ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑΣ MOODLE Καζολέα Ιωάννα Α.Ε.Μ.739 Υπεύθυνος Καθηγητής : Παπαδηµητρίου Γεώργιος 1

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1.Eισαγωγή...3 2. Θεωρητικό Πλαίσιο...5 2.1 Eξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (Distance Learning)...5 2.2 Οι γενιές της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση...9 2.3 Web - Learning...10 2.4 Ε Learning...14 2.4.1 Σύγχρονο / Ασύγχρονο E-Learning...15 2.5 Αξιολόγηση...21 2.5.1 Η Αγορά του e-learning...23 2.6 Πλεονεκτήµατα...35 2.7 Μειονεκτήµατα...38 2.8 Ευκαιρίες...39 2.9 Κίνδυνοι...41 3. Πλατφόρµες/συστήµατα τηλεκπαίδευσης...43 3.1 Course Management Systems (CMS)...44 3.1.1 Εµπορικά και Ελεύθερα CMS...45 3.2 Learning Management Systems (LMS)...46 3.3 Σύγκριση CMS και LMS...47 4. MOODLE...49 4.1 Εισαγωγή...49 4.2 Περιβάλλον Μoodle Αρχική οθόνη...50 4.3 Είσοδος στο δικτυακό τόπο...52 4.4 Επεξεργασία του Προφίλ...54 4.5 Εγγραφή χρήστη σε µάθηµα...55 4.6 ηµιουργία νέου µαθήµατος...56 4.6.1 Μορφές µαθηµάτων...58 4.6.2 ιαθεσιµότητα µάθηµατος...60 4.7 ιαχείριση µαθήµατος...62 4.8 ραστηριότητες...72 4.9 Πηγή Πληροφοριών...80 4.10 Μπλοκ...81 4.11 υναµικός χαρακτήρας του Moodle...86 5. H πλατφορµα Moodle στο εργαστήριο του τµήµατος πληροφορικής του ΑΠΘ...87 5.1 Ηλεκτρονικό µάθηµα στο Moodle του τµήµατος πληροφορικής...89 5.2 Συµπεράσµατα...95 6 Επίλογος...96 Βιβλιογραφία...97 2

1.Eισαγωγή Η εξάρτηση της εξέλιξης των σύγχρονων κοινωνιών από την τεχνολογία των υπολογιστών, η επίδραση της Πληροφορικής και των ικτύων Επικοινωνιών στη βιοµηχανία, στις επιστήµες και στην τεχνολογία γενικότερα παρουσιάζουν αλµατώδη ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία, έχουν ανοίξει καινούριους ορίζοντες και έχουν προσφέρει καινούριες δυνατότητες. Οι υπολογιστές µετέτρεψαν το µεγαλύτερο µέρος της βιοµηχανικής κοινωνίας σε κοινωνία της πληροφορίας, αντικατέστησαν τα περισσότερα παραδοσιακά εργαλεία, έδωσαν ευκαιρίες µοντελοποίησης σύνθετων καταστάσεων και τροποποίησαν ριζικά τους τρόπους επικοινωνίας αλλά και της µάθησης. Από την άλλη πλευρά το ιαδίκτυο αλλά και η χρήση της ασύρµατης επικοινωνίας στη λειτουργία των δικτύων υπολογιστών ανοίγουν νέους ορίζοντες στη µάθηση. Η χωρητικότητα των γραµµών διασύνδεσης έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια δηµιουργώντας τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη καινούριων τεχνολογιών. Είναι προφανές ότι οι δυνατότητες αυτές δεν θα άφηναν ασυγκίνητο το χώρο της εκπαίδευσης. Οι νέες τεχνολογίες µπορούν να αποτελέσουν ένα ισχυρό εργαλείο για την ενδυνάµωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και να δώσουν µία άλλη διάσταση στη µάθηση. Πιο συγκεκριµένα, αποµακρύνονται εµπόδια που οφείλονται: στην απόσταση από τις πηγές πληροφόρησης ή/και τους ειδικούς, στην εξεύρεση χρόνου κοινής συµµετοχής σε µαθησιακές διαδικασίες όπως και στην παραµονή σε κάποιο συγκεκριµένο χώρο που υπάρχει εγκατεστηµένος κάποιος υπολογιστής (e-learning). Η δυνατότητες ενσύρµατης και ασύρµατης δικτυακής επικοινωνίας και το ιαδίκτυο δίνουν επίσης ευκαιρίες έκφρασης των ατοµικών διαφορών κάθε µαθητή στη µάθησή του αλλά και δυνατότητες συνεργασίας και επικοινωνίας από πολλούς µε πολλούς. Η εκπαίδευση µέσω ιαδικτύου αναπτύσσεται ταχύτατα και δηµιουργεί νέες δυνατότητες και δεδοµένα. Όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά προγράµµατα και µαθήµατα παρέχονται από τα τριτοβάθµια ιδρύµατα σε διεθνές επίπεδο αλλά και στη χώρα µας. Τα ηλεκτρονικά µαθήµατα που προσφέρονται µέσω ειδικών εφαρµογών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα θεµατικών πεδίων, τόσο 3

συµπληρωµατικά µε την παραδοσιακή εκπαίδευση όσο και αποκλειστικά από απόσταση και µέσω ιαδικτύου. Ως τα πλέον ευρέως διαδεδοµένα εργαλεία ασύγχρονης ηλεκτρονικής µάθησης θεωρούνται σήµερα τα συστήµατα διαχείρισης µαθηµάτων, πλατφόρµες βασισµένες στο διαδίκτυο οι οποίες επιτρέπουν στους διδάσκοντες να διαχειρίζονται και να διαθέτουν εύκολα το εκπαιδευτικό τους υλικό, αλλά που µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν για την επικοινωνία µεταξύ διδασκόντων και διδασκοµένων. Η παρούσα διπλωµατική εργασία εντάσσεται στο θεµατικό πεδίο της Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Περιγράφεται η διαδικτυακή εξ αποστάσεως Εκπαίδευση και εστιάζει το ενδιαφέρον της στην περιγραφή της πλατφόρµας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Moodle. 4

2. Θεωρητικό Πλαίσιο 2.1 Eξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (Distance Learning) Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση ως έννοια διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα ανάλογα µε την επιστηµολογική προσέγγιση. Αποτελεί ένα ιδεώδες ή µία φιλοσοφία της εκπαίδευσης σύµφωνα µε την οποία τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα που την υιοθετούν οφείλουν να παρέχουν περισσότερες εκπαιδευτικές ευκαιρίες και παράλληλα να εξασφαλίζουν την µεγαλύτερη δυνατή πρόσβαση των ενδιαφερόµενων στην εκπαίδευση. Η εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση είναι µία οργανωµένη διαδικασία µάθησης όπου οι εκπαιδευόµενοι βρίσκονται σε φυσική απόσταση από τους εκπαιδευτές, σε σχεδόν µόνιµη βάση και καθ όλη τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Το γεγονός αυτό επιτάσσει τον ειδικό σχεδιασµό του προγράµµατος σπουδών, τη χρήση κατάλληλα διαµορφωµένου εκπαιδευτικού υλικού, καθώς και την εφαρµογή ειδικών διδακτικών ή εκπαιδευτικών µεθόδων µε την υιοθέτηση νέων µορφών επικοινωνίας που αρµόζουν στη µεθοδολογία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Αποτελεί µία µέθοδο εκπαίδευσης που παρέχεται κυρίως από τα ανοικτά πανεπιστήµια, τα οποία διέπονται από το ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης και προσφέρουν εκπαιδευτικές ευκαιρίες σε ένα ευρύτερο κοινό ενδιαφερόµενων. Τα χαρακτηριστικά στοιχεία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση είναι ο αποµακρυσµένος εκπαιδευόµενος, το ειδικά διαµορφωµένο εκπαιδευτικό υλικό, η συστηµατική υποστήριξη του εκπαιδευόµενου και η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση βασίζεται σε τρεις άξονες: τον εκπαιδευτή, τον εκπαιδευόµενο και το εκπαιδευτικό υλικό. Πρόκειται δηλαδή για µία τριαδική σχέση, ή ένα διδακτικό τρίγωνο, που αντικαθιστά τη δυαδική σχέση εκπαιδευτή και εκπαιδευόµενου που χαρακτηρίζει τη συµβατική εκπαίδευση. 5

Σχήµα 2.1 Η τριαδική σχέση των συντελεστών της εξ αποστάσεως εκπαιδευσης Από το Σχηµα 2.1 διαφαίνεται ότι η εκπαιδευτική διαδικασία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση διαφοροποιείται και το εκπαιδευτικό υλικό διαδραµατίζει βασικό ρόλο. Ο εκπαιδευόµενος εξαρτάται πολύ περισσότερο από το εκπαιδευτικό υλικό, έντυπο ή ηλεκτρονικό (µε χρήση των υπολογιστών και των νέων τεχνολογιών). Μαθαίνει δηλαδή από το υλικό και ο εκπαιδευτής καλείται να το υποστηρίξει και παράλληλα να λειτουργήσει συµβουλευτικά και καθοδηγητικά προς τον εκπαιδευόµενο. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση χαρακτηρίζεται και διαφοροποιείται από την παραδοσιακή σε καίρια σηµεία. Πιο συγκεκριµένα: 1 Γεωγραφικοί Περιορισµοί Ένα απο τα προβλήµατα που συχνά αντιµετωπίζουν όσοι εκπαιδεύονται, είναι το γεγονός ότι τα προγράµµατα ή τα µαθήµατα που τους ενδιαφέρουν πραγµατοποιούνται σε µακρινά µέρη. Κάτι τέτοιο µπορεί να τους αποθαρρύνει να παρακολουθήσουν και να συµµετάσχουν σε επιµορφωτικά προγράµµατα της επιλογής τους ή να τους δηµιουργήσει επαγγελµατικά, οικογενειακά ή προσωπικά προβλήµατα. Οι εκπαιδευόµενοι µπορούν να επιλέξουν πού θα µελετήσουν. Πραγµατοποιείται συχνά στο σπίτι, σε µια βιβλιοθήκη, στο χώρο εργασίας ή σχεδόν οπουδήποτε αλλού. 2 Προγραµµατισµός ιαλέξεων Καθώς τα συστήµατα της εξ Αποστάσεως Επιµόρφωσης είναι βασισµένα στην αυτονοµία και την αυτό-εκπαίδευση, ο εκπαιδευόµενος δεν περιορίζεται από κανένα πρόγραµµα και έτσι, το πρόγραµµα που χρησιµοποιεί, προσαρµόζεται στο δικό του ρυθµό µάθησης. Η µόνη εξαίρεση που παρουσιάζεται στα συστήµατα εξ Αποστάσεως 6

Εκπαίδευσης είναι οι περιπτώσεις στις οποίες χρησιµοποιούνται οι τεχνολογίες πραγµατικού-χρόνου, όπως οι τηλεδιασκέψεις. 3 Χρόνος και Ρυθµός Μάθησης Η µάθηση και ο τρόπος µε τον οποίο επιτυγχάνεται είναι διαφοροποιηµένη σε σχέση µε τους γνωστούς τρόπους µάθησης που λαµβάνουν χώρα στην παραδοσιακή εκπαίδευση. Ο εκπαιδευόµενος στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση λειτουργεί περισσότερο ανεξάρτητα και ακολουθεί µία ευρετική πορεία προς τη γνώση. Αξιοποιεί τις εµπειρίες και τις προϋπάρχουσες γνώσεις του και συµµετέχει ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Τα συστήµατα της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης χαρακτηρίζονται από ελαστικότητα που αφορά, τόσο στο χρόνο (ο χρόνος που χρειάζεται για τη µάθηση), όσο και στο ρυθµό της µάθησης. Οι εκπαιδευόµενοι ελέγχουν περισσότερο τον ρυθµό µε τον οποίο πρόκειται να εργαστούν, έχουν τον έλεγχο του ρυθµού της µελέτης τους, έχουν φυσικά και την ευθύνη να κάνουν τις σωστές επιλογές. Μπορεί πάντα να υπάρχουν προθεσµίες που πρέπει να τηρηθούν: ηµεροµηνίες-στόχοι για τις γραπτές εργασίες, ακόµη και ηµεροµηνίες εξετάσεων.ωστόσο, ο εκπαιδευόµενος µε αργό ρυθµό µπορεί πάντα να απολαµβάνει την ελευθερία του χρόνου του αφιερώνοντας απλώς περισσότερες ώρες εργασίας από τον εκπαιδευόµενο µε γρήγορο ρυθµό, για να ανταποκριθεί στις προθεσµίες. Επιλέγουν πότε θα µελετήσουν. Αυτό µπορεί να σηµαίνει ότι µαθαίνουν πολύ πιο αποτελεσµατικά από ό,τι θα µάθαιναν σε"επιβεβληµένα χρονικά διαστήµατα". Για παράδειγµα µε την ανοικτή εκπαίδευση, µπορούν να διαλέξουν να µελετούν τη νύχτα. 4 Περιβάλλον Εκπαίδευσης Σε ένα παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστηµα,το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι προκαθορισµένο συνήθως από το φορέα που έχει αναλάβει την οργάνωση των µαθηµάτων. Στα συστήµατα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης το περιβάλλον εκπαίδευσης επιλέγεται από τον εκπαιδευόµενο και µπορεί να είναι το σπίτι του, το σχολείο του, ένα κέντρο εκπαίδευσης κοντά στο σπίτι του, κ.λπ. Είναι διαθέσιµο σε όλους που έχουν στην διάθεση τους απλά µέσα, όπως ένα PC, και δεν απαιτεί οργανωµένους χώρους εκπαίδευσης. 7

5 Επιµορφωτικές Ανάγκες του Εκπαιδευόµενου Ως προς την οργάνωση του προγράµµατος σπουδών, η εξ αποστάσεως εκπαίδευσηστηρίζεται, συνήθως, σε ένα κατανεµηµένο σύστηµα όπου ο σύµβουλος καθηγητής είναι εκείνος που έχει την ευθύνη και την επίβλεψη µίας οµάδας, ενός τµήµατος σπουδαστών. Παράλληλα, υιοθετείται το αρθρωτό σύστηµα για την οργάνωση της εκπαίδευσης από απόσταση, σύµφωνα µε το οποίο ως βασική λειτουργική µονάδα λαµβάνεται µία Θεµατική Ενότητα (Θ.Ε.). Η κάθε Θ.Ε. καλύπτει συγκεκριµένο γνωστικό αντικείµενο µε σχετική πληρότητα και επιτρέπει το σχεδιασµό προγραµµάτων σπουδών µε ευελιξία. Ουσιαστικά δίνεται η δυνατότητα στους εκπαιδευόµενους να επιλέξουν και να διαµορφώσουν µόνοι τους τη σύνθεση του προγράµµατος σπουδών που επιθυµούν να ακολουθήσουν. Είναι προφανές ότι κάτι τέτοιο απαιτεί από τον εκπαιδευόµενο υπευθυνότητα, πειθαρχία και αυτόέλεγχο. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο, τα µαθήµατα αυτά συχνά θεωρούνται κατάλληλα για επιµόρφωση ενηλίκων. 6 Εξατοµίκευση της ιαδικασίας ιδασκαλίας/μάθησης Σε ένα σύστηµαεξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, ο εκπαιδευόµενος µπορεί σε οποιαδήποτε περίπτωση θεωρεί ότι είναι απαραίτητο, να ζητήσει βοήθεια (µέσω e-mail, για παράδειγµα) από τον εκπαιδευτή, τους συναδέλφους του ή έναν ειδικό, προκειµένου να αναζητήσει νέες πηγές πληροφοριών ή άλλα µέσα που θα του παράσχουν τη δυνατότητα να πραγµατοποιήσει τους στόχους του µε διάφορες στρατηγικές. Οι εκπαιδευόµενοι µπορούν επίσης να επιλέξουν πώς να µαθαίνουν. Αυτό που εννοούµε εδώ είναι ότι µπορούν παραδείγµατος χάριν να ετοιµάσουν ένα πρόγραµµα "στόχων" που αφορά στην ολοκλήρωση του προγράµµατος ανοικτής εκπαίδευσης. Οι εκπαιδευόµενοι µπορούν να επιλέξουν τη συστηµατική επανάληψη. Μπορούν σύµφωνα µε τις ανάγκες τους να επιστρέφουν στα δυσκολότερα σηµεία όσες φορές χρειάζεται για να τα κατανοήσουν σωστά. 7 Κόστος Εκπαίδευσης Με το σύστηµα της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης µειώνεται το κόστος της εκπαίδευσης, τόσο για τον εκπαιδευόµενο, όσο καιτον φορέα της εκπαίδευσης. Για τον εκπαιδευόµενο δεν είναι αναγκαίο πια να ταξιδεύει, ενώ για το φορέα της εκπαίδευσης, θεωρητικά δεν υπάρχει περιορισµός στον αριθµό των εκπαιδευόµενων που µπορούν να 8

συµµετάσχουν σε µία επιµόρφωση. Επιπλέον, σε σύγκριση µε τα παραδοσιακά εκπαιδευτικά συστήµατα, ο αριθµός των εκπαιδευτών σε ένα σύστηµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης µειώνεται σηµαντικά. 2.2 Οι γενιές της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση (Distance Learning) περιλαµβάνει όλα τα είδη εκπαίδευσης (Σχήµα 2.2), όταν o εκπαιδευόµενος απέχει από τον εκπαιδευτή (χώρος, χρόνος ή και τα δύο). Περιλαµβάνει το e-learning αλλά και άλλες µορφές (π.χ. µέσω κλασσικής αλληλογραφίας). ιακρίνεται σε φάσεις ή γενιές µε κριτήρια τα µέσα διάθεσης του εκπαιδευτικού υλικού, τον τρόπο διανοµής τους και τον τρόπο επικοινωνίας εκπαιδευτή και εκπαιδευόµενων. Text Based Training CBT ή Computer Based Training Online Training ή Web Based Training (WEΒ) ή Internet Training Ε Learning. Σχήµα 2.2 Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και τα είδη που περιλαµβάνει Text Based Training: είναι η κλασσική εκπαίδευση µέσω βιβλίων και εγχειριδίων. Η ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση από τα πρώτα χρόνια που εµφανίστηκε, ήδη από τον 19ο αιώνα, βασίστηκε σε έντυπο εκπαιδευτικό υλικό και η 9

επικοινωνία, πριν από την εκτεταµένη διάδοση των ΤΠΕ, γινόταν κυρίως µε κείµενα που διακινούνταν µέσω παραδοσιακού ταχυδροµείου. CBT ή Computer Based Training: είναι ο προάγγελος του e-learning. Πρόκειται για εκπαίδευση που βασίζεται στην τεχνολογία των Η/Υ και αναπτύχθηκε πριν την εµφάνιση του διαδικτύου. Έχει απλοϊκή µορφή (σε σύγκριση µε τα σηµερινά συστήµατα). Περιεχόµενο και επικοινωνία. Κατά κύριο λόγο αφορά αυτόεκπαίδευση (self paced εκπαίδευση). Γίνεται χρήση µέσων, όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και άλλων πιο εξελιγµένων. Η αλληλεπίδραση του εκπαιδευόµενου µε τον εκπαιδευτή ήταν και εξακολουθεί να είναι αρκετά περιορισµένη. Οι εκπαιδευόµενοι λαµβάνουν το εκπαιδευτικό υλικό, τα κείµενα και τις φόρµες διαµορφωτικής αξιολόγησης. Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση µερικές φορές υποστηρίζουν τη διανοµή του βασικού περιεχοµένου (πυρήνα) των µαθηµάτων. Σε άλλες περιπτώσεις, ο πυρήνας των µαθηµάτων δίνεται στους εκπαιδευόµενους µε τη µορφή έντυπου υλικού, κασετών ήχου ή video, µε χρήση πιο πρόσφατων τεχνολογιών, µε τη µορφή εκπαιδευτικού λογισµικού, CD-ROM κ.λ.π. Online Training ή Web Based Training (WEΒ) ή Internet Training: είναι η εκπαίδευση που σαν πλατφόρµα χρησιµοποιεί τα δίκτυα (Internet, Intranet, Extranet etc). Αποτελεί µέρος του e- learning και εξαπλώνεται ταχέως. Ε Learning ή Ηλεκτρονική Μάθηση και Εκπαίδευση: είναι ένας εξαιρετικά ευρύς όρος που καλύπτει τα παραπάνω καθώς και οτιδήποτε αφορά την χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών στην εκπαίδευση (ΤΒΤ), ανεξάρτητα αν υλοποιείται online, offline ή µε συνδυασµό τους. Το τεχνολογικό υπόβαθρο είναι εξαιρετικά ευρύ (δίκτυα, video, PCs, Interactive TV, Satellite, Broadcasts etc.). 2.3 Web - Learning Σήµερα οι πιο διαδεδοµένες πλατφόρµες παράδοσης εκπαιδευτικών υπερµέσων είναι τα CD και το ιαδίκτυο.ο Παγκόσµιος Ιστός παρέχει ένα µεγάλο αριθµό ευκαιριών για εκπαιδευόµενους και διδάσκοντες. Ένα πλήθος από πηγές µάθησης γίνονται εύκολα 10

