Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων 2016/2270(INI) 10.2.2017 ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τις πολιτικές περί ελαχίστου εισοδήματος ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της φτώχειας (2016/2270(INI)) Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων Εισηγήτρια: Laura Agea PR\1115058.docx PE597.608v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...9 PE597.608v01-00 2/10 PR\1115058.docx
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις πολιτικές περί ελαχίστου εισοδήματος ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της φτώχειας (2016/2270(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, - έχοντας υπόψη τα άρθρα 4, 9, 14, 19, 151 και 153 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, - έχοντας υπόψη την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του 1948, η οποία επιβεβαιώθηκε εκ νέου κατά την παγκόσμια διάσκεψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 1993, και ειδικότερα τα άρθρα 3, 23 και 25, αυτής, - έχοντας υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, κυρίως δε τις διατάξεις που αφορούν τα κοινωνικά δικαιώματα και, ειδικότερα, τα άρθρα 34, 35 και 36, που ορίζουν συγκεκριμένα το δικαίωμα στην κοινωνική αρωγή και τη στεγαστική βοήθεια, υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας του ανθρώπου και πρόσβαση στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος, - έχοντας υπόψη τις συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) αριθ. 26 και 131 σχετικά με τον καθορισμό ελάχιστων αμοιβών και αριθ. 29 και 105 σχετικά με την κατάργηση της αναγκαστικής εργασίας, - έχοντας υπόψη την ατζέντα για την αξιοπρεπή εργασία της ΔΟΕ και το παγκόσμιο σύμφωνο απασχόλησης της ΔΟΕ, που υιοθετήθηκαν με καθολική συναίνεση στις 19 Ιουνίου 2009 στη Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας, - έχοντας υπόψη τη σύσταση 92/441/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 24ης Ιουνίου 1992, σχετικά με τα κοινά κριτήρια που αφορούν την επάρκεια πόρων και παροχών στα συστήματα κοινωνικής προστασίας 1 (σύσταση σχετικά με το ελάχιστο εισόδημα), - έχοντας υπόψη τη σύσταση 92/442/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουλίου 1992 για τη σύγκλιση των στόχων και των πολιτικών κοινωνικής προστασίας 2, - λαμβάνοντας υπόψη τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 3ης Οκτωβρίου 2008, σχετικά με την ενεργητική ένταξη των αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας ατόμων, - έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 6ης Μαΐου 2009 σχετικά με την ανανεωμένη κοινωνική ατζέντα 3, - έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 3ης Μαρτίου 2010 για την Ευρώπη του 2020: στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη», - έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με τον ρόλο ενός 1 ΕΕ L 245 της 26.8.1992, σ. 46. 2 ΕΕ L 245 της 26.8.1992, σ. 49. 3 ΕΕ C 212E της 5.8.2010, σ. 11. PR\1115058.docx 3/10 PE597.608v01-00
ελάχιστου εισοδήματος για την καταπολέμηση της φτώχειας και την προώθηση μιας ανεκτικής κοινωνίας στην Ευρώπη 1, - έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, της 15ης Ιουνίου 2011, με θέμα «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή», - έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, της 10ης Δεκεμβρίου 2013, με θέμα «Ελάχιστο ευρωπαϊκό εισόδημα και δείκτες φτώχειας», - έχοντας υπόψη τη μελέτη με τίτλο «Towards adequate and accessible minimum income schemes in Europe» (Κατάλληλα και προσβάσιμα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος στην Ευρώπη), που δημοσιεύτηκε το 2015 