ΓΕΝΙΚΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ Ιούλιος 2013
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εκπαίδευση είναι η προετοιμασία ανθρώπων, ατομικά ή συλλογικά, για συγκεκριμένα καθήκοντα σε συγκεκριμένες συνθήκες. Μόρφωση είναι η ανάπτυξη των πνευματικών τους δυνάμεων και της κατανόησης. Η εκπαίδευση επομένως είναι η κατάλληλη προπαρασκευή για το προβλέψιμο, όμως για το απρόβλεπτο και τις διανοητικές προκλήσεις είναι απαραίτητη η μόρφωση. Αντγος Sir John Kiszely Ο στόχος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι να αμύνονται του πατρίου εδάφους και να προστατεύουν τη χώρα από οποιαδήποτε εξωτερική επιβουλή. Για να πετύχουν αυτό το στόχο τα μέλη των Ενόπλων Δυνάμεων, μεταξύ των άλλων, διεξάγουν επιχειρησιακή εκπαίδευση, συντηρούν το υλικό τους και διατηρούνται σε καλή φυσική κατάσταση. Αυτά όμως τα βήματα από μόνα τους δεν μπορούν να μας προετοιμάσουν κατάλληλα για τον πόλεμο, καθόσον δεν αρκεί η φυσική προετοιμασία, αλλά χρειάζεται και η πνευματική. Η διανοητική ετοιμότητα αποκτάται κατά ένα μέρος με την εκπαίδευση, κυρίως όμως διαμορφώνεται σταδιακά ως αποτέλεσμα της επαγγελματικά προσανατολισμένης μόρφωσης. Η ικανότητα να παίρνουμε γρήγορες και καθαρές αποφάσεις μέσα στο χάος είναι που μας κάνει να ξεχωρίζουμε από άλλα επαγγέλματα. Η εκπαίδευση στο πεδίο και στα πολεμικά παίγνια είναι σημαντική και μας βοηθάει να βελτιώσουμε την κρίση μας, η ανάπτυξη όμως της κρίσης εξαρτάται κατά μείζονα λόγο από την σε βάθος κατανόηση του πολέμου. Με τη μόρφωση μπορούμε να προμηθευτούμε τα εφόδια που θα οξύνουν την κρίση μας και θα μας καταστήσουν ικανούς να παίρνουμε ορθές αποφάσεις, ακόμα και σε καταστάσεις όπου επικρατεί το χάος και η αβεβαιότητα. Μέσα στο πλαίσιο αυτό η ανάγνωση βιβλίων παίζει σημαντικό ρόλο. Ο Αριστοτέλης πίστευε πως η μόρφωση είναι αναγκαία για την επιβίωση σε αντίξοες συνθήκες, μία από τις οποίες είναι οπωσδήποτε και ο πόλεμος. Μάλιστα αποκαλούσε τη μόρφωση «καταφύγιο στην κακουχία» και απλώς ένα «κόσμημα στην ευημερία». Αυτός ο κατάλογος βιβλίων λοιπόν απευθύνεται στους στρατιωτικούς όλων των Κλάδων και έχει σκοπό να τους βοηθήσει να σκεφθούν για το επάγγελμα των όπλων το οποίο υπηρετούν. Σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, επιτυχημένοι στρατιώτες ήταν εκείνοι που εξάσκησαν τόσο το σώμα τους όσο και το μυαλό τους και που ανέλυσαν τις προκλήσεις που αντιμετώπισαν και την εμπειρία που κέρδισαν οι προηγούμενες γενιές με την αυτομόρφωση και την ευρύτερη δυνατή μελέτη. Το πιο ευέλικτο και αποτελεσματικό όπλο κάθε στρατιώτη είναι το μυαλό του.
Παρότι στον κατάλογο περιέχονται ορισμένες κατηγορίες βιβλίων, η πλειονότητα διαπραγματεύεται την ιστορία και τη θεωρία του πολέμου. Με την ιστορία κατανοούμε από πού ερχόμαστε ως άτομα και ως θεσμοί και η ιστορία μας παρέχει τα πνευματικά εργαλεία που μας βοηθούν να αναλύσουμε τα προβλήματα της εποχής μας. Η μελέτη της Ιστορίας μας βοηθά επίσης να κατανοήσουμε τη φύση και το χαρακτήρα του πολέμου. Ο Clausewitz παρατήρησε ότι ο πόλεμος αλλάζει λιγότερο συχνά από όσο οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαμβάνονται... επειδή η υλική κουλτούρα του πολέμου η οποία τείνει να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής, είναι λιγότερο σημαντική από το κοινωνικό, πολιτισμικό και πολιτικό περιβάλλον. Η επαγγελματική πληρότητα της γνώσης δηλαδή, έγκειται στην κατανόηση και τη συναίσθηση του πολέμου σε όλες του τις διαστάσεις και τις εκφάνσεις. Ο συγκεκριμένος κατάλογος δεν παρέχει άμεσες απαντήσεις σε βραχυπρόθεσμα προβλήματα, για τον σκοπό αυτόν υπάρχουν άλλοι μηχανισμοί και άλλες πηγές. Η χρησιμότητα του καταλόγου, στο πνεύμα του μεγάλου Γερμανού ιστορικού Jacob Burkhardt, δεν βρίσκεται στο ότι θα μας κάνει εξυπνότερους για την επόμενη φορά αλλά σοφότερους για πάντα. Ο κατάλογος βέβαια δεν είναι εξαντλητικός και δεν περιλαμβάνει όλα τα έργα που πιθανόν να έχουν αξία για την ανάπτυξη της επαγγελματικής γνώσης του αξιωματικού. Επίσης για τα βιβλία που περιλαμβάνονται στον κατάλογο δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε με τις προτάσεις και τις απόψεις όλων. Το κριτήριο για να περιληφθεί ένα βιβλίο στον κατάλογο είναι να περιέχει ιδέες που ερεθίζουν τη σκέψη και να προάγουν την κατανόηση για θέματα που απασχολούν το στρατιωτικό επάγγελμα και όχι η υιοθέτηση των απόψεών του. Ο κατάλογος περιλαμβάνει ελληνόγλωσσα και αγγλόγλωσσα βιβλία. Τα τελευταία κρίθηκε σκόπιμο να περιληφθούν αφενός μεν διότι υπάρχουν σπουδαία έργα τα οποία δεν έχουν μεταφραστεί στην ελληνική και αφετέρου επειδή σήμερα είναι εύκολη η προμήθεια ξενόγλωσσων βιβλίων.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Θεωρία και Αρχές του Πολέμου Περί του Πολέμου Von Clausewitz, Carl Masters of War. Handel, Michael Θεωρία του Πολέμου Κονδύλης, Παναγιώτης Η Τέχνη του Πολέμου Sun Tzu Διπλωματία: Θεωρία και Πράξη G.R. Berridge Εισαγωγή στη Θεωρία του Πολέμου και της Στρατηγικής, Μαυρόπουλος Π. 7 8 9 10 11 12 A History of Military Thought Gat, Azar Κλαούζεβιτς Howard, Michael The Influence of Sea Power on History Mahan, Alfred Thayer Πόλεμος Lawrence Freedman Ο Δυτικός Τρόπος του Πολέμου Victor Davis Hanson Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Πόλεμος και Αλλαγή στη Διεθνή Πολιτική Gilpin, Robert Modern Strategy Gray, Colin Strategy: The Logic of War and Peace. Luttwak, Edward Οι Δημιουργοί της Σύγχρονης Στρατηγικής Paret, Peter Επιστήμη και πολιτική της ισχύος Hans Morgenthau Η Ευρώπη της άμυνας Ιωάννης Παρίσης Η καθ ημάς θάλασσα Ιωάννης Παρίσης 13 14 15 16 17 18 19 Ο Ρόλος του Πολέμου στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία, Howard Στρατηγική της Έμμεσης Προσεγγίσεως Hart, Liddell Military Strategy Wylie, Joseph The Making of Strategy Bernstein, Alvin, Knox, MacGregor Ιστορία, γεωγραφία και στρατηγική της ναυτικής ισχύος, Ηλιόπουλος Η. Παράγοντες ισχύος στο διεθνές σύστημα Ιωάννης Παρίσης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εκστρατείες-Επιχειρησιακή Τέχνη Ντάντο. Έτσι Νικήσαμε στον Πόλεμο του Γιόμ Κιππούρ, Bartov, Chanoch Joint Operational Warfare Vego, Milan Οι πόλεμοι των αρχαίων Ελλήνων Victor Davis Hanson Αναμνήσεις ενός στρατιώτη Χάιντς Γκουντέριαν 20 21 22 23 Defeat Into Victory Slim, William Το Ύψωμα 731 Αντγος Γεώργιος Ν. Τζουβάλας Ο πόλεμος όπως τον γνώρισα George Smith Patton Τα Συστατικά Στοιχεία της Διακλαδικής Δύναμης Joint Military Operations Beaumont, Roger Το Πρόσωπο της Μάχης Keegan, John Οι Τούρκοι και Eμείς Θεοδωρόπουλος, Βύρων 24 25 26 Cyber War Clarke, Richard & Knake, Robert Τα Βαλκάνια Mazower, Mark Κατανόηση του Περιβάλλοντος και των Άλλων Ιστορία των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων 1453-2005, Βερέμης, Θάνος Τι Πήγε Στραβά; Lewis, Bernard Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας, Γλύκατζη - Αρβελέρ 27 28 29 Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο Ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης, Huntington Η ιστορία των σταυροφοριών (3 τόμοι) Στήβεν Ράνσιμαν Ο μαύρος κύκνος. Nassim Nicholas Taleb