προσβάσιµες, µιας και είναι η µεγαλύτερη και πιο πολυποίκιλη πηγή πληροφοριών στον κόσµο συµβατή µε κάθε τύπο Η/Υ. Εκπαιδευτικά προγράµµατα παρουσιασµένα µε καθαρό, ελκυστικό και πρακτικό τρόπο γίνονται προσβάσιµα και µπορούν να χρησιµοποιηθούν από εκπαιδευόµενους ενισχύοντας έτσι το εποπτικό υλικό διαφόρων γνωστικών αντικειµένων. Εκπαιδευόµενοι και διδάσκοντες µπορούν να επικοινωνούν σύγχρονα και ασύγχρονα εκπληρώνοντας το βασικό συστατικό της προσωπικής αλληλεπίδρασης κατά τη διαδικασία διδασκαλίας- µάθησης. Έτσι ο Παγκόσµιος Ιστός µπορεί να ιδωθεί ως ένα κοµµάτι εκπαιδευτικής τεχνολογίας µιας και ικανοποιεί τις απαιτήσεις της εκπαιδευτικής τεχνολογίας, όπως αυτές διατυπώθηκαν από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (Commission on Instructional Technology) και από την Επιτροπή Ορισµού και Ορολογίας της Ένωσης Εκπαιδευτικής Επικοινωνίας και Τεχνολογίας [Definition and Terminology Committee of the Association for Educational Communication and Technology, 1972].Σύµφωνα µε την πρώτη η εκπαιδευτική τεχνολογία µπορεί να οριστεί ως «τα µέσα που γεννήθηκαν από την επανάσταση στην επικοινωνία και τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν παράλληλα µε τον δάσκαλο, το βιβλίο και τον µαυροπίνακα. Τα µέσα που αποτελούν την εκπαιδευτική τεχνολογία περιλαµβάνουν την τηλεόραση, τον κινηµατογράφο, τους προβολείς διαφανειών, τους Η/Υ και άλλα αντικείµενα υλικού και λογισµικού».πέρα από αυτόν τον ορισµό, άλλη µια σηµαντική έννοια που σχετίζεται µε την εκπαιδευτική τεχνολογία είναι η ιδέα της εξατοµικευµένης εκπαίδευσης. Η Επιτροπή Ορισµού και Ορολογίας της Ένωσης Εκπαιδευτικής Επικοινωνίας και Τεχνολογίας αναφέρει πως η εκπαιδευτική τεχνολογία πρέπει να κατευθύνεται προς την ανάπτυξη πηγών µάθησης οι οποίες να δίνουν έµφαση στον µεµονωµένο µαθητή και τις δικές του προσωπικές ανάγκες. Ο Παγκόσµιος Ιστός έχει τη δυνατότητα να παραδώσει εξατοµικευµένη εκπαίδευση. Μέσα από τη χρήση των υπερµέσων δίνει τη δυνατότητα στο µαθητή να κόψει και να ράψει στα µέτρα του τη µαθησιακή διαδικασία σύµφωνα µε τις δικές του ανάγκες.to web-learning συµβάλλει στην εκπαιδευτική διαδικασία τόσο µε την παράδοση µαθηµάτων αποκλειστικά µέσω ιαδικτύου για εκπαίδευση από απόσταση, αλλά και µε την παράδοση επικουρικού υλικού για µαθήµατα που πραγµατοποιούνται µέσα στο φυσικό χώρο του πανεπιστήµιου όπως για παράδειγµα σηµειώσεις διαλέξεων, αναλυτικά προγράµµατα µαθηµάτων, προγράµµατα εξετάσεων κ.ά. 11

Επιπρόσθετα, το διαδίκτυο παρέχει τη δυνατότητα εκπαίδευσης σε αριθµητικά µεγαλύτερο κοινό από εκείνο που µπορεί να υποστηριχθεί στην παραδοσιακή εκπαίδευση και διαθέτει µία σηµαντική εκπαιδευτική δυναµική που µπορεί να συµβάλλει στην ανανέωση των εκπαιδευτικών πρακτικών. Αξίζει ωστόσο να σηµειωθεί το γεγονός, ότι υπάρχει ένας πολύ µεγάλος αριθµός ανθρώπων που δεν έχουν και δεν µπορούν να έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο δηµιουργώντας έτσι ένα νέο, σύγχρονο κοινωνικό πρόβληµα, γνωστό ως «ψηφιακός αποκλεισµός» (digital divide). Αναλυτικότερα, το διαδίκτυο µπορεί να αξιοποιηθεί από τον χώρο της εκπαίδευσης και να διαµορφώσουν µία σειρά από πλεονεκτήµατα, όπως: Άµεση πρόσβαση σε εκπαιδευτικό υλικό ανεξαρτήτως τόπου και χρόνου Πρόσβαση σε µια τεράστια και διαρκώς επεκτεινόµενη πηγή µε ένα µεγάλο εύρος πληροφοριών Η δυνατότητα ενηµέρωσης του εκπαιδευτικού υλικού εύκολα και γρήγορα Εύκολη µεταφορά σηµειώσεων και άλλων χρήσιµων πληροφοριών µέσω του ιαδικτύου στον υπολογιστή του χρήστη Ο Παγκόσµιος Ιστός διευκολύνει µια ευέλικτη προσέγγιση της µάθησης δίνοντας τη δυνατότητα σε οµαδική, εξ απόστασης και συνεργατική µάθηση. Επίσης, παρέχει τη δυνατότητα σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας. Εξατοµικεύει την εκπαιδευτική διαδικασία. Ελκυστική παρουσίαση των πληροφοριών µέσω της τεχνολογίας των υπερµέσων. Στον αντίποδα, δεν θα µπορούσαµε να παραβλέψουµε και µία αντίστοιχη σειρά από µειονεκτήµατα ή εµπόδια, τα οποία όµως δεν φαίνεται να αποτελούν τροχοπέδη για την ένταξη των ΤΠΕ και της χρήσης του διαδικτύου στην εκπαίδευση και κυρίως στην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το βασικότερο είναι η έλλειψη φυσικής επικοινωνίας µεταξύ των συµµετεχόντων. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι συνηθισµένοι να κινούνται και να εργάζονται σε ένα περιβάλλον που ευνοεί την προσωπική επαφή και πιθανά βρίσκουν δύσκολο να ενεργήσουν αποτελεσµατικά στην ηλεκτρονική επικοινωνία. Από αυτού του είδους την επικοινωνία λείπει η χρήση της γλώσσας του 12

σώµατος και οι εκφράσεις του προσώπου, και οι δύο σηµαντικοί παράγοντες επικοινωνίας. Άλλο σηµαντικό µειονέκτηµα είναι η έλλειψη εξοικείωσης µε τις νέες τεχνολογίες τόσο των εκπαιδευτών όσο και των εκπαιδευόµενων. Οι εκπαιδευόµενοι πρέπει να ανταπεξέλθουν και στην εκµάθηση της χρήσης της τεχνολογίας παράλληλα µε τα διάφορα γνωστικά αντικείµενα. Πρέπει να κατανοήσουν τη λογική του Παγκόσµιου Ιστού και να µάθουν να χειρίζονται τις λειτουργίες του ικανοποιητικά για να µπορέσουν να προχωρήσουν στην εκµάθηση των αντικειµένων που τους ενδιαφέρουν. Πέρα από αυτό, πολλές φορές δε συµµετέχει ικανοποιητικός αριθµός εκπαιδευόµενων στα µαθήµατα και στις παράλληλες λειτουργίες όπως είναι τα κανάλια επικοινωνίας, πιθανά γιατί ο σχεδιασµός των µαθηµάτων δεν είναι ελκυστικός, µε αποτέλεσµα το επίπεδο των µαθηµάτων να µην είναι το επιθυµητό. Για παράδειγµα στο µάθηµα Εισαγωγή στην Τεχνολογία της Πληροφορίας του Βρετανικού Ανοιχτού Πανεπιστηµίου µόνο το 26%των εκπαιδευόµενων συµµετείχε ενεργά και συνέβαλλε σε αυτό [Bates, 1995]. Σηµαντικό επίσης εµπόδιο είναι οι ψυχολογικές διαταραχές που µπορεί να εµφανιστούν στους εκπαιδευόµενους ως αποτέλεσµα κακού σχεδιασµού όπως για παράδειγµα υπερφόρτωση µνήµης, αποπροσανατολισµός, διαιρεµένη προσοχή ή ακόµα εθισµός στη χρήση των σύγχρονων καναλιών επικοινωνίας. Τέλος, διάφορα τεχνικά προβλήµατα µπορούν να γίνουν εµπόδιο σε κάποια µαθήµατα τα οποία απαιτούν υπολογιστές µε υψηλές προδιαγραφές για να µπορούν να ανταπεξέλθουν σε µεγάλα αρχεία και ειδικά προγράµµατα. Ακόµα η σύνδεση στο ιαδίκτυο είναι πολλές φορές αργή, ιδιαίτερα στις ώρες αιχµής, µε αποτέλεσµα να γίνεται δυσάρεστη η πλοήγηση. Απο την µεριά των εκπαιδευτικών πρέπει να υπάρχει είναι η συνεχής επιµόρφωσή τους. Αυτό αποτελεί βασική προϋπόθεση για να γίνουν οι εκπαιδευτικοί πιο αποδοτικοί και αποτελεσµατικοί, ώστε να εξασφαλιστεί η ποιοτική αναβάθµιση της προσφερόµενης στους µαθητές γνώσης και να αντιµετωπίσουν οι ίδιοι επιτυχέστερα τη διαρκώς µεταβαλλόµενη σχολική πραγµατικότητα. Το κόστος απόκτησης, λειτουργίας και συντήρησης του τεχνολογικού εξοπλισµού είναι αρκετά µεγάλο και η απαιτούµενη υποδοµή του πρέπει να ανανεώνεται συχνά. 13

Για να µπορέσει ο Παγκόσµιος Ιστός να συµβάλλει αποτελεσµατικά στην εκπαιδευτική διαδικασία και να ξεπεραστούν τα εµπόδια που αναφέρθηκαν παραπάνω θα πρέπει βασικά να εξοικειωθούν οι εκπαιδευόµενοι και οι διδάσκοντες µε τη χρήση του, µέσω ταχύρρυθµων προγραµµάτων κατάλληλα οργανωµένων από το κάθε εκπαιδευτικό ίδρυµα. Επίσης, σηµαντική είναι η εξοικείωση των εκπαιδευόµενων µε τη γραφή και την ανάγνωση ηλεκτρονικών κειµένων. Ακόµα, τα ακαδηµαϊκά ιδρύµατα θα πρέπει να φροντίσουν ώστε το εκπαιδευτικό λογισµικό που θα προσφέρεται µέσα από τον Παγκόσµιο Ιστό να είναι άρτιο από σχεδιαστικής και παιδαγωγικής άποψης και να είναι συµβατό µε έναν µέσο Η/Υ από πλευράς προδιαγραφών. 2.4 Ε Learning Η έννοια «ηλεκτρονική µάθηση», ή όπως συνηθίζουµε να τη χρησιµοποιούµε µε τον αγγλικό της όρο e-learning, είναι αρκετά γενική και περικλείει οποιαδήποτε µορφή εκπαίδευσης χρησιµοποιεί τους πόρους του δικτύου ή γενικότερα τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, όταν χρησιµοποιούµε τον όρο e-learning, αναφερόµαστε στη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) για την ενίσχυση ή την υποστήριξη της παρεχόµενης εκπαίδευσης. Ο παραπάνω ορισµός καλύπτει ένα ευρύ φάσµα συστηµάτων, από την απλή χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδροµείου και την αποµακρυσµένη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό περιεχόµενο µαθηµάτων που πραγµατοποιούνται µε τη φυσική παρουσία του διδάσκοντος και των διδασκοµένων, έως και την ολοκληρωτικά εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Στα µαθήµατα που παρέχονται εξ αποστάσεως ο καθηγητής διδάσκει µε σύγχρονο ή ασύγχρονο τρόπο µέσω του υπολογιστή µε τη βοήθεια τεχνολογιών e-learning, όπως συστήµατα διαχείρισης µάθησης (learning management systems) ή συστήµατα διαχείρισης µαθηµάτων (course management systems) όπως διαφορετικά αποκαλούνται, παροχή βιντεοσκοπηµένων µαθηµάτων κ.λ.π. Στα παραδοσιακά προγράµµατα σπουδών που υποστηρίζονται από την τεχνολογία, ο καθηγητής διδάσκει µέσα στη φυσική αίθουσα, αλλά ενσωµατώνει την τεχνολογία σε 14

κάποια ή όλα τα µαθήµατα, υπό τη µορφή παρουσιάσεων διαφανειών, δραστηριοτήτων βασισµένων στο διαδίκτυο, εξετάσεων µέσω υπολογιστή κ.τ.λ. Στα υβριδικά προγράµµατα µάθησης, ο καθηγητής συνδυάζει στοιχεία από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση µε στοιχεία από την παραδοσιακή διδασκαλία, για να αντικαταστήσει κάποιες από τις διαλέξεις σε τάξη µε εικονικές διαλέξεις. Όταν αναφερόµαστε σε e-learning µαθήµατα εννοούµε οποιονδήποτε από τους τρεις παραπάνω τύπους. 2.4.1 Σύγχρονο / Ασύγχρονο E-Learning Το e-learning εµπεριέχει συνεργατική εκπαίδευση και αλληλεπίδραση µεταξύ µαθητών και εκπαιδευτών καθώς και µεταξύ µαθητών, όπως δηλαδή συµβαίνει στην κλασσική εκπαίδευση, π.χ. σε µια αίθουσα διδασκαλίας. Εξάλλου τα ηλεκτρονικά σεµινάρια γίνονται σε τάξη. Απλά αυτό που συµβαίνει είναι ότι ο εκπαιδευτικός και οι µαθητές βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους και η έννοια της τάξης δηµιουργείται εικονικά π.χ. από τον υπολογιστή. Έτσι η διδασκαλία µπορεί να είναι ασύγχρονη, σύγχρονη ή σε εξατοµικευµένο ρυθµό/αυτοδιδασκαλία (self-paced). Εξατοµικευµένος ρυθµός/αυτοδιδασκαλία Στην διδασκαλία µε εξατοµικευµένο ρυθµό, υπάρχει συνδυασµός εκπαιδευτικών µέσων (βιβλία, CD-ROMs, ήχοs, εικόνες, Video εφαρµογές Computer Based Training κτλ). Όλα είναι στην διάθεση του εκπαιδευόµενου όποτε και όπου εκείνος θέλει. Συνήθως στερείται δυνατότητας συνεργασίας και ανταλλαγής απόψεων µε συµµαθητές ή µε τον εκπαιδευτή (αν τα έχει πρόκειται για µια από τις παρακάτω κατηγορίες). Ασύγχρονο e-learning Στην διδασκαλία µε ασύγχρονη συνεργασία, επιβάλλεται να παρέχεται στους συµµετέχοντες και εκπαιδευόµενους η δυνατότητα να εργαστούν µε το υλικό προς διδασκαλία οπουδήποτε και οποτεδήποτε, έχοντας παράλληλα πλήρη δυνατότητα (ασύγχρονης) επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων µε τους συνεκπαιδευόµενους ή µε τον εκπαιδευτή. Η Ασύγχρονη Τηλεκπαίδευση βασίζεται κυρίως στο δίκτυο και στην ασύγχρονη πρόσβαση στο υλικό του µαθήµατος από τους εκπαιδευόµενους. Είναι σαφές ότι 15

χρειάζεται να χρησιµοποιηθεί κάποιο λογισµικό για να πραγµατοποιηθεί αυτό. Το λογισµικό αυτό ονοµάζεται πλατφόρµα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης ή Σύστηµα ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού (Learning Management System LMS). Ως πλατφόρµα Ασύγχρονης Τηλεκπαίδευσης θα µπορούσε να θεωρηθεί και µία απλή ιστοσελίδα στην οποία ανεβάζει ο καθηγητής το υλικό του µαθήµατος και στη συνέχεια οι µαθητές παραδίδουν τις εργασίες τους µέσω ηλεκτρονικού ταχυδροµείου. Αν και κάτι τέτοιο ίσως εξυπηρετούσε τις βασικές ανάγκες, δεν θα ήταν αποτελεσµατικό. Μία πλατφόρµα για ασύγχρονη τηλεκπαίδευσης θα πρέπει τουλάχιστον να ικανοποιεί τις παρακάτω απαιτήσεις. Να υποστηρίζει χωρισµό των χρηστών σε οµάδες έτσι ώστε η ίδια πλατφόρµα να µπορεί να χρησιµοποιηθεί για περισσότερα από ένα µαθήµατα. Προφανώς θα πρέπει να υποστηρίζει κάποιου είδους πιστοποίηση των χρηστών. Να υποστηρίζει τη δηµιουργία βηµάτων συζήτησης (discussion forums) για την επικοινωνία των εκπαιδευοµένων και του εκπαιδευτή ασύγχρονα. Να υποστηρίζει «δωµάτια συζητήσεων» (chat rooms) για συζήτηση σε πραγµατικό χρόνο (σύγχρονη) και ανταλλαγή απόψεων. Να υλοποιεί ηλεκτρονικό ταχυδροµείο (e-mail) για την καλύτερη επικοινωνία των χρηστών. Εύκολο τρόπο τόσο για τον καθηγητή για να τοποθετεί το υλικό του µαθήµατος όσο και για το µαθητή για την τοποθέτηση των εργασιών του. Να δίνει τη δυνατότητα στους µαθητές τοπικής αποθήκευσης του υλικού του µαθήµατος, για επεξεργασία εκτός του δικτύου. Αν και τα παραπάνω θεωρούνται απολύτως απαραίτητα για µία πλατφόρµα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, µε την εξέλιξη της τεχνολογίας, την αποκτηθείσα εµπειρία και τους ολοένα πιο απαιτητικούς χρήστες έχουν αρχίσει να προστίθενται και άλλα χαρακτηριστικά όπως: Να υπάρχει το υλικό του µαθήµατος και σε εύκολα εκτυπώσιµη µορφή για τους χρήστες που προτιµούν το έντυπο υλικό 16

Το περιβάλλον να είναι προσβάσιµο από απλό web browser ώστε να µη χρειάζεται από τους χρήστες εγκατάσταση άλλου λογισµικού και για να είναι προσβάσιµο από παντού (π.χ. Internet cafe) και από οποιοδήποτε λειτουργικό σύστηµα Να έχει φιλικό περιβάλλον τόσο για το χρήστη/µαθητή όσο και για το χρήστη/καθηγητή Να υποστηρίζει προσωποποίηση (customization) του περιβάλλοντος ανάλογα µε το χρήστη. Επίσης να κρατάει πληροφορίες (δηµιουργία profiles) για το χρήστη για να τον «βοηθάει» κατά την πλοήγηση Να έχει ηµερολόγιο µε τις προθεσµίες και άλλα σηµαντικά γεγονότα Να παρακολουθεί την πρόοδο των µαθητών Να υποστηρίζει την εύκολη δηµιουργία διαγωνισµάτων (online tests) Να υποστηρίζει την παρουσίαση και άλλων πολυµεσικών υλικών όπως βίντεο, ήχου, εικόνων κλπ. Πολύ γρήγορα φάνηκε η ανάγκη ύπαρξης ανοικτών προτύπων για την περιγραφή του µαθησιακού υλικού. Οι βασικότεροι λόγοι που οδήγησαν στην ανάπτυξη προτύπων περιγραφής µαθησιακών αντικειµένων είναι : Η ανάγκη για επαναχρησιµοποίηση του µαθησιακού υλικού. Είναι πολύ σηµαντικό µετά τη δηµιουργία ενός µαθήµατος για ασύγχρονη τηλεκπαίδευση το υλικό αυτό να µπορεί να επαναχρησιµοποιηθεί την επόµενη φορά που θα διδαχθεί το µάθηµα και να είναι απαραίτητες µόνο ενηµερώσεις και βελτιώσεις. Οι εξελίξεις στον τοµέα της τηλεκπαίδευσης είναι ραγδαίες και οι ανάγκες που καλείται να καλύψει µία πλατφόρµα για ασύγχρονη τηλεκπαίδευση είναι συνεχώς αυξανόµενες µε αποτέλεσµα να βγαίνουν συνεχώς καινούριες εκδόσεις και να αναπτύσσονται καινούριες πλατφόρµες. Επίσης, είναι πολύ σηµαντικό µία αναβάθµιση της πλατφόρµας ή µία µετάβαση από µία πλατφόρµα σε µία άλλη, να µη συνεπάγεται και επαναδηµιουργία του µαθησιακού υλικού. Η ανάγκη για συνεργασία µεταξύ Συστηµάτων ιαχείρισης Μαθησιακού Υλικού. Οι εκπαιδευτές πολλές φορές θέλουν να συνεργαστούν και να ανταλλάξουν µαθησιακό 17

υλικό. Είναι απαραίτητο λοιπόν να υπάρχει ένας ενιαίος τρόπος περιγραφής του µαθησιακού υλικού και να µπορούν διαφορετικές πλατφόρµες να συνεργαστούν για ανταλλαγή µαθησιακού υλικού. Η ανάγκη για διαθεσιµότητα πρόσβασης και εύκολης αναζήτησης. Είναι σηµαντικό οι χρήστες να µπορούν να ψάξουν εύκολα στο µαθησιακό υλικό και να βρουν αυτό που τους ενδιαφέρει. Οι παραπάνω λόγοι οδήγησαν στη δηµιουργία προτύπων για την περιγραφή των µαθησιακών αντικειµένων και τα µεταδεδοµένα (metadata) µαθησιακών δεδοµένων. Τα κυριότερα πρότυπα που έχουν αναπτυχθεί µέχρι στιγµής είναι: Το πρότυπο της AICC (Aviation Industry CBT(Computer Based Training) Committee). H AICC προσφέρει πιστοποίηση συµβατότητας µε το AGR 010 (AICC Guidelines and Recommendations). Ακόµα και τα LMS s που είναι AICC certified δε σηµαίνει ότι είναι απόλυτα συµβατά µεταξύ τους και ότι η µεταφορά από τη µία πλατφόρµα στην άλλη γίνεται αυτόµατα. Το πρότυπο της IMS Global Learning Consortium. H IMS αναπτύσσει προδιαγραφές για συστήµατα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Οι προδιαγραφές βασίζονται στην XML (extensve Markup Language). SCORM (Sharable Content Object Reference Model). Το SCORM αναπτύχθηκε από το ADL(Advanced Destributed Learning), πρωτοβουλία του υπουργείου Εθνικής Άµυνας της Αµερικής (Department of Defense). Σκοπός του SCORM είναι να συνενώσει τα υπόλοιπα πρότυπα. Αυτή τη στιγµή αποτελεί το πιο δηµοφιλή πρότυπο. Βασίζεται και αυτό στην XML. Σύγχρονο e-learning Αντίθετα στην διδασκαλία µε σύγχρονη συνεργασία, οι συµµετέχοντες βρίσκονται ο καθένας στον δικό του χώρο (γραφείο, σπίτι κτλ.), αλλά µπορεί µέσω τηλεπικοινωνιακής σύνδεσης (Internet, WAN, LAN) να συµµετέχουν σε µια ζωντανή εικονική αίθουσα διδασκαλίας. Μέσω της συµµετοχής εκτελούνται όλες ή µέρος των µαθησιακών διαδικασιών, όπως µελέτη µέσα από εκπαιδευτικές εφαρµογές, να παρακολουθεί τον ηλεκτρονικό πίνακα, να συµµετέχει σε audio και video conferences, 18

