Αθανάσιος E. Γκότοβος 1 Εκπαιδευτικοί και πολιτισµική ετερότητα: Αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών για τους Τσιγγάνους 2 Ιωάννινα 2004 1 Για τις επιστηµονικές θέσεις και απόψεις που διατυπώνονται στο κείµενο αυτό υπεύθυνος είναι ο συγγραφέας. Οι θέσεις και οι απόψεις του συγγραφέα δεν δεσµεύουν τον επιστηµονικό υπεύθυνο του Προγράµµατος «Ένταξη Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο» ή το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων. 2 Το παρόν κείµενο αποτελεί επιµορφωτικό υλικό στα πλαίσια του προγράµµατος του ΥΠ.Ε.Π.Θ. «Ένταξη Τσιγγανοπαίδων στο Σχολείο», το οποίο υλοποιείται από το Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων. Η παρουσία του κειµένου στο διαδίκτυο εξυπηρετεί επιµορφωτικές ανάγκες και ανάγκες ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών της προσχολικής, πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας υποχρεωτικής εκπαίδευσης, αλλά απευθύνεται και στο ευρύ κοινό. Κάθε αθέµιτη χρήση του κειµένου υπόκειται στις διατάξεις του νόµου περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Φιλολογική επιµέλεια: Ειρήνη-Σοφία Κιαπίδου.
Ταυτότητα και στόχευση του υλικού Το υλικό της παρούσας ενότητας αποτελεί µέρος των αποτελεσµάτων µιας εµπειρικής έρευνας που έγινε µε στόχο την αποτύπωση των εµπειριών, των αντιλήψεων και των στάσεων των εκπαιδευτικών γύρω από την πολιτισµική ετερότητα και συγκεκριµένα, γύρω από τους Έλληνες Τσιγγάνους. Στόχος του υλικού είναι να ανταποκριθεί σε επιµορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών της προσχολικής, πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, αλλά και να λειτουργήσει ως υλικό ευαισθητοποίησης για το ευρύτερο κοινό πάνω σε θέµατα διαχείρισης της ετερότητας στην εκπαίδευση και την κοινωνία. Με τη βοήθεια του υλικού αυτού δίνεται η δυνατότητα στον ενδιαφερόµενο εκπαιδευτικό και γενικότερα, στον πολίτη που έχει πρόσβαση σε αυτό, να πληροφορηθεί γύρω από τις αντιλήψεις και τις στάσεις των εκπαιδευτικών για τις κοινωνικές οµάδες που βρίσκονται στο κοινωνικο-οικονοµικό και κοινωνικοπολιτισµικό περιθώριο. Ειδικότερα, το υλικό της ενότητας αυτής στοχεύει στην ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση κάθε ενδιαφερόµενου, κυρίως όµως των ενεργών και των δυνάµει εκπαιδευτικών γύρω από τις επικρατούσες δοξασίες, σύµφωνα µε τις οποίες η περιθωριακή θέση µιας οµάδας είναι αποτέλεσµα της πολιτισµικής ιδιαιτερότητάς της. Το δείγµα της έρευνας, που διενεργήθηκε το 2000, αποτελούν 808 εκπαιδευτικοί της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, στους οποίους διανεµήθηκε σχετικό ερωτηµατολόγιο. Η µέση ηλικία των εκπαιδευτικών του δείγµατος είναι 39,2 έτη (µικρότερη: 23, µεγαλύτερη: 62), ενώ η κατανοµή τους µε βάση το φύλο είναι 47,9 % άντρες και 52,1 % γυναίκες. Στην παρούσα ενότητα αξιοποιείται ένα µέρος µόνο των απαντήσεων που έδωσαν οι εκπαιδευτικοί σε ερωτήσεις του παραπάνω ερωτηµατολογίου. Η ανάλυση κινείται σε ένα πρωταρχικό, περιγραφικό επίπεδο, έχοντας ως στόχο την αποτύπωση γενικών τάσεων που παρατηρούνται ανάµεσα στους εκπαιδευτικούς της υποχρεωτικής βαθµίδας σε ό,τι αφορά τον ορισµό της περιθωριακότητας και τη θεώρηση συγκεκριµένων κοινωνικών οµάδων ως περιθωριακών. Ανάµεσα στις οµάδες αυτές είναι και οι Τσιγγάνοι. Τα εµπειρικά δεδοµένα, στα οποία βασίζεται η περιγραφή που ακολουθεί, συγκεντρώθηκαν προς το τέλος της πρώτης φάσης υλοποίησης του Προγράµµατος του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευµάτων «Εκπαίδευση Τσιγγανοπαίδων». Ο σχεδιασµός της έρευνας, η