από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ελαχίστου Εισοδήματος (EMIN), - έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής της 2ας Μαρτίου 2015 για απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών, - έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 14ης Απριλίου 2016 σχετικά με την επίτευξη του στόχου κατά της φτώχειας υπό το πρίσμα των αυξανόμενων εξόδων των νοικοκυριών 2, - έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 15ης Σεπτεμβρίου 2016 σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου που αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών 3, - έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Ιανουαρίου 2017 σχετικά με έναν ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων 4, έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (A8-0000/2017), A. λαμβάνοντας υπόψη ότι η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός αποτελούν παραβιάσεις της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων B. λαμβάνοντας υπόψη ότι έως σήμερα δεν έχουν υπάρξει ακόμα συγκεκριμένοι δείκτες απόλυτης φτώχειας Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με τη μεθοδολογία που εκπόνησε η Eurostat, το όριο του κινδύνου φτώχειας έχει καθοριστεί στο 60 % του μέσου εθνικού ισοδύναμου 1 EE C 70E της 8.3.2012, σ. 8. 2 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0136. 3 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2016)0355. 4 Κείμενα που εγκρίθηκαν, P8_TA(2017)0010. PE597.608v01-00 4/10 PR\1115058.docx
διαθέσιμου εισοδήματος Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι 120 εκατομμύρια ατόμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση περίπου το 25 % του συνολικού πληθυσμού είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, και ότι ο αριθμός αυτός συνοδεύεται από μονίμως υψηλά ποσοστά ανεργίας E. λαμβάνοντας υπόψη ότι η επείγουσα αυτή κατάσταση απαιτεί μέτρα για την προώθηση εθνικών συστημάτων ελάχιστου εισοδήματος ιθαγένειας, προκειμένου να εξασφαλισθούν σε όλους τους πολίτες συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η εισαγωγή και η ενίσχυση συστημάτων ελάχιστου εισοδήματος αποτελούν σημαντικό και αποτελεσματικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της φτώχειας, για την υποστήριξη της κοινωνικής ένταξης και της πρόσβασης στην αγορά εργασίας, καθώς και για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Παρατηρητήριο, μορφές στήριξης του εισοδήματος υπάρχουν ήδη σε 26 κράτη μέλη της Ένωσης 1 H. λαμβάνοντας υπόψη ότι στο πρώτο προκαταρκτικό σχέδιο ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων 2 περιλαμβάνεται η εγγύηση ελάχιστου εισοδήματος και η καθιέρωση κατάλληλου επιπέδου ελάχιστων αμοιβών και ότι, στην περάτωση της σχετικής δημόσιας διαβούλευσης που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της διάσκεψης υψηλού επιπέδου που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 23 Ιανουαρίου 2017, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, επανέλαβε ότι όλα τα κράτη μέλη οφείλουν να υιοθετήσουν τα μέτρα αυτά Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η πρόταση της Επιτροπής της 2ας Μαρτίου 2015 σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών, υπενθυμίζει τη σημασία της στήριξης του εισοδήματος για την καταπολέμηση της φτώχειας (κατευθυντήρια γραμμή 8) Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στη σύσταση 92/441/ΕΟΚ της 24 Ιουνίου 1992, το Συμβούλιο καλεί τα κράτη μέλη να αναγνωρίσουν το βασικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να διαθέτει κοινωνική ασφάλιση και επαρκείς πόρους για να ζει αξιοπρεπώς, ενώ στη σύσταση 92/442/ΕΟΚ της 27ης Ιουλίου 1992, παροτρύνει τα κράτη μέλη να εμπνευστούν από τις εν λόγω αρχές για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας τους ΙΑ. ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στα συμπεράσματα της 17ης Δεκεμβρίου 1999, το Συμβούλιο ενέκρινε την προώθηση της κοινωνικής ένταξης ως έναν από τους στόχους για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της κοινωνικής προστασίας λαμβάνοντας υπόψη ότι στη σύσταση της Επιτροπής της 3ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με την ενεργητική ένταξη τονίζεται ότι η επαρκής εισοδηματική στήριξη πρέπει να 1 Προς ένα ευρωπαϊκό ελάχιστο εισόδημα, Νοέμβριος 2013: http://www.eesc.europa.eu/resources/docs/revenuminimum_-etude-ose_-vfinale_en--2.pdf 2 Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών: Έναρξη διαβούλευσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, COM(2016)127 Παράρτημα 1 PR\1115058.docx 5/10 PE597.608v01-00
συνοδεύεται από την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες και από αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι για τους μακροχρόνια ανέργους, οι οποίοι στα τέλη του 2015 αντιστοιχούσαν στο 48,1 % του συνόλου των ανέργων στην ΕΕ και αριθμούσαν 10,9 εκατομμύρια άτομα, η επανένταξη στην αγορά εργασίας είναι εξαιρετικά δύσκολη ΙΔ. ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο τέλος του 2015, το 5,1 % των ανενεργών ατόμων στην ΕΕ αποτελούνταν από πρόσωπα που είχαν αποθαρρυνθεί, τα οποία επιθυμούσαν να εργαστούν αλλά είχαν σταματήσει να αναζητούν εργασία λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανεργία οδηγεί σε ταχεία και συνεχή επιδείνωση της κατάστασης του ανθρώπινου κεφαλαίου ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα πρόγραμμα μεταβατικής απασχόλησης αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μορφές ελάχιστου εισοδήματος δεδομένου ότι συνδυάζει την εισοδηματική στήριξη με την εργασία αυτή καθαυτή λαμβάνοντας υπόψη ότι τα άτομα που εργάζονται σε δημόσιο πρόγραμμα μεταβατικής απασχόλησης βρίσκουν με μεγαλύτερη ευκολία απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα 1. θεωρεί ότι η θέσπιση συστημάτων ελάχιστου εισοδήματος σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αποτελουμένων από ειδικά μέτρα στήριξης των ατόμων που διαθέτουν ανεπαρκές εισόδημα μέσω οικονομικών παροχών και διευκολύνσεων της πρόσβασής τους στις υπηρεσίες, συνιστά ένα από τα πλέον αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση της φτώχειας, για την εγγύηση ενός επαρκούς βιοτικού επιπέδου και για την ενθάρρυνση της κοινωνικής ένταξης 2. τονίζει ότι είναι έχει θεμελιώδη σημασία για κάθε άτομο να μπορεί να διαθέτει ένα ελάχιστο και επαρκές εισόδημα για την κάλυψη των βασικών αναγκών του 3. επιβεβαιώνει ότι το επαρκές ελάχιστο εισόδημα είναι απαραίτητο στοιχείο για την αξιοπρεπή διαβίωση του ανθρώπου και αποτελεί, μαζί με την κοινωνική συμμετοχή, προϋπόθεση για την πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων εκάστου και για τη συνεργασία όλων στη δημοκρατική διαμόρφωση της κοινωνίας 4. εκφράζει τη βαθιά του λύπη για το γεγονός ότι ορισμένα κράτη μέλη φαίνεται να μην λαμβάνουν υπόψη τη σύσταση 92/441/ΕΟΚ του Συμβουλίου, στην οποία αναγνωρίζεται το «θεμελιώδες ατομικό δικαίωμα επαρκών πόρων και παροχών που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπή ανθρώπινη διαβίωση» 5. επισημαίνει ότι αν και τα περισσότερα κράτη μέλη διαθέτουν εθνικά συστήματα ελάχιστου εισοδήματος, υπάρχουν άλλα που δεν διαθέτουν ζητεί από αυτά τα κράτη μέλη να προβλέψουν για τη θέσπιση συστημάτων εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος με στόχο την πρόληψη της φτώχειας και την ενίσχυση της κοινωνικής ένταξης 6. έχοντας υπόψη τη θέση του που εξέφρασε στο ψήφισμά του της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με τον ρόλο ενός ελάχιστου εισοδήματος για την καταπολέμηση της φτώχειας και την προώθηση μιας ανεκτικής κοινωνίας στην Ευρώπη 7. υπενθυμίζει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής PE597.608v01-00 6/10 PR\1115058.docx