να συµµετέχει σε συζητήσεις µε τους συµµαθητές και τον εκπαιδευτή κ.λ.π. Απαιτεί φυσικά τον χρονικό συντονισµό των συµµετεχόντων. Όπως αναφέρθηκε και στον ορισµό της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης για να είναι εφικτή η πραγµατοποίηση µαθήµατος µέσω σύγχρονης τηλεκπαίδευσης θα πρέπει η εικονική αίθουσα να προσφέρει τουλάχιστον όλες τις δυνατότητες που προσφέρει και µία κανονική αίθουσα. Οι απαιτήσεις της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης είναι: Ηλεκτρονικός ασπροπίνακας. Ο πίνακας είναι το σηµαντικότερο µέσο που χρησιµοποιούν οι καθηγητές για τη διδασκαλία στην αίθουσα. Είναι απαραίτητο λοιπόν να δίνεται αυτή η δυνατότητα στον καθηγητή και σε µία εικονική αίθουσα. Αλληλεπιδραστική (δύο δρόµων) οπτικοακουστική επικοινωνία µεταξύ των συµµετεχόντων. Είναι πολύ σηµαντικό για την επιτυχία του µαθήµατος να υπάρχει πολύ καλής ποιότητας επικοινωνία µεταξύ των συµµετεχόντων έτσι ώστε να εξαλείφεται η απόσταση και να δηµιουργείται η εντύπωση ότι βρίσκονται όλοι στον ίδιο χώρο. Προφανώς προτεραιότητα δίνεται στον ήχο αλλά δεν πρέπει να υποτιµηθεί η αναγκαιότητα του βίντεο αφού έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι όταν πέφτει η ποιότητα του βίντεο χάνεται το ενδιαφέρον των συµµετεχόντων. υνατότητα για από κοινού χρήση εφαρµογής (application sharing). Είναι απαραίτητο για τον καθηγητή να µπορεί να παρουσιάσει ψηφιακό υλικό στους σπουδαστές (power point presentation, web browser, word document, κτλ). Όπως στην κλασική τάξη ο καθηγητής έχει τη δυνατότητα να δείξει διαφάνειες στους µαθητές, είναι απαραίτητο για τον καθηγητή να µπορεί να παρουσιάσει το υλικό του µαθήµατος και στην εικονική τάξη (power point presentation). Με αυτή τη δυνατότητα δίνεται και η ευκαιρία για εκµάθηση µίας εφαρµογής µέσα από την τηλεκπαίδευση. Οι παραπάνω απαιτήσεις είναι οι ελάχιστες που πρέπει να ικανοποιεί µία εικονική αίθουσα. Απ τη στιγµή όµως που προσφέρονται στην υπηρεσία του καθηγητή προηγµένες τεχνολογικές δυνατότητες µπορεί να τις εκµεταλλευτεί για να εµπλουτίσει το µάθηµα του και µε άλλα στοιχεία. Π.χ. Προβολή βίντεο Ταυτόχρονη πλοήγηση σε δικτυακούς τόπους 19

Χρησιµοποίηση και άλλων εφαρµογών εκτός από εφαρµογές για παρουσιάσεις Χρησιµοποίηση προγραµµάτων προσοµοίωσης. Με αυτό τον τρόπο µπορούν να πραγµατοποιηθούν και εικονικά εργαστήρια (virtual laboratories) Να µπορεί γενικά να µιλά και να κινείται µε φυσικό τρόπο, όπως θα έκανε και σε µία παραδοσιακή διάλεξη. Να µην χρειάζεται να ασχοληθεί µε την τεχνική πλευρά των συστηµάτων, ώστε να µπορεί να επικεντρώσει την προσοχή του στο καθαυτό αντικείµενο της διάλεξης. Όπως φαίνεται δεν µπορεί οποιοδήποτε µάθηµα να γίνει µε τη µορφή της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, αλλα θα πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις. Θα πρέπει όλοι οι συµµετέχοντες να είναι συνδεδεµένοι σε δίκτυο υψηλών ταχυτήτων έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η καλή ποιότητα βίντεο και ήχου και να είναι εφικτή η από κοινού χρήση εφαρµογών. Επίσης, χρειάζεται τουλάχιστον ένα άτοµο για τεχνική υποστήριξη στο µάθηµα, προκειµένου να ασχολείται µε δικτυακά και άλλα προβλήµατα που µπορεί να προκύψουν από τη χρήση νέων τεχνολογιών και να υποστηρίζει τον καθηγητή ο οποίος µπορεί να µην είναι εξοικειωµένος µε τα τεχνολογικά µέσα. Όλοι οι συµµετέχοντες θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους αρκετά προηγµένο εξοπλισµό για τις ανάγκες της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Τουλάχιστον ο καθηγητής θα πρέπει να βρίσκεται σε αίθουσα ειδικά διαµορφωµένη για να καλύπτει ανάγκες σύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Για να υλοποιηθεί µία εικονική αίθουσα που να ικανοποιεί τις απαιτήσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω έχουν αναπτυχθεί κατάλληλα εργαλεία που χρησιµοποιούν συγκεκριµένα πρωτόκολλα υλοποίησης. Μια τέτοια τεχνολογία είναι η τηλεδιάσκεψη. Τα συστήµατα τηλεδιάσκεψης (videoconference), µεταφέρουν εικόνα, ήχο και δεδοµένα µεταξύ του εκπαιδευτή και των εκπαιδευοµένων. Τα συστήµατα τηλεδιάσκεψης όσον αφορά στην τηλεπικοινωνιακή υποδοµή που χρησιµοποιείται, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: Συστήµατα συµβατά µε το πρότυπο H.320 της ITU-T, για επικοινωνία πάνω από συνδέσεις ISDN. 20

Συστήµατα συµβατά µε το πρότυπο H.323 της ITU-T, για επικοινωνία πάνω από δίκτυα TCP/IP. Συστήµατα συµβατά και µε τα δύο παραπάνω πρότυπα (H.320/H.323). Το Η.320 και το Η.323 είναι πρωτόκολλα «οµπρέλες» δηλαδή πρότυπα τα οποία υποστηρίζουν πρωτόκολλα για µετάδοση video, ήχου, εφαρµογές χρήσης από κοινού. Συγκεκριµένα για την από κοινού χρήση εφαρµογών χρησιµοποιείται το πρωτόκολλο Τ.120. Έχουν αναπτυχθεί και άλλες πλατφόρµες για τηλεδιάσκεψη οι οποίες δεν βασίζονται στα παραπάνω πρότυπα. Ένα παράδειγµα αποτελεί το VRVS (Virtual Rooms Videoconferencing Systems), πλατφόρµα που έχει αναπτυχθεί από το CalTech (California Institute of Technology). Το VRVS αποτελεί µία online πλατφόρµα στην οποία υπάρχουν εικονικές αίθουσες και µπορεί οποιοδήποτε µέλος να κλείσει µία αίθουσα και οι υπόλοιποι να συµµετέχουν στην συνάντηση αυτή. Το VRVS για την από κοινού χρήση εφαρµογών χρησιµοποιεί το VNC (λογισµικό σε JAVA). 2.5 Αξιολόγηση Η εξέλιξη του e-learning αναµένεται να είναι ραγδαία µε επιπτώσεις τόσο στον εκπαιδευτικό τοµέα όσο και στον τοµέα της αγοράς. Παρακάτω παρουσιάζονται δύο διαγράµµατα (Σχήµα 2.3 και 2.4) της IDC, αναφέρονται στις Η.Π.Α. και παρουσιάζουν τη µελλοντική κατάσταση που διαφαίνεται, δηλαδή όσο αυξάνεται ο πληθυσµός που διασυνδέεται (on line) τόσο αυξάνεται o πληθυσµός που ασχολείται µε το elearning, και εποµένως µειώνεται ο πληθυσµός που ασχολείται µε τον κλασσικό τρόπο εκπαίδευσης. 21

Σχήµα 2.3 Εξέλιξη του e-learning Σχήµα 2.4 Επισηµαίνεται επιπλέον ότι παρόλο που το 75% της αγοράς στις Η.Π.Α. είναι ILT- Instructor Led Training ή C-learning( Instructor Led Training (ILT) ή C-learning (Classroom), είναι η εκπαίδευση όπου εκπαιδευόµενοι και εκπαιδευτές βρίσκονται στον ίδιο χώρο και χρόνο κατά την εκπαίδευση, τo ILT επιτρέπει την επικοινωνία εκπαιδευόµενου µε εκπαιδευτή, όχι όµως σε πραγµατικό χρόνο µε περιοδική 22

τηλεκαθοδήγηση από τον εκπαιδευτή) και το e-learning έχει µόνο το 20% το 1999, το e- learning αναµένεται να φθάσει το 40% και µάλιστα σε βάρος του CD-ROM, Video κτλ. καθότι αυξάνεται µε ρυθµό 83%. 2.5.1 Η Αγορά του e-learning 1 Eκπαιδευτική Αγορά Η αγορά εκπαίδευσης είναι τεράστια,σε τέτοιο βαθµό που σε παγκόσµιο επίπεδο ανταγωνίζεται την αγορά υγείας, για το ποια είναι πρώτη. Από στατιστικές για το 1999 και το 2000 στις ΗΠΑ αναφέρουν ότι η εκπαίδευση είναι $772 Βil ή 9% του GDP που αναλύεται στις παρακάτω επιµέρους αγορές: Σχήµα 2.5 Ανάλυση Εκπαιδευτικής αγοράς το 2000 2 Η Επιχειρηµατική Αγορά. Πολύ ενδιαφέρων έχει η ανάλυση του IDC για τις τάσεις αγοράς για Επιχειρηµατική Εκπαίδευση το 1999. Οι µεταβολές που έγιναν µέσα σε δύο µόλις χρόνια αλλά και οι προβλέψεις για την επόµενη τριετία. Η τάση για Interactive, Web-based Synchronous and Asychronous Training είναι δραµατική, σε βάρος κυρίως της απλοϊκής βασισµένης σε CD-ROM εκπαίδευσης. Παρακάτω παρουσιάζονται δύο σχήµατα που αφορά την ΙΤ Training και Soft skills Training.Η ΙΤ Training αφορά την εκπαίδευση σε ΙΤC τεχνολογίες µε χρήση ΤΒΤ 23

(Hardware, Networks, ERP, Software etc.) και η Soft skills Training, αφορά εκπαίδευση κυρίως επαγγελµατικού χαρακτήρα που δεν έχουν σχέση µε ΙΤ Training, δηλαδή σε περιοχές όπως: διοίκηση, πωλήσεις, ανθρώπινο δυναµικό, υπηρεσίες, λογιστικά, οικονοµικά κτλ. Σχήµα 2.6 Τρόποι υλοποίησης της εκπαίδευσης το 1998 Σχηµα 2.7 Τρόποι υλοποίησης της εκπαίδευσης το 1999 Αυτό που θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα είναι ότι το e-learning ουσιαστικά τώρα αρχίζει. Έτσι για το 1999 το 92% των µεγάλων επιχειρήσεων στις Η.Π.Α έχουν προγραµµατίσει πιλοτικά προγράµµατα, κυρίως Web-based. Επίσης παρότι σήµερα το κύριο µέρος της εκπαίδευσης και πιστοποίησης (certification) αφορά ΙΤ, η εικόνα αναµένεται να αλλάξει ριζικά τα επόµενα 2-3 χρόνια. Ένα άλλο χρήσιµο στοιχείο είναι το 1999 περίπου 70 εκ. άνθρωποι είχαν κάποιας µορφής εκπαίδευση ή επιµόρφωση µέσων του διαδικτύου. Με έσοδα της τάξης των $550 Mil το 1998 η αγορά αυτή αναµένεται να ξεπεράσει τα 4.1 Bil το 2003. 24

Μερικά άλλα γεγονότα που θα πρέπει να ληφθούν υπ όψιν όταν πρόκειται να προγραµµατίσουµε e-learning δράσεις είναι: Ο πληθυσµός των ΑΕΙ και λοιπών ιδρυµάτων αποτελεί µειοψηφία (κάτω από 20%) όλων των µαθητών ηλικίας πάνω των 18 ετών. Ο νέος µέσος µαθητής αναζητά εξειδικευµένη εκπαίδευση σαν προϋπόθεση ή για να βελτιώσει την θέση του στον οργανισµό που εργάζεται. Η ανάγκη για επανεκπαίδευση είναι συνεχής. Οι ελλείψεις εκπαιδευτικού προσωπικού είναι τεράστιες. Τα έξοδα της κλασσικής εκπαίδευσης αυξάνονται συνεχώς (ταξίδι, παραµονή, αίθουσες, δάσκαλοι, µέσα). Η κλασσική εκπαίδευση, ακόµα και στην ίδια πόλη του εκπαιδευόµενου, απαιτεί χρόνο που συνήθως δεν υπάρχει (π.χ. µετάβαση από και προς). Οι απαιτήσεις της νέας οικονοµίας οδηγούν σε απαιτήσεις στην εκπαίδευση που εκφράζονται από µια σειρά προδιαγραφών π.χ. να είναι άµεσα διαθέσιµη, όταν την χρειαζόµαστε, όπου βρισκόµαστε, συχνά, να είναι πλούσια σε περιεχόµενο και βάθος, να είναι ανανεώσιµη, πιστοποιήσιµη, συνεχής και µικρού κόστους. Το παρακάτω Σχήµα είναι χαρακτηριστικό όσο αφορά τις Συνθήκες που οδηγούν στο e-learning. 25

Σχήµα 2.8 Προσφορά και Ζήτηση Οδηγούν στο elearning 3 Η Αγορά των Σχολείων (Μέση, Κατώτερη). Πρόκειται για µια τεράστια Παγκόσµια αγορά αλλά και σε κάθε χώρα χωριστά (ακόµα και στην χώρα µας) καθότι ο δυνητικός πληθυσµός των χρηστών είναι εξαιρετικά µεγάλος (δάσκαλοι, µαθητές). Στα παρακάτω δίνονται µερικά στοιχεία διαγραµµατικά για την αγορά στις ΗΠΑ, ενώ αντίστοιχα στοιχεία θα πρέπει να συγκεντρωθούν στην ΕΕ. υστυχώς για την χώρα µας η αγορά αυτή είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη και µπορούµε να µιλάµε µόνο για περιοσµένου µεγέθους και ασυνεχείς προσπάθειες. 26

Σχήµα 2.9 απάνες των σχολείων στο elearning Παρότι τα µεγέθη είναι µεγάλα στις Η.Π.Α. µε 110.000 σχολεία και 53 εκ. Μαθητές, µε τεράστια χρηµατοδοτικά προγράµµατα (συγκρινόµενα µε τα δικά µας) από την κυβέρνηση και τον ιδιωτικό τοµέα, όλες οι σχετικές µελέτες και αναλύσεις είναι πολύ επιφυλακτικές για την επιτυχία του e-learning (ή ΤBT) στα σχολεία (π.χ. Ε-rate program in 1996 ύψους $2,5 Βil και $1,3 Bil in 2000 για διασύνδεση 47.000 σχολείων και βιβλιοθηκών µε 30 εκ. µαθητές). Ο κυριότερος παράγοντας που καθυστερεί την µαζική υιοθέτηση του e-learning είναι οι ίδιοι οι δάσκαλοι (βλέπε συνδεµένους δασκάλους). Επίσης σηµαντική επίδραση έχουν οι απόψεις ότι η µαθησιακή διδασκαλία πρέπει να είναι ανθρωποκεντρική (Instructor Led Training) καθώς και άλλοι παράγοντες που δεν έχουν σχέση µε την τεχνολογία. 27

Σχήµα 2.10 Τεχνολογικές δαπάνες των ηµόσιων Σχολείων Σχήµα 2.11 Χρήση του Internet στις αίθουσες διδασκαλίας 28

Σχήµα 2.12 Εκπαιδευτικοί και η σχέση τους µε το Internet 4 Μετασχολική Αγορά (ΑΕΙ κυρίως). Και η αγορά αυτή είναι εξαιρετικά µεγάλη και βάση για την ανάπτυξη και διάδοση του e-learning, δεδοµένου ότι δεν υπάρχουν φραγµοί για την ανάπτυξη της (όπως στα σχολεία οι δάσκαλοι). Αντίθετα η έλλειψη σε εκπαιδευµένο προσωπικό οδηγεί σε µια µεταµόρφωση τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύµατα. Σύµφωνα µε το IDC οι φοιτητές ηλικίας πάνω από 24 χρόνια αποτελούν το 43.5%, ενώ πάνω από 75% των φοιτητών ηλικίας πάνω των 24 ετών εργάζεται. Εάν λοιπόν αναλογισθούµε ότι η ανώτατη παιδεία στις Η.Π.Α. έχει προϋπολογισµό $232 Βil το 1996 µε 15 εκ. φοιτητές, µε 1 εκ. καθηγητές και 1.7 εκ. διοικητικό προσωπικό, καθώς και ότι ο αριθµός τους συνεχώς αυξάνει, δεν µπορεί παρά οι σύγχρονες τεχνολογίες εκπαίδευσης (ΤΒΤ) να διεισδύσουν και να αντικαταστήσουν ένα µεγάλο ποσοστό από τις κλασσικές (c-learning). Ήδη τα ΑΕΙ στις Η.Π.Α. το 1999 δαπάνησαν για e-learning $305 Mil (ή 10% του προϋπολογισµού για ΙΤ) που θα φθάσει τα $380 Μil το 2000. εν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι σήµερα τα e-universities έχουν εκατοµµύρια µαθητές µε πάνω από 200.000 αναγνωρισµένους απόφοιτους (certified). Ένα µόνο Πανεπιστήµιο το Open Univercity έχει 200.000 µαθητές. 29

Σχήµα 2.13 Μαθητές και elearning Η προτίµηση στις σύγχρονες Interactive (ενεργό συµµετοχή των εκπαιδευόµενων) µεθόδους ΤΒΤ εκπαίδευσης για Πανεπιστηµιακές σπουδές είναι επίσης φανερή και αναµένεται να αυξηθεί ακόµα περισσότερο. Σχήµα 2.14 Τεχνολογικά µέσα της Εξ Αποστάσεως εκπαίδευσης 30

5 Βιοµηχανία & Αγορά e-learning. Η αγορά του e-learning, εκτός από τις κατηγορίες χρηστών στους οποίους απευθύνεται (βλέπε H Αγορά του e-learning παραπάνω) χαρακτηρίζεται από τρία διαφορετικά τµήµατα, δηλαδή διαχωρίζεται στα: Περιεχόµενο (content). Τεχνολογία. Υπηρεσίες. Επίσης η εκπαίδευσης που βασίζεται στο ΤΒΤ παραδίδεται και στις επιχειρήσεις µέσα από µια σειρά από µεθόδους, όπου το WBT έχει αρχίσει να απόκτα µεγάλο µερίδιο. Σχήµα 2.15 Computer-Based και µέσα που χρησιµοποιεί Το µερίδιο του CBT και WBT αναµένεται να αυξηθεί ραγδαία τα επόµενα χρόνια καθώς τα µέσα που απαιτεί (PCs, Internet etc.) διαδίδονται µε ταχύτητα. 31

Σχήµα 2.16 Ένταξη των PC στην καθηµερινή ζωή Περιεχόµενο: Οι εταιρείες και οργανισµοί που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία είναι οι συγγραφείς, δηµιουργοί ή διαχειριστές πνευµατικής ιδιοκτησίας. Το περιεχόµενο παραδίδεται στους εκπαιδευόµενους µε διάφορα µέσα και µεθοδολογίες ( σύγχρονες, ασύγχρονες, αυτόεκπαιδευση, τυποποιηµένη ή κατά παραγγελία, για ΙΤ ή άλλα θέµατα ) και είναι ΤΒΤ κατά κύριο λόγο. Για την δηµιουργία περιεχοµένου µια εταιρεία ή οργανισµός µπορούν απλά να ενοικιάσουν την γνώση ενός ΑΕΙ ή ειδικών, να οργανώσουν και να την µεταπωλούν. Άλλοι δηµιουργούν βιβλιοθήκες από µαθήµατα ή σεµινάρια που απευθύνονται σε αγορές Β2Β ή Β2C ή ακόµα και Πανεπιστηµιακή ή Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση. Κατά κύριο λόγο είναι εταιρίες εκδότες, Εταιρίες εκπαίδευσης, ΑΕΙ ή νέου τύπου e- business ή συνδυασµός τους. Συνήθως προσφέρουν και άλλες υπηρεσίες πέραν του περιεχοµένου, δηλαδή σχεδιασµός προγράµµατος, παρακολούθηση, εξετάσεις, βαθµολόγηση, βοήθεια και συµβουλές, προσφορά υποδοµής κτλ. Εταιρείες που ανήκουν εδώ (U.S.) είναι: SmartForce, Ninth House, NETg, Unext, Univercity access, Devry, Execu Train. Κατά κανόνα δεν παράγουν τα πάντα και χρησιµοποιούν τεχνολογίες ή υπηρεσίες και τρίτων. Τεχνολογία: Είναι οι Εταιρείες που αναπτύσσουν και προσφέρουν εργαλεία για όλες τις φάσεις του e-learning, δηλαδή ανάπτυξη, παρακολούθηση, παράδοση, 32

αξιολόγηση, επικοινωνίες κτλ. Προσφέρουν ή υποστηρίζουν έναν ή περισσότερα από τα παρακάτω εργαλεία: authoring, web publishing, capture & edit, training management, administration, performance support, testing, virtual classroom whiteboard, video & audio, conferncing technology, simulaton tools etc. Εταιρείες που ανήκουν στην κατηγορία αυτή είναι: Lotus, Teamscape, Macromedia, DataBeam (of IBM), One Touch Systems κτλ. Υπηρεσίες: Πρόκειται για τους Learning Service Providers ή αυτούς που αναπτύσσουν εκπαιδευτικά sites (portals) και προσφέρουν ότι απαιτεί η αγορά. Συνεργάζονται µε µια πληθώρα εταιρειών και οργανισµών που προσφέρουν περιεχόµενο και χρησιµοποιούν σαν βάση συνήθως τις τεχνολογίες άλλων Εταιρειών. Το µέρος αυτό της αγοράς αυξάνει πολύ ταχύτερα από τις άλλες δύο κατηγορίες. Μερικές µεγάλες εταιρείες έχουν δηµιουργήσει τα δικά τους Πανεπιστήµια και πρόσφατα δηµιουργούν θυγατρικές µε αποκλειστικό αντικείµενο την εκπαίδευση. Ένα πρόσφατο παράδειγµα είναι η δηµιουργία από την ΙΒΜ της Mindspan µε πάνω από 3.500 εργαζόµενους σε 55 χώρες που ξεκίνησε πελάτες 2,5 εκ. µαθητές από την ΙΒΜ, µε χιλιάδες µαθήµατα (όλα βασισµένα στο Learning Space της Lotus). Το µέγεθος αυτής της εταιρείας ίσως να ξεπερνά όλες τις άλλες µαζί. Άλλες εταιρείες του χώρου είναι: Click2learn, emind.com, Univesity.com,Vcampus κτλ. Υπάρχουν πάνω από 100 εκπαιδευτικά portals στις Η.Π.Α. Συνήθως στις εταιρείες αυτές υπάγονται και οι εταιρείες Πιστοποίησης Σπουδών (Certification) που κατά κανόνα προσφέρεται από µεγάλες. Εταιρείες (ΙΒΜ, Μicrosoft, CISCO κτλ.). Μπορεί να είναι και ανεξάρτητοι οργανισµοί. 33

