Παιδαγωγική προσέγγιση - Πρακτική Εφαρμογή Προγράμματος Πρόληψης και Προαγωγής της στοματικής υγείας στο μαθητικό πληθυσμό Ματίνα Στάππα Αναστασία Μιχαηλίδου Γιώργος Μενεγάκης
Η προαγωγή της στοματικής υγείας και η διατήρηση των δοντιών σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας είναι βασικός δείκτης πολιτισμού και υψηλού βιοτικού επιπέδου
Ένα όμορφο χαμόγελο ένα φροντισμένο στόμα με υγιή δόντια και ούλα και μια καθαρή ομιλία Χαρίζουν στον άνθρωπο γοητεία, σιγουριά και αυτοπεποίθηση στην προσωπική και κοινωνική ζωή Και Επηρεάζουν θετικά εκτός από τη σωματική και την ψυχική του υγεία
Η μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι: τα περισσότερα προβλήματα που σχετίζονται με τη στοματική υγεία προλαμβάνονται, εάν αλλάξει η ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντι σε ορισμένους παράγοντες
Η αλλαγή της συμπεριφοράς απαιτεί γνώσεις και δεξιότητες και επηρεάζεται, τόσο σε ατομικό όσο και σε γενικό επίπεδο, από ψυχο-κοινωνικούς παράγοντες, που διαμορφώνουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και συνδέονται άμεσα με το ευρύτερο κοινωνικό πολιτισμικό περιβάλλον
Στην εφαρμογή των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας στα σχολεία έχει σημασία πως θα προσεγγίσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες. Έχει σημασία να κάνουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες να μάθουν πώς να μαθαίνουν Να κινητοποιήσουμε την ενεργό συμμετοχή τους. Να τους δώσουμε εργαλεία δουλειάς για να ενισχύσουν τη γνώση και να αποκτήσουν δεξιότητες. Να τους βοηθήσουμε να θεωρήσουν τη μάθηση ως δική τους υπόθεση. Να συμμετέχουν οι ίδιοι συνειδητά στις διαδικασίες ανάπτυξής τους
Με ποιο τρόπο ; ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
Στηρίζεται μόνο στην ενημέρωση και την πληροφόρηση με μηδαμινά αποτελέσματα Με την πληροφορία απλά τοποθετεί κανείς το ζήτημα στον κοινωνικό ορίζοντα Η γνώση είναι αναγκαία, όχι όμως ικανή προϋπόθεση για την υιοθέτηση μιας υγιεινής συμπεριφοράς Χρειάζεται μια σειρά στοχευμένων παρεμβάσεων και πρακτικών για να αναπτύξει το άτομο ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες ώστε να υιοθετεί υγιεινές συμπεριφορές Το Γνωστικό μοντέλο
Δίνει έμφαση στη διερεύνηση των συναισθηματικών αναγκών, αλλά δεν αρκεί π.χ. ο εκφοβισμός δεν είναι αποτελεσματικός Οι νέοι πιστεύουν ότι δεν θα συμβεί σε αυτούς ό,τι δεν τους αφορά άμεσα Το Συναισθηματικό μοντέλο
Εισάγει την έννοια των κοινωνικών δεξιοτήτων και αναπτύσσει τρόπους επικοινωνίας επίλυσης συγκρούσεων λήψης αποφάσεων συνειδητής επιλογής ενίσχυσης προσωπικότητας ανάπτυξης αυτοεκτίμησης υπευθυνότητας αυτοπεποίθησης, κ.ά. Το Ψυχοκοινωνικό μοντέλο
Η εφαρμογή των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας στα σχολεία : Στηρίζεται στο ψυχοκοινωνικό μοντέλο και στην ενεργητική βιωματική μάθηση, με στόχο οι μαθητές/τριες να αναπτύξουν ατομικές και κοινωνικές δεξιότητες ώστε να υιοθετούν θετικές στάσεις και συμπεριφορές
1 Λήψη πρωτοβουλίας Η βιωματική μάθηση έχει ως βάση 2 Ενεργή συμμετοχή των μαθητών 3 Λειτουργία της ομάδας Η ενεργητική Βιωματική μάθηση
Τα προγράμματα Αγωγής Υγείας τοποθετούν τους μαθητές στο επίκεντρο. Προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες τους και τις ιδιαιτερότητές τους, με σεβασμό στη διαφορετικότητα του άλλου. Ενθαρρύνουν τις ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες και μεθόδους μάθησης.
Ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας Δεν εκφοβίζει τους μαθητές ούτε κινδυνολογεί. Δεν απαγορεύει, ούτε απορρίπτει. Δεν διδάσκει, αλλά διαπαιδαγωγεί. Προσφέρει πλαίσιο στήριξης και αποδοχής του μαθητή. Δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας στην τάξη. Εξοικειώνει το μαθητή με ποικίλες καταστάσεις της ζωής και το βοηθά να γνωρίσει τον εαυτό του και να αποκτήσει δεξιότητες, έτσι ώστε να μπορεί να υιοθετεί θετικές στάσεις και συμπεριφορές στη ζωή του.
Παιδοκεντρική Αρχή Οι μαθητές στο επίκεντρο Διερεύνηση του υπόβαθρου Σπειροειδής διάταξη της ύλης Επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε τη συνεκτικότητα και τη συνέχεια στο κτίσιμο γνώσης, ικανοτήτων και συμπεριφορών Διαθεματική προσέγγιση Επιδιώκουμε τη διάχυση του προγράμματος στα αναλυτικά προγράμματα των μαθημάτων και σύνδεση με αυτά Βασικές αρχές σχεδιασμού
Π.Χ. στη Β Τάξη Δημοτικού στο μάθημα Γλώσσα σελ 33 και 34 «Ο Αρμπέν χάνει το δόντι του» σελ. 42 «Ο Λουκάς, η Χαρά βρίσκονται σε σουπερμάρκετ για να αγοράσουν ό,τι θα χρειαστούν για το ταξίδι στη Χωχαρούπα. Να πάρουμε και σοκολάτες! Τι θα λέγατε αν αντί για σοκολάτες παίρναμε μπισκότα με δημητριακά:..περιέχουν σιτάρι, ρύζι.. και αντί για ζάχαρη έχουν μέλι. Είναι πιο υγιεινά και δεν λιώνουν.».
Πρακτική εφαρμογή 1 Πώς κάνουμε πράξη ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας; 2 Πώς ενεργοποιούμε τους μαθητές/-τριες; 3 Πώς αρχίζει να λειτουργεί η ομάδα;
Διαλογική Μορφή Καταιγισμός ιδεών (ιδεοθύελα) Ομαδική μορφή Διάλεξη Συνθετική Δημιουργική εργασία (PROJECT) Έρευνα Δραματοποίηση Συμμετοχή ειδικών επισκεπτών Μελέτη των γνώσεων και των στάσεων μια ομάδας Μιμητικά παιχνίδια Μέθοδοι σύνδεσης θεωρίας -πράξης
ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΩΝ
Συνθετική Δημιουργική Εργασία ή Μέθοδος project Προσφιλής μέθοδος για συνδυασμό
ΣΤΑΔΙΟ Ανάπτυξης θετικού κλίματος στη Δυναμική της Ομάδας Ευαισθητοποίησης, και ανάπτυξης προβληματισμού Διερεύνησης Οργάνωσης Εφαρμογής Παρουσίασης στην ομάδα σε τακτά χρονικά διαστήματα Ολοκλήρωσης και παρουσίασης στο σχολείο Αξιολόγησης Στάδια πρακτικής εφαρμογής
Λειτουργία της Ομάδας Προετοιμασία της αίθουσας Υποδοχή Ομάδα και υποομάδες Γνωριμία Συμβόλαιο της ομάδας Τα αδιαπραγμάτευτα Δραστηριότητες επικοινωνίας και έκφρασης συναισθημάτων Στάδιο ανάπτυξης θετικού κλίματος στη Δυναμική της Ομάδας
