Βιολογική Γεωργία Αμειψισπορά Γεώργιος Δημόκας * Καθηγητής Εφαρμογών - Τ.Ε.Ι. 12 / 10 / 2015 ** Σημειώσεις από το Βιβλίο του Ιωάννη Πολυμεράκη
Αμειψισπορά Καλείται η συστηματική και προγραμματισμένη κυκλική εναλλαγή της καλλιέργειας των φυτικών ειδών στον ίδιο αγρό. Άμειψις-σπορά: εναλλαγή Εφαρμόστηκε 1η φορά στην Αγγλία μεταξύ 1730 και 1738 Περιελάμβανε: σιτάρι, γογγύλια, κριθάρι και τριφύλλια ή κουκιά
Αμειψισπορά Η διάρκεια της αμειψισποράς εξαρτάται από τον αριθμό των αγροτεμαχίων Ο κύκλος της αμειψισποράς απαιτεί περισσότερα χρόνια και εξαρτάται από τον αριθμό των φυτικών ειδών που απαρτίζουν την αμειψισπορά και τελειώνει με τη σπορά και του τελευταίου προβλεπόμενου είδους στο ίδιο χωράφι Η απόδοση μιας αμειψισποράς εξαρτάται από την αξία της καλλιέργειας που προηγείται
α Α. Βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους Φυτά χορτοδοτικά που συμμετέχουν σε ένα σύστημα αμειψισποράς, συντελούν στον εμπλουτισμό του εδάφους σε οργανική ουσία. Ψυχανθή προσλαμβάνουν το Ν της ατμόσφαιρας, το οποίο χρησιμοποιείται από τα ίδια τα φυτά και από τα υπολείμματα της καλλιέργειας ωφελούνται οι επόμενες καλλιέργειες. Χειμερινές καλλιέργειες και χορτοδοτικά φυτά προστατεύουν το έδαφος από τη διάβρωση και συγκρατούν τα διαλυτά θρεπτικά του συστατικά, των οποίων εμποδίζουν την έκπλυση.
α Β. Καλύτερη αξιοποίηση των θρεπτικών συστατικών του εδάφους Οι διαφορές που υπάρχουν στις απαιτήσεις και την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος των διαφόρων καλλιεργειών, συντελούν στην καλύτερη (είδος και ποσότητα θρεπτικών συστατικών) και πληρέστερη εκμετάλλευση του εδάφους.
α Γ. Βελτίωση της φυσικής σύστασης του εδάφους Λόγω των διαφορετικών απαιτήσεων των φυτών σε καλλιεργητικές φροντίδες (κυρίως ως προς το βάθος της άροσης) και του βάθους και της μορφής ανάπτυξης του ριζικού συστήματος, αποφεύγεται η δημιουργία αδιαπέραστου ορίζοντα σε ορισμένο βάθος. Παράλληλα, αυξάνεται η περιεκτικότητα του εδάφους σε οργανική ουσία, καθώς και ο αερισμός και η υδατοϊκανότητά του.
α Δ. Προστασία του εδάφους από τη διάβρωση Η διάβρωση του εδάφους προστατεύεται από τη φυτοκάλυψη κυρίως με χειμερινές καλλιέργειες και χορτοδοτικά φυτά. Λόγω της αύξησης της οργανικής ουσίας του εδάφους, μειώνεται η διαβρωτική του ικανότητα
α Ε. Καταστροφή των ζιζανίων Ορισμένα είδη προσαρμόζονται σε κάποιες καλλιέργειες ή δεν καταστρέφονται εύκολα ή παρασιτούν σε διάφορα φυτά. Τα ζιζάνια αυτά καταστρέφονται εύκολα με την παρεμβολή χειμερινής καλλιέργειας και με βαθιά οργώματα κατά το θέρος ή κάποια άλλα ζιζάνια καταπνίγονται με την καλλιέργεια φυτών με πυκνό φύλλωμα ΣΤ. Καταπολέμηση ζωικών εχθρών και ασθενειών των φυτών
α Ζ. Μεγαλύτερες αποδόσεις Λόγω καταπολέμησης ζιζανίων, εχθρών και ασθενειών των φυτών και την αύξηση της οργανικής ουσίας και γονιμότητας του εδάφους επιτυγχάνονται καλύτερες αποδόσεις. Η. Ποικίλη καλλιέργεια Συνδυαζόμενη με ποικιλία καλλιεργειών, επωφελείται από τα πλεονεκτήματά τους.