6 Η αγορά e-learning στις Η.Π.Α. Σχήµα 2.17 Έξοδα Επιχειρήσεων στο elearning Η ανάπτυξη της αγοράς e-learning στις Η.Π.Α. είναι τόσο µεγάλη που έχει εξαναγκάσει τις παραδοσιακές εταιρείες εκπαίδευσης (ΙLT) ή να προσθέσουν στα προϊόντα τους ΤΒΤ ή να εξαγοράσουν µικρές εταιρείες και των τριών κατηγοριών. Έχουµε δηλαδή µια ανάµειξη των bricks (c-learning) µε εταιρείες clicks (e-learning) όπως και σε πολλές άλλες αγορές και κλάδους. 34

Σχήµα 2.18 Προσαρµογή των επιχειρήσεων στα πλαίσια του elearning 2.6 Πλεονεκτήµατα Η τηλεκπαίδευση έφερε επανάσταση στο χώρο της εκπαίδευσης. Μέχρι τώρα, η κλασική µορφή εκπαίδευσης ήταν «δασκαλοκεντρική» (Σχήµα 2.19), επικεντρωνότανε δηλαδή στις ανάγκες του διδάσκοντα και οι εκπαιδευόµενοι ήταν υποχρεωµένοι να προσαρµοστούν σε αυτές. Αν σκεφτούµε όµως τους µαθητές σαν πελάτες θα δούµε ότι η σχέση θα έπρεπε να είναι η ανάποδη, η εκπαίδευση πρέπει να είναι «µαθητοκεντρική» (Σχήµα 2.20). Η τηλεκπαίδευση φέρνει το µαθητή στο κέντρο. 35

Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Καθηγητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Μαθητής Σχήµα 2.19 Kλασική µορφή εκπαίδευσης (δασκαλοκεντρική) Μέσω του διαδικτύου µπορεί να έχει πρόσβαση σε πλούσιο πληροφοριακό υλικό (διεθνή πανεπιστήµια, βιβλιοθήκες κλπ). Ο εκπαιδευόµενος µπορεί να προσαρµόσει τα µαθήµατά του και να δηµιουργήσει ένα πρόγραµµα που να καλύπτει τις ανάγκες του. Έτσι είναι εφικτή πλέον η δια βίου κατάρτιση αφού το µάθηµα µπορεί να διαµορφωθεί σύµφωνα µε τις προτιµήσεις και το χρόνο του µαθητή. 36

Νέες Τεχνολογίες Υλι κό Μαθήµατος Ηλεκτρονικό Ταχυδροµείο Μαθητής Καθηγητής ιαδίκτυο Βιβλιοθήκες Chat "Κοινότητες" Περιοδικά Πανεπιστήµια Σχήµα 2.20 Mαθητοκεντρική εκπαίδευση Χάρη στην τηλεκπαίδευση δίνεται η δυνατότητα στο µαθητή να παρακολουθεί το µάθηµα από παντού και όποτε θέλει. Το εκπαιδευτικό υλικό είναι πάντα και από παντού προσβάσιµο. Με τη βοήθεια της σύγχρονης τηλεκπαίδευσης κερδίζεται πολύτιµος χρόνος και µειώνεται το κόστος από άσκοπες µετακινήσεις. ίνεται η δυνατότητα σε περισσότερους να παρακολουθήσουν, εύκολα και χωρίς κόστος, διαλέξεις ειδικών και να υπάρχουν συνεργασίες µεταξύ πανεπιστηµίων. Ο εκπαιδευτής έχει τη δυνατότητα να εµπλουτίσει το µαθησιακό υλικό, να χρησιµοποιήσει καινούριες τεχνολογίες (πολυµέσα κλπ) που κάνουν το µάθηµα πιο ενδιαφέρον και προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες. Σε έρευνες που έχουν γίνει, κυρίως σε σχολεία στην Αµερική, έχει αποδειχθεί ότι οι µαθητές κατανοούν και αφοµοιώνουν πολύ πιο εύκολα το µαθησιακό υλικό όταν αυτό τους δίνεται µε παραστατικό τρόπο, κάτι το οποίο µε τη χρήση των υπολογιστών και των προσφερόµενων τεχνολογιών είναι πλέον εφικτό για όλα τα µαθήµατα. 37

Το υλικό που παράγεται µπορεί να επαναχρησιµοποιηθεί και έτσι δίνεται η δυνατότητα στον εκπαιδευτή να ασχολείται µόνο µε την ενηµέρωση και τον εµπλουτισµό του υλικού και όχι µε την εκ νέου δηµιουργία του κάθε φορά που διδάσκεται το µάθηµα. Επίσης από τη στιγµή που το µαθησιακό υλικό είναι διαθέσιµο στο διαδίκτυο δίνεται η δυνατότητα να δηµιουργηθεί µία κοινή βάση για πολλά θέµατα και µία ενιαία πηγή πληροφόρησης. Το υλικό αυτό θα είναι µία προσφορά στην κοινότητα του διαδικτύου. Είναι πιο εύκολη η παρακολούθηση της προόδου των µαθητών από τον καθηγητή και σωστότερη η αξιολόγησή τους. Επίσης είναι πιο αντικειµενική η αξιολόγηση των καθηγητών και των µαθηµάτων που προσφέρονται όπως επίσης και η πιστοποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων από τη στιγµή που το υλικό είναι προσβάσιµο από όλους. Ένα από τα σηµαντικότερα πλεονεκτήµατα της τηλεκπαίδευσης είναι η ουσιαστικά «άπειρη» δυνατότητα επέκτασης. εν υπάρχει περιορισµός στον αριθµό των συµµετεχόντων. Στην σύγχρονη τηλεκπαίδευση βέβαια υπάρχει φυσικός περιορισµός από το εύρος ζώνης του δικτύου που χρησιµοποιείται αλλά επειδή η σύγχρονη τηλεκπαίδευση πραγµατοποιείται συνήθως από ειδικά διαµορφωµένες αίθουσες, τόσο για τον καθηγητή όσο και για το µαθητή και άρα πρακτικά µπορεί µεγάλος αριθµός φοιτητών να παρακολουθήσει το µάθηµα. Επίσης µέσα από την τηλεκπαίδευση δίνεται σε άτοµα πιο συνεσταλµένα η δυνατότητα να συµµετέχουν ενεργά. Κυρίως στην ασύγχρονη τηλεκπαίδευση που η επικοινωνία είναι ως επί το πλείστον ασύγχρονη δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους µαθητές να πάρουν µέρος και να συνεισφέρουν στις συζητήσεις που αφορούν το µάθηµα. 2.7 Μειονεκτήµατα Με την τηλεκπαίδευση µειώνεται αισθητά η προσωπική επικοινωνία και επαφή µεταξύ του µαθητή και του διδάσκοντα. Ακόµα και στη σύγχρονη τηλεκπαίδευση η οθόνη είναι πολύ δύσκολο να αντικαταστήσει την φυσική παρουσία του καθηγητή στην αίθουσα. Στην ασύγχρονη τηλεκπαίδευση το πρόβληµα αυτό είναι µεγαλύτερο καθώς η µόνη επικοινωνία γίνεται µέσω γραπτών µηνυµάτων και µέσω του ηλεκτρονικού 38

ταχυδροµείου. Η έλλειψη εξοικείωσης των συµµετεχόντων µε την χρησιµοποιούµενη τεχνολογία δηµιουργεί µία αµηχανία και κάνει τις σχέσεις πιο «τυπικές». Οι υποχρεώσεις του εκπαιδευτή αυξάνονται πολύ. Ο καθηγητής υποχρεώνεται έκτος από το χρόνο του µαθήµατος να αφιερώνει και άλλο χρόνο για τη σωστότερη προετοιµασία του µαθήµατος, για τη δηµιουργία και συντήρηση του ψηφιακού υλικού καθώς και για την ασύγχρονη επικοινωνία µε τους µαθητές (συµµετοχή σε βήµατα συζητήσεων, απαντήσεις σε ηλεκτρονικά µηνύµατα κλπ). Είναι επίσης απαραίτητη η εξοικείωση τόσο του καθηγητή όσο και των µαθητών µε τις νέες τεχνολογίες και επειδή αυτό δεν είναι πάντα εφικτό δηµιουργείται η ανάγκη για την ύπαρξη ενός τεχνικού/διαχειριστή που να επιλύει διάφορα προβλήµατα και να φροντίζει για την οµαλή διεξαγωγή του µαθήµατος. Εκτός από την απαραίτητη ύπαρξή τεχνικού, το κόστος τόσο για την προµήθεια του εξοπλισµού όσο και για την συντήρηση του είναι αρκετά υψηλό. Για την καλύτερη διεξαγωγή του µαθήµατος χρειάζεται πρόσβαση σε δίκτυο υψηλού εύρους ζώνης. 2.8 Ευκαιρίες Η τηλεκπαίδευση ανοίγει νέους δρόµους και δηµιουργεί καινούριες ευκαιρίες οι οποίες αν εκµεταλλευτούν σωστά µπορούν αν βοηθήσουν τόσο τους µαθητές όσο και τους καθηγητές και τα ιδρύµατα. Οι εγκαταστάσεις και ο εξοπλισµός και γενικότερα οι υποδοµές για τηλεκπαίδευση που αναπτύσσονται αυτή τη στιγµή στην Τριτοβάθµια εκπαίδευση µπορούν να χρησιµοποιηθούν τόσο για να εµπλουτίσουν και να βοηθήσουν την υπάρχουσα εκπαιδευτική διαδικασία όσο και για να ικανοποιήσουν ανάγκες Συνεχιζόµενης Εκπαίδευσης και να αποτελέσουν µία πηγή εσόδων για τα ελληνικά πανεπιστήµια. Είναι προφανείς οι ευκαιρίες που προσφέρονται στα Πανεπιστήµια µε τη χρήση της τηλεκπαίδευσης. Η δηµιουργία µαθηµάτων σε ολοκληρωµένα συστήµατα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης προσφέρει ένα πλήρες περιβάλλον που προσφέρει εύκολη αξιολόγηση και βαθµολόγηση και έναν άµεσο τρόπο επικοινωνίας. 39

Επίσης, η αποθήκευση του µαθησιακού υλικού σε ψηφιακή µορφή και η πρόσβαση σε αυτά µέσω του δικτύου θα αναδείξουν τον πλούτο γνώσης που υπάρχει συσσωρευµένος στα ιδρύµατα. Θα αναβαθµιστεί η εικόνα των ιδρυµάτων της χώρας µας και θα γίνει εµφανή και στον υπόλοιπο κόσµο η καλή δουλειά που γίνεται στα πανεπιστήµια. ίνεται η δυνατότητα, µια και το υλικό των µαθηµάτων θα είναι προσβάσιµο από το δίκτυο, στο υπουργείο να κάνει σωστότερη, πιο αντικειµενική και πιο ολοκληρωµένη αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και του εκπαιδευτικού έργου. Από τη στιγµή που το υλικό όλων των πανεπιστηµίων θα είναι προσβάσιµο από όλους θα υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης και θα δηµιουργηθεί ένας υγιής «ανταγωνισµός» µεταξύ των ιδρυµάτων για προσφορά υψηλότερου επιπέδου εκπαίδευσης στους φοιτητές τους. Επίσης µε τη βοήθεια της τηλεκπαίδευσης θα γίνει εφικτή η άµεση στελέχωση καινούριων πανεπιστηµίων ή καινούριων τµηµάτων από καθηγητές άλλων πανεπιστηµίων καθώς και η άµεση αντικατάσταση καθηγητών σε περιπτώσεις ανάγκης. Η µεγάλη επεκτασιµότητα των µαθηµάτων που γίνονται µε τηλεκπαίδευση καθιστά αυτή τη διαδικασία πολύ απλή για ιδρύµατα µε υποδοµές τόσο σύγχρονης όσο και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Η σύγχρονη τηλεκπαίδευση δίνει επίσης τη δυνατότητα από όλους να παρακολουθούν οµιλίες και µαθήµατα τα οποία πραγµατοποιούνται από αυθεντίες και µέχρι τώρα περιορίζονται µόνο στα ιδρύµατα τους. Λύσεις µπορεί να προσφέρει η τηλεκπαίδευση και σε κατανεµηµένα πανεπιστήµια (π.χ. Πανεπιστήµιο Αιγαίου) που έχουν σχολές σε διαφορετικά µέρη και οι συνεχείς µετακινήσεις είναι απαραίτητες. ίνονται επίσης δυνατότητες για διαπανεπιστηµιακές συνεργασίες τόσο µεταξύ ελληνικών πανεπιστηµίων όσο και µε άλλα πανεπιστήµια της Ευρώπης και της Αµερικής. Ο φοιτητής έχει λοιπόν την ευκαιρία να έρθει σε επαφή µε άλλους καθηγητές, µε άλλες εκπαιδευτικές φιλοσοφίες και να αποκτήσει περισσότερες εµπειρίες. 40

2.9 Κίνδυνοι Όπως κάθε τεχνολογικό επίτευγµα του ανθρώπου έτσι και η τηλεκπαίδευση εκτός από τις απεριόριστες δυνατότητες που προσφέρει κρύβει και κινδύνους. Η ευρεία χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρονται µπορεί να οδηγήσει σε άδειασµα των πανεπιστηµιακών αιθουσών και την αποξένωση των συµµετεχόντων στην εκπαιδευτική διαδικασία (σπουδαστών και διδασκόντων). Η εµπειρία δείχνει ότι όταν γίνεται αλόγιστη χρήση της τηλεκπαίδευσης (όταν δηλαδή χρησιµοποιούνται τέτοιου ίδους τεχνολογίες χωρίς να υπάρχει ανάγκη και χωρίς να προσφέρουν ουσιαστικά στην ποιότητα του µαθήµατος) οδηγεί στην απώλεια του ενδιαφέροντος και της προσοχής από τους εκπαιδευόµενους. Νοµικά προβλήµατα που αφορούν τα πνευµατικά δικαιώµατα του εκπαιδευτικού υλικού, το οποίο θα είναι ελεύθερα προσβάσιµο και άρα «αντιγράψιµο». Αναφέρεται το παράδειγµα του MIT, το οποίο έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα δώσει ελεύθερη πρόσβαση στο εκπαιδευτικό του υλικό, µέσα στην τρέχουσα δεκαετία, χωρίς βέβαια να παρέχει πιστοποιητικά εκπαίδευσης µε αυτό τον τρόπο. Αυτή η εξέλιξη, ανεξάρτητα από τον χρόνο και τον τρόπο υλοποίησής της, δείχνει ότι η κατεύθυνση είναι προς την απελευθέρωση της πρόσβασης στη γνώση, και ότι οι περιορισµοί µε βάση παραδοσιακές πρακτικές δεν θα µπορέσουν τελικά να επιβιώσουν µακροχρόνια. Ο υπερβολικός αριθµός από ειδικούς σε µερικά γνωστικά αντικείµενα, µπορεί να χρειαστεί να µειωθεί, µε αποτέλεσµα να υπάρχουν διαγκωνισµοί και διαξιφισµοί που θα βλάψουν την εικόνα της εκπαιδευτικής κοινότητας. Τα ελλείµµατα που υπάρχουν στο θεσµικό πλαίσιο των ΑΕΙ/ΤΕΙ, που αφορούν κυρίως την «επιχειρηµατική» δραστηριότητα των Ιδρυµάτων µε σκοπό την ανεύρεση πόρων για τη συντήρησή τους, µπορεί να αποτελέσει ανυπέρβλητο εµπόδιο στην διάδοση της τηλεκπαίδευσης καθώς επίσης και το θεσµικό πλαίσιο που αφορά τη γλώσσα στην οποία πρέπει να διδάσκονται τα µαθήµατα µπορεί να κάνει απαγορευτικές τις συνεργασίες µε ξένα πανεπιστήµια και να περιορίσει την χρήση της τηλεκπαίδευσης στον ελλαδικό χώρο. 41

Η χρήση νέων τεχνολογιών µπορεί να αποτρέψει τόσο τους διδάσκοντες όσο και τους διδασκόµενους από τη χρήση της τηλεκπαίδευσης. Οι καθηγητές, σε µία µεγάλη πλειοψηφία τους, δεν έχουν µεγάλη εξοικείωση µε τις νέες τεχνολογίες και η χρησιµοποίηση τους από ένα περιβάλλον πολύπλοκο µπορεί να τους φοβίσει και να τους αποτρέψει. Η έλλειψη κινήτρων (όχι µόνο οικονοµικών) για τους διδάσκοντες στην φάση εκκίνησης της διαδικασίας ανάπτυξης της τηλεκπαίδευσης, µπορεί να επιφέρει δυσκολίες, αφού οι διδάσκοντες είναι αυτοί που θα πρέπει να επωµιστούν το µεγαλύτερο µέρος της υλοποίησης της ανάπτυξης αυτής. Επιπλέον υπάρχει ο κίνδυνος της εγκατάλειψης των υπαρχόντων υποδοµών λόγω έλλειψης οικονοµικών πόρων. Οι υποδοµές τηλεκπαίδευσης που δηµιουργούνται χρειάζονται συντήρηση και τεχνική υποστήριξη για να είναι λειτουργικές και όχι απλά υποδοµές που υπάρχουν στα «χαρτιά». 42

3. Πλατφόρµες/συστήµατα τηλεκπαίδευσης Η διαδικτυακή εξ αποστάσεως εκπαίδευση διεξάγεται πλέον µε τη χρήση συστηµάτων διαχείρισης της µάθησης ή µε διαδικτυακές πλατφόρµες που αναπτύσσονται σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι διαδικτυακές αυτές πλατφόρµες µπορεί να είναι σύγχρονης και ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης. Συχνά ταυτίζονται µε τα συστήµατα διαχείρισης της µάθησης (Learning Management Systems LMS) και µε τα συστήµατα διαχείρισης µαθηµάτων (Course Management Systems CMS). Τα σύγχρονα συστήµατα τηλεκπαίδευσης επιτρέπουν την επικοινωνία σε πραγµατικό χρόνο και την on-line µάθηση. Συµπληρώνουν τη συµβατική εκπαίδευση, παρέχοντας ένα περιβάλλον εικονικής πραγµατικότητας εµπλουτίζοντας την παραδοσιακή διδασκαλία. Το πρόβληµα ωστόσο που αντιµετωπίζουν συνήθως οι εκπαιδευόµενοι που καλούνται να συµµετέχουν σε on-line συζητήσεις είναι η υποστήριξη και η παροχή οδηγιών και κατευθύνσεων. Υπάρχουν διαθέσιµες πολλές πλατφόρµες παροχής υπηρεσιών ασύγχρονης και σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, εκ των οποίων ορισµένες συνιστούν ολοκληρωµένα περιβάλλοντα παροχής εκπαίδευσης, ενώ άλλες καλύπτουν µόνο ορισµένες πτυχές της όλης διαδικασίας. Μερικά από τα πιο γνωστά χρησιµοποιούµενα συστήµατα είναι τα ακόλουθα: ClassWeb, Moodle, Claroline, e-class, VirtualSchool, First Class, LearningSpace, CATWEB, Manhattan, Ilias, OpenUSS, Blackboard, LUVIT, CENTRA, WebCT, TopClass, Saba, Click2learn, Embanet, IntraLearn, ecollege, Eduprise, Librarian, Fle3, Lersus, Serf, TrainCaster, Mindflash, efront, NetDimensions EKP, SumTotal Systems, Cobent, Ole, InfoLogix, ALP Intelladon, Virtual-U, VCampus, BSCW, Compus,E-Tutor, Campus K12. Τα συστήµατα αυτά εντάσσονται κυρίως στην κατηγορία των Course Management Systems (βλ. Πίνακα 1) χωρίς όµως να είναι απόλυτη και ξεκάθαρη η διάκρισή τους από τα LMS. Πολλές φορές οι ίδιες οι εταιρείες ή τα πανεπιστήµια που αναπτύσσουν τα εν λόγω συστήµατα τα χαρακτηρίζουν µε τρόπο που τείνει να είναι υποκειµενικός. 43

3.1 Course Management Systems (CMS) Τα Course Management Systems (CMS) είναι εφαρµογές ειδικά σχεδιασµένες για διδακτικό προσωπικό και φοιτητές µε σκοπό την ενίσχυση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Είναι δηλαδή on-line συστήµατα σχεδιασµένα για την υποστήριξη της µάθησης (classroom learning) σε ακαδηµαϊκά περιβάλλοντα. Τα περισσότερα CMS επιδέχονται τεχνικές και οργανωτικές προσαρµογές, ωστόσο ένα τυπικό CMS περιλαµβάνει τα εξής: Οργάνωση και παρουσίαση µαθησιακού περιεχοµένου (course content organization and presentation). Επικοινωνιακά εργαλεία (communication tools). Εργαλεία απευθυνόµενα σε φοιτητές (student assessment tools). Εργαλεία βαθµολόγησης (grade book tools). Λειτουργίες ρύθµισης υλικού και δραστηριοτήτων. Τα CMS παρέχουν στους εκπαιδευτές τη δυνατότητα ανάπτυξης των ακόλουθωνδραστηριοτήτων: Τοποθέτηση των µαθηµάτων on-line και υποστήριξη ειδικών ρυθµίσεων. Μέτρηση της επίδοσης των φοιτητών µέσω ειδικών τεστ και ασκήσεων. ιαχείριση περιοχών συζητήσεων. Επικοινωνιακά εργαλεία, τα οποία επιτρέπουν στους εκπαιδευτές να στέλνουν ανακοινώσεις προς όλους ή και να επικοινωνούν µε τους φοιτητές ξεχωριστά. Παροχή εικονικών χώρων αποθήκευσης υλικού για τους φοιτητές. Στατιστικά µαθηµάτων. Μειονεκτήµατα των CMS είναι το κόστος (σε περίπτωση που χρησιµοποιείται κάποια εµπορική εφαρµογή), η περιορισµένη δυνατότητα αλληλεπιδραστικής ηλεκτρονικής µάθησης, η δυσκαµψία στο σχεδιασµό των µαθηµάτων και η έλλειψη ασφάλειας. 44

