόφαση της Επιτροπής για την υπόθεσή του, η οποία, κατά την άποψη του αναφέροντος, δεν αντιμετωπίστηκε σε βάθος από το προσωπικό της Επιτροπής το οποίο αποδέχτηκε πολύ εύκολα τις πληροφορίες που παρείχαν οι ουγγρικές αρχές. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής Η αρχική καταγγελία του αναφέροντα καταχωρίστηκε ως CHAP(2011)377. Προκειμένου να ερευνήσει το ουγγρικό νομικό πλαίσιο καθώς και τους λόγους των ουγγρικών περιορισμών όσον αφορά την αναπαραγωγή ορισμένων ειδών πτηνών, οι υπηρεσίες της Επιτροπής δρομολόγησαν μια διαδικασία EU Pilot και ζήτησαν από τις ουγγρικές αρχές να παράσχουν περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την αιτιολόγηση του ουγγρικού μέτρου. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής, αφού έλεγξαν τις πληροφορίες που διαβίβασαν οι ουγγρικές αρχές, κατέληξαν στο ακόλουθο συμπέρασμα: Το είδος για το οποίο κάνει λόγο η αναφορά (Pyrrhula Pyrrhula) δεν περιλαμβάνεται στα παραρτήματα του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου, της 9ης Δεκεμβρίου 1996, για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους (στο εξής: «κανονισμός CITES»). Κατά συνέπεια, οι διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 865/2006 της Επιτροπής, της 4ης Μαΐου 2006, για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 338/97 του Συμβουλίου, για την προστασία των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας με τον έλεγχο του εμπορίου τους, δεν εφαρμόζονται στην προκειμένη περίπτωση. Ωστόσο, το εν λόγω είδος είναι προστατευόμενο δυνάμει της οδηγίας για τα πτηνά 1 (2009/147/ΕΚ), η οποία απαγορεύει εν γένει την πώληση, τη μεταφορά για πώληση, την κατοχή για πώληση καθώς και τη διάθεση για πώληση ζωντανών και νεκρών πτηνών καθώς και οιουδήποτε ευκόλως αναγνωρίσιμου μέρους ή παράγωγων των εν λόγω πτηνών (άρθρο 6, παράγραφος 1). Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δέχεται παγίως ότι η εν λόγω οδηγία δεν εφαρμόζεται στα είδη πτηνών που γεννώνται και εκτρέφονται σε αιχμαλωσία (βλ. απόφαση στην υπόθεση C-149/94, Vergy, και την απόφαση στην υπόθεση C-480/03, Hugo Clarens). Δεδομένου ότι η προστασία των πτηνών που γεννώνται και εκτρέφονται εν αιχμαλωσία δεν έχει εναρμονιστεί σε ενωσιακό επίπεδο, τα κράτη μέλη εξακολουθούν να είναι ελεύθερα να ρυθμίζουν το ζήτημα αυτό σε εθνικό επίπεδο και, εάν το επιθυμούν, να εφαρμόζουν ανάλογους κανόνες για τα είδη που εκτρέφονται σε αιχμαλωσία, όπως για τα μέλη ειδών άγριων πτηνών, εφόσον οι εθνικές αυτές διατάξεις δεν παραβιάζουν αδικαιολόγητα την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων που προβλέπονται στα άρθρα 34 έως 36 της Συνθήκης. 1 Οδηγία 2009/147/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 30ής Νοεμβρίου 2009, περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών ΕΕ L 20, 26.1.2010, σ. 7. PE567.510v02-00 2/2 CM\1091350.doc
Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 1 του διατάγματος της ουγγρικής κυβέρνησης αριθ. 348/2006 (XII. 23) περί λεπτομερούς ρύθμισης της προστασίας, της διατήρησης, της έκθεσης και της χρήσης προστατευόμενων ειδών, ένα πρόσωπο που επιθυμεί να εισαγάγει ή να διατηρήσει ένα τέτοιο προστατευόμενο πτηνό χρειάζεται μια άδεια που εκδίδεται από την αρχή για τη διατήρηση της φύσης. Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 2 του κυβερνητικού διατάγματος αριθ. 348/2006, μια τέτοια άδεια μπορεί να χορηγηθεί εάν η εισαγωγή ή η διατήρηση είναι απαραίτητη για λόγους δημόσιου συμφέροντος. Σύμφωνα με το άρθρο 2 στοιχείο γ του διατάγματος 348/2006, ως δημόσιο συμφέρον νοείται: «το συμφέρον της προστασίας της φύσης, εκπαιδευτικές και επιστημονικές δραστηριότητες ή δραστηριότητες για την αναβάθμιση των γνώσεων, καθώς και δραστηριότητες που θεωρείται ότι συμβάλλουν στη διατήρηση των πολιτιστικών και ιστορικών παραδόσεων και είναι συμβατές με τα συμφέροντα και τους στόχους της διατήρησης της φύσης και την εξάλειψη καταστάσεων έκτακτης ανάγκης όσον αφορά τη δημόσια υγεία, την υγεία των ζώων ή το περιβάλλον.» Ως συνέπεια των διατάξεων αυτών, είναι παράνομη η εισαγωγή, η πώληση ή η διατήρηση των εν λόγω πτηνών για καθαρά ιδιωτικούς σκοπούς ή σκοπούς αναψυχής. Σύμφωνα με το άρθρο 34 ΣΛΕΕ, απαγορεύονται οι ποσοτικοί περιορισμοί επί των εισαγωγών, καθώς και όλα τα μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος. Μέτρο ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικό περιορισμό θεωρείται κάθε ρύθμιση των κρατών μελών που μπορεί να επηρεάσει άμεσα ή έμμεσα, πραγματικά ή δυνητικά, το ενδοενωσιακό εμπόριο (βλ. υπόθεση 8/74, Dassonville, Συλλογή 1974, ECR 837). Κατά την άποψη των υπηρεσιών της Επιτροπής, οι ουγγρικές διατάξεις πρέπει να θεωρούνται ως μέτρα ισοδυνάμου αποτελέσματος προς ποσοτικούς περιορισμούς, δεδομένου ότι θα εμποδίσουν σχεδόν το σύνολο των εισαγωγών προστατευόμενων πτηνών που έχουν γεννηθεί και εκτραφεί εν αιχμαλωσία και, ως εκ τούτου, συνιστά εμπόδιο στην ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών. Ωστόσο, κατά πάγια νομολογία, τέτοιο εμπόδιο στην ελεύθερη διακίνηση των αγαθών μπορεί να δικαιολογηθεί για έναν από τους λόγους γενικού συμφέροντος που απαριθμούνται στο άρθρο 36 ΣΛΕΕ ή από επιτακτικούς λόγους γενικού συμφέροντος, υπό την προϋπόθεση ότι ο επιδιωκόμενος στόχος δεν μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο περιοριστικά μέτρα και είναι σύμφωνος με την αρχή της αναλογικότητας. Η προστασία της καλής διαβίωσης των ζώων συνιστά θεμιτό σκοπό γενικού συμφέροντος, η σημασία του οποίου αποτυπώνεται, ιδίως, στην έκδοση από τα κράτη μέλη του πρωτοκόλλου για την προστασία και την καλή διαβίωση των ζώων, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕΕ 1997, C 340, σ. 110) και ότι το Δικαστήριο έχει επανειλημμένως κρίνει ότι η προστασία της υγείας και της ζωής των ζώων συνιστά θεμελιώδη απαίτηση αναγνωριζομένη από το δίκαιο της ΕΕ (βλ., υπό την έννοια αυτή, υπόθεση C-350/97, Monsees, παράγραφος 24). Επιπλέον, το Δικαστήριο έχει επίσης κρίνει ότι η προστασία των πληθυσμών άγριων ζώων μπορεί να συνεισφέρει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και μπορεί, ως εκ τούτου, να θεωρηθεί μέτρο που αποσκοπεί στην προστασία των ζώων και να θεωρηθεί ως αιτιολόγηση εμπορικών περιορισμών βάσει του άρθρου 36 της ΣΛΕΕ (βλ. υπόθεση C-100/08, Επιτροπή κατά Βελγίου, παράγραφος 93). Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι το γεγονός πως ένα κράτος μέλος επιβάλλει λιγότερο αυστηρούς κανόνες από εκείνους που επιβάλλει ένα άλλο κράτος μέλος δεν σημαίνει ότι οι τελευταίοι αυτοί κανόνες είναι δυσανάλογοι και, επομένως, ασύμβατοι με το δίκαιο της ΕΕ (βλ. υπόθεση C-219/07, Nationale Raad van Dierenkwekers en Liefhebbers VZW και Andibel VZW κατά Belgische Staat, παράγραφος 31). Επομένως, το CM\1091350.doc 3/3 PE567.510v02-00
γεγονός και μόνον ότι η Ουγγαρία έχει επιλέξει ένα σύστημα προστασίας που είναι αυστηρότερο από τις αντίστοιχες διατάξεις που έχουν θεσπίσει άλλα κράτη μέλη δεν σημαίνει ότι το ουγγρικό μέτρο είναι δυσανάλογο και, ως εκ τούτου, αδικαιολόγητο. Σε συμπληρωματική απάντηση προς τις υπηρεσίες της Επιτροπής, οι ουγγρικές αρχές εξηγούν ότι τα ουγγρικά μέτρα θεωρείται ότι προστατεύουν τους πληθυσμούς των προστατευόμενων ειδών αγρίων πτηνών και, ως εκ τούτου, κρίνουν ότι τα ουγγρικά περιοριστικά μέτρα είναι δικαιολογημένα για λόγους προστασίας και καλής διαβίωσης των ζώων. Κατά την άποψή τους, η διατήρηση εκτρεφόμενων μελών των ειδών αυτών για ιδιωτικούς σκοπούς μπορεί να θέτει σε σημαντικό κίνδυνο τους άγριους πληθυσμούς. Υποστηρίζεται ότι, για την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών ειδών πτηνών, οι πληθυσμοί σε αιχμαλωσία δεν είναι σε θέση να διατηρηθούν χωρίς ανάμιξη με πτηνά που αιχμαλωτίζονται στο φυσικό τους περιβάλλον, και αυτό στη διάρκεια πολλών γενεών. Συνεπώς, η διατήρηση των εν λόγω πτηνών σε αιχμαλωσία για ψυχαγωγικούς σκοπούς θα οδηγούσε στην αιχμαλώτιση άλλων άγριων ατόμων από τη φύση για ανανέωση του γενετικού υλικού των αιχμαλωτισμένων πληθυσμών. Αναφέρεται επίσης ότι είναι πιο πιθανό να διαδοθούν παθογόνοι οργανισμοί και παράσιτα σε πληθυσμούς που ζουν σε αιχμαλωσία που, στη συνέχεια, θα μπορούσαν να μολύνουν και τους άγριους πληθυσμούς. Αναφέρεται ακόμη ότι άτομα που ενδεχομένως θα διέφευγαν και τα οποία είναι από γενετική άποψη διαφορετικά και, ίσως, υποβαθμισμένα, θα μπορούσαν να διασταυρωθούν με άτομα του αντίστοιχου φυσικού είδους, με αποτέλεσμα να προκύψουν υβρίδια διαφορετικά και ξένα προς την παννονική βιογεωγραφική περιοχή. Άρα, με τους περιορισμούς αυτούς η Ουγγαρία επιδιώκει επίσης να αποφύγει την παραποίηση της φύσης ως αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας. Κατά την ουγγρική κυβέρνηση, οι κίνδυνοι αυτοί μπορούν να αποφευχθούν μόνον με την απαγόρευση της εκτροφής των εν λόγω πτηνών, ώστε να μη δημιουργηθεί ιδιωτική ζήτηση. Δεδομένου