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ανώτατη Διοίκηση-Ηγεσία Η Διοίκηση στον Πόλεμο Creveld, Martin van Η Ιδιοφυής Στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Fuller & Charles Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Γιάννης Αθ. Μαρρές 30 31 32 Supreme Command Cohen, Eliot The Mask of Command Keegan, John 15 Stars: Eisenhower, MacArthur, Marshall Stanley Weintraub Διοικητική Μέριμνα Επιμελητεία και Πόλεμος Creveld, Martin van 33 Moving Mountains William G. Pagonis, Boston Στρατιωτική Ιστορία Τα Ελληνικά Στρατεύματα του 1821 Βακαλόπουλος, Απόστολος 34 Η Ιστορία του Εθνικού Διχασμού. Βενιζέλος & Μεταξάς Κρήτη. Η Μάχη και η Αντίσταση Beevor, Antony 35 Η Ελληνική Στρατηγική στη Μικρά Ασία 1919-1922, Τσιριγώτης Σαραντάπορο, Κιλκίς, Λαχανάς Γαβριήλ Ν. Συντομόρος Ένας πιστός και φιλότιμος στρατιώτης Χρήστος Νοταρίδης Το ημερολόγιο του Εύζωνα Χρήστος Δ. Αλεξόπουλος Στάλινγκραντ Antony Beevor 36 37 38 39 Λοιπόν, έχουμε πόλεμο! Νικόλτσιος, Σκαλτσογιάννης, Αναστασόπουλος Η ιστορία ενός στρατιώτη (1918-1922) Χρήστος Καραγιάννης Σύντομη ιστορία του Βυζαντίου John Julius Norwich Οι πύλες της φωτιάς Στίβεν Πρέσσφιλντ Δίκαιοι και Άδικοι Πόλεμοι. Walzer, Michael Σφαγή και πολιτισμός Victor Davis Hanson Το τέλος του Εφιάλτη Π. Δ. Μπαλτάκος Ηθική 40 41 42 Acts Of War Holmes, Richard Η ιστορία του πολέμου Τζον Κίγκαν
Περί του Πολέμου Θεσσαλονίκη, Βάνιας, 1999. Von Clausewitz, Carl Αν και γράφτηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, θεωρείται ακόμη η «Βίβλος» για τη θεωρία του πολέμου. Είναι απολύτως βασικό ανάγνωσμα και παραμένει το πλέον διαχρονικό έργο για τη φύση του πολέμου. Ο Clausewitz, ένας Πρώσος στρατηγός της εποχής των Ναπολεόντειων πολέμων, επεδίωξε να κατανοήσει την εσωτερική δυναμική του πολέμου αλλά και τη λειτουργία του ως οργάνου της πολιτικής. Ο Clausewitz επίσης είναι εκείνος που καθιέρωσε τις έννοιες της ομίχλης, της τριβής και του τυχαίου στον πόλεμο καθώς και τα περιοριστικά αποτελέσματα που έχουν στην εξάσκηση της διοικήσεως. Είναι απαραίτητο βοήθημα για όσους επιθυμούν την άνοδο στους ανώτατους βαθμούς και δεν μπορεί να διαβασθεί με μια ανάγνωση αλλά σε όλη τη διάρκεια μιας σταδιοδρομίας. Θεωρία και Αρχές του Πολέμου A History of Military Thought. From the Enlightenment to the Cold War Gat, Azar Το βιβλίο περιγράφει την εξέλιξη της σύγχρονης στρατιωτικής σκέψης από τον Κλαούζεβιτς μέχρι τον Ψυχρό Πόλεμο. Το βιβλίο εξερευνά τις έννοιες του πολέμου, της στρατηγικής και της στρατιωτικής σκέψης και τις συσχετίζει με τα ιστορικά και πολιτισμικά πλαίσια. Oxford, Oxford University Press, 2001. 7
Masters of War. Classical Strategic Thought Handel, Michael Πρόκειται για μια εύληπτη μελέτη που βασίζεται στην ανάλυση των κειμένων των κλασικών έργων του Κλαούζεβιτς και του Σουν Τσου. Το βιβλίο επανεξετάζει τι ακριβώς είπαν οι κλασικοί θεωρητικοί και όχι τι αποδίδεται σε αυτούς από άλλους που ενδεχομένως δεν διάβασαν τα έργα τους ή δεν τα έθεσαν στο πλαίσιο της εποχής που γράφτηκαν. Θεωρία και Αρχές του Πολέμου (Third, Revised and Expanded Edition), Handel, Michael, London, Frank Cass, 2002. Κλαούζεβιτς. Όλα Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε Howard, Michael Αθήνα : Ελληνικά Γράμματα, 2006. Είναι γεγονός πως ο Κλαούζεβιτς γίνεται δύσκολα κατανοητός από έναν αρχάριο. Είναι εξαιρετικά χρήσιμο προτού κάποιος διαβάσει το Περί Πολέμου, να ανατρέξει σε αυτόν τον μικρό και εύληπτο τόμο, όπου ο Χάουαρντ εξηγεί με απλό και μοναδικό τρόπο τις ιδέες του Κλαούζεβιτς με βάση την επαγγελματική του εμπειρία ως αξιωματικού των Ναπολεόντειων πολέμων και το πνευματικό υπόβαθρο της εποχής του. 8
Θεωρία του Πολέμου Αθήνα, Θεμέλιο, 1999. Κονδύλης, Παναγιώτης Ο Κονδύλης έγραψε ένα σημαντικό βιβλίο, το οποίο, προ παντός χάρη στην αντιπαράθεσή του με την καθιερωμένη έρευνα, ανήκει στα γονιμότερα πράγματα που γράφτηκαν για τη θεωρία του πολέμου μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Κονδύλης πραγματεύεται την ερμηνεία του πολέμου σύμφωνα με τον Κλαούζεβιτς και τη σχέση του με την πολιτική, τη σχέση του πολέμου με την κοινωνία και την κοινωνία, την εξέλιξη του πολέμου μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου καθώς και τις προϋποθέσεις ενός ελληνοτουρκικού πολέμου. Θεωρία και Αρχές του Πολέμου The Influence of Sea Power on History: 1660-1783 Mahan, Alfred Thayer Mineola, New York: Dover Publications, 1987. Κατά την εξέταση της επιρροής που άσκησε η θαλάσσια ισχύς στην ανάδειξη της Μεγάλης Βρετανίας ως παγκόσμιας δύναμης, ο Μαχάν ανέλυσε τις γεωγραφικές, οικονομικές, κοινωνικές, διπλωματικές και στρατιωτικές διαστάσεις που συμβάλουν στην δημιουργία και διατήρηση της θαλάσσιας ισχύος. Παρά τις τεχνολογικές επαναστάσεις που έχουν αλλάξει από το 1893 που εκδόθηκε το βιβλίο τον χαρακτήρα του πολέμου, το έργο του Μαχάν παραμένει ένα κλασσικό κείμενο για την ιστορία, την στρατηγική και την κατανόηση της σημασίας της εμπορικής και στρατιωτικής κυριαρχίας των θαλασσών. 9
Η Τέχνη του Πολέμου Αθήνα, Οξύ, 2010. Sun Tzu Το βιβλίο του Κινέζου στρατηγού από πολλούς θεωρείται το καλύτερο βιβλίο που έχει γραφεί για τον πόλεμο, αν και χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.χ. Πρόκειται για την πρώτη γνωστή απόπειρα να διατυπωθεί μια λογική βάση για τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το βιβλίο είναι σύντομο, περιεκτικό, απλό με μικρές φράσεις-αξιώματα. Έχει τη μορφή άμεσων και στιβαρών προτάσεων πρακτικών συμβουλών, που η καθεμία τους είναι ένας μικρός θησαυρός. Η επανειλημμένη ανάγνωση προσφέρει κάθε φορά και νέα διεισδυτικότητα. Θεωρία και Αρχές του Πολέμου Ελληνικά Γράμματα, 2001 Πόλεμος Lawrence Freedman Πόλεμοι έχουν διεξαχθεί από την αρχή των ιστορικών χρόνων και σε όλες τις περιοχές του κόσμου. Έχουν προεξέχουσα σημασία και μερικές φορές κυριαρχούν τόσο στα ιστορικά βιβλία όσο και στις πρώτες σελίδες των ΜΜΕ. Έχουν σχηματίσει τα διεθνή συστήματα και έχουν προκαλέσει κοινωνικές αλλαγές. Έχουν εμπνεύσει τη λογοτεχνία, την τέχνη και τη μουσική, ενώ ταυτόχρονα είναι προϊόντα της κοινωνικής και οικονομικής εξέλιξης και αποτελούν επίσης απειλές προς τη συνεχή πρόοδο. Στα πρόσφατα έτη, κατέστη ακόμη δυνατόν να περιγραφεί πώς μία μη ελεγχόμενη πυρηνική αντιπαράθεση μπορεί να πυροδοτήσει μια οικολογική αλυσιδωτή αντίδραση που θα αφήσει ελάχιστα ίχνη ζωής επάνω στη Γη. 10