Μια από τις σημαντικότερες δεξιότητες της επικοινωνίας είναι η ικανότητα να ακούμε κάποιον άλλο με γνήσιο, ενεργό τρόπο και με πραγματική συγκέντρωση και ενδιαφέρον (ενεργητική ακρόαση) Ο σεβασμός, η κατανόηση και η αυθεντικότητα είναι βασικές δεξιότητες της Επικοινωνίας (Carl Rogers ψυχολόγος)
Α. ΔΙΑΛΟΓΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Χρησιμοποιούμε την ερώτηση / παρακίνηση με αφορμή ένα γεγονός. Π.χ. «η μητέρα μου όλο το βράδυ είχε πονόδοντο και το πρωί έκλεισε ραντεβού με τον οδοντίατρο. Γνωρίζεται γιατί πονούν τα δόντια μας; Έχει κάποιος από σας τέτοια εμπειρία; Τι θα έπρεπε να κάνει η μητέρα μου για να μην πονούσε το δόντι της;» Στάδιο γενικής ευαισθητοποίησης και ανάπτυξης προβληματισμού
Β. ΚΑΤΑΙΓΙΣΜΟΣ ΙΔΕΩΝ/ΙΔΕΟΘΥΕΛΛΑ Π.χ. «διατροφή, στοματική υγεία, οδοντιατρείο, χαμόγελο, δόντια, τι σας έρχεται στο μυαλό;» Καταγράφουμε όλες τις ιδέες των μαθητών/τριών χωρίς σχολιασμό και χωρίς να απορρίπτουμε καμία. Συνθέτουμε όλες τις ιδέες μαζί με τους μαθητές και συναποφασίζουμε το θέμα, αφού γίνει συζήτηση. Στάδιο γενικής ευαισθητοποίησης και ανάπτυξης προβληματισμού
Ενθαρρύνουμε τη συζήτηση, αφήνοντας τους μαθητές να εκφράσουν τις απόψεις τους και τον προβληματισμό τους πάνω στο θέμα, για να καταλάβουμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους, ώστε να προσανατολιστούμε προς τους στόχους και τις μεθόδους Στάδιο Διερεύνησης
Σχεδιασμός του προγράμματος Κατάρτιση ερωτηματολογίων Χωρισμός ομάδας σε υποομάδες των 4-5 ατόμων Ανάθεση δραστηριοτήτων Κατευθύνσεις Συλλογή υλικού Στάδιο Οργάνωσης
Έρευνες με ερωτηματολόγια Αναζήτηση πηγών Διαδίκτυο Βιβλιοθήκη και CD Έντυπος τύπος και τηλεόραση Παίξιμο ρόλων Παρατήρηση Παραγωγή υλικού Στάδιο Εφαρμογής
Παρουσίασης της εργασίας στην ομάδα σε τακτά χρονικά διαστήματα Συζήτηση Ανατροφοδότηση Αποφάσεις για επόμενα βήματα Στάδιο παρουσίασης της εργασίας στην ομάδα
Στάδιο ολοκλήρωσης του προγράμματος και παρουσίασης στο σχολείο Παρουσίαση των αποτελεσμάτων στη σχολική κοινότητα και την τοπική κοινωνία Στάδιο Αξιολόγησης
Ο Ρόλος του εκπαιδευτικού στην ομάδα Μεταρρυθμιστής Επικεντρώνει στα συναισθήματα Αντλεί αφορμή για γνώσεις Ερευνητής Κάνει ανοικτές ερωτήσεις Ο εκπαιδευτικός Οργανωτής Ακούει προσεκτικά Καθοδηγητής Αξιοποιεί τα ιδιαίτερα ταλέντα των μαθητών
Η υγεία των δοντιών είναι επιλογή.
www.pi.schools.gr Καινοτομίες, έρευνεςπρογράμματα, Αγωγής Υγείας