ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ 323 30 π.χ.
Θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου Έλλειψη διαδόχου (νόμιμου και ικανού) διασπαστικές τάσεις: 1. Εξεγέρσεις (Αθηναίων και Αιτωλών) εναντίον των Μακεδόνων υποταγή των Αθηναίων 2. Εξεγέρσεις στις ανατολικές επαρχίες (Ασία) Καταστολή τους 3. Συγκρούσεις για τη διαδοχή διάρκειας 20 ετών (321-301) διαμελισμός της αυτοκρατορίας σε επιμέρους βασίλεια.
Ποια κατάληξη είχαν οι αλλεπάλληλες συγκρούσεις των στρατηγών για τη διαδοχή; Ο Αντίγονος (επικρατέστερος όλων) αυτοανακηρύσσεται αυτοκράτορας και μεταβιβάζει αυτό τον τίτλο στον γιο του Δημήτριο τον Πολιορκητή (όπως ονομάστηκε αργότερα) οι υπόλοιποι στρατηγοί συνασπίζονται εναντίον του Μάχη στην Ιψό της Φρυγίας (301) Ήττα του Αντίγονου και του Δημήτριου
Αποτέλεσμα της μάχης στην Ιψό Η αυτοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου μοιράζεται σε τέσσερα ελληνιστικά βασίλεια: Βασίλειο της Αιγύπτου (ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΣ) Βασίλειο της Συρίας (ΣΕΛΕΥΚΟΣ) Βασίλειο της Μακεδονίας (ΚΑΣΣΑΝΔΡΟΣ) Βασίλειο της Θράκης (ΛΥΣΙΜΑΧΟΣ)
Ακολουθούν συγκρούσεις μεταξύ Λυσίμαχου και Σέλευκου Μάχη στο Κουροπέδιο της Λυδίας (281) ήττα και θάνατος Λυσίμαχου το βασίλειο της Θράκης διανέμεται μεταξύ των βασιλείων Μακεδονίας και Συρίας. Απόσπαση εδαφών από το βασίλειο της Συρίας 1. Ίδρυση ενός νέου βασιλείου: Βασίλειο της Περγάμου (Μ. Ασία) 2. Δημιουργία μικρότερων κρατών στη Μ. Ασία (Βιθυνία, Αρμενία, Πόντος, Καππαδοκία) που κυβερνήθηκαν από γηγενείς ηγεμόνες.
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΙΙΙ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλα τα βασίλεια (κοινά νομίσματα, κοινή δημοσιονομική πολιτική, κοινός τρόπος συναλλαγών)
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ι. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Αγροτική παραγωγή (οι βασιλείς κάτοχοι όλης της γης και του μεγαλύτερου μέρους της παραγωγής) Αλλά και αστική οικονομία: -εμπόριο μεταξύ των βασιλείων -συναλλαγές με ελληνικά νομίσματα αντί των περσικών -τράπεζες και επιταγές
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ (κοινωνική οργάνωση) ΑΣΤΙΚΗ ΤΑΞΗ (έμποροι, τραπεζίτες, βασιλικοί υπάλληλοι): απαρτίζεται από Έλληνες και λίγους γηγενείς ελληνίζοντες. ΕΡΓΑΤΕΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ (γηγενείς) ΔΟΥΛΟΙ: για τις ανάγκες των ηγεμόνων και των ανώτερων στρωμάτων αλλά και στην καλλιέργεια της γης (στην Ανατολή ως τότε κυριαρχούσε η εξαρτημένη εργασία - δουλοπάροικοι)
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙΙ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ Α. πολιτική οργάνωση των ελληνιστικών βασιλείων Πολίτευμα: προσωπική βασιλεία Χαρακτηριστικά: -απόλυτη μοναρχία - οι μονάρχες εξουσιάζουν πολλές εθνότητες -κυβερνούν με ένα επιτελείο από Έλληνες και λίγους εξελληνισμένους γηγενείς
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙΙ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ Β. πολιτική οργάνωση στον κυρίως ελλαδικό χώρο 1. Βασίλεια (απόλυτη μοναρχία στα πρότυπα της μακεδονικής βασιλείας): Βασίλειο Ηπείρου και Βασίλειο Μακεδονίας 2. Πόλεις-κράτη: Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος, Δήλος 3. Ομοσπονδιακά κράτη: Αιτωλική Συμπολιτεία, Αχαϊκή Συμπολιτεία
TA ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΙΙ. ΠΟΛΙΤΙΚΑ Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ - ΚΡΑΤΟΥΣ Αίτια παρακμής: 1. Η κυριαρχία του πολιτεύματος της απόλυτης μοναρχίας. 2. Οι ανταγωνισμοί μεταξύ των ηγεμόνων. Η τύχη των πόλεων-κρατών: 1. Οι περισσότερες απορροφήθηκαν στα ελληνιστικά βασίλεια 2. Ορισμένες διατηρήθηκαν αυτόνομες έχοντας την εύνοια των μοναρχών 3. Άλλες συγκρότησαν συμπολιτείες
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Τι ήταν; Ομοσπονδιακά κράτη που συγκροτήθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή στον κυρίως ελλαδικό χώρο από πόλεις απομονωμένων κυρίως περιοχών
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Αίτια δημιουργίας 1. Η αποδυνάμωση του θεσμού της πόλης-κράτους 2. Η επιδίωξη των βασιλέων της Μακεδονίας να επεκταθούν προς το νότο.