Διπλωματία: Θεωρία και Πράξη Εκδόσεις Τουρίκη, 2007 G.R. Berridge Ο σκοπός που επιδιώκεται με αυτή την έκδοση είναι να δοθεί στον κάθε ενδιαφερόμενο η ευκαιρία να κατανοήσει σε βάθος όλες τις πτυχές της διπλωματίας, Στο πρώτο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας εστιάζει στην τέχνη της διαπραγμάτευσης. Παρουσιάζει όλες τις τεχνικές που ακολουθούν τα ενδιαφέροντα μέρη από τη στιγμή που αποφασίζουν να καταφύγουν στην διαπραγμάτευση μέχρι την σύναψη της τελικής συμφωνίας. Στο δεύτερο μέρος εξετάζονται άλλες, ζωτικές για την άσκηση πολιτικής από κράτη, λειτουργίες της διπλωματίας, όπως η προώθηση των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ των κρατών, η συλλογή πληροφοριών, η προώθηση της εικόνας μιας χώρας στο εξωτερικό, η διαμεσολάβηση, οι προξενικές υπηρεσίες κ.α.κάθε ενδιαφερόμενο η ευκαιρία να κατανοήσει σε βάθος όλες τις πτυχές και τα μυστικά της διπλωματίας. Θεωρία και Αρχές του Πολέμου Εκδόσεις Τουρίκη, 2007 Ο Δυτικός Τρόπος του Πολέμου Victor Davis Hanson Στην πρωτοποριακή αυτή μελέτη ο Αμερικανός κλασικιστής Βίκτωρ Χάνσον χρησιμοποιεί για πρώτη φορά στην ιστοριογραφία τον όρο «δυτικός τρόπος πολέμου» και αποδεικνύει πως η φρικιαστική αυτή επιχείρηση αποτελούσε το ισότιμο παράλληλο της αρχαιολληνικής δημοκρατίας: το ζητούμενο και των δύο ήταν η άμεση και αδιαμφισβήτητη λύση μιας διαφοράς. Ο Βίκτωρ Χάνσον εξερευνά την πραγματικότητα του πολέμου, τα κίνητρα και το ήθος του πολεμιστή, τα όπλα του, τη φυσική κατάσταση και την ηλικία του, τις ενδεχόμενες πληγές του, το δέσιμο με τους συντρόφους του, κατευθείαν από τις πηγές, χωρίς δραματοποιήση. 11
Εισαγωγή στη Θεωρία του Πολέμου και της Στρατηγικής ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ, 2012 Μαυρόπουλος Παναγιώτης Ο συγγραφέας φιλοδοξεί όπως το πόνημά του αποτελέσει σημείο αναφοράς, του οποίου η μελέτη θα συμβάλει στην κατανόηση των βασικών εννοιών του πολέμου και της στρατηγικής, και του γενικότερου πλαισίου εντός του οποίου σχεδιάζονται και διεξάγονται. Το πλαίσιο αυτό μπορεί να αποτελέσει το υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα μπορούσε να οικοδομηθεί η μελλοντική γνώση που θα αποκτηθεί από τον ενδιαφερόμενο αναγνώστη. Ο αναγνώστης παραπέμπεται σε μια πληρώρα βιβλίων και άρθρων τα οποία αποτελούν το απαύγασμα της διεθνούς στρατιωτικής ανθολογίας, μέσω της μελέτης της οποίας του δίνεται η δυνατότητα να εμβαθύνει σε διάφορα θέματα της επιστήμης και τέχνης του πολέμου Θεωρία και Αρχές του Πολέμου 12
Αθήνα : Ποιότητα, 2004. Πόλεμος και Αλλαγή στη Διεθνή Πολιτική Gilpin, Robert Υποστηρίζοντας ότι η θεμελιώδης φύση των διεθνών σχέσεων δεν έχει αλλάξει ανά τους αιώνες, ο καθηγητής Gilpin χρησιμοποιεί την ιστορία, την κοινωνιολογία και την οικονομική θεωρία προκειμένου να εντοπίσει τις δυνάμεις που προκαλούν αλλαγή στη διεθνή τάξη. Η ανάλυση επικεντρώνεται στη διαφορετική μεγέθυνση της ισχύος στο διεθνές σύστημα και στο αποτέλεσμα που έχει αυτός ο διαφορετικός ρυθμός μεγέθυνσης. Όταν τα κράτη αναπτύξουν την ισχύ που θα τους επιτρέψει να αλλάξουν το σύστημα σύμφωνα με τα συμφέροντά τους, θα προσπαθήσουν να το κάνουν - είτε με το να αυξήσουν την οικονομική αποδοτικότητα και να μεγιστοποιήσουν το αμοιβαίο κέρδος, είτε με το να ανακατανείμουν πλούτο και ισχύ προς όφελός τους. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Ο Ρόλος του Πολέμου στη Νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία Howard, Michael Μια σύντομη όσο και περιεκτική μελέτη του εξελισσόμενου χαρακτήρα του πολέμου για τα προηγούμενα χίλια χρόνια, της επίδρασής του στην ιστορία της Ευρώπης και του αποτελέσματος των τεχνολογικών και κοινωνικών αλλαγών πάνω στον ίδιο τον πόλεμο. Αθήνα, Ποιότητα, 2000. 13
Modern Strategy Gray, Colin Το βιβλίο εξερευνά τη μόνιμη φύση και το συνεχώς μεταβαλλόμενο χαρακτήρα της στρατηγικής, υπό το φώς της συνολικής στρατηγικής εμπειρίας του εικοστού αιώνα, προσφέροντας την πιο περιεκτική επισκόπηση όλων των παραμέτρων της σύγχρονης στρατηγικής, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Oxford, Oxford University Press, 1999. Στρατηγική της Έμμεσης Προσεγγίσεως Hart, Liddell Basil Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η, Βάνιας,1995. Ένα κλασικό βιβλίο του 20ου αιώνα για τη στρατηγική. Πρόκειται για μια κλασσική μελέτη της στρατιωτικής στρατηγικής, που σκιαγραφεί επίσης και την ιστορία των αποφασιστικών πολέμων από τη μάχη του Μαραθώνα μέχρι τους Αραβοϊσραηλινούς πολέμους. Ο Λίντελλ Χάρτ επιμένει σε δύο πράγματα κυρίως, στον αιφνιδιασμό και τον ελιγμό. Η έμμεση στρατηγική βασίζεται στην πίστη του ότι ο πόλεμος και οι μάχες πρέπει να κερδίζονται γρήγορα, αποφασιστικά και με τις μικρότερες απώλειες. 14
Strategy: The Logic of War and Peace. Luttwak, Edward Η αντισυμβατική προσέγγιση του συγγραφέα εξετάζει την παράξενη λογική της στρατηγικής σε κάθε επίπεδο, από το τεχνικό μέχρι εκείνο της υψηλής στρατηγικής, αντλώντας από ένα ευρύτατο φάσμα παραδειγμάτων, για να αποδείξει την επίδρασή της στη στρατιωτική επιτυχία ή αποτυχία. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Cambridge, Harvard University Press, 2002. Military Strategy: A General Theory of Power Control Wylie, Joseph Ο Αμερικανός ναύαρχος Wylie επινόησε ένα νέο διανοητικό πλαίσιο και την ορολογία με τα οποία να κατανοούμε τη στρατηγική ως ένα μέσο ελέγχου. Επιπλέον προχώρησε στη σύνθεση των τεσσάρων θεωριών της στρατηγικής σε μια γενική θεωρία η οποία ισχύει και σήμερα όπως και πριν από σαράντα πέντε χρόνια που εκδόθηκε το βιβλίο για πρώτη φορά. Annapolis, Naval Institute Press, 1989. 15
Αθήνα, Τουρίκης, 2004. Οι Δημιουργοί της Σύγχρονης Στρατηγικής. Από το Μακιαβέλι στην Πυρηνική Εποχή Paret, Peter Το βιβλίο περιέχει δοκίμια, από ορισμένους από τους πιο εξέχοντες ακαδημαϊκούς, της στρατηγικής σκέψης των τελευταίων 500 ετών. Η ποικιλία των θεμάτων μας παρέχει μία ευρεία προοπτική στη θεωρία και την πρακτική του πολέμου από την Αναγέννηση μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Επιπλέον κάθε δοκίμιο θέτει το αντικείμενό του στο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος The Making of Strategy: Rulers, States, and War Bernstein, Alvin, Knox, MacGregor και Murray, Williamson (eds) Cambridge University Press, 1996. Μερικοί από τους πιο διακεκριμένους ακαδημαϊκούς στον τομέα των στρατηγικών σπουδών εξερευνούν την περίπλοκη διαμόρφωση της στρατηγικής. Το βιβλίο περιλαμβάνει οξυδερκείς παρατηρήσεις για τις πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές και οργανωτικές διαστάσεις των στρατηγικών αποφάσεων που εξετάζονται, σε περιπτώσεις που εκτείνονται σε δεκαεπτά κεφάλαια από τον Πελοποννησιακό πόλεμο μέχρι την πυρηνική πολιτική των ΗΠΑ του εικοστού αιώνα. 16