αμειψισποράς Είδη φυτών και αναλογία τους στην εκμεταλλεύσιμη γεωργική έκταση Καθοριστικό ρόλο παίζουν οι ακόλουθοι παράγοντες: Γονιμότητα, φυσική σύσταση, κλίση εδάφους κ.λ.π. Δυνατότητα άρδευσης και αποστράγγισης Κλιματικές συνθήκες Έντομα, ασθένειες, ζιζάνια, κ.λ.π.
αμειψισποράς Οικονομικοί παράγοντες Οι σπουδαιότεροι οικονομικοί παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν και την έκταση την οποία πρέπει να καταλάβει κάθε καλλιέργεια είναι: Τιμές των προϊόντων Κόστος παραγωγής των προϊόντων Χρονική κατανομή των αναγκών σε εργασία (ανθρώπινη, μηχανική)
των καλλιεργειών στο σύστημα της αμειψισποράς Η αλληλουχία των καλλιεργειών καθορίζεται από τους εξής παράγοντες: Ιδιαίτερες απαιτήσεις των φυτών σε θρεπτικά στοιχεία Τυχόν επιβλαβής επίδραση ορισμένων από αυτά σε φυτά επόμενης καλλιέργειας Η μορφή και η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος Ο τρόπος ανάπτυξης των φυτών Οι μέθοδοι καλλιέργειας Η εποχή σποράς και η εποχή συγκομιδής των προϊόντων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η εφαρμογή του συστήματος
αμειψισποράς Για την κατάστρωση ενός προγράμματος αμειψισποράς, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα: Σκαλιστικά φυτά (αραιή καλλιέργεια) και μη σκαλιστικά φυτά (πυκνή καλλιέργεια) πρέπει να περιληφθούν, για το σκοπό της καλύτερης καταπολέμησης των ζιζανίων. Ορισμένα ζιζάνια καταστρέφονται με σκαλιστική καλλιέργεια ενώ άλλα με καλλιέργεια πολυετών χορτοδοτικών Εναλλαγή πρέπει να γίνεται, μεταξύ φυτών με βοτανικές διαφορές, δεδομένου ότι οι ίδιες ασθένειες και έντομα προσβάλλουν συγγενή είδη φυτών. Τα ακολουθούντα μη συγγενικά φυτά, δε θα προσβληθούν και κατά συνέπεια θα περιοριστούν οι παρασιτικοί οργανισμοί. Τα οργανικά λιπάσματα πρέπει να εφαρμόζονται στην καλλιέργεια η οποία τα εκμεταλλεύεται περισσότερο παραγωγικά.
αμειψισποράς Για την κατάστρωση ενός προγράμματος αμειψισποράς, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα: Η αλληλουχία των καλλιεργειών πρέπει να είναι λογική. Συνήθως μια σκαλιστική καλλιέργεια βαθύρριζου φυτού διαδέχεται επιπολαιόρριζο, το οποίο διαδέχεται κάποια εμπλουτισμένη καλλιέργεια (π.χ. χορτοδοτικό ψυχανθές). Θα πρέπει να υπάρχει ελαστικότητα στο σύστημα, π.χ. η κατασρτοφή ενός πολυετούς φυτού ή η πτώση των τιμών κάποιου άλλου μπορεί να αντικατασταθεί στο σύστημα με άλλοκατάλληλο. Ο κύκλος της αμειψισποράς να περιλαμβάνει τόσα χρόνια όσα και τα αγροτεμάχια της γερωγικής εκμετάλλευσης.