συγκρότηση των ερευνητικών εργαλείων, η υλοποίηση της ερευνητικής διαδικασίας, η κωδικοποίηση, η επεξεργασία και ανάλυση των δεδοµένων, καθώς επίσης και η επιστηµονική επιµέλεια της παρουσίασής τους έγιναν από το συγγραφέα της ενότητας. Οι εµπειρίες, οι αντιλήψεις και οι στάσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στις κοινωνικά περιθωριοποιηµένες οµάδες και ιδιαίτερα, τους Τσιγγάνους, ανιχνεύονται µε τη βοήθεια δέκα διαφορετικών πεδίων, κάθε ένα από τα οποία περιλαµβάνει συγκεκριµένους δείκτες. Αναλυτικότερα, στο πρώτο πεδίο («ξενοφοβία»), το οποίο συγκροτείται από δώδεκα δείκτες, ανιχνεύεται η πρόσληψη του φόβου πολιτισµικής αποξένωσης εκ µέρους των εκπαιδευτικών. Στο δεύτερο πεδίο («παράδοση»), το οποίο απαρτίζεται από δέκα δείκτες, διερευνάται η στάση του ατόµου απέναντι σε αυτό που συνήθως ονοµάζεται παραδοσιακός (συντηρητικός) τρόπος σκέψης. Το τρίτο πεδίο («περιθωριακότητα») συγκροτείται από είκοσι τρεις δείκτες και ανιχνεύει τον τρόπο µε τον οποίο οι εκπαιδευτικοί ταξινοµούν συγκεκριµένες οµάδες ως περιθωριακές. Το τέταρτο πεδίο («περιθώριο») έχει δώδεκα δείκτες και διερευνά τις αιτίες που οδηγούν τους Τσιγγάνους στο περιθώριο, έτσι όπως αυτές προσλαµβάνονται από τους εκπαιδευτικούς. Στο πέµπτο πεδίο («εκπαίδευση») περιλαµβάνονται δέκα δείκτες. Καθένας τους αποτυπώνει τις αντιλήψεις των εκπαιδευτικών για την καλύτερη λύση στο εκπαιδευτικό πρόβληµα των Τσιγγανοπαίδων. Στο έκτο πεδίο («ταυτότητα») ανιχνεύεται µε τη βοήθεια είκοσι επτά δεικτών η ταυτότητα του Τσιγγάνου, από την οπτική γωνία των εκπαιδευτικών. Στο έβδοµο πεδίο («ρόλος») επιχειρείται µε τη βοήθεια σαράντα δεικτών να ανιχνευθούν πλευρές του στερεοτύπου του Τσιγγάνου, έτσι όπως αυτό έχει διαµορφωθεί στις συνειδήσεις των εκπαιδευτικών. Στο όγδοο πεδίο («προοπτικές») ερευνάται µε τη βοήθεια επτά δεικτών το είδος των προοπτικών που οι εκπαιδευτικοί εγγράφουν στους Τσιγγάνους. Το ένατο πεδίο («αποδοχή») περιλαµβάνει έντεκα δείκτες και ανιχνεύει το βαθµό αποδοχής των Τσιγγάνων από τους εκπαιδευτικούς. Το τελευταίο πεδίο («ένταξη») διερευνά µε τη βοήθεια εννέα δεικτών τις αντιδράσεις των µη Τσιγγάνων γονέων στη σχολική ένταξη των παιδιών µε ρόµικη προέλευση, έτσι όπως τις αντιλαµβάνονται οι εκπαιδευτικοί. Από τις διαφαινόµενες τάσεις στις απαντήσεις των εκπαιδευτικών καθίσταται σαφές ότι σε ορισµένα πεδία οι αντιλήψεις και οι στάσεις των εκπαιδευτικών απέναντι στους Τσιγγάνους χρωµατίζονται αρνητικά. Στόχος του υλικού είναι να βοηθήσει στο να προκληθεί συζήτηση είτε στα πλαίσια κάποιας επιµορφωτικής