Εκδόσεις Τουρίκη, 2011 Επιστήμη και πολιτική της ισχύος Hans Morgenthau Ο συγγραφέας επιχειρεί μια σφαιρική προσέγγιση των βαθύτερων φιλοσοφικών, πολιτικών, κοινωνικών, επιστημονικών και ψυχολογικών παραγόντων που οδήγησαν στην κατάρρευση της παγκόσμιας ειρήνης στο τέλος του Μεσοπολέμου. Στόχος αυτού του βιβλίου, λέει ο ίδιος, είναι να ερμηνεύσει την αδυναμία της κοινωνίας μας να κατανοήσει και να ανταποκριθεί στα πολιτικά προβλήματα που θέτει η εποχή μας, ιδίως στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων. Η ανάλυση των γενικών αιτίων δείχνει ότι υπάρχει μια γενική σήψη στην πολιτική σκέψη του Δυτικού κόσμου. Η κεντρική θέση του συγγραφέα είναι ότι η θεοποίηση του ορθού λόγου, η ενσωματωμένη στο πρόγραμμα του ευρωπαϊκού πολιτικού φιλελευθερισμού, δεν αρκεί για να παγιώσει την ειρήνη στις διεθνείς σχέσεις. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Ιστορία, γεωγραφία και στρατηγική της ναυτικής ισχύος Ηλίας Ηλιόπουλος Λιβάνη, 2010 Η Ναυτική Ισχύς συνδέεται αρρήκτως με την Εθνική Ισχύ, την προστασία των εθνικών συμφερόντων και την επιτυχέστερη αντιμετώπιση του «διλήμματος ασφαλείας» ενός κράτους. Παρ ημίν, ο Ελληνικός Πολεμικός Στόλος υπήρξε το κύριο διαπραγματευτικό όπλο του Ελευθερίου Βενιζέλου, προκειμένου να γίνει η Ελλάς δεκτή στον συνασπισμό των ορθοδόξων εθνών της Χερσονήσου του Αίμου εναντίον της Οθωμανικής Τουρκίας κατά τον Πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, διασφαλίζοντας την Κυριαρχία των Θαλασσών στον χώρο του Αιγαίου. Η δημιουργία πολεμικού στόλου υπήρξε, ιστορικά, συντελεστής εθνικής αυτοσυνειδησίας. Το Πολεμικό Ναυτικό διαδραμάτισε, π.χ., σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη της αμερικανικής εθνικής συνειδήσεως και διαμόρφωσε ένα έθνος. 17
Έκφραση Πολιτισμού, 2010 Η Ευρώπη της άμυνας Ιωάννης Παρίσης Μια επιτομή όλων των θεμάτων που αναφέρονται στην ΕΠΑΑ με όλες τις τελευταίες αποφάσεις και φυσικά τις προβλέψεις της νέας Συνθήκης της Ένωσης. Εξετάζεται και αναλύεται το όλο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής της ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας καθώς και οι στόχοι και επιδιώξεις για το μέλλον. Μέσα από τις εξειδικευμένες θεματικές που αναπτύσσονται, παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο και οι αποστολές της ΕΠΑΑ, η Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφάλειας, η ανάπτυξη των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων, ο μηχανισμός, τα όργανα και οι διαδικασίες διαχείρισης κρίσεων σύμφωνα με τις πλέον πρόσφατες αποφάσεις, οι ευρωπαϊκές πολυεθνικές δυνάμεις και οι επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων που έχουν αναληφθεί ή είναι σε εξέλιξη, οι σχέσεις με το ΝΑΤΟ και με τον ΟΗΕ, καθώς και η μεσογειακή διάσταση της ΕΠΑΑ. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος Παράγοντες ισχύος στο διεθνές σύστημα Ιωάννης Παρίσης Ινφογνώμων Εκδόσεις, 2011 Τι είναι ισχύς; Ποια είναι η έννοια και η φύση της ισχύος; Γιατί τα κράτη, και κυρίως οι μεγάλες δυνάμεις, επιθυμούν την απόκτηση ισχύος; Πόση είναι η απαιτούμενη ισχύς; Με ποιους τρόπους επιδιώκεται η απόκτηση της ισχύος; Ποια είναι τα αντικειμενικά στοιχεία της ισχύος; Ποια είναι τα μη ορατά στοιχεία της ισχύος; Πώς η ισχύς επηρεάζει τις διακρατικές σχέσεις; Ποια η σχέση της ισχύος με τον πόλεμο; Πώς μετράται η ισχύς; Στην εργασία αυτή επιδιώκεται να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, μέσα από την ανάλυση και την παρουσίαση των στοιχείων που συνθέτουν το εννοιολογικό υπόβαθρο και τις διακρίσεις της ισχύος, της έννοιας κύριων όρων που συνδέονται με την ισχύ, και των παραγόντων, κατά κατηγορία, που υπεισέρχονται στην απόκτηση και διαμόρφωσή της 18
Λιβάνη, 2013 Η καθ ημάς θάλασσα Ιωάννης Παρίσης Στο βιβλίο αυτό επιχειρείται μία γεωστρατηγική ανάλυση και αξιολόγηση της μεσογειακού περιβάλλοντος με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων για την κατανόηση ή ακόμη και την εκτίμηση του τρόπου που σε κάθε περίπτωση ενήργησαν ή αναμένεται να ενεργήσουν οι διάφοροι γεωστρατηγικοί δρώντες. Ένας μεγάλος αριθμός έγχρωμων χαρτών, διαγραμμάτων και πινάκων που ακολουθούν το κείμενο, βοηθούν τον αναγνώστη στην πληρέστερη κατανόηση των στοιχείων που παρατίθενται. Είναι ευνόητο ότι ελήφθησαν υπόψη όλα τα νέα στοιχεία, πληροφορίες, γεγονότα, μεταβολές ισχύος, γεωπολιτικές ανατροπές, απειλές και προκλήσεις που έχουν ανακύψει και έχουν δημιουργήσει νέες συνθήκες στο στρατηγικό περιβάλλον της Μεσογείου. Στρατηγική, Πολιτική και Συγκρούσεις, Παράγοντες Ισχύος 19
Ντάντο. Έτσι Νικήσαμε στον Πόλεμο του Γιόμ Κιππούρ Bartov, Chanoch Η βιογραφία του αρχηγού των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων κατά τον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1973. Το βιβλίο παρέχει εξαιρετικά στοιχεία για τις συνθήκες που οδήγησαν στο στρατηγικό αιφνιδιασμό του Ισραήλ, τη διεύθυνση ενός συγχρόνου πολέμου από το ανώτατο στρατιωτικό επίπεδο και τις πολιτικοστρατιωτικές σχέσεις. Εκστρατείες Επιχειρησιακή Τέχνη Αθήνα, Ίστωρ, 1985. Defeat Into Victory: Battling Japan in Burma and India, 1942-1945 Slim, William Τα απομνημονεύματα ίσως του πιο ικανού αλλά και λιγότερου γνωστού, Βρετανού στρατηγού στο Β ΠΠ, από τον πόλεμο εναντίον της Ιαπωνίας στην Ινδία και τη Βιρμανία. Το βιβλίο, γραμμένο με χιούμορ και χωρίς διάθεση αυτοπροβολής του συγγραφέα, προσφέρει χρήσιμα διδάγματα για τις διακλαδικές επιχειρήσεις και για τη σύγχρονη εποχή. Cooper Square Press, 2000. 20
Newport, Naval War College Press, 2009. Joint Operational Warfare. Theory and Practice Vego, Milan Πρόκειται για ένα ογκώδες βιβλίο 1500 σελίδων που συνοδεύεται και από CD, από έναν συγγραφέα που είναι καθηγητής των Διακλαδικών Επιχειρήσεων (Joint Military Operations) στη Ναυτική Σχολή Πολέμου των ΗΠΑ (Naval War College), το οποίο χρησιμοποιείται ως σχολικό βιβλίο για τη διδασκαλία αυτού του αντικειμένου. Το βιβλίο περιλαμβάνει 14 κεφάλαια και 7 παραρτήματα όπου αναλύονται λεπτομερώς τα πάντα για το επιχειρησιακό επίπεδο του πολέμου και για την επιχειρησιακή (διακλαδική) σχεδίαση. Εννοείται ότι είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο για διδασκαλία των θεμάτων που διαπραγματεύεται και το μοναδικό αυτού του είδους που διατίθεται στο εμπόριο. Εκστρατείες Επιχειρησιακή Τέχνη Επτάλοφος, 2007 Το Ύψωμα 731 Αντγος Γεώργιος Ν. Τζουβάλας Η μεγάλη Επική Μάχη των Ελλήνων την Άνοιξη του 1941 Γνωστή σε όλους τους Νεοέλληνες είναι η (η σχετικά πρόσφατη) Πολεμική Εποποιία των ετών 1940-1941,όταν οι Έλληνες αντιστάθηκαν στην εισβολή των Ιταλών στην αρχή και των Γερμανών, στην συνέχεια,στα βουνά της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Ενδιαφέρον ιστορικό και συνάμα διδακτικό για τις αρετές που φανέρωσαν οι παππούδες και οι πατέρες μας έχουν για όλους μας τα πολλά περιστατικά μαχών. Παρουσιάζεται εκτενώς και με την καλύτερη δυνατή ανάλυση η μεγάλη σύγκρουση της Ανοίξεως του 1941 γύρω από το θρυλικό πλέον Ύψωμα 731.Πλήθος χαρτών βοηθά τον αναγνώστη,ακόμη και αυτόν που αγνοεί την πορεία των λοιπών μαχών του έπους του 40,να σχηματίσει μία πλήρη εικόνα των πολεμικών ελληνοϊταλικών συγκρούσεων στο ύψωμα 731. 21