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Η Αιτωλική Συμπολιτεία Πού; Κεντρική Ελλάδα από Μαλλιακό ως Κορινθιακό και εκβολές Αχελώου Πότε; 3 ος αι. Πώς-Γιατί; Ήδη από τα μέσα του 4 ου αι. οι Αιτωλοί ιδρύουν το «Κοινό των Αιτωλών» για αντιμετώπιση εχθρικών επιδρομών: χαλαρή πολιτική ένωση που τον 3 ο αι. απωθεί τους Γαλάτες και αναλαμβάνει την προστασία του μαντείου των Δελφών αποκτά μεγάλη σπουδαιότητα και εξελίσσεται στην Αιτωλική Συμπολιτεία.
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Η Αιτωλική Συμπολιτεία Οργάνωση: --Δημοκρατική: α. όλοι οι πολίτες της συμπολιτείας μέλη της συνέλευσης β. η συνέλευση εκλέγει τους άρχοντες, αποφασίζει για πόλεμο-ειρήνη, ψηφίζει νόμους. --Οικονομία-Εμπόριο: Κοινό νόμισμα, κοινά μέτρα και σταθμά.
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Η Αχαϊκή Συμπολιτεία Πού-Πότε-Πώς; Αρχικά (αρχές 3 ου αι.) πόλεις της Αχαΐας. Στη συνέχεια όμως αυξάνονται ως τα μέσα του 2 ου αι. περιλαμβάνει όλη σχεδόν την Πελοπόννησο Οργάνωση: Συνδυάζει δημοκρατικά και ολιγαρχικά στοιχεία α. κάθε πόλη έχει τη δική της κυβέρνηση β. τη συμπολιτεία διοικούν: -η συνέλευση από τους πολίτες όλων των πόλεων με συμπληρωμένο το 30 ο έτος -οι άρχοντες (στρατηγός, ίππαρχος, ναύαρχος, 10 δημιουργοί) με αυξημένες εξουσίες - η βουλή ή σύγκλητος με 120 μέλη (για τις εξωτερικές κυρίως υποθέσεις)
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Η Αχαϊκή Συμπολιτεία Ο στρατηγός Άρατος (από τη Σικυώνα) Αν και στράφηκε επιτυχώς κατά των Μακεδόνων (έδιωξε τη μακεδονική φρουρά από την Κόρινθο την οποία και προσάρτησε), ζήτησε αργότερα τη βοήθειά τους (!) για να αντιμετωπίσει το βασιλιά της Σπάρτης Κλεομένη
ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΕΣ Η Αχαϊκή Συμπολιτεία Ο ίππαρχος Φιλοποίμην (από τη Μεγαλόπολη): o «έσχατος των Ελλήνων» -με πολλές ικανότητες -η Σπάρτη εντάχθηκε στη συμπολιτεία -δεν είχε περιθώριο για δράση (ο Ελληνισμός σε παρακμή) -Το 146 η Αχ. Συμπολιτεία υποτάσσεται στους Ρωμαίους (εφάρμοζαν το «διαίρει και βασίλευε»)
Ο ελληνιστικός πολιτισμός Ορισμός (πού - πότε - από ποια στοιχεία αποτελείται - σχέση με Αλέξανδρο) Πού οφείλεται η οικουμενικότητά του; Δύο λόγοι! Σε ποιους τομείς-ποια θέματα φαίνεται αυτή η οικουμενικότητα Ποια τα σημαντικότερα κέντρα; Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Πέργαμος
Ο ελληνιστικός πολιτισμός Η Αλεξάνδρεια: Λέξεις-κλειδιά: Αλέξανδρος, Ελληνες/Αιγύπτιοι/Εβραίοι, λιμάνι, Φάρος, Μουσείο, Βιβλιοθήκη-Γραμματικοί-500.000 Χειρόγραφα- Πάπυρος Η Πέργαμος: Λέξεις-κλειδιά: Βασίλειο Ατταλιδών, Άτταλος Α, τρεις εξώστες, Μουσείο, Βιβλιοθήκη- Γραμματικοί-200.000 Χειρόγραφα-Περγαμηνή, Βωμός του Διός (Βερολίνο)
Ο ελληνιστικός πολιτισμός Η γλώσσα: -Ο ρόλος της στην οικουμενικότητα του ελληνιστικού πολιτισμού -Τι ήταν η «ελληνιστική κοινή». Πού οφείλεται η διαμόρφωσή της; -Από ποιους χρησιμοποιήθηκε; -Η σχέση της με τον χριστιανισμό
Ο ελληνιστικός πολιτισμός Η θρησκεία: -Κύρια χαρακτηριστικά: α. ανάμειξη θρησκ. πεποιθήσεων, β. εμφάνιση νέων λατρειών (με μυστηριακό χαρακτήρα) -Πού οφειλόταν η εμφάνιση νέων θρησκειών και λατρειών (2 λόγοι!) -Ποιες ήταν αυτές οι νέες μυστηριακές θρησκείες; Ελευσίνια, Διόνυσος, Ίσις, Μίθρας, Κυβέλη -Το παράδειγμα του Σάραπη -Τι ήταν ο «θρησκευτικός συγκρητισμός»