Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ας διαβάσουμε τι θα μάθουμε στο σημερινό μάθημα: Σκοπός: Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να απαντήσουμε σε ένα «γιατί»: Γιατί χρειάστηκε να ιδρυθεί στο ρωμαϊκό κράτος ένα νέο διοικητικό κέντρο («μια νέα πρωτεύουσα»), η Κωνσταντινούπολη; Δραστηριότητα 1 (κινητοποίησης): Ας κοιτάξουμε τον χάρτη της σελίδας 6 του σχολικού βιβλίου και ας τον χωρίσουμε στη μέση. 1. Σημειώνουμε ποιο τμήμα της αυτοκρατορίας είναι στην Ανατολή 2. Σημειώνουμε ποιο τμήμα της αυτοκρατορίας είναι στη Δύση 3. Σχεδιάζουμε κάτω από τον χάρτη τη γραμμή της Ιστορίας και τη διαιρούμε σε περιόδους Τώρα που βρεθήκαμε στο ρωμαϊκό κράτος του 3 ου αι. μ.χ, ας ρίξουμε μια ματιά στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται: Το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται Κατά τον 3 ο αιώνα μ.χ., η Ρώμη και γενικά το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας αρχίζει να παρακμάζει λόγω οικονομικών προβλημάτων. Αντίθετα το ανατολικό της τμήμα είναι οικονομικά ακμαίο. Εκεί κυριαρχεί το ελληνικό στοιχείο. Προσδοκώμενα αποτελέσματα Μετά το πέρας της μελέτης του διδακτικού υλικού και της διεξαγωγής των δραστηριοτήτων θα είστε σε θέση να: Αναφέρετε τα 4 μέτρα που πήρε ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος για να ανορθώσει το ρωμαϊκό κράτος που κλονιζόταν Γλωσσάρι: Ρώμη: ισχυρή πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: κύρια χα/κα: λατινική γλώσσα, αρχαία θρησκεία, διάφορες θρησκείες, λατρεία του αυτοκράτορα Βυζάντιο: αρχαία πόλη στη θέση της οποίας ιδρύθηκε η Νέα Ρώμη, η Κων/λη Βυζαντινή Αυτοκρατορία: κύρια χαρ/κα: ελληνική γλώσσα, χριστιανισμός Δραστηριότητα 2 (ενεργοποίηση προϋπάρχουσας γνώσης) 1
Στο χάρτη της σελίδας 6 του σχολικού βιβλίου εντοπίστε τη θέση της πόλης της Ρώμης και τη θέση του Βυζαντίου και απαντήστε στις ακόλουθες ερωτήσεις: Ποια πόλη βρίσκεται στην Ανατολή;.. Ποια πόλη βρίσκεται στη Δύση;. Με βάση τα όσα διαβάσατε στην Εισαγωγή: Σε τι οικονομική κατάσταση βρίσκεται το δυτικό τμήμα της αυτοκρατορίας τον 3 ο αι. μ.χ;... Σε τι οικονομική κατάσταση βρίσκεται το ανατολικό τμήμα της αυτοκρατορίας τον 3 ο αι. μ. Χ;. Ας διαβάσουμε τώρα την 1 η παράγραφο του κειμένου μας και ας προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε τη σημασία κάποιων βασικών λέξεων και όρων που όλοι πρέπει να θυμόμαστε Εννοιολογική προσέγγιση λέξεων και όρων: Λέξεις: ανόρθωση:<..+ -= κλονίζομαι =. Όροι: διοικητικό κέντρο: πολιτική εξουσία χρυσό νόμισμα Εργασία 1 (Σύνοψη και Εμβάθυνση) Με την έως τώρα μελέτη μας, ας προσπαθήσουμε να αντιστοιχίσουμε τις παρακάτω στήλες: ΣΤΗΛΗ Α: Ο Κωνσταντίνος ΣΤΗΛΗ Β: επειδή Ίδρυσε ένα νέο διοικητικό κέντρο στην Ανατολή, την Κων/λη, Αναγνώρισε το δικαίωμα άσκησης της χριστιανικής λατρείας, Καθιέρωσε στη διοίκηση τη διάκριση της πολιτικής από τη στρατιωτική η νέα θρησκεία δυνάμωνε κυρίως στην Ανατολή και φαινόταν ότι μπορούσε να αποκαταστήσει την κλονισμένη ενότητα του ρωμαϊκού κράτους; το πολύτιμο μέταλλο δίνει σταθερή αξία στο νόμισμα και βοηθά το εμπόριο και την οικονομία η Ανατολή, σε αντίθεση με τη Δύση, διέθετε 2
εξουσία, ακμαίο πληθυσμό και οικονομία Έκοψε και έθεσε σε κυκλοφορία ένα χρυσό νόμισμα, έτσι επιτυγχάνεται πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των πολιτικών και στρατιωτικών ζητημάτων Δραστηριότητα: Όπως βλέπουμε, τα μέτρα εντάσσονται σε 3 κατηγορίες: (Ας συμπληρώσουμε τον πίνακα) διοίκηση οικονομία θρησκεία Σύνοψη: Τον 3 ο αιώνα μ.χ. το ρωμαϊκό κράτος κλονίζεται από τα οικονομικά προβλήματα, τις εσωτερικές συγκρούσεις και τους εξωτερικούς εχθρούς. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος αποφασίζει να λάβει μέτρα για να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα και να ανορθώσει το κράτος του. 3