Οι πόλεμοι των αρχαίων Ελλήνων Ενάλιος, 2005 Victor Davis Hanson Ο Βίκτορ Ντέιβιντ Χάνσον, καλύπτει μια χιλιετία ελληνικών πολέμων, από την εμφάνιση της ελληνικής πόλεως- κράτους μέχρι την άνοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τις κατακτήσεις του και τον εξελληνισμό του βαρβαρικού κόσμου. Από τους Μεσσηνιακούς πολέμους, τη μάχη στο Ληλάντιο Πεδίο, τη μάχη της Υσίας, τη μάχη των Δεσμών, την επανάσταση των Ιώνων, τη μάχη της Σήπειας, τις μάχες του Μαραθώνα και των Θερμοπυλών, τη ναυμαχία της Σαλαμίνας, τις μάχες των Πλαταιών και της Μυκάλης, τη μάχη της Κορώνειας, φθάνει μέχρι τον αδελφοκτόνο Πελοποννησιακό Πόλεμο για να καταλήξει στην εκστρατεία και στις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι τις Ινδίες, ισχυριζόμενος πως ό,τι γνωρίζει η Δύση από την τέχνη του πολέμου, το έχει πάρει από τους Έλληνες. Εκστρατείες Επιχειρησιακή Τέχνη Ο πόλεμος όπως τον γνώρισα George Smith Patton Eurobooks, 2009 Ο George Smith Patton, υπήρξε ίσως ο διασημότερος διοικητής των συμμάχων στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Με ειδικότητα στη διοίκηση τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων μονάδων, εκκεντρικός, παρορμητικός και ατρόμητος στη μάχη, ενέπνεε τρόμο στους αντιπάλους του και σεβασμό στους συμμάχους του. Στο βιβλίο εξιστορεί την δράση του κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.Το βιβλίο ολοκληρώθηκε λίγους μήνες πριν από τον θανατό του σε τροχαίο δυστύχημα τον Δεκέμβριο του 1945. Συχνά ήταν αδίστακτος στις μεθόδους του και καυστικός στις κρίσεις του.ο Πάττον έγραφε όπως μιλούσε, συχνά ενώ ακόμη κατεχόταν από τα συναισθήματα της μάχης και ο κονιορτός ήταν πάνω του. 22
Αναμνήσεις ενός στρατιώτη Χιωτέλλη, 2006 Χάιντς Γκουντέριαν Έστε μεγαλοπράγμονες, όχι μικροπράγμονες αυτή ήταν η προτροπή που επαναλάμβανε προς τους στρατιώτες των τεθωρακισμένων, τους αξιωματικούς του, ακόμη και προς τους ανωτέρους του. Το έργο του διαπνέεται από αυτήν την ιδέα και συναρπάζει τον αναγνώστη, μολονότι ο γρήγορος Χάιντς απέφευγε συνειδητά την επίδειξη και την προβολή. Ακριβώς γι αυτό οι πολυάριθμες δραματικές σελίδες του προκαλούν τόσο μεγάλη εντύπωση. Γιατί καθαιρέθηκε τρεις φορές κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, ο ιδιόρρυθμος αυτός γνώστης της τακτικής, γίνεται κατανοητό, όταν διαβάζουμε τα απομνημονεύματά του. Σφραγίδα της δράσης του πλέον γνωστού διοικητή τεθωρακισμένων του Β Π. Π., μετά τον Ρόμελ, υπήρξε η ανεξαρτησία αντιγραφειοκράτη αξιωματικού, η ατσάλινη θέληση και η παράτολμη ιδιοσυγκρασία. Εκστρατείες Επιχειρησιακή Τέχνη 23
Westport, Greenwood Press, 1993. Joint Military Operations: A Short History Beaumont, Roger Αυτό το σύντομο βιβλίο είναι από τις ελάχιστες προσπάθειες διεθνώς να εξετασθεί το φαινόμενο της διακλαδικότητας. Θίγοντας τις πολιτικές, στρατηγικές και επιχειρησιακές διαστάσεις, αυτή η εξερεύνηση εκτείνεται από την αρχαία Ελλάδα μέχρι την Καταιγίδα της Ερήμου, εστιάζοντας όμως κυρίως στις επιχειρήσεις μετά τον Α ΠΠ. Τα θέματα στα οποία επιμένει ο συγγραφέας είναι η ενότητα της διοικήσεως, ο ανταγωνισμός των κλάδων, η τριβή, το δόγμα, η εκπαίδευση, ο ρόλος της ηγεσίας και όλα αυτά για να υποστηρίξουν την κεντρική του ιδέα: επιτυχείς διακλαδικές επιχειρήσεις έχουν διεξαχθεί πολλές φορές στο παρελθόν, πολλές χώρες όμως μαθαίνουν αυτά τα διδάγματα με τον πιο επώδυνο τρόπο. Τα Συστατικά Στοιχεία της Διακλαδικής Δύναμης Cyber War: The Next Threat to National Security and What to Do About It Clarke, Richard και Knake, Robert ECCO Press, 2010 Το βιβλίο αποτελεί εισαγωγή στο νέο είδος πολέμου, τον κυβερνοπόλεμο και είναι μια έξοχη μελέτη για τις επιπτώσεις του στο πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό πεδίο, που κανείς πλέον δεν μπορεί να αγνοήσει. Οι συγγραφείς εξηγούν τις αρχές λειτουργίας του διαδικτύου και πως μπορεί να εκμεταλλευτεί κάποιος αυτή την τεχνολογία για να εξαπολύσει κυβερνοεπιθέσεις. Επιπλέον προσφέρουν παραδείγματα για το πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεξάρτητες επιχειρήσεις στον κυβερνοχώρο για στρατιωτικούς σκοπούς, από τη συλλογή πληροφοριών μέχρι την καταστροφή στόχων όπως δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και εγκαταστάσεις εφοδιασμού καυσίμων. 24
Αθήνα, Κέδρος, 2010. Το Πρόσωπο της Μάχης : Μια μελέτη των Μαχών του Αζενκούρ, του Βατερλώ και του Σομ Keegan, John Ο διάσημος ιστορικός, που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο εξετάζονται οι μάχες, εξερευνά το τι είναι στην πραγματικότητα το πεδίο της μάχης. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τρείς μάχες, του Αζινκούρ, του Βατερλώ και του Σόμ, για να δώσει μια ρεαλιστική εικόνα του πολέμου μέσα από τα μάτια του απλού στρατιώτη της πρώτης γραμμής. Τα Συστατικά Στοιχεία της Διακλαδικής Δύναμης Τα Βαλκάνια Mazower, Mark Αθήνα : Εκδόσεις Πατάκη, 2002. Στην εξαιρετικά πρωτότυπη αυτή ιστορία του ο Μαρκ Μαζάουερ, από τους εξέχοντες Βρετανούς ιστορικούς, διαλύει τα τρέχοντα κλισέ της Δύσης για τα Βαλκάνια και, αντί να αναπαράγει τα στερεότυπά της, περιγράφει με ζωηρότητα πώς τα βουνά, οι αυτοκρατορίες και οι θρησκείες διαμόρφωσαν τη ζωή των κατοίκων της περιοχής. Γέφυρα ανάμεσα στην Ευρώπη και στην Ασία, τα Βαλκάνια εκτέθηκαν στις διαρκείς επιδρομές νομαδικών λαών μέσα στους αιώνες. Οι οροσειρές έκαναν την καλλιέργεια της γης δύσκολη και τον πολιτικό έλεγχο σχεδόν αδύνατο, ενώ έδωσαν τη δυνατότητα σε μικρές κοινότητες να ζουν η μία πλάι στην άλλη ως τα τέλη του εικοστού αιώνα. 25
Οι Τούρκοι και Eμείς Αθήνα : Φυτράκη, 1988. Θεοδωρόπουλος, Βύρων Ο πρέσβυς Βύρων Θεοδωρόπουλος, που επί πολλά χρόνια υπηρέτησε στην Τουρκία και χειρίστηκε τα τουρκικά θέματα στο Υπουργείο Εξωτερικών, πραγματεύεται το σύνολο των σχέσεών μας με την Τουρκία. Σε ένα πρώτο μέρος εξετάζει την ιστορική πορεία των σχέσεων του Ελληνισμού με τους Τούρκους από τότε που έκαναν την πρώτη εμφάνισή τους στην ιστορία μας. Στο δεύτερο μέρος εξετάζει τη σημερινή Τουρκία, την εσωτερική και εξωτερική της πολιτική, το στρατό, την οικονομία, την κοινωνία της. Στο τρίτο μέρος επιχειρεί μια γενική θεώρηση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων σήμερα Τα Συστατικά Στοιχεία της Διακλαδικής Δύναμης 26
Αθήνα : Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2005. Ιστορία των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων 1453-2005 Βερέμης, Θάνος Ο Θάνος Βερέμης οργανώνει στον εύχρηστο αυτόν τόμο ένα τεράστιο υλικό και καταφέρνει να το παρουσιάσει με τον πιο εύληπτο και ενδιαφέροντα τρόπο στον αναγνώστη. H δυσκολία που παρουσιάζει η πραγμάτευση της ιστορίας των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν είναι διαφορετική από τη δυσκολία που παρουσιάζει η πολιτική διαχείρισή τους. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι σε μεγάλο βαθμό η ιστορία της ίδιας μας της ταυτότητας. Κατανόηση του Περιβάλλοντος και των Άλλων Η Σύγκρουση των Πολιτισμών και ο Ανασχηματισμός της Παγκόσμιας Τάξης Huntington, Samuel Αθήνα, Τερζόπουλος, 1999. Ο συγγραφέας, με το βιβλίο αυτό που προκάλεσε πολλές διαμάχες, αναλύει τους πολιτισμούς και εξηγεί πώς δημιουργούνται, εξελίσσονται, συγκρούονται με άλλους πολιτισμούς και παρακμάζουν. Ο συγγραφέας παρουσίασε την άποψή του για τη δομή της παγκόσμιας τάξης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. 27