Τα CMS δεν πρέπει να συγχέονται µε τα Content Management Systems και το Presentation Software, το οποίο θεωρείται διαφορετική τεχνολογία για την υποστήριξη της εξ αποστάσεως µάθησης. Ένα ενδεικτικό Content Management System είναι το γνωστό σε όλους µας MS-PowerPoint. Σύµφωνα µε έρευνα που διεξήχθη το 2003 στο πανεπιστήµιο Wisconsin για τους λόγους που ωθούν το διδακτικό προσωπικό να χρησιµοποιήσει CMS στη διδασκαλία του µε 740 συµµετέχοντες (διδακτικό και τεχνικό προσωπικό από όλα τα τµήµατα του πανεπιστηµίου) προκύπτει ότι οι λόγοι χρήσης ενός CMS είναι πρωτίστως η διαχείριση της τάξης (περιλαµβάνοντας καθήκοντα «ρουτίνας» όπως η βαθµολόγηση, πρόσβαση σε µαθησιακό υλικό και επικοινωνία φοιτητών) και λιγότερο ζητήµατα ή κριτήρια παιδαγωγικής φύσεως. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι άλλοι λόγοι για τη χρήση CMS από τους διδάσκοντες είναι η πίεση που ασκείται από το πανεπιστήµιο καθώς και η πίεση από τους φοιτητές για τη δική τους εξυπηρέτηση. 3.1.1 Εµπορικά και Ελεύθερα CMS Εσωτερικά τα CMS διακρίνονται σε εµπορικές και ελεύθερες εφαρµογές και παράλληλα κάποιες εµπορικές εφαρµογές θεωρούνται και αµιγή Course Authoring Tools για τη δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού. Το σηµαντικότερο µειονέκτηµα των εµπορικών περιβαλλόντων ηλεκτρονικής µάθησης που αναφέρθηκαν έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι είναι εµπορικά που σηµαίνει ότι το κόστος απόκτησης, εγκατάστασης και χρήσης τους καθίσταται αυτοµάτως απαγορευτικό για τους πενιχρούς οικονοµικούς πόρους µιας µέσης Ελληνικής σχολικής µονάδας. Για το λόγο αυτό και από οικονοµική πρωτίστως σκοπιά αξίζει η ενασχόληση µε τα CMS τα οποία ανήκουν στην κατηγορία του ανοικτού κώδικα (open source). Το ενδιαφέρον στην περίπτωση των συστηµάτων αυτών είναι ότι επειδή διανέµονται µε άδεια χρήσης GPL (GNU Public License) δεν υπάρχει οικονοµική επιβάρυνση σε επίπεδο λογισµικού, µόνο το ούτως ή άλλως δεδοµένο κόστος απόκτησης εξοπλισµού. Κατά δεύτερο λόγο, τα CMS ανοικτού κώδικα (open source CMS) προσφέρουν στις περισσότερες περιπτώσεις εφάµιλλες υπηρεσίες σε σχέση µε τα αντίστοιχα εµπορικά πακέτα ενώ η ύπαρξη του πηγαίου κώδικα (source code) καθιστά δυνατή την κατά βούληση παραµετροποίηση και προσαρµογή τους στις ανάγκες του 45

εκάστοτε χρήστη διαµέσου π.χ. της ανάπτυξης εξειδικευµένων εργαλείων και εφαρµογών. Ποικίλα Συστήµατα ιαχείρισης Περιεχοµένου ανοικτού κώδικα (open source CMS) είναι σήµερα διαθέσιµα: π.χ. PostNuke, PhpNuke, Moodle, OpenCourse, Manhattan Virtual Classroom, Whiteboard, MyPHPSchool, Claroline Classrom On-line, ILIAS Open Source κ.α. Κοινό στοιχείο όλων αυτών των συστηµάτων είναι ότι έχουν αναπτυχθεί µέσα από πρωτοβουλία ενός ατόµου ή µικρής οµάδας ατόµων ενώ απέκτησαν στη συνέχεια δυναµική και οι σχεδιαστές-χρήστες τους οργανώθηκαν σε διαδικτυακή κοινότητα. Κάθε σύστηµα από τα παραπάνω - καθώς και από τα υπόλοιπα που δεν αναφέρονται εδώ - έχει δυνατά και αδύνατα σηµεία. Κάποια από αυτά έχουν συγκεκριµένες αφετηρίες και επιδιώξεις και κατά συνέπεια στους τοµείς αυτούς υπερτερούν σηµαντικά έναντι των άλλων ενώ ισχύει φυσικά και το αντίστροφο.πρέπει να σηµειωθεί επίσης ότι τα συστήµατα αυτά βρίσκονται σε διαφορετικό στάδιο ανάπτυξης-εξέλιξης, π.χ. ορισµένα βρίσκονται σε αρχικές ενώ άλλα σε πιο προχωρηµένες εκδόσεις. Επίσης, κάποια από τα συστήµατα αυτά έχουν υιοθετηθεί από µεγαλύτερη κοινότητα σχεδιαστών, προγραµµατιστών και χρηστών οπότε έχουν δοκιµαστεί περισσότερο σε πολύ διαφορετικές συνθήκες µε αποτέλεσµα να είναι περισσότερο ασφαλή και αξιόπιστα αποτελώντας παράλληλα πιο πλήρεις λύσεις. Η παρούσα εργασία εστιάζεται στο Moodle, σύστηµα διαχείρισης περιεχοµένου ανοικτού κώδικα ( http: //moodle.org). Αντίθετα µε άλλα εµπορικά πακέτα, τα οποία είναι επικεντρωµένα στα εργαλεία που διαθέτουν ( tool centered ), η πλατφόρµα Μoodle είναι επικεντρωµένη στην αποτελεσµατικότητα της εκπαίδευσης ( learning centered ) και βασισµένη σε ορισµένες παιδαγωγικές αρχές. Έτσι πέρα από το προσφερόµενο εκπαιδευτικό υλικό, δίνεται µεγάλη σηµασία στη συνεργασία των εκπαιδευόµενων στη δόµηση της γνώσης, την κοινή χρήση πόρων, την επικοινωνία µέσω συζητήσεων και την ανταλλαγή ιδεών. 3.2 Learning Management Systems (LMS) Τα Learning Management Systems (LMS) αναφέρονται σε λογισµικό που λειτουργεί ως ένας ηλεκτρονικός αρχειοφύλακας εκτελώντας διάφορες επιµέρους εργασίες. Τα LMS σχεδιάστηκαν για εργασιακά περιβάλλοντα µάθησης, απευθύνονται 46

κυρίως σε επιχειρήσεις και οργανισµούς. Ο βασικός στόχος αυτών των συστηµάτων είναι να απλοποιήσουν τη διαχείριση των προγραµµάτων µάθησης και εκπαίδευσης µέσα σε ένα οργανισµό. Οι βασικοί χρήστες αυτών των συστηµάτων είναι οι εργαζόµενοι, οι οποίοι µε την βοήθεια των συστηµάτων LMS µπορούν να επιλέξουν τα µαθήµατα που επιθυµούν, να έχουν πρόσβαση σε πολυµέσα, να συµµετέχουν σε τεστ, να παρακολουθούν την πρόοδο τους και να επικοινωνούν µε τους εκπαιδευτές τους. Επιπλέον, τα συγκεκριµένα συστήµατα προσφέρουν στον εργαζόµενο τη δυνατότητα να σχεδιάσει και να διαχειριστεί τη διαδικασία επιµόρφωσης του µε τον δικό του τρόπο και ρυθµό. Τέλος, τα συστήµατα LMS είναι χρήσιµα και στον διευθυντή της επιχείρησης, ο οποίος έχει την δυνατότητα να ενηµερωθεί για το επίπεδο γνώσεων και ικανοτήτων του εργαζοµένου. Τα συστήµατα αυτά, εποµένως, τον βοηθούν να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις όσον αφορά την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναµικού της επιχείρησης. Μερικά από τα πιο διαδεδοµένα LMS είναι το NetDimensions EKP, Saba και SumTotal Systems. 3.3 Σύγκριση CMS και LMS Συγκρίνοντας τα CMS µε τα LMS προκύπτει ότι τα CMS είναι ιδανικά για τη διαχείριση µαθηµάτων σε πανεπιστήµια και άλλα ακαδηµαϊκά περιβάλλοντα. Οι δυνατότητες επικοινωνίας που προσφέρουν τα καθιστούν κατάλληλα για την οργάνωση ακαδηµαϊκών εξ αποστάσεως µαθηµάτων. Ωστόσο, τα CMS δεν έχουν σχεδιαστεί για την καταγραφή και αναφορά των µαθηµάτων, για την εξαγωγή τελικής βαθµολογίας και για θέµατα οικονοµικών και διοικητικών λειτουργιών. Σε αντίθεση µε τα CMS, τα LMS υπερτερούν στο σχεδιασµό των διοικητικών και οργανωτικών λειτουργιών ενός εξ αποστάσεως προγράµµατος ή και µαθήµατος. 47

Πίνακας 3.1 CMS και LMS 48

4. MOODLE 4.1 Εισαγωγή Τo Moodle είναι ένα πακέτο λογισµικού για παραγωγή διαδικτυακών µαθηµάτων και ιστοσελίδων που προσφέρει ολοκληρωµένες υπηρεσίες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Το Moodle ( Modular Object - Oriented Dynamic or Developmental - Learning Environment ) είναι ένα περιβάλλον ηλεκτρονικής µάθησης που ήλθε στο προσκήνιο τη δεκαετία του 90 από τον Αυστραλό Martin Dougiamas ως τµήµα του PhD του, διδάκτωρα στην Εκπαίδευση και ειδήµονα στην Πληροφορική, το οποίο είναι βασισµένο σε συγκεκριµένες παιδαγωγικές αρχές και δοµηµένο µε συγκεκριµένη φιλοσοφία. Αναλύοντας τους όρους που συνθέτουν το όνοµα Moodle, έχουµε: modular : Το περιβάλλον της πλατφόρµας απαρτίζεται από αυτοτελή τµήµατα κώδικα ( modules ή αρθρώµατα ή λειτουργικές µονάδες ή υποµονάδες) που επιτελούν συγκεκριµένες λειτουργίες. Παραδείγµατα αθρωµάτων είναι το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, οι διάλογοι, οι οµάδες συζήτησης, τα κουίζ, τα εργαστήρια κ.ά. Νέα αρθρώµατα κατασκευάζονται συνεχώς, δοκιµάζονται και προσφέρονται σε δηµόσια χρήση από τα µέλη της ευρύτατης κοινότητας επιστηµόνων και ειδικών που παράγουν κώδικα για το Moodle. object oriented : Αντικειµενοστραφές περιβάλλον, δηλαδή πρόκειται για λογισµικό καθοδηγούµενο από τις ενέργειες των χρηστών (δράσεις που ασκούν σε αντικείµενα του περιβάλλοντος). Το χαρακτηριστικό αυτό έχει ως αποτέλεσµα να απαλλάσσει το χρήστη από χρονοβόρα µελέτη και έρευνα για να γνωρίσει τις λειτουργίες της πλατφόρµας και καθιστά τη χρήση του συστήµατος πολύ εύκολη. dynamic : Πρόκειται για δυναµικό, συνεχώς ανανεούµενο περιβάλλον, που επιτρέπει την είσοδο και την αποθήκευση των δεδοµένων των χρηστών (προσωπικό προφίλ, δεδοµένα παρακολούθησης, βαθµοί κ.ά) και µπορεί να παρουσιάζει διαφορετικά στοιχεία για κάθε χρήστη χάρη στην ύπαρξη µίας εκτεταµένης βάσης δεδοµένων. Αυτό σηµαίνει ότι οι ιστοσελίδες δεν είναι στατικές, αλλά δυναµικές, προσαρµοσµένες σε 49

κάθε χρήστη και µε τη δυνατότητα τροποποίησης από καθηγητές και διαχειριστές µέσα από εύκολες φόρµες. Η πλατφόρµα Moodle διανέµεται σαν λογισµικό ανοιχτού κώδικα ( open source ) µέσω Γενικής Άδειας ηµόσιας Χρήσης GNU. Αυτό σηµαίνει ότι είναι δυνατή η λήψη του κώδικα από το ιαδίκτυο, η ελεύθερη και χωρίς περιορισµούς χρήση του, καθώς και επεµβάσεις, διορθώσεις και επαυξήσεις στον κώδικα. Έτσι δεν υφίσταται κόστος αγοράς και περιορισµός αδειών χρήσης. Το Moodle, στη ουσία, είναι ένα λογισµικό πακέτο, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να οργανώνουν οι εκπαιδευτές µε επιτυχία µαθήµατα στο διαδίκτυο. Πληροφορίες και βοήθεια σχετικά µε το moodle υπάρχουν στον επίσηµο ιστοτόπο του ( http: //moodle.org). Η πλατφόρµα ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης, υπoστηρίζει τις εξής κατηγορίες χρηστών: 1. ιαχειριστής: ιαχειριστής της πλατφόρµας είναι αυτός που ελέγχει το σύνολο των ρυθµίσεων του Moodle, στις αρµοδιότητες των οποίων εµπίπτουν µεταξύ άλλων η ρύθµιση των παραµέτρων του συστήµατος, η απόδοση δικαιωµάτων πρόσβασης στους χρήστες κ.α., και οι οποίοι µπορούν να βλέπουν τα περιεχόµενα της πλατφόρµας. 2. Εκπαιδευτικοί και δηµιουργοί µαθηµάτων: είναι εκείνοι οι χρήστες, που αφού έρθουν σε συνεννόηση µε το ιαχειριστή του Moodle λαµβάνουν επιπλέον δυνατότητες πρόσβασης, ώστε να µπορούν να δηµιουργήσουν κάποιο µάθηµα ή να εισάγουν υλικό σε υπάρχοντα µαθήµατα, εάν φυσικά τους παρέχεται το δικαίωµα από τον αρχικό δηµιουργό του µαθήµατος. 3. Μαθητές: οι µαθητές µπορούν να συµµετέχουν στα µαθήµατα, αποστέλλοντας απορίες, απαντώντας τα σχετικά κουιζ και γενικότερα συµµετέχοντας σε όλες τις δραστηριότητες του µαθήµατος. 4. Επισκέτες. 4.2 Περιβάλλον Μoodle Αρχική οθόνη Η αρχική σελίδα Moodle φαίνεται στο Σχήµα 4.1 που ακολουθεί. Αυτή είναι η εικόνα που έχουµε πριν κάνουµε εγγραφή - είσοδο στην Πλατφόρµα. Πάνω δεξιά 50

υπάρχει ένα drop down menu για την επιλογή της γλώσσας (υπάρχει και η επιλογή ελληνικά). Όπως φαίνεται κι από την Εικόνα, η αρχική σελίδα είναι οργανωµένη σε µπλοκ. Συγκεκριµένα, στο κέντρο της σελίδας υπάρχει το µπλοκ «ιαθέσιµα Μαθήµατα», όπου µπορούµε να δούµε τις κατηγορίες των µαθηµάτων (τις ξεχωρίζουµε από το εικονίδιο ) καθώς και τους τίτλους των µαθηµάτων που είναι διαθέσιµα. ίπλα από κάθε µάθηµα υπάρχει το εικονίδιο, το οποίο εάν το επιλέξετε εµφανίζει πληροφορίες σχετικές µε το συγκεκριµένο µάθηµα. Σε κάποια µαθήµατα µπορεί να υπάρχουν επίσης τα εικονίδια και. Σχήµα 4.1 Αρχική σελίδα του Moodle Το πρώτο εικονίδιο σηµαίνει ότι στο µάθηµα επιτρέπονται επισκέπτες / guest (ότι, δηλαδή, µπορεί κάποιος να περιηγηθεί στο µάθηµα χωρίς να έχει εγγραφεί σε αυτό). Η είσοδος σαν επισκέπτης σε ένα µάθηµα δεν επιτρέπει όµως, την πρόσβαση σε όλες τις δραστηριότητές του. Το δεύτερο εικονίδιο, το κλειδί, σηµαίνει ότι για να µπει κάποιος στο µάθηµα είτε σαν επισκέπτης, είτε για να εγγραφεί κανονικά σε αυτό, θα πρέπει να γνωρίζει έναν 51

κωδικό - κλειδί που έχει ορίσει ο εκπαιδευτής. Αυτός ο κωδικός γνωστοποιείται από τον εκπαιδευτή είτε µέσω mail, είτε προφορικά, είτε µε κάποιο άλλο τρόπο. Κάτω από το µπλοκ αυτό υπάρχει και ένα πλαίσιο µε το οποίο µπορούµε να κάνουµε αναζήτηση µαθηµάτων. εξιά υπάρχει το µπλοκ «Κύριο µενού». Στο µπλοκ αυτό υπάρχουν ορισµένες δραστηριττητες, οι οποίες µπορούν να εµπλουτιστούν, να τροποποιηθούν ή να αντικατασταθούν, αλλά µόνο από το διαχειριστή του συστήµατος. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουµε ότι η θέση των µπλοκ, τα οποία παρουσιάζουν χρήσιµες πληροφορίες στο χρήστη, κάνουν διαθέσιµες τις λειτουργίες της πλατφόρµας moodle και βοηθούν στην καλύτερη διαχείριση της, µπορεί να αλλάξει, να προστεθούν και να παραληφθούν κάποια από αυτά. Οι αλλαγές αυτές µπορούν να γίνουν µόνο από το διαχειριστή του συστήµατος. 4.3 Είσοδος στο δικτυακό τόπο Από την αρχική σελίδα του Moodle κάνετε κλικ στο σύνδεσµο «Είσοδος», που βρίσκεται πάνω δεξιά ή κάτω στο κέντρο της σελίδας και µεταβαίνετε στη σελίδα «Είσοδος στο δικτυακό τόπο», όπως φαίνεται και στην Εικόνα που ακολουθεί. 52

Εικόνα 4.2 Eίσοδος στο Moodle Όπως µπορείτε να δείτε και στις οδηγίες που υπάρχουν στο µπλοκ «Είναι η πρώτη σας φορά εδώ;» θα πρέπει στη διπλανή στήλη «Επιστρέφετε σε αυτό το δικτυακό τόπο;» να πληκτρολογήσετε το Όνοµα χρήστη, τον Κωδικό πρόσβασης κι έπειτα να κάνετε κλικ στο «Είσοδος». Το Όνοµα χρήστη και ο Κωδικός πρόσβασης που θα χρησιµοποιήσετε πρέπει να είναι αυτός που σας έχει γνωστοποιήσει ο διαχειριστής του δικτυακού τόπου και εισέρχεστε στο δικτυακό τόπο, όπως φαίνεται και στην Εικόνα «Είσοδος στο δικτυακό τόπο». Στην περίπτωση που ένας επισκέπτης της πλατφόρµας δεν είναι εγγεγραµµένος χρήστης της πλατφόρµας, δηλαδή δεν έχει όνοµα χρήστη και κωδικό πρόσβασης, µπορεί αν δηµιουργήσει ένα, ακολουθώντας το σύνδεσµο «Ξεκινήστε τώρα δηµιουργώντας νέο λογαριασµό» στο µενού Είσοδος. Στη σελίδα που θα εµφανιστεί, δίνει τα στοιχεία του ώστε να εγγραφεί στην πλατφόρµα. Είναι σηµαντικό να δοθεί σωστά η διεύθυνση email του χρήστη, καθώς σε αυτή θα αποσταλλεί µήνυµα επιβεβαίωσης της εγγραφής στην πλατφόρµα. Χωρίς τη χρήση του µηνύµατος επιβεβαίωσης, ο χρήστης δεν µπορεί να χρησιµοποιήσει το λογαριασµό που µόλις έφτιαξε. 53

Μετά την είσοδο στο δικτυακό τόπο η εικόνα µοιάζει πολύ µε την αρχική σελίδα του Moodle πριν την είσοδό µας. Υπάρχουν όµως κάποιες σηµαντικές διαφορές. Καταρχήν το µπλοκ «ιαθέσιµα Μαθήµατα» εµφανίζεται τώρα ως «Τα µαθήµατά µου» και µπορεί την πρώτη φορά που θα εισέλθετε να έχει το ίδιο περιεχόµενο µε το µπλοκ «ιαθέσιµα Μαθήµατα», τις επόµενες φορές, όµως, αφού θα έχετε εγγραφεί σε κάποια µαθήµατα, θα εµφανίζονται εκεί µόνο τα µαθήµατά σας. Επίσης, πάνω δεξιά και κάτω στο κέντρο της σελίδας, εκεί που πριν υπήρχε ο σύνδεσµος «Είσοδος», τώρα εµφανίζεται το µήνυµα «Έχετε εισέλθει ως (το όνοµά σας) (Έξοδος)» Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι δεν βρίσκεστε πλέον στην αρχική σελίδα του Moodle, αλλά στη προσωπική σας αρχική σελίδα και στο εξής όταν θα γίνεται λόγος για την «αρχική σας σελίδα», θα εννοείται η δική σας αρχική σελίδα, αφού δηλαδή έχετε εισέλθει στο δικτυακό τόπο. 4.4 Επεξεργασία του Προφίλ Για να επεξεργαστείτε το προφίλ σας κάνετε κλικ σε οποιοδήποτε σηµείο εµφανίζεται το όνοµά σας και µεταβαίνετε στη σελίδα του προφίλ σας. Στο σηµείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι κάθε χρήστης µπορεί να επεξεργαστεί µόνο το δικό του προφίλ, ενώ µπορεί να δει, αλλά όχι να επεξεργαστεί, το προφίλ οποιουδήποτε άλλου χρήστη, κάνοντας κλικ στο όνοµά του. Κάντε κλικ στο «Επεξεργασία του προφίλ» και ανοίγει η φόρµα όπου µπορείτε να τροποποιήσετε τα στοιχεία σας. Όνοµα Επώνυµο ιεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδροµείου Απόκρυψη της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδροµείου: Εδώ µπορείτε να επιλέξετε εάν θέλετε το e-mail σας να είναι ορατό σε άλλα µέλη του µαθήµατος, σε όλους τους χρήστες της Πλατφόρµας ή να µην είναι ορατό. 54