με θέμα «Ελάχιστο ευρωπαϊκό εισόδημα και δείκτες φτώχειας» και υποστηρίζει την πρόταση οδηγίας σχετικά με ένα επαρκές ελάχιστο εισόδημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο θα πρέπει να καθορίζει κοινά πρότυπα και δείκτες, να υποδεικνύει μεθόδους παρακολούθησης της εφαρμογής του και να βελτιώνει τον διάλογο μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών, των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ θεωρεί ότι το εν λόγω πλαίσιο πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία και να λαμβάνει υπόψη του τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε κράτος μέλος καλεί, στο πλαίσιο αυτό, την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να διερευνήσουν τρόπους και μέσα για την εξασφάλιση ενός επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος σε όλα τα κράτη μέλη 8. τονίζει ότι τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος πρέπει να εξασφαλίζουν την παροχή ενός εισοδήματος πάνω από το όριο της φτώχειας, να αποφεύγουν καταστάσεις σοβαρής υλικής στέρησης και να συνδράμουν τα νοικοκυριά να εξέρχονται από αυτές τις καταστάσεις 9. εκτιμά ότι τα συστήματα ελάχιστου εισοδήματος πρέπει να ενσωματωθούν σε μια στρατηγική προσέγγιση με στόχο την κοινωνική ένταξη, η οποία θα περιλαμβάνει τόσο γενικές πολιτικές όσο και στοχευμένα μέτρα σχετικά με τη στέγαση, την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, καθώς και τις κοινωνικές υπηρεσίες που θα βοηθούν τους ανθρώπους να εξέλθουν από τη φτώχεια και θα τους παροτρύνουν να δραστηριοποιηθούν με σκοπό την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας θεωρεί ότι ο πραγματικός στόχος των συστημάτων ελάχιστου εισοδήματος δεν είναι απλώς η παροχή βοήθειας αλλά, κυρίως, η στήριξη των δικαιούχων για τη μετάβασή τους από καταστάσεις κοινωνικού αποκλεισμού στην ενεργό ζωή 10. απαιτεί να υπάρξει πραγματική πρόοδος ως προς την επάρκεια των συστημάτων ελάχιστου εισοδήματος, ούτως ώστε να διασφαλισθεί η έξοδος από τη φτώχεια του κάθε παιδιού, ενηλίκου και ηλικιωμένου ατόμου και να τους δοθεί το δικαίωμα να ζουν με αξιοπρέπεια 11. υπογραμμίζει ότι είναι σημαντικό να οριστούν κατάλληλα κριτήρια επιλεξιμότητας προκειμένου να αντληθούν οφέλη από ένα σύστημα επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος 12. τονίζει ότι είναι αναγκαίο να υπάρξει συγκεκριμένη παρέμβαση από τα κράτη μέλη για τον καθορισμό ενός κατώτατου ορίου ελάχιστου εισοδήματος βάσει σχετικών δεικτών που εγγυώνται την κοινωνικοοικονομική συνοχή και μειώνουν τον κίνδυνο της φτώχειας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση καλεί το Συμβούλιο να λάβει ισχυρότερη θέση σε σχέση με τέτοιας μορφής ενέργειες 13. επιμένει στην ανάγκη να ληφθούν υπόψη, κατά τον καθορισμό του ύψους του ελάχιστου εισοδήματος, τα εξαρτώμενα μέλη, κυρίως τα παιδιά, με στόχο να διαρραγεί ο φαύλος κύκλος της παιδικής φτώχειας θεωρεί εξάλλου ότι η Επιτροπή θα έπρεπε να εκπονεί ετήσια έκθεση σχετικά με την πρόοδο στον τομέα της καταπολέμησης της παιδικής φτώχειας 14. θεωρεί ότι τα συστήματα επαρκούς ελάχιστου εισοδήματος πρέπει να οριστούν στο 60 % τουλάχιστον του διάμεσου εισοδήματος του οικείου κράτους 15. καλεί την Επιτροπή να διενεργήσει εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με τα συστήματα PR\1115058.docx 7/10 PE597.608v01-00