α. Ίδρυση της Κωνσταντινούπολης Προσδοκώμενα αποτελέσματα Μετά το πέρας της μελέτης του διδακτικού υλικού και της διεξαγωγής των δραστηριοτήτων θα είστε σε θέση να: Αναφέρετε τους 4 λόγους που υπαγόρευσαν την ίδρυση της Κωνσταντινούπολης στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου Διακρίνετε τα οικοδομικά στοιχεία της νέας πόλης που υπογραμμίζουν τη σχέση της με τη Ρώμη και αυτά που υπογραμμίζουν τον χριστιανικό της χαρακτήρα Αιτιολογείτε τη ραγδαία ακμή της Κωνσταντινούπολης μέσα στους επόμενους 2 αιώνες Εννοιολογική προσέγγιση φράσεων: θέση με γεωπολιτική σημασία: :<...+ -= θρησκευτικές συγκρούσεις θρησκευτικός συγκρητισμός Δραστηριότητα 2: Ας κοιτάξουμε ξανά της θέση της αρχαίας πόλης του Βυζαντίου στον χάρτη της σελ. 6 του βιβλίου μας και ας συμπληρώσουμε τα κενά στην παρακάτω περίοδο: Ο Κωνσταντίνος, νικώντας τον Λικίνιο (324μ.Χ.), έμεινε μονοκράτορας και αποφάσισε να ιδρύσει ένα νέο διοικητικό κέντρο στο αρχαίο Βυζάντιο, θέση με μοναδική γεωπολιτική σημασία και εμπορική αξία καθώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι 2 ηπείρων, της. και της και 2 θαλασσών, του.και της α. ίδρυση της Κωνσταντινούπολης Για να κατανοήσουμε καλύτερα τα οφέλη της γεωπολιτικής θέσης της Νέας Ρώμης, ας διαβάσουμε τις 2 επόμενες παραγράφους από το σχολικό βιβλίο και ας τα διαιρέσουμε σε τομείς: 1. Οικονομία: 2. Θρησκεία: 4
3. Εξωτερική ασφάλεια: Συμπέρασμα: η ίδρυση της νέας πρωτεύουσας πρόσφερε στο κράτος μεγαλύτερη ΑΣΦΑΛΕΙΑ σε οικονομία, εσωτερική ενότητα, εξωτερικά σύνορα Η οικοδόμηση της Κωνσταντινούπολης Γλωσσάριο ειδικών όρων: Ρυμοτομικό σχέδιο: η διαρρύθμιση του χώρου στον οποίο θα κτιστεί μια πόλη τείχη: έργα για την οχύρωση της πόλης και την προστασία της από τους εχθρούς δεξαμενές: κατασκευές για την υδροδότηση της πόλης, που συνεχώς μεγάλωνε Φόρουμ: η κεντρική κυκλική πλατεία της Κων/λης, η οποία στολίστηκε με λαμπρά έργα τέχνης και φιλοξένησε το κτίριο της Συγκλήτου, πολλά μαγαζιά και εκκλησίες. Εδώ στήθηκε η «κολόνα» που μεταφέρθηκε από τη Ρώμη, στην κορυφή της οποίας υπήρχε άγαλμα του θεού Ήλιου, με τη μορφή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου (Παράθεμα σελ. 7) Ιερόν Παλάτιον: το ανάκτορο των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, συγκρότημα οικοδομημάτων με αίθουσες για συμπόσια, βιβλιοθήκες, εκκλησίες, στρατώνες, λουτρά, αυλές, κήπους κ.τ.λ. Κτήριο Συγκλήτου: το κτήριο που στέγαζε τη Σύγκλητο, δηλαδή το πολιτικό όργανο της Παλαιάς Ρώμης που μεταφέρθηκε στην Κων/λη, όπου πλέον λαμβάνονταν όλες οι αποφάσεις Ιππόδρομος: χώρος δημόσιας ψυχαγωγίας για ιπποδρομίες και αρματοδρομίες Εκκλησίες Εργασία 2 Μετά την ανάγνωση των 3 επόμενων παραγράφων του σχολικού βιβλίου, του παραθέματος «Η οικοδόμηση της Κωνσταντινούπολης», σελ. 7, του ποιήματος του Παλαμά και της εικόνας της συνοικίας της Κωνσταντινούπολης, Πέραν ή Γαλατάς (σελ. 8), αιτιολογήστε σύντομα την πρόταση: Η Νέα Ρώμη, μέσα σε 2 αιώνες, ξεπέρασε την Παλαιά Ρώμη και έφτασε σε σπουδαία ακμή. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από.... 5
Σύνοψη: Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος μετέφερε το 330 μ.χ. την πρωτεύουσα από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη, θέλοντας να ενισχύσει την οικονομία του κράτους, να τονώσει την ενότητα στο εσωτερικό του και να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά τους εξωτερικούς του εχθρούς. Με την οικοδόμηση λαμπρών διοικητικών, εμπορικών, διακοσμητικών και θρησκευτικών κτιρίων πέτυχε τη ραγδαία ακμή της νέας πρωτεύουσας που γρήγορα ξεπέρασε το πρότυπό της, την Παλαιά Ρώμη, και έγινε η πρωτεύουσα μιας νέας αυτοκρατορίας, της Βυζαντινής. 6