Email activated: Επιλέξτε «enabled» αν θέλετε το e-mail σας να είναι διαθέσιµο στους άλλους χρήστες ή «disabled» εάν δεν θέλετε. Πόλη/χωριό: Πληκτρολογήστε το όνοµα της πόλης ή του χωριού σας. Χώρα: Επιλέξτε τη χώρα σας. Προτεινόµενη γλώσσα: Επιλέξτε τη γλώσσα που επιθυµείτε. Ζώνη ώρας: Επιλέξτε την ώρα που θέλετε να εµφανίζεται στην Πλατφόρµα. Περιγραφή: Γράψτε λίγα πράγµατα για τον εαυτό σας. Τα στοιχεία που ακολουθούν συµπληρώνονται από το χρήστη προαιρετικά. Συγκεκριµένα: Νέα εικόνα: Στο πλαίσιο αυτό µπορείτε κάνοντας κλικ στο Browse να φορτώσετε τη φωτογραφία σας ή κάποια άλλη εικόνα, από τον υπολογιστή σας, ώστε να εµφανίζεται δίπλα στο όνοµά σας. Στο πλαίσιο Current picture / τρέχουσα εικόνα, εµφανίζεται η εικόνα που υπάρχει τη δεδοµένη στιγµή πλάι στο όνοµά σας. Τα επόµενα στοιχεία αριθµός ταυτότητας, τηλέφωνο και διεύθυνση, είναι ορατά µόνο από το ιαχειριστή. Αφού συµπληρώσετε τη φόρµα, κάνετε κλικ στο «Ενηµέρωση προφίλ» για να αποθηκεύσετε τις αλλαγές που κάνατε στο προφίλ σας. Όλα τα στοιχεία του προφίλ σας µπορείτε να τα επεξεργαστείτε ανά πάσα στιγµή κάνοντας κλικ στο όνοµά σας, όπου αυτό εµφανίζεται ως σύνδεσµος, επαναλαµβάνοντας την ίδια διαδικασία. 4.5 Εγγραφή χρήστη σε µάθηµα Αφού διαµορφώσετε το προφίλ σας και επιστρέψετε στην αρχική σας σελίδα, κάνετε κλικ στον τίτλο του µαθήµατος που σας ενδιαφέρει. Αν στο µάθηµα ο καθηγητής έχει ορίσει κλειδί εγγραφής, θα πρέπει να το γνωρίζουµε για να µπούµε στο µάθηµα.ο πιο εύκολος τρόπος για να παραλάβετε το κλειδί, εάν δεν σας έχει δοθεί προφορικά ή γραπτά πριν την είσοδό σας στην πλατφόρµα, είναι να κάνετε κλικ στο σύνδεσµο του ονόµατος του εκπαιδευτή για να βρείτε το mail του και να επικοινωνήσετε µαζί του. 55

Αφού µάθετε το κλειδί εγγραφής, το πληκτρολογείτε στο πλαίσιο «Κλειδί εγγραφής», κάνετε κλικ στο «Είσοδος» και µεταβαίνετε έτσι στη σελίδα του µαθήµατος. Στο σηµείο αυτό αξίζει να σηµειώσουµε ότι το κλειδί εγγραφής το συµπληρώνετε µόνο την πρώτη φορά που εγγράφεστε στο µάθηµα,µετά την εγγραφή σας, θα µπαίνετε για να παρακολουθείτε το µάθηµα κατευθείαν. Επίσης, πρέπει να σηµειώσουµε ότι εάν στο µάθηµα ο εκπαιδευτής δεν έχει ορίσει κλειδί εγγραφής, η διαδικασία αυτή παραλείπεται και κάνοντας κλικ στον τίτλο του µαθήµατος από την αρχική σας σελίδα, µεταβαίνετε κατευθείαν στη σελίδα του µαθήµατος. Το περιεχόµενο του µαθήµατος είναι οργανωµένο κάτω από την κεντρική στήλη «Περιγραφή θέµατος». εξιά και αριστερά αυτής της στήλης, υπάρχουν διάφορα µπλοκ, που εξυπηρετούν συγκεκριµένες ανάγκες του µαθήµατος και του σπουδαστή.θα πρέπει να τονιστεί ότι τα µπλοκ αυτά δεν είναι σταθερά. ηλαδή, κάθε ένα από αυτά µπορεί να αλλάξει θέση µέσα στο µάθηµα και να βρεθεί οπουδήποτε γύρω από την κεντρική στήλη «Περιγραφή θέµατος» ή και να παραληφθεί τελείως. Αυτές οι αλλαγές, όµως, µπορούν να γίνουν µόνο από τον εκπαιδευτή του συγκεκριµένου µαθήµατος. 4.6 ηµιουργία νέου µαθήµατος Ένα µάθηµα µπορεί να δηµιουργηθεί είτε από τον διαχειριστή είτε από ένα χρήστη µε ρόλο δηµιουργού. Αν ο διαχειριστής έχει δώσει σε έναν καθηγητή ρόλο δηµιουργού,τότε στην αρχική σελίδα θα υπάρχει το µπλοκ - µενού ιαχείριση µε διαθέσιµη την επιλογή Μαθήµατα(Σχήµα 4.3). 56

Σχήµα 4.3 Μπλοκ - Μενού ιαχείρισης Επιλέγοντας την εµφανίζεται µια λίστα µε όλα τα µαθήµατα καθώς και το πεδίο που επιτρέπει την αναζήτηση µαθηµάτων. Υπάρχει και το κουµπί "Προσθήκη µαθήµατων, το οποίο επιτρέπει τη δηµιουργία νέου µαθήµατος. Επιλέγοντας Προσθήκη µαθήµατος, παρουσιάζεται µια φόρµα στην οποία θα πρέπει να συµπληρωθούν τα απαραίτητα στοιχεία σχετικά µε το µάθηµα,όπως το όνοµα και την τη µορφή του µαθήµατος, ρυθµίσεις σχετικά µε τον τρόπο εγγραφής στο µάθηµα, ενηµέρωση για την λήξη των εγγραφών, εαν επιθυµούµε την δηµιουργία οµάδων καθώς και την µορφή τους, για την διαθεσιµότητα του µαθήµατος, ύπαρξη κλειδιού εγγραφής ή πρόσβαση σε επισκέπτες, και ρυθµίσεις για την επιβολή της γλώσσας. Αν δυσκολευτείτε να συµπληρώσετε τα διάφορα πεδία και θέλετε βοήθεια επιλέξτε το εικονίδιο του ερωτηµατικού δίπλα από κάθε πεδίο. Εµφανίζεται ένα νέο παράθυρο στο οποίο δίνεται µια σύντοµη περιγραφή / βοήθεια. Για να εµφανίσετε τα περιεχόµενα των αρχείων βοήθειας επιλέξτε Ταξινόµηση όλων των αρχείων βοήθειας. 57

Για να αποθηκεύσετε τις καταχωρίσεις σας επιλέξτε το κουµπί Αποθήκευση Αλλαγών και να µεταφερθείτε στο περιβάλλον του µαθήµατος που µόλις δηµιουργήσατε. Αν θέλετε αργότερα µπορείτε να κάνετε κάποιες τροποποιήσεις στις επιλογές αυτού του µαθήµατος. Σηµειώστε ότι πρέπει να βρίσκεστε στο περιβάλλον του, όπου επιλέγοντας Ρυθµίσεις από το µενού ιαχείριση εµφανίζεται η φόρµα προσθήκης στην οποία κάνετε τις απαραίτητες τροποποιήσεις. 4.6.1 Μορφές µαθηµάτων Τα µαθήµατα του Moodle µπορούν να έχουν τρεις διαφορετικές µορφές: Την Εβδοµαδιαία Τη Θεµατική Την Κοινωνική Εβδοµαδιαίο Σχήµα το περιεχόµενο του µαθήµατος οργανώνεται σε εβδοµάδες, µε ηµεροµηνία έναρξης και λήξης. Κάθε εβδοµάδα αποτελείται από δραστηριότητες, κάποιες από τις οποίες µπορούν να επεκτείνονται σε περισσότερες από µία εβδοµάδες. Οι εβδοµάδες εµφανίζονται στο κέντρο της σελίδας, ενώ όλες οι δραστηριότητες του µαθήµατος, ασχέτως σε ποια εβδοµάδα ανήκουν, βρίσκονται συγκεντρωµένες ανά είδος, στο µπλοκ. Σχήµα 4.4 Εβδοµαδιαία µορφή Στη Θεµατική µορφή, το περιεχόµενο του µαθήµατος οργανώνεται κατά θέµα και δεν υπάρχει κανένας χρονικός περιορισµός. Τα θέµατα µε τις δραστηριότητες τους βρίσκονται στο κέντρο της σελίδας, ενώ πάλι όλες τις δραστηριότητές του µαθήµατος µπορούµε να τις βρούµε συγκεντρωµένες ανά είδος στο µπλοκ ραστηριότητες. 58

Σχήµα 4.5 Θεµατική µορφή Κοινωνικό Σχήµα το περιεχόµενο του µαθήµατος βασίζεται κυρίως σε µία οµάδα συζητήσεων και διαφέρει αρκετά από τις άλλες µορφές. Στο κέντρο της σελίδας εµφανίζεται µία οµάδα συζητήσεων, η οποία µπορεί να έχει links ή επισυνάψεις, αλλά όχι δραστηριότητες. ραστηριότητες σε αυτή τη µορφή µπορούµε να έχουµε µόνο στο οµώνυµο µπλοκ. Σχήµα 4.6 Κοινωνική µορφή Κάθε Moodle µάθηµα λοιπόν, µπορεί να έχει εβδοµαδιαία, θεµατική ή κοινωνική µορφή. Το περιεχόµενο όµως κάθε µαθήµατος οργανώνεται σε Πηγές πληροφοριών και ραστηριότητες. Σηµειώστε ότι το Εβδοµαδιαίο Σχήµα αλλά και το Σχήµα Θεµάτων είναι πανοµοιότυπα στην δοµή. Η κύρια διαφορά τους είναι ότι κάθε κουτί στο Εβδοµαδιαίο Σχήµα καλύπτει ακριβώς µια εβδοµάδα, ενώ στο Σχήµα Θεµάτων κάθε κουτί καλύπτει ότι εσείς θέλετε. Το κοινωνικό Σχήµα δεν χρησιµοποιεί πολύ περιεχόµενο και είναι βασισµένο γύρω από ένα µόνο forum - το οποίο φαίνεται στην κεντρική σελίδα. Σε κάθε 59

ρύθµιση υπάρχει δίπλα το εικονίδιο της βοήθειας το οποίο οδηγεί σε επεξήγηση της κάθε επιλογής. Παρακάτω περιγράφονται δύο κρίσιµες ρυθµίσεις σε σχέση µε το µάθηµα. Κατά τη δηµιουργία του µαθήµατος, ορίζει ποιοι χρήστες θα είναι καθηγητές του µαθήµατος, οπότε την επόµενη φορά που θα εισαχθούν αυτοί στην πλατφόρµα, θα έχουν δικαιώµατα καθηγητή για το συγκεκριµένο µάθηµα. Ο κάθε χρήστης, ανάλογα µε τα δικαιώµατα πρόσβασης που έχει, µπορεί να πατήσει πάνω στο όνοµα του µαθήµατος, στην κεντρική σελίδα της πλατφόρµας και να οδηγηθεί στο χώρο του µαθήµατος. Εδώ, η αρχική σελίδα περιλαµβάνει διάφορα µπλοκ στα αριστερά και τα δεξιά της οθόνης, τα οποία παρουσιάζουν επικείµενα γεγονότα, δραστηριότητες, συµµετέχοντες κ.α. Αν ο χρήστης είναι καθηγητής του µαθήµατος, τότε εµφανίζεται στα αριστερά το µενού της διαχείρισης, µε διάφορες επιλογές για τον καθηγητή, οι οποίες θα περιγραφούν στις επόµενες παραγράφους. Στο κέντρο της οθόνης παρουσιάζεται η σειρά των µαθηµάτων (ενότητες) είτε σε εβδοµαδιαία βάση είτε θεµατικά. Σε κάθε ενότητα ο καθηγητής προσθέτει το σχετικό υλικό (όπως διαφάνειες, βιβλιογραφία, βίντεο, ασκήσεις, κ.α.), µε τρόπο που θα περιγραφεί σε επόµενη παράγραφο. 4.6.2 ιαθεσιµότητα µάθηµατος 1 ιαθεσιµότητα Μαθήµατος: Αυτή η επιλογή επιτρέπει να "αποκρύψει"ο καθηγητής το µάθηµά του εντελώς. εν θα εµφανιστεί σε καµία λίστα µαθηµάτων, εκτός από των καθηγητών του µαθήµατος και των διαχειριστών. Ακόµα κι αν οι µαθητές προσπαθήσουν να µπουν στη διεύθυνση του µαθήµατος απευθείας, δεν θα τους επιτραπεί η είσοδος. 2 Κλειδί εγγραφής: Η χρήση του κλειδιού εγγραφής εµποδίζει την είσοδο ανεπιθύµητων χρηστών σε κάποιο µάθηµα. Ο εκπαιδευτής ορίζει το κλειδί εγγραφής το οποίο το προωθεί µόνο στους µαθητές που θέλει να εγγραφούν στο µάθηµα του. Εαν χρησιµοποιήσετε κλειδί, τότε καθένας που έχει δηµιουργήσει ένα Moodle όνοµα χρήστη σε αυτή τη τοποθεσία, θα είναι ικανός να εγγραφεί στο µαθήµά σας απλά πηγαίνοντας σε αυτό. 60

Εάν δε χρησιµοποιήσετε κλειδί εγγραφής, οι µαθητές που θα προσπαθήσουν να πάνε σε αυτό το µάθηµα την ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ ΜΟΝΟ, θα πρέπει να συµπληρώσουν το κλειδί ώστε να τους επιτραπεί η πρόσβαση. Η ιδέα είναι να διαδώσετε τον κωδικό αυτό σε συγκεκριµένους ανθρώπους χρησιµοποιώντας άλλα µέσα όπως προσωπικό µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου, παραδοσιακό ταχυδροµείο, µέσω τηλεφώνου ή ακόµα πρόσωπο µε πρόσωπο σε µία αίθουσα. Εάν ο κωδικός αυτός "διαρρεύσει" και έχετε εγγραφές ανεπιθύµητων ανθρώπων, µπορείτε να τους διαγράψετε (δείτε τη σελίδα µε το πρωσοπικό τους προφίλ) και να αλλάξετε τον κωδικό αυτό. Κάθε εγκεκριµένος µαθητής που έχει ήδη εγγραφεί δε θα επηρεαστεί, αλλά τα ανεπιθύµητα άτοµα δε θα µπορούν να έχουν πρόσβαση. 3 Πρόσβαση επισκεπτών: Έχετε την δυνατότητα να επιτρ έψετε πρόσβαση σε ορισµένους επισκέπτες στα µάθηµατά σας. Οι άνθρωποι αυτοί µπορούν να έχουν πρόσβαση σαν επισκέπτες χρησιµοποιώντας το σύνδεσµο "Πρόσβαση σαν επισκέπτης" στην οθόνη πρόσβασης. Οι επισκέπτες έχουν ΠΑΝΤΑ πρόσβαση ανάγνωσης µόνο - που σηµαίνει οτι δεν µπορούν να αφήσουν καµία ανακοίνωση ή να επηρεάσουν το µάθηµα για τους κανονικους µαθητές µε κανένα τρόπο. Αυτό µπορεί να είναι χρήσιµο όταν θέλετε να αφήσετε ένα συνάδελφο να δεί τη δουλειά σας, ή να επιτρέψετε σε µαθητές να δούν ένα µάθηµα πρίν αποφασίσουν να εγγραφούν. Να σηµειώσουµε οτι έχετε να επιλέξετε ανάµεσα σε δυο τύπους πρόσβασης επισκεπτών: µε κλειδί εγραφής ή χωρίς. Εάν επιλέξετε πρόσβαση σε επισκέπτες που έχουν κλειδί, τότε αυτοί πρέπει να παρέχουν το κατάλληλο κλειδί εγγραφής ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ που θα επιθυµούν να µπούν στα µαθήµατά σας (αντίθετα µε τους µαθητές οι οποίοι χρειάζεται να το κάνουν αυτό µόνο µία φορά). Αυτό σας επιτρέπει να περιορίσετε τον αριθµό των επισκεπτών. Εάν επιλέξετε την πρόσβαση των επισκεπτών χωρίς κλειδί, τότε καθένας µπορεί κατευθείαν να µπεί στα µαθήµατά σας σαν επισκέπτης. 61

4.7 ιαχείριση µαθήµατος Αφού έχετε δηµιουργήσει κάποιο µάθηµα σκοπός είναι τώρα να δείτε πώς µπορείτε να διαχειριστείτε το περιβάλλον του. Συνδεθείτε στο δικτυακό τόπο (βλ Είσοδος στο δικτυακό τόπο) και από τη λίστα των µαθηµάτων επιλέξτε αυτό που θέλετε να διαχειριστείτε και αυτόµατα θα µεταφερθείτε στο περιβάλλον του. Η δοµή της οθόνης του µαθήµατος µοιάζει µε αυτές των αρχικών σελίδων. Υπάρχουν και εδώ τρία µέρη. εξιά και αριστερά υπάρχουν µενού / blocks, των οποίων η σειρά ποικίλει ανάλογα µε τις προτιµήσεις και τις µεταβολές κάθε εκπαιδευτή, και είναι εφικτό να προστεθούν νέα µενού ανάλογα µε τις εκάστοτε ανάγκες. Τα µενού αναφέρονται στις διάφορες λειτουργίες του µαθήµατος και βοηθούν τόσο στη διαχείριση του όσο και στην αναζήτηση πληροφοριών για το µάθηµα. Στο κεντρικό τµήµα της σελίδας εµφανίζεται η δοµή και το διδακτικό περιεχόµενο του µαθήµατος, το οποίο διαµορφώνεται µε την προσθήκη διαφόρων δραστηριοτήτων. Χωρίζεται σε διάφορα πλαίσια, από τα οποία το πρώτο αφορά το σύνολο του µαθήµατος και τα υπόλοιπα κάθε εβδοµάδα ή θεµατική ενότητα. Η δοµή του µαθήµατος µπορεί να είναι Εβδοµαδιαία (οπότε και χωρίζεται σε εβδοµάδες), Θεµατική (οπότε και χωρίζεται σε θεµατικές ενότητες) και κοινωνική (όπου διαµορφώνεται ένα κοινωνικό φόρουµ µε οµάδες συζητήσεων.) Οι εβδοµάδες και οι θεµατικές ενότητες εµπλουτίζονται µε δραστηριότητες. Οι τίτλοι των δραστηριοτήτων εµφανίζονται στα πλαίσια των εβδοµάδων ή των ενοτήτων στα οποία ανήκουν. ραστηριότητες µπορούν να προγραµµατιστούν γενικά για το µάθηµα χωρίς να αναφέρονται σε κάποια εβδοµάδα ή θεµατική ενότητα. Οι γενικές αυτές δραστηριότητες καταγράφονται πάνω από τις εβδοµάδες ή τις θεµατικές ενότητες αντίστοιχα στο γενικό πλαίσιο. Το κοινωνικό φόρουµ απλά αποτελείται από θέµατα συζητήσεων οπότε και έχει ένα µόνο πλαίσιο το γενικό. Επιλέγοντας τον τίτλο κάποιας δραστηριότητας µεταφέρεστε στο περιβάλλον της δραστηριότητας αυτής. Όπως αναφέραµε ήδη, δεξιά και αριστερά του κεντρικού τµήµατος υπάρχουν τα διάφορα blocks / µενού τη θέση των οποίων στην οθόνη µπορείτε να την αλλάξετε 62

ανάλογα µε τις προτιµήσεις σας και τις ανάγκες σας. Τα blocks µετακινούνται πάνω, κάτω, δεξιά και αριστερά. Όλα τα θέµατα που αφορούν τη γενική διαχείριση του µαθήµατος βρίσκονται στο block ιαχείριση. Εδώ µπορείτε να κάνετε χρήση µιας από τις επιλογές (Σχήµα 4.7), όπως επεξεργασία, ρυθµίσεις µαθήµατος, Ανάθεση ρόλων, Child courses, Οµάδες, Αντίγραφο ασφαλείας, Επαναφορά, Εισαγωγή, Αρχικές ρυθµίσεις, Αναφορές, Ερωτήσεις, Κλίµακες, Αρχεία, Βαθµοί. Σχήµα 4.7 Μπλοκ-Μενού ιαχείρισης µαθήµατος 63

1. Επεξεργασία Για την επεξεργασία του µαθήµατος, την τροποποίηση του γραφικού περιβάλλοντος και την καταχώριση δραστηριοτήτων επιλέξτε επεξεργασία (η επιλογή αυτή µπορεί να γίνει και από το κουµπί Επεξεργασία που βρίσκεται στην κορυφή της σελίδας). Επιλέγοντας Επεξεργασία έχουµε έναρξη της επεξεργασίας. Η οθόνη αλλάζει λίγο µορφή όπως η Σχήµα 4.8 και εµφανίζονται έτσι πολλά εικονίδια στα µενού / blocks και στα πλαίσια που καθιστούν αρκετά πολύπλοκη την σελίδα µας. Η καταχώριση και τροποποίηση των δραστηριοτήτων, η µετακίνηση των blocks και οποιαδήποτε άλλη διαχείριση γίνεται όµως από τα εικονίδια αυτά. Για να φύγουµε από την κατάσταση της επεξεργασίας επιλέξτε Τέλος επεξεργασίας, είτε από το µενού ραστηριότητες είτε από το κουµπί στην κορυφή της σελίδας. Σχήµα 4.8. Οθόνη: Σε κατάσταση επεξεργασίας ίπλα στον τίτλο κάθε µενού εµφανίζονται σύµβολα που µπορούν να µετακινήσουν κάποιο µενού, να κρύψουν ή να διαγράψουν το περιεχόµενο του( ) Έτσι εάν επιλέξετε το εικονίδιο µάτι που φανερώνει Απόκρυψη, µπορείτε να κρύψετε το περιεχόµενου ενός µενού από την οθόνη. Το εικονίδιο αυτό αλλάζει µορφή 64