ελάχιστου εισοδήματος στην Ένωση και να εξετάσει τη λήψη περαιτέρω μέτρων που θα λαμβάνουν υπόψη τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε κράτος μέλος, καθώς και να αξιολογήσει κατά πόσον τα συστήματα επιτρέπουν στα νοικοκυριά να καλύπτουν βασικές προσωπικές ανάγκες 16. υπενθυμίζει ότι η πρόσφατη οικονομική επιβράδυνση, η αύξηση του ποσοστού της ανεργίας και η μείωση της προσφοράς εργασίας εκθέτουν πολλούς ανθρώπους στον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, κάτι το οποίο ισχύει ιδιαίτερα σε ορισμένα κράτη μέλη τα οποία πλήττονται από μακροχρόνια ανεργία ή αεργία 17. σημειώνει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις προτάσεις που αφορούν τα προγράμματα μεταβατικής απασχόλησης τα οποία συνίστανται στη δυνατότητα κάθε προσώπου που είναι σε θέση και επιθυμεί να εργαστεί, να επιλέξει μία μεταβατική απασχόληση με προκαθορισμένο κατώτατο μισθό εντός μίας δημόσιας διοίκησης, ενός μη κερδοσκοπικού ιδρύματος ή μίας μη κυβερνητικής οργανώσεως 18. θεωρεί ότι ένα πρόγραμμα μεταβατικής απασχόλησης συνιστά ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για τη βελτίωση της απασχολησιμότητας των εργαζομένων σε αγορά εργασίας που παρουσιάζει διαρθρωτικές ανισορροπίες και για τη διευκόλυνση της μετάβασης από το καθεστώς του ανέργου (ιδίως του μακροχρόνιου ανέργου) με εκείνο των εργαζομένων στους κόλπους του ιδιωτικού τομέα σημειώνει, επιπλέον, ότι τα προγράμματα αυτά λειτουργούν αποτελεσματικά προωθώντας μια μη πληθωριστική οικονομική ανάπτυξη, πέραν του ότι καταπολεμούν την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό 19. θεωρεί ότι η δημιουργία θέσεων εργασίας πρέπει να είναι προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και να αποτελεί το πρώτο βήμα στην πορεία για τη μείωση της φτώχειας 20 αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή. PE597.608v01-00 8/10 PR\1115058.docx
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η μεγάλη οικονομική κρίση που πλήττει την Ευρώπη από το 2008 και μετά άφησε μόνιμα στίγματα στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας με σημαντικό αντίκτυπο στον κοινωνικό ιστό τον οποίο μετάλλαξε ριζικά διευρύνοντας εκθετικά το χάσμα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων, τονίζοντας τις διαφορές μεταξύ Βορρά και Νότου της ηπείρου και ωθώντας, μέχρι σήμερα, 120 εκατομμύρια άτομα σε διαβίωση με μόνιμο κίνδυνο φτωχοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν τόσο τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα όσο και οι εθνικές κυβερνήσεις για τη λήψη μέτρων τα οποία θα μπορούσαν, κατά κάποιον τρόπο, να περιορίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης, δεν φαίνεται μέχρι σήμερα να μειώνονται τα ποσοστά ανεργίας και φτώχειας αλλά, από την άλλη πλευρά, ούτε οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που επιβάλλονται στα κράτη μέλη, ούτε οι προσπάθειες των εθνικών κυβερνήσεων να προωθήσουν ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας έχουν παράξει σημαντικά αποτελέσματα. Η παρούσα έκθεση για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα θέτει ως στόχο να παράσχει πρακτική καθοδήγηση ως προς τον τρόπο ταυτόχρονης παρέμβασης, αφενός, για την άμβλυνση του κοινωνικού αντίκτυπου της οικονομικής κρίσης ενεργώντας με αποτελεσματικό τρόπο για να απαλλαγούν από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό τα 120 εκατομμύρια ευρωπαίων πολιτών που ζουν σήμερα κάτω από τέτοιες συνθήκες και, αφετέρου, για την προώθηση ενεργών πολιτικών που αποσκοπούν στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και