ότι οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν έχουν καμία πληροφορία από την οποία θα μπορούσε να συναχθεί ότι η αιτιολογία που δόθηκε από τις ουγγρικές αρχές είναι λανθασμένη ή αβάσιμη, και ότι οι κίνδυνοι για τα προστατευόμενα άγρια πτηνά θα μπορούσαν να αποφευχθούν αποτελεσματικά με άλλα, λιγότερο περιοριστικά μέτρα, οι υπηρεσίες της Επιτροπής δέχτηκαν την αιτιολόγηση των μέτρων που υποβλήθηκε από τις ουγγρικές αρχές. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν μπορούσαν συμπεράνουν ότι τα ουγγρικά μέτρα παραβιάζουν τη νομοθεσία της ΕΕ και, συνεπώς, η Επιτροπή αποφάσισε να κλείσει την εξέταση του θέματος. Συμπέρασμα Οι υπηρεσίες της Επιτροπής δεν είναι σε θέση να βοηθήσουν τον αναφέροντα ή να κινήσουν εκ νέου μια διαδικασία προσφυγής, εκτός εάν νέα δεδομένα ή νομικά στοιχεία επιβάλουν μια διαφορετική νομική εκτίμηση από τις υπηρεσίες της Επιτροπής. 4. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ.), που ελήφθη στις 30 Μαρτίου 2016 Ο αναφέρων διαβίβασε γνωμοδότηση εμπειρογνώμονα σχετικά με τη διατήρηση πτηνών PE567.510v02-00 4/4 CM\1091350.doc
Pyrrhula Pyrrhula («πύρρουλα») σε αιχμαλωσία. Ο εμπειρογνώμων ουσιαστικά δηλώνει ότι πύρρουλες που φέρουν ορισμένες χρωματικές μεταλλάξεις αποτελούν τεχνητά υβρίδια, τα οποία δεν έχουν ποτέ εμφανιστεί στη φύση και δεν αποτελούν άγρια πτηνά καθ εαυτά. Όσον αφορά τον ισχυρισμό των ουγγρικών αρχών ότι τα εν λόγω πτηνά ενδέχεται να βλάψουν την εγχώρια βιοποικιλότητα αν αφεθούν ελεύθερα, ο εμπειρογνώμων συμπεραίνει ότι οι πύρρουλες που γεννούνται εν αιχμαλωσία δεν θέτουν σε κανέναν κίνδυνο τα αποθέματα των άγριων ειδών και, συνεπώς, δεν μπορεί να απαγορευτεί η διατήρησή τους. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η εν λόγω, κυρίως περιγραφική, γνωμοδότηση του εμπειρογνώμονα δεν παρέχει πραγματικά ή νομικά στοιχεία που μεταβάλλουν τα προηγούμενα συμπεράσματα. Ο εμπειρογνώμων ορθώς υποστηρίζει ότι τα εν λόγω υβρίδια είναι αλλόχθονα είδη για την Ουγγαρία. Ωστόσο, αντίθετα με την άποψη του εμπειρογνώμονα, τα εν λόγω αλλόχθονα είδη ενδέχεται να βλάψουν ένα τοπικό οικοσύστημα. Ιδίως, άτομα που ενδεχομένως θα διέφευγαν και τα οποία είναι από γενετική άποψη διαφορετικά και, ίσως, υποβαθμισμένα, θα μπορούσαν να διασταυρωθούν με άτομα του αντίστοιχου φυσικού είδους, με αποτέλεσμα να προκύψουν υβρίδια διαφορετικά και ξένα προς την βιογεωγραφική περιοχή. Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη ουσιαστικών πληροφοριών που αποδεικνύουν ότι η εξήγηση που έδωσαν οι ουγγρικές αρχές είναι παράλογη ή αβάσιμη για την προστασία των ιθαγενών ειδών από τους κινδύνους που σχετίζονται με τα αλλόχθονα είδη, η Επιτροπή θεωρεί ότι δεν είναι αναγκαία η διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας. Συμπέρασμα Η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να βοηθήσει τον αναφέροντα, ούτε να κινήσει εκ νέου διαδικασία προσφυγής. CM\1091350.doc 5/5 PE567.510v02-00