προσπάθειας, είτε γενικότερα γύρω από τον ιστορικό χαρακτήρα της προκατάληψης για τους Τσιγγάνους, γύρω από τους µηχανισµούς διάχυσης, νοµιµοποίησης και αναπαραγωγής της προκατάληψης και τέλος, γύρω από το ενδεχόµενο ανάπτυξης µέσω του σχολείου στρατηγικών για τη σταδιακή αποδόµηση βλαπτικών δοξασιών για την αξιοπρέπεια συγκεκριµένων ατόµων / πολιτών, αλλά και αρνητικών για την κοινωνική συνοχή εκπαιδευτικών πρακτικών. Ενδεικτική βιβλιογραφία Βαξεβάνογλου Α.: Έλληνες Τσιγγάνοι. Περιθωριακοί και οικογενειάρχες, Εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2001. Γκότοβος Α..: Οι Γύφτοι στη νεοελληνική λογοτεχνία, Ιωάννινα 2004. Γκότοβος Α.Ε.: Pατσισµός. Kοινωνικές, ψυχολογικές και παιδαγωγικές όψεις µιας ιδεολογίας και µιας πρακτικής, ΥΠ.Ε.Π.Θ. / Γ.Γ.Λ.E., Aθήνα 1996. Παπακωνσταντίνου Γ., Βασιλειάδου Μ., Παυλή-Κορρέ Μ.: Οικονοµική, πολιτική και πολιτισµική κατάσταση των Τσιγγάνων στην Ελλάδα, Ιωάννινα 2004. Πιζάνιας Π.: Για τους γενικούς ιστορικούς µηχανισµούς αναπαραγωγής της περιθωριοποίησης των ελληνικών τσιγγάνικων πληθυσµών, Ιωάννινα 2004. Cheng M., Soudack, A.: Anti-racist education: A literature review, Research Services, Toronto Board of Education, 1994. Grossman H.: Teaching in a diverse society, Allyn & Bacon, London 1994. Hall N.S., Rhomberg V.: The affective curriculum: Teaching the anti-bias approach to young children, Nelson Canada, Toronto 1995. Lynch J.: Prejudice reduction and the schools, Cassell, London 1987. Whitaker B., Banton M.P.: Teaching about prejudice, Minority Rights Group, London 1983. Willems W.: In Search of the true Gypsy. From Enlightenment to Final Solution, Frank Cass, London / Portland, Or. 1997.
Η αδυναµία πρόσβασης σε λόγια ή αρχαία κείµενα θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 59 291 268 173 791 7,5 36,8 33,9 21,9 7,5 33,9 36,8 21,9
Οι ξενόφερτοι τρόποι διασκέδασης θα συνιστούσαν κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 329 197 112 139 777 42,3 25,4 14,4 17,9 42,3 25,4 14,4 17,9
Η αδιαφορία για τη δηµοτική µουσική θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 339 223 125 96 783 43,3 28,5 16,0 12,3 43,3 28,5 16,0 12,3
Η αδιαφορία για την ελληνική ιστορία θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 372 266 91 49 778 47,8 34,2 11,7 6,3 47,8 34,2 11,7 6,3
Η µεταβολή των ηθών και των εθίµων θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 607 116 29 35 787 77,1 14,7 3,7 4,4 77,1 14,7 3,7 4,4
Οι µικτοί γάµοι θα συνιστούσαν κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 498 197 59 39 793 62,8 24,8 7,4 4,9 62,8 24,8 7,4 4,9
Η αθρόα προσέλευση λαθροµεταναστών στη χώρα θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 107 143 198 329 777 13,8 18,4 25,5 42,3 13,8 18,4 25,5 42,3
Η αναγνώριση στις µειονότητες του δικαιώµατος να προσδιορίζουν οι ίδιες την ταυτότητά τους θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 214 150 201 220 785 27,3 19,1 25,6 28,0 27,3 19,1 25,6 28,0
Η αποµάκρυνση από την εκκλησία θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 113 100 184 373 770 14,7 13,0 23,9 48,4 14,7 13,0 23,9 48,4
Η υποτονική παρουσία της ορθόδοξης παράδοσης στα σχολεία θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 227 211 180 164 782 29,0 27,0 23,0 21,0 29,0 27,0 23,0 21,0
Οι ξενόγλωσσες πινακίδες και διαφηµίσεις θα συνιστούσαν κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 206 238 179 157 780 26,4 30,5 22,9 20,1 26,4 30,5 22,9 20,1
Το υψηλό αλλοδαπών στη χώρα θα συνιστούσε κατά τη γνώµη µου αλλοίωση ή απώλεια της πολιτισµικής µας ταυτότητας 364 204 122 96 786 46,3 26,0 15,5 12,2 46,3 26,0 15,5 12,2