Αθήνα : Παπαζήσης, 2002. Τι Πήγε Στραβά; Δυτική Επιρροή και Μεσανατολική Αντίδραση Lewis, Bernard Πρόκειται για το τελευταίο βιβλίο του Bernard Lewis, δια του οποίου ο επιφανής Άγγλος ισλαμολόγος επιχειρεί να εντοπίσει και να ερμηνεύσει όλες εκείνες τις αιτίες, τις συγκυρίες και τις σχέσεις που οδήγησαν στην παρακμή του ισλαμικού κόσμου, και στην οικονομική, πολιτική και πολιτισμική υπαγωγή του στους δυτικούς, άπιστους και βάρβαρους σε εκείνους τους ίδιους, βάρβαρους τους οποίους οι μουσουλμάνοι, επί αιώνες, αντιμετώπιζαν με αλαζονική υπερηφάνεια, προκατάληψη και περιφρόνηση, και από τους οποίους θεωρούσαν ότι δεν είχαν να αποκομίσουν τίποτα περισσότερο από πρώτες ύλες και δούλους. Κατανόηση του Περιβάλλοντος και των Άλλων Η ιστορία των σταυροφοριών (3 τόμοι) Στήβεν Ράνσιμαν Γκοβόστης, 2006 Oι σταυροφορίες βρίσκονται στο επίκεντρο της Μεσαιωνικής Ιστορίας είτε τις θεωρούμε τη συγκλονιστικότερη και κατ εξοχήν ρομαντική χριστιανική περιπέτεια είτε την τελευταία από τις βαρβαρικές επιδρομές. Πριν αρχίσουν οι σταυροφορίες, το κέντρο του πολιτισμού μας βρισκόταν στο Βυζάντιο και στις χώρες του Αραβικού Χαλιφάτου. Πριν σβήσουν, η ηγεμονία του πολιτισμού είχε περάσει στη Δυτική Ευρώπη. Από τη μεταβίβαση αυτή γεννήθηκε η νεότερη Ιστορία. Για να καταλάβουμε ξεκάθαρα όμως αυτό το ζήτημα, πρέπει να κατανοήσουμε όχι μόνο τις εκάστοτε συνθήκες στη Δυτική Ευρώπη που οδήγησαν στη σταυροφορική παρόρμηση, αλλά τις περιστάσεις στην Ανατολή που άνοιξαν το δρόμο στους Σταυροφόρους και ευνόησαν την προέλαση και την αποχώρησή τους. 28
Ψυχογιός, 2007 Η πολιτική ιδεολογία της βυζαντινής αυτοκρατορίας Ελένη Γλύκατζη - Αρβελέρ Το Βυζάντιο είναι ταυτόχρονα μια πόλη και μια αυτοκρατορία. Η περίεργη τύχη τής άλλοτε ταπεινής πόλης του Βοσπόρου δημιούργησε γρήγορα το θρύλο. Το Βυζάντιο-Κωνσταντινούπολη, προορισμένο να γίνει η έδρα της πρώτης χριστιανικής αυτοκρατορίας, θεωρήθηκε εξαρχής έργο θείας έμπνευσης [...] και η ίδρυση της πόλης που διάλεξε ο Θεός θεωρήθηκε ότι συμβόλιζε και την ίδρυση της χριστιανικής αυτοκρατορίας. Η χριστιανική ιστοριογραφία δημιούργησε το θρύλο της ιερής πόλης της Κωνσταντινούπολης σαν απάντηση θα έλεγε κανείς στον ειδωλολατρικό θρύλο για την ίδρυση της Ρώμης [...] Έτσι με την Κωνσταντινούπολη ένας νέος κόσμος μπαίνει στην Ιστορία... Κατανόηση του Περιβάλλοντος και των Άλλων Ο μαύρος κύκνος. Ο αντίκτυπος του εξαιρετικά απρόβλεπτου Nassim Nicholas Taleb Φερενίκη, 2010 Πρόκειται για μία ανάλυση του ρόλου της αβεβαιότητας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών αγορών και την τυφλότητα της οικονομικής επιστήμης ως προς το ενδεχόμενο οικονομικής κατάρρευσης. Στην πρώτη έκδοση του βιβλίου, που κυκλοφόρησε στις Η.Π.Α. το 2007, ο πολυπράγμων επιχειρηματίας, trader και καθηγητής Πανεπιστημίου, ουσιαστικά διείδε και εξήγησε την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008, ένα χρόνο πριν αυτή συμβεί. Στη δεύτερη, εμπλουτισμένη έκδοση, η οποία κυκλοφορεί τώρα στα Ελληνικά, ο συγγραφέας προσέθεσε ένα επιλογικό δοκίμιο 73 σελίδων, με τίτλο «Στιβαρά και Εύθραυστα», όπου αναφέρεται διεξοδικά στην κρίση. 29
Αθήνα, Τουρίκης, 2001. Η Διοίκηση στον Πόλεμο Creveld, Martin van Το βιβλίο περιγράφει την ιστορία της διοικήσεως στον πόλεμο από την αρχαία εποχή μέχρι το Βιετνάμ. Ταυτόχρονα συνδέει την ιστορία με τους κύριους παράγοντες, τεχνολογικούς, πολιτισμικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς κλπ που επηρέασαν τον τρόπο με τον οποίο εξασκείται η διοίκηση στον πόλεμο. Στο τελευταίο κεφάλαιο περιέχει μία σύνοψη για το τι σημαίνει η διοίκηση στον πόλεμο. Επιπλέον στο βιβλίο μπορεί κάποιος να βρεί μία πλήρη βιβλιογραφία για το αντικείμενο της διοικήσεως. Ανώτατη Διοίκηση Ηγεσία Supreme Command: Soldiers, Statesmen and Leadership in Wartime Cohen, Eliot New York, Free Press, 2002. Ο συγγραφέας εξετάζει τη σχέση μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών σε περίοδο πολέμου και σε δημοκρατικά καθεστώτα. Ερευνώντας τις περιπτώσεις του Λίνκολν, του Κλεμανσώ, του Τσώρτσιλ και του Μπεν Γκουριόν καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι μεγάλοι πολιτικοί ηγέτες αναδείχτηκαν επειδή ήταν πρόθυμοι να υπεισέλθουν σε υποθέσεις που παραδοσιακά θεωρούνται καθαρά στρατιωτικές. 30
Αθήνα, Ποιότητα, 2003. Η Ιδιοφυής Στρατηγική του Μεγάλου Αλεξάνδρου Fuller, John Frederick Charles Ο Fuller δεν έγραψε βιογραφία του Μ. Αλεξάνδρου αλλά μία ανάλυση της πολιτικής και της στρατηγικής του. Όταν δίδασκε στη Σχολή Πολέμου, χρησιμοποιούσε πάντα παραδείγματα από την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου για να αντλήσει διδάγματα. Υποστήριζε δε πως αν οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί ασχολούνταν με την ιστορία της Ελλάδας του 4ου αιώνα π.χ., θα απέφευγαν τα κολοσσιαία λάθη τους. Ανώτατη Διοίκηση Ηγεσία The Mask of Command Keegan, John London: Penguin, 1988. Ο γνωστός ιστορικός στο βιβλίο του αυτό εξετάζει τέσσερις ηγετικές μορφές της ιστορίας, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Γουέλιγτον, τον Γκράντ και τον Χίτλερ και αναλύει τις ιδιοσυγκρασίες τους για να συμπεράνει τι ήταν εκείνο που τους έκανε μοναδικούς και τόσο επιτυχημένους στην εποχή τους. Ερμηνεύει αρχικά την ηγεσία ως την εκδήλωση της πολιτιστικής ανάγκης για κατάκτηση. Το κλασσικό παράδειγμα αυτής της περίπτωσης είναι ο ηρωικός ηγέτης, που προσωποποιείται με τον Αλέξανδρο. Στη συνέχεια το γραφειοκρατικό κράτος, η δημοκρατία, η τεχνολογία κλπ απορρόφησαν τον ηρωικό ηγέτη. Ο Γουέλιγτον ήταν αντιήρωας ενώ ο Γκράντ το πρότυπο της μη ηρωικής ηγεσίας. Ο 20ος αιώνας επανέφερε την ηρωική αρχή, αλλά αυτή εκδηλώθηκε στο πρόσωπο του λάθος ανθρώπου, του Χίτλερ. 31