και γίνεται ένα κλειστό βλέφαρο. Επιλέγοντάς το πάλι το µενού επαναφέρεται στην αρχική κατάσταση και τα περιεχόµενά του γίνονται ορατά. Εάν πάλι επιλέξετε το εικονίδιο της διαγραφής το µενού δε θα εµφανίζεται καθόλου στην οθόνη. Αν αργότερα επιθυµείτε να επαναφέρετε το µενού στην οθόνη, όπως θα δούµε παρακάτω µπορεί να γίνει µέσα από το µενού Blocks. Για να αλλάξετε θέση στα µενού ανάλογα µε τις δικές σας προτιµήσεις και ανάγκες χρησιµοποιήστε τα βελάκια που µετακινούν τα µενού µια ή περισσότερες θέσεις πάνω ή κάτω. Επίσης, µπορείτε να µετακινήσετε τα µενού από το δεξιό τµήµα της σελίδας στο αριστερό και αντίστροφα. Σε κάθε πλαίσιο εβδοµάδας ή θεµατικής ενότητας υπάρχει το εικονίδιο της ενηµέρωσης και επιλέγοντας το εµφανίζεται ένα πεδίο στο οποίο µπορείτε να δώσετε ένα τίτλο για το πλαίσιο σας. ίπλα από κάθε δραστηριότητα εµφανίζονται αντίστοιχα σύµβολα ( ) που βοηθούν τον εκπαιδευτή στη διαχείριση του µαθήµατος αλλά και στην καλύτερη παρουσίαση της δοµής του. Όπως και στα µενού υπάρχουν τα εικονίδια µετακίνησης, τα βελάκια δεξιά και αριστερά µετακινούν τις δραστηριότητες δεξιά ή αριστερά µέσα όµως στο πλαίσιο έτσι ώστε να τις διαφοροποιούν από τις άλλες ή να δηµιουργούν µικρές οµάδες. Όπως φαίνεται και στην Σχήµα 4.9, οι δραστηριότητες έρευνα έχουν διαφοροποιηθεί από τις υπόλοιπες καθώς έχουν µετακινηθεί δύο θέσεις δεξιά. 65

Σχήµα 4.9. Οθόνη: ιαφοροποίηση δραστηριοτήτων Εδώ υπάρχει ένα νέο εικονίδιο, αυτό της µετακίνησης της δραστηριότητας σε άλλη θέση. Επιλέγοντας το µικρά πλαίσια δηµιουργούνται ανάµεσα στις δραστηριότητες και πρέπει να επιλέξετε που θέλετε να τοποθετήσετε τη δραστηριότητα που θα µετακινήσετε. Τοποθετείτε τον κέρσορα στο πλαίσιο που θέλετε, κάνετε κλικ και η δραστηριότητα µετακινείται σε εκείνη τη θέση. (Σχήµα 4.10) Σχήµα 4.10 Οθόνη: Μετακίνησης δραστηριότητας 66

Επιλέγοντας το εικονίδιο της ενηµέρωσης εµφανίζεται η φόρµα µε τις ρυθµίσεις της δραστηριότητας που είχατε καθορίσει κατά τη διάρκεια της δηµιουργίας της. Μπορείτε, έτσι, να κάνετε τις τροποποιήσεις που επιθυµείτε και να τις αποθηκεύσετε. Επιλέγοντας διαγραφή, ένα µήνυµα ζητάει να επιβεβαιώσετε την πρόθεση διαγραφής. Αν η απάντηση είναι θετική, τότε η δραστηριότητα διαγράφεται εντελώς από το δικτυακό τόπο. Υπάρχει και εδώ το εικονίδιο µάτι που φανερώνει Απόκρυψη, που εάν το επιλέξετε µπορείτε να κρύψετε τον τίτλο της δραστηριότητας από την οθόνη του µαθητή. Το εικονίδιο αυτό αλλάζει µορφή και γίνεται ένα κλειστό βλέφαρο. Επιλέγοντάς το πάλι η δραστηριότητα γίνεται ορατή. Αυτό είναι πολύ χρήσιµο αν θέλετε να δηµιουργήσετε µια δραστηριότητα την οποία να γνωστοποιήσετε στους µαθητές σας, µόνο λίγο πριν από την ηµεροµηνία έναρξης της. Το εικονίδιο ανθρωπάκι αναφέρεται στα groups. Όταν είναι ένα δεν υπάρχουν οµάδες εργασίας, αν το επιλέξετε γίνονται δυο και οι οµάδες εργασίες µπορούν να γίνουν ορατές. Επίσης, σε κάθε πλαίσιο υπάρχουν διάφορες επιλογές ( ) που αναφέρονται σε αυτό. Μόνο το βασικό πλαίσιο δεν έχει επιλογές γεγονός που σηµαίνει ότι δεν µπορείτε να επέµβετε. Επιλέγοντας το εικονίδιο πλαίσιο επιλέγετε αν θέλετε να εµφανίζεται στην οθόνη µόνο αυτή η εβδοµάδα ή η ενότητα. Κάτω από το πλαίσιο που µένει εµφανές, υπάρχει ένα µενού καταρράκτης µε τη βοήθεια του οποίου µπορείτε να µεταβείτε σε άλλη εβδοµάδα ή ενότητα. Αν θέλετε πάλι να εµφανίζονται όλες οι βδοµάδες ή οι ενότητες, επιλέξτε το εικονίδιο των πολλαπλών πλαισίων. Επιλέγοντας το εικονίδιο της λάµπας, αλλάζει το χρώµα του συγκεκριµένου πλαισίου και γίνεται πιο έντονο θέλοντας έτσι να φανερώσει στον χρήστη, ότι η εβδοµάδα ή το θέµα αυτού του πλαισίου είναι το τρέχον. Επιλέγοντας το εικονίδιο µάτι µπορείτε να κρύψετε την εβδοµάδα ή την ενότητα από τον µαθητή. Το εικονίδιο αυτό αλλάζει µορφή και γίνεται ένα κλειστό βλέφαρο. Επιλέγοντάς το πάλι η εβδοµάδα ή η ενότητα γίνεται ορατή. Αυτό είναι 67

πολύ χρήσιµο αν δε θέλουν οι µαθητές να γνωρίζουν τις δραστηριότητες τις επόµενης εβδοµάδας ή ενότητας. Υπάρχουν και εδώ τα βελάκια µετακίνησης πάνω και κάτω. Είναι, βέβαια, λογικό να πούµε ότι τα πλαίσια µένουν σταθερά και µόνο οι δραστηριότητες που περιέχονται σε κάθε πλαίσια µετακινούνται σε άλλο πλαίσιο. Μπλοκ Blocks Κατά την διάρκεια που η οθόνη είναι σε κατάσταση επεξεργασίας υπάρχει ένα νέο block - µενού µε τον τίτλο Blocks µε τη βοήθεια του οποίου µπορείτε να προσθέσετε νέα blocks - µενού στην σελίδα ή να επαναφέρεται αυτά που έχετε διαγράψει από το περιβάλλον του µαθήµατος σας. Αυτά είναι το Ηµερολόγιο, οι Συνδεδεµένοι Χρήστες, η Σύνοψη µαθήµατος, οι Εβδοµάδες, τα Προσωπικά Μηνύµατα, τα Άτοµα, οι δραστηριότητες, η ιαχείριση, τα Μαθήµατα, οι πρόσφατες ραστηριότητες, τα Επικείµενα γεγονότα, τα τελευταία Νέα και η Αναζήτηση. Στο µενού αυτό υπάρχει ένα µενού καταρράκτης που επιλέγετε προσθήκη και το µενού που θέλετε να προσθέσετε. Εικόνα 4.11. Μενού Blocks 68

Μέσω της επεξεργασίας ο καθηγητής προσθέτει υλικό και δραστηριότητες στις ενότητες του µαθήµατός του. Αν για παράδειγµα επιθυµεί να προσθέσει έναν υπερσύνδεσµο σε µία ενότητα του µαθήµατός του: Πατάει το κουµπί της επεξεργασίας, στην αρχική σελίδα του µαθήµατος Επιλέγει την προσθήκη συνδέσµου σε ιστότοπο, από το µενού της προσθήκης πηγής πληροφοριών, στην κατάλληλη ενότητα του µαθήµατος Εµφανίζεται µία νέα σελίδα στην οποία δίνει τα στοιχεία για τον υπερσύνδεσµο και αποθηκεύει τις αλλαγές Το όνοµα του υπερσύνδεσµου εµφανίζεται στη συγκεκριµένη ενότητα. Στα δεξιά του υπάρχουν εικονίδια για τη διαχείρισή του (µετακίνηση πάνω/κάτω, απόκριψη, επεξεργασία, διαγραφή). Με τον ίδιο τρόπο εισάγονται στις ενότητες του µαθήµατος και οι υπόλοιπες πηγές πληροφορίας καθώς και οι δραστηριοτητες. Παρακάτω περιγράφονται συνοπτικά τα διαφορετικά είδη πηγών πληροφορίας και δραστηριοτήτων. 2. Ρυθµίσεις µαθήµατος Στην κεντρική σελίδα του µαθήµατος στο µενου διαχείρισης, είναι δυνατή η τροποποίηση των αρχικών ρυθµίσεων του µαθήµατος που έγιναν κατά την δηµιουργία του. Στην σελίδα των ρυθµίσεων µπορείτε να αλλάξετε ένα αριθµό ρυθµίσεων που αφορούν το µάθηµα σας, από το όνοµα του µαθήµατος µέχρι και το ποια µέρα αρχίζει. Εµφανίζεται η φόρµα Επεξεργασία των ρυθµίσεων του µαθήµατος όπου µπορούν να γίνουν οι επιθυµητές αλλαγές και να σωθούν µε τη χρήση της λειτουργίας Αποθήκευση αλλαγών στο τέλος της σελίδας. 3. Ανάθεση ρόλων Ο καθηγητής µπορεί να εγγράφει φοιτητές στο µάθηµα. Ο καθηγητής επιλέγει από το αριστερό Block «ιαχείριση», τον σύνδεσµο «Ανάθεση ρόλων». Στη σελίδα που εµφανίζεται, δεξιά υπάρχει ένας πίνακας µε όλους τους χρήστες του δικτυακού τόπου. Η 69

εγγραφή των φοιτητών του µαθήµατος γίνεται επιλέγοντας τα αντίστοιχα ονόµατα και µεταφέροντάς τα στον αριστερόπίνακα. 4. Οµάδες Με αυτή την επιλογή, εµφανίζεται µία σελίδα µε την οποία ορίζονται οµάδες φοιτητών. Αυτή η δυνατότητα είναι χρήσιµη στην περίπτωση όπου κάποιες δραστηριότητες γίνονται οµαδικά. Στη σελίδα που εµφανίζεται, στην αριστερή λίστα περιέχονται οι φοιτητές του µαθήµατος και στη δεξιά όλοι οι άλλοι εγγεγραµµένοι χρήστες της πλατφόρµας. Για τη µετακίνηση φοιτητών µεταξύ των λιστών, ο καθηγητής επιλέγει τα ονόµατα και χρησιµοποιεί τα βέλη. 5. Αντίγραφο ασφαλείας Υπάρχει η δυνατότητα δηµιουργίας αντιγράφων ασφαλείας και είναι καλό να χρησιµοποιείται σε τακτά χρονικά διαστήµατα και ειδικότερα κάθε φορά που γίνονται προσθήκες στο µάθηµά ή τροποποιήσεις. Σε περίπτωση επιπλοκής του συστήµατος, θα είναι δυνατή η επαναφορά του µάθηµά στην κατάσταση του αντιγράφου ασφαλείας. Πατώντας στο σύνδεσµο «Αντίγραφο ασφάλειας», εµφανίζεται µία λίστα από την οποία ο καθηγητής επιλέγει ποια αντικείµενα του µαθήµατος θα αντιγραφούν. Έπειτα πατάει στο κουµπί «Συνέχεια». Εµφανίζεται µία λίστα επιβεβάιωσης για τα αντικείµενα που θα αντιγραφούν καθώς και ένα πεδίο στο οποίο ο καθηγητής συµπληρώνει το όνοµα του αρχείου προς αποθήκευση. Αν ειναι όλα εντάξει πατάει το «Συνέχεια». ηµιουργείται το αντίγραφο ασφαλείας και εµφανίζεται ο πίνακας µε τα αποθηκευµένα αντίγραφα ασφαλείας του µαθήµατος. 6. Επαναφορά υνατότητα επαναφοράς του µαθήµατος σε µια προηγούµενη κατάσταση. Μπορείτε να επιλέξετε ποιο αρχείο αντίγραφου ασφαλείας θέλετε να χρησιµοποιήσετε. 70

7. Εισαγωγή Επιλέγοντας «Εισαγωγή», ο καθηγητής, εφόσον διαθέτει και άλλο µάθηµα στην πλατφόρµα, µπορεί να εισάγει στο παρόν µάθηµα δραστηριότητες ή περιεχόµενο που έχει δηµιουργήσει σε άλλο µάθηµά του στην πλατφόρµα. Επιπλέον, µπορεί να δηµιουργήσει οµάδες φοιτητών στο µάθηµα φορτώνοντας ένα κατάλληλα διαµορφωµένο αρχείο που τις περιγράφει (για περισσότερες λεπτοµέρειες επιλέξτε την online βοήθεια στο συγκεκριµένο σηµείο). 8. Αρχικές ρυθµίσεις Αυτή η σελίδα επιτρέπει στον καθηγητή να διαγράψει όλα τα αρχεία των χρηστών του µαθήµατος, χωρίς ωστόσο να διαγράφονται οι δραστηριότητες και οι πηγές πληροφοριών. 9. Αναφορές Επιλέγοντας «Αναφορές» από το αριστερό µενού της διαχείρισης, ο καθηγητής ελέγχει τις κινήσεις των συµµετεχόντων στο µάθηµά του τις τελευταίες µέρες. 10. Κλίµακες Για τη βαθµολόγηση υπάρχουν καταρχήν τυποποιηµένες κλίµακες οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν. Είναι όµως δυνατή και η δηµιουργία νέων κλιµάκων για τη βαθµολόγηση των δραστηριοτήτων. Ο καθηγητής µπορεί να δει και να επεξεργαστεί τις κλίµακες βαθµολογίας επιλέγοντας «Κλίµακες» από το µενού της διαχείρισης. Έπειτα, στις ρυθµίσεις κάθε δραστηριότητας που επιδέχεται βαθµολόγηση, υπάρχει και το πεδίο της επιλογής κλίµακας, το οποίο περιλαµβάνει τόσο τις τυποποηµένες κλίµακες, όσο και τις κλίµακες που έχει δηµιουργήσει ο ίδιος ο καθηγητής. 11. Βαθµοί Ο καθηγητής, εφόσον έχει επιλέξει την ανάλογη ρύθµιση, βαθµολογεί τις διάφορες δραστηριότητες των φοιτητών. Έπειτα, επιλέγοντας «Βαθµοί» στο µενού της διαχείρισης, βλέπει µία λίστα µε όλους τους φοιτητές και τις βαθµολογίες τους στις δραστηριότητες του µαθήµατος. Μπορεί να γίνει αποθήκευση της βαθµολογίας όλων των µαθητών σε µορφή Excel ή αποθήκευση σε µορφή απλού κειµένου. Επιπλέον ο 71

καθηγητής έχει διάφορες δυνατότητες σε σχέση µε τη διαµόρφωση της τελικής βαθµολογίας, για παράδειγµα προσδιορίζοντας βάρη στις επιµέρους βαθµολογίες, ορίζοντας κατηγορίες βαθµολογιών κ.α. 12. Αρχεία Λίστα των αρχεία που αφορούν το µάθηµα, τα οποία µπορείτε να µετονοµάσετε, να διαγράψετε, να µετακινήσετε σε κάποιο άλλο φάκελο και να δηµιουργήσετε συµπιεσµένο αρχείο. 4.8 ραστηριότητες Scorm (Shareable Content Object Reference Model). Το Scorm (Shrable Content Object Reference Model) είναι ένα Μοντέλο ιαµοιράσιµου Περιεχοµένου Εκµάθησης. Αυτό το Περιεχόµενο Εκµάθησης έχει δηµιουργηθεί στη βάση ενός κοινού τεχνικού πλαισίου για την τηλεκπαίδευση. Τα πακέτα scorm µπορούν να φορτωθούν σε οποιοδήποτε συµβατό µε αυτό, Σύστηµα ιαχείρισης Εκµάθησης, όπως π.χ. Moodle. Το scorm πληροί διεθνώς αναγνωρισµένες προδιαγραφές για την οργάνωση εκπαιδευτικού υλικού. Ένα πακέτο Scorm περιλαµβάνει συνήθως ιστοσελίδες, γραφικά, προγράµµατα Javascript, παρουσιάσεις και οτιδήποτε λειτουργεί σε ένα web browser. Στην αρχική εικόνα του Scorm υπάρχει µία µικρή εισαγωγή για τη δραστηριότητα αυτή και η επιλογή του τρόπου περιήγησης στη δραστηριότητα αυτή (Browse ή Review). Αφού επιλέξετε τον τρόπο µε τον οποίο θα περιηγηθείτε, κάντε κλικ στο «Enter SCORM course» για να µπείτε στο µάθηµα. Εάν κάποια στιγµή διακόψετε την περιήγησή σας και ξαναµπείτε στο Scorm µάθηµα, θα δείτε σηµειωµένα µε πράσινο tick τα κεφάλαια τα οποία είχατε επισκεφτεί. Wikis Το Wiki είναι εργαλείο που επιτρέπει τη συλλογική συγγραφή αρχείων σε µία απλή γλώσσα προγραµµατισµού, χρησιµοποιώντας web browser. Με άλλα λόγια είναι ένας χώρος όπου εκπαιδευτές και σπουδαστές µπορούν να εισάγουν αρχεία, να κάνουν 72

διορθώσεις και παρεµβάσεις σε αυτά και γενικά να εργαστούν από κοινού για τη δηµιουργία ιστοσελίδων. Πρόκειται για µία δραστηριότητα που απαιτεί κάποια εξοικείωση. Το Wiki του Moodle βασίζεται στο ErurtWiki, το οποίο είναι µία εφαρµογή του συστήµατος υπερκειµένου WikiWikiWeb. Η ιδιαιτερότητα του Wiki έγκειται στο γεγονός ότι ο σπουδαστής µπορεί να επεξεργαστεί το ήδη υπάρχον υλικό και να προσθέσει καινούριο αναπτύσσοντας τους συνδέσµους/links που υπάρχουν ή δηµιουργώντας νέους. Για να φέρει κάποιος σε κατάσταση επεξεργασίας τη σελίδα όπου βρίσκεται επιλέγει απλώς την καρτέλα «Edit». Στο Wiki χρησιµοποιείται µία απλή γλώσσα προγραµµατισµού, που ονοµάζεται CamelCase. Οδηγίες για το πώς θα δηµιουργήσετε και θα µορφοποιήσετε νέες σελίδες µπορείτε να βρείτε κάνοντας κλικ στο ερωτηµατικό δεξιά της οθόνης. Εναλλακτικά µπορεί να χρησιµοποιηθεί και η HTML, εάν ο εκπαιδευτής το επιτρέψει. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί ότι εάν στο µάθηµα έχουν οριστεί groups τότε θα υπάρχουν και αντίστοιχος αριθµός Wikis. Ανάλογα µε τις ρυθµίσεις που θα κάνει ο εκπαιδευτής ενδέχεται κάθε group να µπορεί να βλέπει ή όχι τα Wiki των άλλων οµάδων, αλλά σε καµία περίπτωση ένα group δεν µπορεί να επεξεργαστεί το Wiki µιας άλλης οµάδας. Έρευνες Η δραστηριότητα αυτή, είναι ένα εργαλείο του εκπαιδευτή, για να διαγνώσει πόσο αποτελεσµατικό είναι το µάθηµά του και να εντοπίσει πιθανά προβλήµατα. Πρόκειται για ένα σύνολο τυποποιηµένων ερωτήσεων στις οποίες απαντούν οι σπουδαστές, εκφράζοντας έτσι την άποψή τους για το µάθηµα. Οι καθηγητές χρησιµοποιήσουν τις απαντήσεις αυτές για να συλλέξουν δεδοµένα από τους µαθητές τους τα οποία µπορούν να τους βοηθήσουν να µάθουν την τάξη τους και τον τρόπο που διδάσκουν. Προς το παρόν, το Moodle προσφέρει µόνο συγκεκριµένους τύπους έρευνας (µελλοντικές εκδόσεις θα σας επιτρέπουν να δηµιουργήσετε τους δικούς σας). 73

Οι διαθέσιµες έρευνες έχουν επιλεγεί σαν ιδιαίτερα χρήσιµες για την αποτίµηση δικτυακών περιβάλλοντων µάθησης τα οποία χρησιµοποιούν µια δηµιουργική παιδαγωγική. Είναι χρήσιµα για να αναγνωρίζουν συγκεκριµένες τάσεις οι οποίες µπορούν να αναπτύσσονται µεταξύ των συµµετεχόντων. (Για να δείτε µια δηµοσίευση όπου όλα αυτά χρησιµοποιούνται σε πολλές λεπτοµέρειες, δείτε: http://dougiamas.com/writing/herdsa2002). Ενότητα Η δραστηριότητα ενότητα έχει στόχο την παρουσίαση του µαθήµατος µε έναν ευέλικτο και ενδιαφέροντα τρόπο. Πρόκειται για µία παρουσίαση διαιρεµένη σε τµήµατα. Κάθε τµήµα, πέρα από το κείµενο και τα γραφικά που αποτελούν κοµµάτι της ίδιας της ύλης, µπορεί να έχει και µία ερώτηση. Για παραδειγµα έχοντας ο σπουδαστής διαβάσει το περιεχόµενο του τµήµατος µιας ενότητας, καλείται να απαντήσει σε µια ερώτηση, τσεκάροντας την απάντηση που θέλει. Κάνοντας κλικ στο «Please check one Answer», ελέγχεται η απάντησή του και αν είναι σωστή, τότε θα εµφανιστεί ένα µήνυµα του εκπαιδευτή. Πατώντας το πλήκτρο «Continue» ο σπουδαστής θα συνεχίσει σε επόµενο τµήµα της δραστηριότητας αυτής. Εάν όµως η απάντησή του είναι λάθος τότε θα εµφανιστεί ένα άλλο µήνυµα που έχει ορίσει ο καθηγητής και πατώντας το πλήκτρο «Continue» θα επιστρέψει στην προηγούµενη σελίδα. Η ροή των τµηµάτων της δραστηριότητας µπορεί να ακολουθεί τη λογική που προαναφέρθηκε, στη σωστή απάντηση να µεταβαίνουµε στο επόµενο τµήµα και στη λάθος να επαναλαµβάνουµε το ίδιο τµήµα, αλλά µπορεί να είναι και διαφορετική, ανάλογα µε τις ρυθµίσεις που θα έχει κάνει ο εκπαιδευτής. Επιλογές Με τη δραστηριότητα αυτή, δίνεται η δυνατότητα στους µαθητές να εκφράσουν την άποψη τους για κάποιο θέµα που θα ορίσει ο εκπαιδευτής. Οι επιλογές λειτουργούν σαν ψηφοφορία και έτσι οι µαθητές µπορούν να αποφασίσουν για κάποιο θέµα που τους αφορά. Ο εκπαιδευτής µπορεί να κάνει µια ερώτηση στους µαθητές και να καθορίσει µια 74