Προορισµός του ανθρώπου είναι να παντρευτεί και να δηµιουργήσει οικογένεια το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 132 359 204 104 799 16,5 44,9 25,5 13,0 το δέχοµαι απολύτως 16,5 το δέχοµαι 44,9 δεν το δέχοµαι και τόσο 25,5 δεν το δέχοµαι 13,0
Η ευτυχία µπορεί να αναζητηθεί κυρίως µέσα στις καλές οικογενειακές σχέσεις το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 232 385 149 34 800 29,0 48,1 18,6 4,3 το δέχοµαι απολύτως 29,0 το δέχοµαι 48,1 δεν το δέχοµαι και τόσο 18,6 δεν το δέχοµαι 4,3
Η οικογένεια στερεί το άτοµο από την ελευθερία κινήσεων το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 32 208 339 223 802 4,0 25,9 42,3 27,8 το δέχοµαι απολύτως 4,0 το δέχοµαι 25,9 δεν το δέχοµαι και τόσο 42,3 δεν το δέχοµαι 27,8
Η µόνη σωστή λύση στο γάµο είναι οι σύζυγοι να είναι απόλυτα πιστοί το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 224 342 162 72 800 28,0 42,8 20,3 9,0 το δέχοµαι απολύτως 28,0 το δέχοµαι 42,8 δεν το δέχοµαι και τόσο 20,3 δεν το δέχοµαι 9,0
Το ιδανικό της συζυγικής πίστης είναι ξεπερασµένο για τη σηµερινή κοινωνία το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 21 161 248 367 797 2,6 20,2 31,1 46,0 το δέχοµαι απολύτως 2,6 το δέχοµαι 20,2 δεν το δέχοµαι και τόσο 31,1 δεν το δέχοµαι 46,0
Σε µια καλή συζυγική σχέση το πρόβληµα της απιστίας λύνεται από µόνο του, γιατί δεν υπάρχει κίνητρο για κάτι τέτοιο το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 232 336 153 68 789 29,4 42,6 19,4 8,6 το δέχοµαι απολύτως 29,4 το δέχοµαι 42,6 δεν το δέχοµαι και τόσο 19,4 δεν το δέχοµαι 8,6
Το ιδανικό της συζυγικής πίστης είναι µια περιοριστική κοινωνική συνθήκη που δεν ταιριάζει στη φύση του ανθρώπου το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 32 157 263 336 788 4,1 19,9 33,4 42,6 το δέχοµαι απολύτως 4,1 το δέχοµαι 19,9 δεν το δέχοµαι και τόσο 33,4 δεν το δέχοµαι 42,6
Άτοµο που δεν πιστεύει στο Θεό είναι δυστυχισµένο το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 125 186 237 249 797 15,7 23,3 29,7 31,2 το δέχοµαι απολύτως 15,7 το δέχοµαι 23,3 δεν το δέχοµαι και τόσο 29,7 δεν το δέχοµαι 31,2
Ελληνισµός και ορθοδοξία αποτελούν µια αδιάσπαστη ενότητα το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 266 293 160 82 801 33,2 36,6 20,0 10,2 το δέχοµαι απολύτως 33,2 το δέχοµαι 36,6 δεν το δέχοµαι και τόσο 20,0 δεν το δέχοµαι 10,2
Μόνο αυτός που ζει στην πατρίδα του µπορεί να αισθάνεται ευτυχισµένος το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 67 137 338 256 798 8,4 17,2 42,4 32,1 το δέχοµαι απολύτως 8,4 το δέχοµαι 17,2 δεν το δέχοµαι και τόσο 42,4 δεν το δέχοµαι 32,1
Αυτός που δεν αγαπά την πατρίδα του είναι δυστυχισµένος το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 123 231 275 165 794 15,5 29,1 34,6 20,8 το δέχοµαι απολύτως 15,5 το δέχοµαι 29,1 δεν το δέχοµαι και τόσο 34,6 δεν το δέχοµαι 20,8
Ένα από τα βασικά πράγµατα που πρέπει να µαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο είναι να αισθάνονται υπερήφανα επειδή είναι Έλληνες το δέχοµαι απολύτως το δέχοµαι δεν το δέχοµαι και τόσο δεν το δέχοµαι 300 326 120 51 797 37,6 40,9 15,1 6,4 το δέχοµαι απολύτως 37,6 το δέχοµαι 40,9 δεν το δέχοµαι και τόσο 15,1 δεν το δέχοµαι 6,4