στη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης. Πράγματι, εξαιτίας πολλών διαφορετικών λόγων, οι εργαζόμενοι οι οποίοι καθίστανται άνεργοι χάνουν επίσης τη διαπραγματευτική τους δύναμη κατά τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και, ως εκ τούτου, περιθωριοποιούνται με αποτέλεσμα να μην έχουν σχεδόν καθόλου πιθανότητες επανένταξης στην αγορά εργασίας. Αυτή η κατάσταση απομάκρυνσης από την αγορά εργασίας επιδεινώνεται από επιβαρυντικούς παράγοντες όπως η σταδιακή απώλεια δεξιοτήτων, αυτοεκτίμησης και ενθουσιασμού, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται και από την ενεργό κοινωνική ζωή. Η ζημίες που υφίστανται είναι πολλές και διάφορες: απώλεια παραγωγής κοινωνικός αποκλεισμός υποβάθμιση των δεξιοτήτων ψυχολογικές βλάβες μείωση του μέσου όρου ζωής απώλεια κινήτρων επιδείνωση της οικογενειακής ζωής διόγκωση των ανισοτήτων απώλεια αξιών και υπευθυνότητας. Εξάλλου, η απώλεια της εργασίας μπορεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, να αντιπροσωπεύει τρόπο πρόσβασης σε αδήλωτη εργασία, μιας μορφής εργασίας που έχει ζωτική σημασία να καταπολεμηθεί με κάθε τρόπο. Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για ελάχιστο εισόδημα πηγάζει από τη διαπίστωση ότι οι διαφορετικές πρακτικές που υιοθετούν σε αυτόν τον τομέα τα διάφορα κράτη μέλη δεν έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν, με ολοκληρωμένο τρόπο, το πρόβλημα της φτώχειας και των ανισοτήτων. Η Ευρώπη, στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιδίωξη των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020, αντικειμενικός σκοπός της οποίας είναι να δοθεί η δυνατότητα στα άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας και PR\1115058.docx 9/10 PE597.608v01-00
κοινωνικού αποκλεισμού να εξέλθουν από την κατάσταση αυτή. Μέχρι σήμερα, ο εν λόγω στόχος μπορεί, σε γενικές γραμμές, να επιτευχθεί μέσω ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας, την κατάρτιση και τη στήριξη των πολιτών σε κάθε τομέα στον οποίον εμπλέκεται. Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι εφικτή αν η προσοχή επικεντρωθεί στους τομείς εκείνους που είναι αποδεδειγμένα οι καταλληλότεροι για να λάβουν σημαντικές επενδύσεις, όπως η κυκλική οικονομία, η πράσινη οικονομία και η κοινωνική οικονομία, διασφαλίζοντας ότι θα αναβαθμίζονται οι δεξιότητες και θα ενισχύονται οι ήδη κεκτημένες. Τα σημαντικά αιτήματα που διατυπώνονται στην παρούσα έκθεση αφορούν επίσης τη χρήση κατάλληλων δεικτών που μπορούν να εξασφαλίσουν την κοινωνικοοικονομική συνοχή μειώνοντας παράλληλα τον κίνδυνο των διαφορετικών αμοιβών για τις ίδιες δραστηριότητες. Το καθεστώς ελάχιστου εισοδήματος θα πρέπει επίσης να συνδεθεί σε μια στρατηγική προσέγγιση η οποία θα έχει ως στόχο την κοινωνική ένταξη και, για τον σκοπό αυτό, συνιστάται, παράλληλα με την εφαρμογή της, να υιοθετηθούν τα κατάλληλα και επαρκή μέτρα κοινωνικής προστασίας στους τομείς της ζωής των πολιτών, όπως η εγγύηση της στέγασης, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Σκοπός της παρούσας έκθεσης δεν είναι μόνον να ενισχυθεί ο διάλογος σχετικά με το θέμα αυτό, το οποίο, εδώ και πολλά χρόνια, είναι πλέον παρόν σε όλα τα επίπεδα, αλλά και να κληθεί η Επιτροπή να δεσμευθεί να λάβει σαφή, αποφασιστική και αντικειμενική θέση στο θέμα αυτό. Η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν συνιστούν πρόβλημα που αφορά τα μεμονωμένα κράτη μέλη αλλά αντιπροσωπεύουν μία κατάσταση που επικρατεί σε ολόκληρη την Ευρώπη, μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία πρέπει σήμερα, πιο πολύ παρά ποτέ, να δοθούν βιώσιμες απαντήσεις. PE597.608v01-00 10/10 PR\1115058.docx