Η ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΗΣ ΤΥΧΗΣ ΣΤΗ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΓΑΜΕΤΩΝ Σκοπός - Να ασκηθείτε στην κατασκευή µοντέλων. - Να εντοπίσετε τον τρόπο διαχωρισµού των χρωµοσωµάτων στους γαµέτες. - Να αναγνωρίσετε ότι τα οµόλογα χρωµοσώµατα είναι φορείς διαφορετικών γενετικών πληροφοριών. - Να εξηγείτε την ποικιλοµορφία στα αδέλφια. Κατά τη διάρκεια ms µείωσης, από την οποία δηµιουργούνται οι γαµέτες, τα χρωµοσώµατα ενός ζεύγους µοιράζονται τυχαία. Πολλοί συνδυασµοί χρωµοσωµάτων είναι πιθανοί για τον σχηµατισµό κάθε γαµέτη. Έτσι, κάθε γαµέτης είναι διαφορετικός από τον άλλο, µε αποτέλεσµα ακόµα και τα αδέλφια που έχουν τους ίδιους γονείς και προέρχονται από την ένωση γαµετών των ίδιων ατόµων να έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Θα εξετάσουµε αυτόν τον σχηµατισµό γαµετών χρησιµοποιώντας, για παράδειγµα, µόνο 3 από τα 23 ζεύγη χρωµοσωµάτων που έχει ο άνθρωπος στα σωµατικά του κύτταρα. Όργανα και υλικά απαραίτητα για το πείραµα 1. Ψαλίδι 2. Κόλλα (π.χ. UHU) 3. Φωτοτυπίες ανά οµάδα: -σελ. 2 (2 αντίγραφα), σελ.3 (4 αντίγραφα) Πορεία του πειράµατος 1. Οι µαθητές χωρίζονται σε οµάδες 3-4 ατόµων. 2. Ο επιβλέπων καθηγητής φωτοτυπεί την εικόνα των 3 διαφορετικών ζευγών χρωµοσωµάτων (το καθένα αποτελείται από δύο ισοµεγέθη οµόλογα «χρωµοσώµατα» διαφορετικού χρώµατος - βλέπε παρακάτω) και µοιράζει σε κάθε οµάδα 4 αντίγραφα. 3.Οι µαθητές κόβουν τα χρωµοσώµατα και των τεσσάρων αντιγράφων, (στο περίγραµµα του κάθε χρωµοσώµατος). Έτσι η κάθε οµάδα διαθέτει 24 χρωµοσώµατα. 4. Οι µαθητές στη συνέχεια διαχωρίζουν τα «οµόλογα χρωµοσώµατα», µεταφέροντάς τα και κολλώντας τα στην κόλλα Α4 (αυτή µε τους δύο κύκλους, που προηγουµένως ο καθηγητής έχει φωτοτυπήσει και έχει µοιράσει 4 αντίγραφα, στην κάθε οµάδα). ηµιουργούµε δηλαδή τα δύο «κύτταρα» της 1 ης µειωτικής διαίρεσης. 5. Επαναλαµβάνουν τη διαδικασία, δηµιουργώντας τελικά τους οκτώ δυνατούς συνδυασµούς στους οκτώ κύκλους - «κύτταρα της 1 ης µειωτικής διαίρεσης». Οι δυνατοί συνδυασµοί θα προκύψουν µε τη συµπλήρωση του παρακάτω πίνακα. Έχει συµπληρωθεί ένας συνδυασµός Συνδιασµοί Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Χρωµοσώµατα 1 ο 2 ο 1 ο 2 ο 1 ο 2 ο 1 ο 2 ο A Α1 Α2 B Β1 Β2 Γ Γ2 Γ1 1 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
---------------------------------------------------2 αντίγραφα της παρούσας σελίδας σε κάθε οµάδα---------------------------------------------- 2 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
4 αντίγραφα σε κάθε οµάδα 3 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
4 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
5 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
6 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
7 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η επέµβαση της τύχης στη δηµιουργία γαµετών Ονοµατεπώνυµο... Τάξη... Τµήµα... Ηµεροµηνία... 1. Γιατί τα οµόλογα χρωµοσώµατα παριστάνονται µε διαφορετικά χρώµατα; 2. Στη διπλανή εικόνα φαίνεται ένα χρωµόσωµα. Ποιες δοµές αντιπροσωπεύουν οι αριθµοί 1 και 2; 1:... 2:... 3. Από τους συνδυασµούς που κάνατε θα πρέπει να έχουν προκύψει οκτώ διαφορετικά κύτταρα. Αυτό συµβαίνει επειδή στο πείραµά µας χρησιµοποιήσαµε µόνο τρία ζευγάρια χρωµοσωµάτων (2 3 = 8). Ποιο θα είναι το πλήθος των κυττάρων αν χρησιµοποιήσουµε όλα τα χρωµοσώµατα του ανθρώπου; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας. 8 Συνεργάτης Υπεύθυνος βιολογίας: Νίκος Μπαντής