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τις γυναίκες; εν µέρει δεν 12 57 390 335 794 1,5 7,2 49,1 42,2 1,5 7,2 εν µέρει 49,1 δεν 42,2
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους άνεργους πτυχιούχους; εν µέρει δεν 75 167 358 195 795 9,4 21,0 45,0 24,5 9,4 21,0 εν µέρει 45,0 δεν 24,5
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους αναλφάβητους νέους; εν µέρει δεν 179 286 258 72 795 22,5 36,0 32,5 9,1 22,5 36,0 εν µέρει 32,5 δεν 9,1
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα µε σωµατική αναπηρία; εν µέρει δεν 231 316 215 34 796 29,0 39,7 27,0 4,3 29,0 39,7 εν µέρει 27,0 δεν 4,3
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα µε νοητική υστέρηση; εν µέρει δεν 362 274 136 23 795 45,5 34,5 17,1 2,9 45,5 34,5 εν µέρει 17,1 δεν 2,9
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους Τσιγγάνους; εν µέρει δεν 249 331 188 31 799 31,2 41,4 23,5 3,9 31,2 41,4 εν µέρει 23,5 δεν 3,9
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους Μουσουλµάνους; εν µέρει δεν 153 298 257 84 792 19,3 37,6 32,4 10,6 19,3 37,6 εν µέρει 32,4 δεν 10,6
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους Αλβανούς; εν µέρει δεν 231 348 179 37 795 29,1 43,8 22,5 4,7 29,1 43,8 εν µέρει 22,5 δεν 4,7
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους Βορειοηπειρώτες; εν µέρει δεν 88 306 312 89 795 11,1 38,5 39,2 11,2 11,1 38,5 εν µέρει 39,2 δεν 11,2
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους Ελληνοπόντιους (παλιννοστούντες από περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης); εν µέρει δεν 63 267 361 100 791 8,0 33,8 45,6 12,6 8,0 33,8 εν µέρει 45,6 δεν 12,6
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους µετανάστες από πρώην σοσιαλιστικές χώρες (π.χ. Πολωνοί, Ρουµάνοι); εν µέρει δεν 102 321 296 73 792 12,9 40,5 37,4 9,2 12,9 40,5 εν µέρει 37,4 δεν 9,2
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους µετανάστες από ασιατικές χώρες; εν µέρει δεν 184 327 230 53 794 23,2 41,2 29,0 6,7 23,2 41,2 εν µέρει 29,0 δεν 6,7
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους µετανάστες από αφρικανικές χώρες; εν µέρει δεν 194 309 231 56 790 24,6 39,1 29,2 7,1 24,6 39,1 εν µέρει 29,2 δεν 7,1
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους µάρτυρες του Ιεχωβά; εν µέρει δεν 86 196 256 252 790 10,9 24,8 32,4 31,9 10,9 24,8 εν µέρει 32,4 δεν 31,9
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα µέλη θρησκευτικών αιρέσεων; εν µέρει δεν 80 190 288 231 789 10,1 24,1 36,5 29,3 10,1 24,1 εν µέρει 36,5 δεν 29,3
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα τρίτης ηλικίας; εν µέρει δεν 56 164 387 185 792 7,1 20,7 48,9 23,4 7,1 20,7 εν µέρει 48,9 δεν 23,4
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τις ανύπαντρες µητέρες; εν µέρει δεν 71 221 334 168 794 8,9 27,8 42,1 21,2 8,9 27,8 εν µέρει 42,1 δεν 21,2
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα που πάσχουν από AIDS; εν µέρει δεν 361 281 125 28 795 45,4 35,3 15,7 3,5 45,4 35,3 εν µέρει 15,7 δεν 3,5
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα που πάσχουν από καρκίνο; εν µέρει δεν 51 126 257 359 793 6,4 15,9 32,4 45,3 6,4 15,9 εν µέρει 32,4 δεν 45,3