επιλογή πολλαπλών απαντήσεων για να δει την άποψη τους πάνω σε ένα θέµα. Η επιλογή µπορεί να φανεί χρήσιµη σαν µια γρήγορη ψηφοφορία για να υποκινήσει τη σκέψη για ένα θέµα, για να επιτρέψει στην τάξη να ψηφίσει µια κατεύθυνση για το µάθηµα ή για να συγκεντρώσει τη συγκατάθεση για την έρευνα. Η δραστηριότητα Επιλογή διαφέρει από τη δραστηριότητα Έρευνα ως προς το ότι η Έρευνα είναι µία τυποποιηµένη και µακροσκελής σειρά ερωτήσεων, ενώ η Επιλογή αποτελείται από µία και µόνη ερώτηση που επέλεξε ο εκπαιδευτής. Εργασίες (Assignements) Η δραστηριότητα αυτή, δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτή να καθορίσει µία εργασία, που απαιτεί από τους µαθητές να δηµιουργήσουν ένα αρχείο και να το υποβάλουν, φορτώνοντάς το στη σελίδα. Μία Εργασία µπορεί να είναι ένα δοκίµιο, µία έκθεση, µία έρευνα κτλ. Αυτή η ενότητα περιλαµβάνει ευκολίες βαθµολόγησης και γι αυτό µπορεί πολύ εύκολα να χρησιµοποιηθεί. Στην σελίδα της εργασίας βλέπουµε µέχρι πότε θα πρέπει η εργασία να κατατεθεί («Καταληκτική ηµεροµηνία») και την εκφώνησή της. Αν ο σπουδαστής δεν έχει υποβάλει ακόµα την εργασία του ακολουθεί το µήνυµα «εν υποβλήθηκαν ακόµα», ενώ από κάτω βρίσκεται το πλαίσιο στο οποίο φορτώνει το αρχείο εργασία ο σπουδαστής. Όταν ο σπουδαστής υποβάλει την εργασία του, τότε θα εµφανιστεί µήνυµα «Η υποβολή σας» µε την εργασία να εµφανίζεται ως σύνδεσµος, ώστε ο σπουδαστής να µπορεί να βλέπει το κείµενο που έστειλε, καθώς και την τελευταία µετατροπή που έκανε σε αυτό. Ακολουθεί το «Μήνυµα υποβολής» που είναι ουσιαστικά η απάντηση και βαθµολόγηση του εκπαιδευτή για την εργασία. Εάν ο εκπαιδευτής επιτρέψει την επανυποβολή της εργασίας τότε ο σπουδαστής θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι η νέα υποβολή της εργασίας θα αντικαταστήσει την προηγούµενη. Και αυτή η δραστηριότητα περιλαµβάνει ευκολίες στη βαθµολόγηση. Υπάρχουν τέσσερεις µορφές εργασιών:αποστολή αρχείων,online text,αποστολή ενός αρχείου µε την απάντηση,δραστηριότητες εκτός σύνδεσης. 75

Upload ένα αρχείο Αυτός ο τύπος εργασίας επιτρέπει στον καθένα συµµετέχοντα να κάνει upload ένα απλό αρχείο.αυτό µπορεί να είναι ένα κείµενο από επεξεργαστή κειµένου (word αρχείο), ή µια εικόνα, ή ένα web site, ή κάτι που ζητατε από τους µαθητές να υποβάλουν. Online text Αυτός ο τύπος εργασίας ζητά από τους χρήστες να επεξεργαστούν ένα κείµενο χρησιµοποιώντας εργαλεία επεξεργασίας. Οι διδάσκοντες µπορούν να τους βαθµολογούν online, και ακόµη να προσθέτουν σχόλια ή αλλαγές. (Εάν είστε γνώστες παλαιότερων εκδόσεων του Moodle, Αυτός ο τύπος εργασίας κάνει την ίδια δουλειά µε το παλιό Journal module) Ειδικό uploading αρχείων Αυτός ο τύπος αργασίας επιτρέπει σε καθένα συµµετέχοντα να κάνει upload ένα ή περισσότερα αρχεία σε οποιοδήποτε format. Αυτά µποεί να είναι ένα κείµενο από επεξεργαστή κειµένου (word αρχείο), ή µια εικόνα, ή ένα web site, ή κάτι που ζητατε από τους µαθητές να υποβάλουν. Αυτός ο τύπος επιπλέον σας επιτρέπει να κάνετε upload αρχεία πολλαπλών αποκρίσεων. Αρχεία απόκρισης µπορούν να γίνουν uploaded πριν την τελική υποβολή τα οποία µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να δώσουν στους συµµετέχοντες διαφορετικά αρχεία να εργάζονται. Οι συµµετέχοντες επίσης µπορούν να εισάγουν σηµειώσεις που θα περιγράφουν τα αρχεία, καταστάσεις προόδου, και άλλες πληροφορίες. Η υπολοβή αυτού του τύπου των αρχείων πρέπει να ολοκληρωθεί από τον συµµετέχοντα. Μπορείτε να αξιολογήσετε την τρέχουσα κατάσταση οποιαδήποτε στιγµή και οι µη ολοκληρωµένες εργασίες θα βαθµολογούνται ως πρόχειρες. Μπορείτε να επαναφέρετε οποιαδήποτε εργασία σε κατάσταση πρόχειρης. ραστηριότητα Εκτός σύνδεσης Αυτό είναι χρήσιµο όταν µια εργασία γίνεται έξω από το Moodle. Θα µπορούσε να είναι κάτι στο web ή face-to-face. 76

Οι Μαθητές µπορούν να δουν µια περιγραφή της εργασίας, αλλα δεν µπορούν να κάνουν upload αρχεία ή κάτι τέτοιο. Η βαθµολόγηση λειτουργεί κανονικά, και οι µαθητές θα παίρνουν ενηµέρωση για τους βαθµούς τους. Εργαστήριο (Workshops) Το Εργαστήριο, είναι ένα είδος αξιολόγησης µε µια τεράστια γκάµα επιλογών. Επιτρέπει στους συµµετέχοντες να αξιολογήσουν τις µεταξύ τους εργασίες, καθώς και τα υποδείγµατα των εργασιών που τους έχουν δοθεί από τον εκπαιδευτή, έτσι ώστε να µπορέσουν να καταλάβουν τι περιµένει ο εκπαιδευτής από τις δικές τους εργασίες. Επίσης, συντονίζει τη συλλογή και κατανοµή αυτών των εκτιµήσεων µε διάφορους τρόπους. Κουίζ Αυτή η δραστηριότητα, δίνει τη δυνατότητα στον καθηγητή να σχεδιάσει και να δηµιουργήσει τεστ στο οποίο ο µαθητής πρέπει να απαντήσει, που να περιέχουν ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, σωστό-λάθος και ερωτήσεις µε σύντοµες απαντήσεις. Αυτές οι ερωτήσεις φυλάσσονται σε µια κατηγοριοποιηµένη βάση δεδοµένων και µπορούν να ξαναχρησιµοποιηθούν στο µάθηµα ακόµα κι ανάµεσα σε δύο µαθήµατα. Ο καθηγητής µπορεί να ορίσει συγκεκριµένο χρονικό περιθώριο κατά το οποίο θα πρέπει ο σπουδαστής να ολοκληρώσει την προσπάθειά του, να επιτρέπει πολλαπλές προσπάθειες, κάθε προσπάθεια µαρκάρεται αυτόµατα και ο καθηγητής µπορεί να επιλέξει αν θα δώσει βοήθεια ή αν θα δείξει τη σωστή απάντηση. Αυτή η ενότητα περιλαµβάνει ευκολίες βαθµολόγησης. Λεξικό (Glossaries) Μπορείτε να δηµιουργήσετε και να διατηρήσετε έναν κατάλογο ορισµών, όπως ένα λεξικό. Κάθε µάθηµα µπορεί να έχει ένα βασικό και πολλά δευτερεύοντα λεξικά. Ο µαθητής µπορεί να χρησιµοποιήσει το λεξικό που όρισε ο εκπαιδευτής και του δίνεται η δυνατότητα αναζήτησης µε διάφορους τρόπους: 77

Με το πλαίσιο «Αναζήτηση». Πληκτρολογείτε στο πλαίσιο τον όρο που σας ενδιαφέρει, κάνετε κλικ στο «Αναζήτηση» και σας εµφανίζονται τα αποτελέσµατα. Με αλφαβητική περιήγηση (Browse by alphabet). Η αλφαβητική αναζήτηση είναι ανάλογη µε τη συνηθισµένη αναζήτηση σε ένα έντυπο λεξικό και αποτελεί τον πιο γνωστό τρόπο αναζήτησης. Μπορείτε να δείτε τους όρους που αρχίζουν από ένα συγκεκριµένο γράµµα ή όλους τους όρους σε µία λίστα, αν επιλέξετε το σύνδεσµο «ALL». Ο αριθµός των καταχωρίσεων που θα εµφανίζονται σε µία σελίδα εξαρτάται από τις ρυθµίσεις που έχει ορίσει ο εκπαιδευτικός. Περιήγηση κατά κατηγορία (Browse by category). Αν κατά τη διάρκεια εισαγωγής των όρων του γλωσσάριου καθοριστεί και συγκεκριµένη κατηγορία για τους όρους αυτούς, τότε υπάρχει και η δυνατότητα να γίνει έρευνα µέσω αυτής της παραµέτρου. Περιήγηση ανά ηµεροµηνία (Browse by date). Η καρτέλα αυτή εµφανίζει τα λήµµατα σύµφωνα µε την ηµεροµηνία που εισήχθησαν στο γλωσσάριο ή την ηµεροµηνία που ενηµερώθηκαν οι όροι. Περιήγηση ανά συγγραφέα (Browse by Author). Η καρτέλα αυτή εµφανίζει τα λήµµατα που κάθε ένας εκπαιδευτής ή σπουδαστής (εάν αυτό επιτρέπεται από τις ρυθµίσεις του µαθήµατος) έχει εισάγει. Μπορεί να δοθεί στο µαθητή η δυνατότητα να συνεισφέρει στον εµπλουτισµό του λεξικού καταχωρώντας εγγραφές στα δευτερεύοντα λεξικά, τις οποίες µπορεί να επεξεργαστεί ή να διαγράψει, και να εισπράξει βαθµολογία. Τις εγγραφές αυτές ο εκπαιδευτής µπορεί να τις επεξεργαστεί, να τις διαγράψει ή να τις µεταφέρει στο βασικό λεξικό. Είναι επίσης εφικτό να δηµιουργηθούν αυτόµατα σύνδεσµοι σε αυτούς τους ορισµούς µέσα από τα µαθήµατα. Οµάδες συζητήσεων (Forums) Η δραστηριότητα αυτή, γνωστή και ως forum, επιτρέπει συζητήσεις µεταξύ συµµετεχόντων σε ένα µάθηµα. Σε ένα forum µπορούν να υπάρχουν πολλές συζητήσεις ταυτόχρονα ανάµεσα σε όσους είναι εγγεγραµµένοι σε αυτό. Τα µηνύµατα στις 78

συζητήσεις αυτές µπορούν να περιέχουν συνηµµένα και να εµφανιστούν σε διάφορες µορφές. Με τη συνδροµή σε µία οµάδα συζητήσεων οι συµµετέχοντες, ανάλογα µε τις ρυθµίσεις που έχει κάνει ο εκπαιδευτής, λαµβάνουν αντίγραφο κάθε νέου µηνύµατος στο προσωπικό τους mail. Θυµίζουµε ότι από την «Επεξεργασία του προφίλ» µπορούν να γίνουν κάποιες ρυθµίσεις για τα e-mail που θα λαµβάνει ο σπουδαστής από µία Οµάδα Συζητήσεως. Για να συµµετέχουµε σε ένα forum κάνουµε κλικ στη δραστηριότητα µε το εικονίδιο και µεταβαίνουµε στη σελίδα µε τη λίστα των θεµάτων που συζητούνται. Εάν θέλουµε να συµµετέχουµε σε µία συζήτηση από τις ήδη υπάρχουσες, επιλέγουµε από τη λίστα αυτή, το θέµα το οποίο µας ενδιαφέρει. Η επιλογή αυτή θα µας µεταφέρει στη συγκεκριµένη συζήτηση. Εάν θέλετε να συµµετέχετε στη συζήτηση, αφού την επιλέξετε, κάντε κλικ στο σύνδεσµο «Απάντηση», οπότε και εµφανίζεται κάτω από το υπάρχον µήνυµα ο editor για να πληκτρολογήσετε το µήνυµά σας. Στη σελίδα αυτή µπορείτε να καθορίσετε εάν θέλετε ή όχι αποστολή αντιγράφων των µηνυµάτων µέσω mail. Επίσης στο πλαίσιο «Επισυναπτόµενο: (προαιρετικό)» µπορείτε κάνοντας «Browse» να φορτώσετε στο µήνυµά σας ένα αρχείο. Αφού ολοκληρώσετε την απάντησή σας, µε ή χωρίς επισύναψη, επιλέγετε «Post to forum» για να δηµοσιεύσετε την απάντησή σας και αµέσως εµφανίζεται ένα µήνυµα που σας ενηµερώνει ότι έχετε 30 λεπτά στη διάθεσή σας για να επεξεργαστείτε ή να διαγράψετε την απάντησή σας. Η δραστηριότητα forum του Moodle µπορεί να περιορίσει τις δυνατότητες των σπουδαστών, ώστε να µην µπορούν να ανοιχθούν θέµατα συζήτησης από τους σπουδαστές, να µη µπορεί κάθε συµµετέχοντας να ανοίξει περισσότερα από ένα θέµατα, να µην επιτρέπεται στους σπουδαστές να συµµετέχουν στις συζητήσεις, παρά µόνο να τις παρακολουθούν κ.α. ανάλογα πάντα µε τις ρυθµίσεις που θα έχει κάνει ο εκπαιδευτής. Συνοµιλίες πραγµατικού χρόνου (Chats) Η ενότητα Chat επιτρέπει στους συµµετέχοντες να έχουν µια συγχρονισµένη συζήτηση σε πραγµατικό χρόνο στο ιαδίκτυο. Επιλέγοντας αυτή τηδραστηριότητα 79

εµφανίζεται η οθόνη της Εικόνας «Chat».Για να συµµετέχετε στο chat το µόνο που χρειάζεται να κάνετε είναι ένα κλικ στο πλαίσιο µε τον σύνδεσµο: «Κάντε κλικ εδώ για να µπείτε στο chat τώρα». Παρακάτω θα βρείτε στοιχεία που αφορούν το συγκεκριµένο chat του µαθήµατος, καθώς και ένα κείµενο υποδοχής, τα οποία διαµορφώνονται από τον εκπαιδευτή. Μπορούν να υπάρχουν πολλά Chats για ένα µάθηµα που να αφορούν διάφορα θέµατα. Ο εκπαιδευτής µπορεί να συνοµιλήσει µε τους µαθητές του και οι µαθητές µεταξύ τους µε την προϋπόθεση να βρίσκονται και αυτοί στο διαδίκτυο και να έχουν ανοικτό το ίδιο chat. Αυτός είναι ένας χρήσιµος τρόπος για να κατανοήσει ο ένας τον άλλον και το θέµα που συζητούν. Ο τρόπος χρήσης ενός chat room είναι αρκετά διαφορετικός από τις ασύγχρονες οµάδες συζητήσεων. Η ενότητα Chat περιέχει κάποια χαρακτηριστικά για τη διαχείριση και επιθεώρηση των συζητήσεων. 4.9 Πηγή Πληροφοριών Προσθήκη πηγής πληροφοριών Οι πηγές πληροφοριών είναι περιεχόµενο, πληροφορίες που θέλει να περάσει στο µάθηµα ο καθηγητής. Αυτά µπορεί να είναι προκαθορισµένα αρχεία φορτωµένα στον εξυπηρετητή του µαθήµατος, σελίδες επεξεργασµένες απευθείας στο Moodle ή εξωτερικές ιστοσελίδες δηµιουργηµένες για να αποτελούν µέρος αυτού του µαθήµατος. Σελίδα κειµένου (Text page) Αυτός ο τύπος πηγής οδηγεί στη σύνθεση απλής σελίδας γραµµένης µε απλό κείµενο. Υπάρχουν διάφορα διαθέσιµα είδη τροποποίησης που επιτρέπουν τη µετατροπή του απλού κειµένου σε καλοσχηµατισµένο κείµενο ιστοσελίδας. Σύνθεση ιστοσελίδας (Web page) Με αυτή την επιλογή είναι δυνατή η δηµιουργία ολοκληρωµένης ιστοσελίδας µέσω του ειδικού συντάκτη του moodle. Αυτή η σελίδα θα αποθηκευτεί στη βάση δεδοµένων και όχι ως απλό αρχείο. Μπορούν να χρησιµοποιηθούν όλες οι επιλογές που υπάρχουν στη γλώσσα HTML καθώς και να προστεθεί κώδικας Javascript. 80

Σύνδεση µε ένα αρχείο ή ιστόσελίδα Η επιλογή αυτή επιτρέπει τη σύνδεση µε οποιαδήποτε αρχείο ή ιστοσελίδα στο διαδίκτυο αλλά και τη σύνδεση µε τα αρχεία του µαθήµατος. Οι απλές ιστοσελίδες εµφανίζονται όπως ακριβώς είναι ενώ η διαχείριση των αρχείων πολυµέσων γίνεται µε έξυπνο τρόπο και µάλιστα είναι δυνατό να ενσωµατωθούν σε ιστοσελίδα. Για παράδειγµα, τα αρχεία MP3 εµφανίζονται χρησιµοποιώντας ενσωµατωµένο εργαλείο καθοδήγησης, όπως και τα αρχεία ταινιών και οι κινούµενες εικόνες. Κατάλογος (Directory) Η επιλογή κατάλογος εµφανίζει έναν κατάλογο (και τους υποκαταλόγους) από την περιοχή των αρχείων του µαθήµατος. Οι φοιτητές µπορούν να δουν όλα αυτά τα αρχεία. Προσθήκη πηγή πληροφοριών - ετικέτας (Insert label) Η Label είναι µία βοηθητική δραστηριότητα που χρησιµοποιείται για τοποθέτηση κειµένου ή γραφικών ανάµεσα σε άλλες δραστηριότητες. Να προστεθούν δηλαδή διάφορες σηµειώσεις ή πληροφορίες στην λίστα των δραστηριοτήτων ή να τοποθετηθούν ετικέτες για τη δραστηριότητα που ακολουθεί. 4.10 Μπλοκ Μπορείτε να προσθέσετε νέα blocks - µενού στην σελίδα ή να επαναφέρετε αυτά που έχετε διαγράψει από το περιβάλλον του µαθήµατος σας. Τα διαθέσιµα µπλοκ είναι το Ηµερολόγιο, οι Συνδεδεµένοι Χρήστες, η Σύνοψη µαθήµατος, οι Εβδοµάδες, τα Προσωπικά Μηνύµατα, τα Άτοµα, οι ραστηριότητες, η ιαχείριση, τα Μαθήµατα, οι Πρόσφατες ραστηριότητες, τα Επικείµενα γεγονότα, τα τελευταία Νέα και η Αναζήτηση. 1 Μπλοκ Ηµερολόγιο Στο Block το Ηµερολόγιο εµφανίζονται οι κρίσιµες ηµεροµηνίες έναρξης ή λήξης γεγονότων και δραστηριοτήτων. Όταν ο χρήστης είναι συνδεδεµένος στον δικτυακό τόπο τότε έχει την δυνατότητα να προσθέσει ένα νέο γεγονός. Οι ηµεροµηνίες αυτές είναι εµφανείς λόγω των διαφορετικών χρωµάτων που τις περιβάλουν. Η επεξήγηση των χρωµάτων αναφέρετε στο κάτω µέρος του Ηµερολογίου. 81

Στο µενού εµφανίζεται ο τωρινός µήνας. Με τη χρήση των βελών >> << µπορείτε να µεταφερθείτε στο επόµενο ή στον προηγούµενο µήνα αντίστοιχα. Επιλέγοντας την ονοµασία του µήνα εµφανίζεται µια νέα οθόνη, αυτή της Σχήµα 4.12 µε το ηµερολόγιο του µήνα αυτού στο κέντρο της οθόνης µε περισσότερες πληροφορίες. Επίσης, στη νέα αυτή οθόνη του ηµερολογίου εµφανίζονται και ο προηγούµενος και ο επόµενος µήνας. Σχήµα 4.12 Αναλυτική εµφάνιση του µήνα 2 Μπλοκ Συνδεδεµένοι Χρήστες Στο µενού Συνδεδεµένοι Χρήστες µπορείτε να δείτε ποιοι συµµετέχοντες βρίσκονταν τα τελευταία 15 λεπτά συνδεδεµένοι. 3 Μπλοκ Mηνύµατα Τέλος στο µενού Μηνύµατα εµφανίζονται τα µηνύµατα που µπορεί να σας έχουν στείλει. Οι εκπαιδευτές µπορούν να επικοινωνήσουν µεταξύ τους ή µε κάποιον µαθητή αποστέλλοντας µηνύµατα στο άτοµο που τους ενδιαφέρει. Μοιάζει µε το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο, µόνο που εδώ η µεταφορά µηνυµάτων γίνεται µέσω του Moodle. Η επικοινωνία αυτού του τύπου µπορεί να λειτουργήσει τόσο σε σύγχρονο (εφόσον και οι 82

δύο χρήστες είναι on-line) όσο και σε ασύγχρονο επίπεδο. Μέσα στις δυνατότητες του συστήµατος είναι και η µαζική αποστολή µηνυµάτων από τους διδάσκοντες στους σπουδαστές για διευκόλυνση της επικοινωνίας. Σχηµα 4.13 Block µηνυµάτων 4 Μπλοκ πρόσφατη δραστηριότητα Στο block Πρόσφατη ραστηριότητα µπορείτε να δείτε τις πιο πρόσφατες δραστηριότητες από την τελευταία σας σύνδεση και να δείτε µια πλήρη έκθεση της πρόσφατης δραστηριότητας (περιλαµβάνει δύο τύπους, έναν αναλυτικό και έναν συνοπτικό τύπο απεικόνισης των ενεργειών του χρήστη από τη στιγµή της εισόδου του στο σύστηµα). 83