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο θρυλικός γέρος του Μοριά Καλέντης, 2003 Γιάννης Αθ. Μαρρές Μέσα από την πλούσια ηρωική συλλογή της Επανάστασης του 21, καμία ίσως φιγούρα δεν είναι τόσο άμεσα και απόλυτα συνυφασμένη με την έννοια του Αγώνα και του Ελληνισμού -στη μνήμη και τη συνείδηση καθενός από μας- όσο του Κολοκοτρώνη. Η λεβεντιά και η γενναιότητα του Γέρου του Μοριά με τις απαράμιλλες στρατηγικές του ικανότητες, παντρεμένα με μια αγνή ανθρωπιά κι έναν υστερόβουλο πατριωτισμό -και κοντά σ αυτά, τα θλιβερά γεγονότα της δίκης και καταδίκης του και το γενικό ιστορικό πλαίσιο της εποχής- σμιλεύονται με τρόπο γλαφυρό, ζεστό κι ανθρώπινο από τη λαϊκή πένα του συγγραφέα Γιάννη Μαρρέ, εκφράζοντας μια φιλοπάτριδα διάθεση απότισης φόρου τιμής στον αγωνιστή μάλλον παρά μια τυπική απόπειρα ψυχρής ιστορικής καταγραφής. Ανώτατη Διοίκηση Ηγεσία 15 Stars: Eisenhower, MacArthur, Marshall: Three Generals Who Saved the American Century Stanley Weintraub NAL Trade, 2008 In the closing days of World War II, America looked up to three five-star generals as its greatest heroes. George C. Marshall, Dwight D. Eisenhower, and Douglas MacArthur personified victory, from the Pentagon to Normandy to the Far East. Fifteen Stars presents the intertwined lives of these three great men against the sweeping background of six unforgettable decades, from two world wars to the Cold War. It is history at its most dramatic yet most personal -- a triumph for Stanley Weintraub, our preeminent military historian. 32
Αθήνα, Τουρίκης, 2001. Επιμελητεία και Πόλεμος. Η Διοικητική Μέριμνα από τον Βαλλενστάιν στον Πάττον Creveld, Martin van Εξετάζοντας 4 αιώνες στρατιωτικής ιστορίας, ο διαπρεπής ιστορικός επισημαίνει καθαρά τους λόγους για τους οποίους είναι σε ισχύ το ρητό «οι ερασιτέχνες μελετούν την τακτική ενώ οι επαγγελματίες μελετούν τη Διοικητική Μέριμνα». Τα περισσότερα αποτελέσματα του πεδίου της μάχης δεν θα ήταν δυνατά χωρίς την κατάλληλη οργάνωση και τη διάθεση των απαραίτητων πόρων. Διοικητική Μέριμνα Moving Mountains: Lessons in Leadership and Logistics from the Gulf War, William G. Pagonis, Boston Harvard Business School Press, 1992. Τα απομνημονεύματα του επικεφαλής της διοικητικής μέριμνας του αμερικανικού στρατού στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου και η άποψή του για την ηγεσία του προσωπικού υποστηρίξεως. Παρότι είναι προσωπική αφήγηση, θέτει τις απαιτήσεις διοικητικής μέριμνας του αμερικανικού στρατού στο ευρύτερο πλαίσιο της εκστρατείας. 33
Τα Ελληνικά Στρατεύματα του 1821. (Οργάνωση, Ηγεσία, Τακτική, Ήθη, Ψυχολογία) Βακαλόπουλος, Απόστολος Πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη και συνθετική εργασία για τα θέματα των ατάκτων ελληνικών στρατευμάτων που διαπραγματεύεται, από την έκρηξη της Επανάστασης μέχρι το άδοξο τέλος της διάλυσης των ατάκτων επί Αντιβασιλείας. Στρατιωτική Ιστορία Θεσσαλονίκη, Βάνιας, 1991. Η Ιστορία του Εθνικού Διχασμού. Κατά την Αρθρογραφία του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Ιωάννου Μεταξά Βενιζέλος, Ελευθέριος και Μεταξάς Ιωάννης Θεσσαλονίκη, Κυρομάνος, 2007. Στις 11 Οκτωβρίου 1934 ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ευρισκόμενος στα Χανιά, εγκαινίασε μια σειρά άρθρων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα σχετικά με τον Εθνικό Διχασμό του 1915. Έπειτα από δύο ημέρες, στις 13 Οκτωβρίου, εγκαινίασε την δική του σειρά ο Ιωάννης Μεταξάς για το ίδιο θέμα στην εφημερίδα Καθημερινή. Έκτοτε οι δύο άνδρες συνέχισαν την αρθρογραφία τους επί μήνες, έως ότου ο πρώτος συμπλήρωσε 37 άρθρα και ο δεύτερος 70 άρθρα. 34
Κρήτη. Η Μάχη και η Αντίσταση Beevor, Antony Μια έξοχη περιγραφή της Μάχης της Κρήτης από έναν εξαιρετικό ιστορικό αφηγητή. Ο Μπίβορ καλύπτει την εκστρατεία στο στρατηγικό, επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο και επιπλέον αναφέρεται και στις γερμανικές επιχειρήσεις κατοχής. Στρατιωτική Ιστορία Αθήνα, Γκοβόστης, 2004. Η Ελληνική Στρατηγική στη Μικρά Ασία 1919-1922 Τσιριγώτης, Διονύσιος Αθήνα : Ποιότητα, 2010. Το βιβλίο διερευνά και ερμηνεύει τα κύρια αίτια της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922. Μεταξύ άλλων, τις γενεσιουργές αιτίες του μικρασιατικού εγχειρήματος, τα κίνητρα της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και τα μείζονα σφάλματα στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή της υψηλής στρατηγικής της Ελλάδας. Τα ζητήματα αυτά εξετάζονται υπό το πρίσμα τόσο των διεθνών εξελίξεων όσο και των εσωτερικών πολιτικών αλλαγών που οδήγησαν στην αποχώρηση του Βενιζέλου και στον εσωτερικό διχασμό. Το κεντρικό ερώτημα του βιβλίου είναι εάν και σε ποιο βαθμό η ελληνική υψηλή στρατηγική ήταν ορθολογική στο ιστορικό και γεωπολιτικό πλαίσιο της εποχής, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της στρατηγικής των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. 35
Καλέντης, 2003 Σαραντάπορο, Κιλκίς, Λαχανάς. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913. Οι πρώτες μας νίκες Γαβριήλ Ν. Συντομόρος Το συγγραφικό πόνημα «Σαραντάπορο, Κιλκίς, Λαχανάς οι πρώτες μας νίκες» έχει ως κεντρικό του θέμα την περιγραφή των ως άνω μαχών οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των βαλκανικών πολέμων 1912-1913. Στο έργο κατ αρχήν εκτίθενται εν συντομία οι όποιες διπλωματικές διαβουλεύσεις οδήγησαν στην σύμπηξη της συμμαχίας μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας, Σερβίας και Μαυροβουνίου. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναδύονται άκρως ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες αλλά και άγνωστα στο ευρύ κοινό ιστορικά ή άλλα στοιχεία που σχετίζονται με τις παραπάνω μάχες. Στρατιωτική Ιστορία Λοιπόν, έχουμε πόλεμο! Βασίλειος Νικόλτσιος, Γεώργιος Σκαλτσογιάννης, Βασίλειος Αναστασόπουλος Εκδόσεις Λόγος και Εικόνα, 2010 Στο βιβλίο, που έχει τη μορφή λευκώματος, παρουσιάζεται ο ελληνοϊταλικός πόλεμος μέσα από κείμενα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό για το Έπος του 1940. Επίσης, παρουσιάζονται οι στολές, τα όπλα και τα κειμήλια των αντιμαχομένων για πρώτη φορά σε τόσο μεγάλη έκταση. 36
ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 2013 Ένας πιστός και φιλότιμος στρατιώτης. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΤΑΝΩΤΑΣ, ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ (1888-1965) Χρήστος Νοταρίδης Πρόκειται για την βιογραφία του Στρατηγού Γεωργίου Στανωτά, ο οποίος περνώντας «δια πυρός και σιδήρου» έθεσε την προσωπική του σφραγίδα στην σύγχρονη ιστορία, Συμμετείχε στους Βαλκανικούς πολέμους, διακρίθηκε στην Μικρασιατική Εκστρατεία, συνέβαλε στην έκβαση του Κινήματος του 1935, ηγήθηκε της Μεραρχίας Ιππικού στο Έπος του πολέμου 1940-41, έδρασε στη Μέση Ανατολή το 1943-44 και στην αδελφοκτόνο σύρραξη του 1946-49. Περιλαμβάνεται πρωτότυπο αρχειακό υλικό (έγγραφα- φωτογραφίεςχάρτες), αποκαλύπτονται άγνωστες πτυχές της πρόσφατης ιστορίας και εκτίθεται το δραματικό σκηνικό των γεγονότων. Στρατιωτική Ιστορία Η ιστορία ενός στρατιώτη (1918-1922) Χρήστος Καραγιάννης Κέδρος, 2013 Αναρίθμητα είναι τα προσωπικά ημερολόγια και οι αναμνήσεις πρωταγωνιστών και αφανών πολεμιστών της περιόδου 1918-1922, Δεν έχουμε άμεσες μαρτυρίες για το σύνολο εκείνων των αγώνων. Λείπουν οι περιγραφές όλης εκείνης της περιόδου από τον ίδιο στρατευμένο. Λείπουν οι λεπτομέρειες της καθημερινότητας των στρατοπέδων, των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων, οι οποίες πάντως καθόρισαν εκείνο το παρόν, αλλά και το μέλλον του τόπου. Μοναδική εξαίρεση -ως σήμερα- το Ημερολόγιο του Χρήστου Καραγιάννη. Η επιλογή ήταν να εξασφαλίσει τη ροή της αφήγησης, να διευκρινήσει σε υποσημειώσεις ουσιώδεις λεπτομέρειες της εποχής, να επιβεβαιώσει τα γεγονότα χάρη στον Γιάννη Σκαρίμπα, που έλαβε μέρος στο Μακεδονικό μέτωπο (1918). 37
Ξυράφι, 2012 Το ημερολόγιο του Εύζωνα. Πολεμικό αρχείο 1919-1921 Χρήστος Δ. Αλεξόπουλος Τον Οκτώβριο του 1917 ξέσπασε στη Ρωσία η μπολσεβικική επανάσταση. Oι χώρες της ΑΝΤΑΝΤ, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έστειλαν δυνάμεις προς βοήθεια του τσαρικού καθεστώτος. Στο Ημερολόγιο περιγράφονται τα βιώματα του Χρήστου Δ. Αλεξόπουλου. Το αληθινό πρόσωπο του πολέμου μέσα από το ημερολόγιο. Η ειλικρινής περιγραφή των γεγονότων στις σελίδες του ημερολογίου φανερώνουν το αληθινό πρόσωπο του πολέμου. Κύριο χαρακτηριστικό του είναι οι ταλαιπωρίες, κακουχίες και η πείνα. Συνέπεια αυτών είναι η έντονη καλλιέργεια του ενστίκτου επιβίωσης των στρατιωτών. Στα πλαίσια αυτά επινοούνται διάφορα τεχνάσματα προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι αντίξοες και σκληρές συνθήκες του πολέμου. Στρατιωτική Ιστορία Σύντομη ιστορία του Βυζαντίου John Julius Norwich Γκοβόστης, 1999 Το Βυζάντιο ήταν μια απολυταρχία το κυβερνούσε ένας Αυτοκράτορας ημίθεος, Ισαπόστολος, Αντι- Βασιλέας του Θεού πάνω στη Γη, που κρατούσε τα χέρια του τη ζωή όλων των υπηκόων του. Μερικοί από τους Αυτοκράτορες αυτούς ήταν ήρωες, άλλοι ήταν τέρατα αλλά δεν ήταν σε καμιά περίπτωση βαρετοί. Γι αυτόν και μόνον το λόγο, γράφοντας τούτο το βιβλίο, ένιωθα μια μόνιμη ευχαρίστηση αλλά, επίσης, κατά κάποιον τρόπο, απέδιδα έναν μικρό φόρο τιμής. Ο πολιτισμός μας δεν αναγνώρισε ποτέ, επαρκώς, το χρέος του στην Ανατολική Αυτοκρατορία. Αν δεν υπήρχε αυτό το μεγάλο ανατολικό οχυρό της Χριστιανοσύνης, ποια τύχη θα είχε η Ευρώπη ενάντια στις στρατιές του Βασιλιά της Περσίας τον 7ο αιώνα ή ενάντια σε αυτές του Χαλίφη της Βαγδάτης τον 8ο; Ποια γλώσσα θα μιλούσαμε σήμερα και πιο θεό θα λατρεύαμε; 38
Στάλινγκραντ Γκοβόστης, 2004 Antony Beevor Η Μάχη του Στάλινγκραντ δεν μπορεί να γίνει επαρκώς κατανοητή μέσα από μία τυπική εξέταση. Η αμιγώς στρατιωτική σπουδή μιας τέτοιας τιτανομαχίας αποτυγχάνει να μεταφέρει την πραγματικότητα του πεδίου της μάχης, όπως ακριβώς και οι χάρτες του Χίτλερ, στη Φωλιά του Λύκου στο Rastenburg, που τον απομόνωσαν σε έναν φανταστικό κόσμο, μακριά από τα δεινά των στρατιωτών του. Το βιβλίο αυτό έχει σκοπό, να μας κάνει να ζήσουμε τις εμπειρίες των στρατευμάτων και των δυο πλευρών με τη βοήθεια ενός πλήθους νέων πληροφοριών προερχόμενων ειδικά από τα ρωσικά αρχεία. Η ποικιλία των πηγών παίζει καθοριστικό ρόλο στην περιγραφή της πρωτοφανούς φύσης της μάχης, καθώς και των συνεπειών που είχε σε όλους εκείνους που εγκλωβίστηκαν σε αυτήν χωρίς καμία ελπίδα να ξεφύγουν. Στρατιωτική Ιστορία Οι πύλες της φωτιάς Στίβεν Πρέσσφιλντ Εκδόσεις Πατάκη, 2001 Σε ένα στενό πέρασμα του όρους Καλλιδρόμου με τη θάλασσα, που λέγεται Θερμοπύλες, μακριά από τη γενέτειρά τους, το 480 π.χ. τριακόσιοι επίλεκτοι Σπαρτιάτες πολεμιστές απώθησαν τους χιλιάδες πολεμιστές του Πέρση εισβολέα και έδωσαν με γενναιότητα τη ζωή τους, υπηρετώντας με ανιδιοτέλεια τη δημοκρατία και την ελευθερία. Μια απλή επιγραφή σε επιτύμβια στήλη δείχνει το μέρος όπου είναι θαμμένοι. Από αυτή την επιτύμβια στήλη εμπνεύστηκε ο συγγραφέας και συνέδεσε με υπέροχο τρόπο τη γνώση με τη φαντασία, βασιζόμενος στις αυθεντικές λογοτεχνικές πηγές του Ηροδότου, του Πλάτωνα, του Ξενοφώντα και πολλών άλλων, αλλά και σύγχρονων ιστορικών των οποίων η δημοσιευμένη σοφία βοήθησε το συγγραφέα να επιχειρήσει να φανταστεί χαμένους κόσμους και πολιτισμούς. 39
Δίκαιοι και Άδικοι Πόλεμοι. Σκοποί, Κανόνες, Μέσα, Εγκλήματα και Θεωρία Πολέμου 428 π.χ. - 2003 μ.χ Walzer, Michael Ηθική Αθήνα, Ιωλκός, 2008. Ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχουν γραφεί για την ηθική του πολέμου. Το βιβλίο εξετάζει έναν αριθμό συγκρούσεων με σκοπό να κατανοήσει γιατί το επιχείρημα για τον πόλεμο και τη δικαιοσύνη παραμένει ακόμα πολιτική και ηθική αναγκαιότητα. Acts Of War Holmes, Richard Free Press, New York, 1985 This ambitious, wide-ranging, exhaustively researched book is a compelling attempt to grasp the very nature of war. It takes us through the soldier s experience in its entirety - from the humiliation of basic training and the intense comradeship of army life, to the terror, isolation and exhaustion of battle. What does it feel like to be in the firing line? How does killing change a man? And what do the extreme conditions of war reveal about a man s basic instincts, his courage or his fear, his urge for self-preservation or self-sacrifice? Covering several centuries of warfare, and including the personal recollections of veterans from two World Wars, from Korea, Vietnam, the Falklands and the Arab-Israeli conflicts, Richard Holmes gives us a powerful picture of what motivates the soldier and enables him to maintain the struggle in conditions of extreme degradation and danger. 40
Σφαγή και πολιτισμός Victor Davis Hanson Κάκτος, 2009 Ο δυτικός πολιτισμός, που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στην Ελλάδα, ασκεί σήμερα σε οικουμενική κλίμακα την παντός είδους επιρροή του σε μέτρο πολύ μεγαλύτερο απ ό,τι θα υποθέταμε εξετάζοντας τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά μεγέθη του.στους 25 αιώνες της ιστορίας του, με όλες τις μεταβολές που γνώρισε, ο πολιτισμός αυτός διατήρησε ένα σύνολο σταθερών μέσα στην εξέλιξή τους στοιχείων τα οποία συνιστούν την ουσία αυτού που ονομάζουμε Δύση και μαζί αποτελούν τις ειδοποιούς διαφορές της απέναντι στην Ανατολή.Το βιβλίο εξετάζει και αναλύει αυτές ακριβώς τις διαφορές ειδικά ως προς τον στρατιωτικό τομέα, καταδεικνύοντας και ερμηνεύοντας τη μοναδική αποτελεσματικότητα του δυτικού πολιτισμού στον πόλεμο σε σύγκριση με άλλες παραδόσεις που αναπτύχθηκαν στην Ασία, την Αφρική ή την Αμερική. Ηθική Η ιστορία του πολέμου Τζον Κίγκαν Λιβάνης-Νέα Σύνορα, 1997 Ο πόλεμος είναι παλιός σχεδόν όσο ο άνθρωπος και αγγίζει μυστικές πλευρές της ανθρώπινης καρδιάς, όπου το εγώ διαλύει τη λογική της σκοπιμότητας, όπου κυριαρχεί η φαντασία, όπου υπερτερεί το συναίσθημα, όπου βασιλεύει το ένστικτο. Τα μαθήματα της ιστορίας μάς θυμίζουν ότι τα κράτη στα οποία ζούμε, οι θεσμοί τους, ακόμη και οι νόμοι τους μας δόθηκαν έπειτα από συγκρούσεις που συχνά έχουν κοστίσει πολύ αίμα. Σύμφωνα με τον Τζον Κίγκαν δεν υπάρχει ένας ενιαίος τύπος πολέμου, όπως υπέθετε ο Κλάουζεβιτς. Υπάρχουν οι πόλεμοι που μορφοποιήθηκαν στην εποχή που πρώτη ύλη ήταν κυρίως η πέτρα, κατόπιν το σίδερο, υστερότερα η «σάρκα» και τέλος η φωτιά. Υπάρχουν πόλεμοι του 20ού αιώνα, του πιο πολεμικού αιώνα, στη διάρκεια του οποίου ο πόλεμος μετατράπηκε από «μέσο της πολιτικής» σε αυτοσκοπό. 41