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα µε ψυχικές διαταραχές; εν µέρει δεν 177 327 245 45 794 22,3 41,2 30,9 5,7 22,3 41,2 εν µέρει 30,9 δεν 5,7
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα µε οµοφυλοφιλικές τάσεις; εν µέρει δεν 153 275 299 68 795 19,2 34,6 37,6 8,6 19,2 34,6 εν µέρει 37,6 δεν 8,6
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τους χρήστες ναρκωτικών ουσιών; εν µέρει δεν 232 334 202 28 796 29,1 42,0 25,4 3,5 29,1 42,0 εν µέρει 25,4 δεν 3,5
Ορισµένες οµάδες ανθρώπων δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας µας. Κατά πόσο αυτό, κατά τη γνώµη σας, για τα άτοµα που έχουν πάει φυλακή; εν µέρει δεν 204 363 202 27 796 25,6 45,6 25,4 3,4 25,6 45,6 εν µέρει 25,4 δεν 3,4
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο επειδή η κοινωνία µας είναι ρατσιστική 147 273 247 130 797 18,4 34,3 31,0 16,3 18,4 34,3 31,0 16,3
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο επειδή βλέπουν ότι ακόµη και αν προσπαθήσουν να προσαρµοστούν, δεν θα γίνουν αποδεκτοί 68 269 297 160 794 8,6 33,9 37,4 20,2 8,6 33,9 37,4 20,2
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο επειδή η κουλτούρα τους δίνει έµφαση στην ελευθερία και απεχθάνεται την τάξη και την πειθαρχία 219 350 163 66 798 27,4 43,9 20,4 8,3 27,4 43,9 20,4 8,3
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο επειδή δεν διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα ώστε να διεκδικήσουν µια καλύτερη θέση στην αγορά εργασίας 155 264 196 182 797 19,4 33,1 24,6 22,8 19,4 33,1 24,6 22,8
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο γιατί δεν τους αρέσει ο δικός µας τρόπος ζωής 130 296 254 116 796 16,3 37,2 31,9 14,6 16,3 37,2 31,9 14,6
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο γιατί πιστεύουν στην αξία της αλληλεγγύης και της αλληλοϋποστήριξης και θέλουν να είναι µαζί 71 255 284 180 790 9,0 32,3 35,9 22,8 9,0 32,3 35,9 22,8
Ορισµένοι Τσιγγάνοι θέλουν την ένταξη στην κοινωνία, αλλά φοβούνται µήπως οι υπόλοιποι τους θεωρήσουν προδότες 77 300 269 142 788 9,8 38,1 34,1 18,0 9,8 38,1 34,1 18,0
Οι Τσιγγάνοι βρίσκονται στο περιθώριο επειδή δεν υπάρχει κρατική µέριµνα, ώστε να βοηθηθούν στην κοινωνική ένταξη 297 341 109 46 793 37,5 43,0 13,7 5,8 37,5 43,0 13,7 5,8
Κατά βάθος όλοι οι Τσιγγάνοι θα ήθελαν να είναι πετυχηµένοι στη ζωή τους, όπως κάθε σύγχρονος άνθρωπος. Όµως δεν µπορούν να βγουν από το περιθώριο, γιατί δεν διαθέτουν τους αναγκαίους πόρους 173 306 218 95 792 21,8 38,6 27,5 12,0 21,8 38,6 27,5 12,0
Αν η πολιτεία αποφάσιζε να διαθέσει χρήµατα για να χτιστούν κατάλληλες κατοικίες για τους Τσιγγάνους και να διαµορφωθούν σωστά οι χώροι εγκατάστασής τους, εκείνοι θα άλλαζαν τρόπο ζωής και δεν θα ήταν πλέον στο περιθώριο 149 353 221 75 798 18,7 44,2 27,7 9,4 18,7 44,2 27,7 9,4
Η απόφαση να βγεις από το περιθώριο σε τελευταία ανάλυση είναι ατοµική. Όποιος πραγµατικά θέλει να ενταχθεί στην κοινωνία, τελικά βρίσκει τρόπους και τα καταφέρνει 218 305 217 64 804 27,1 37,9 27,0 8,0 27,1 37,9 27,0 8,0
Οι Τσιγγάνοι έχουν συνηθίσει πλέον σε έναν τρόπο ζωής. Ακόµη και αν η πολιτεία διαθέσει πόρους για να βελτιώσει τις υλικές συνθήκες της ζωής τους, αυτοί θα συνεχίσουν να ζουν σύµφωνα µε τις παραδοσιακές τους αξίες 146 298 271 81 796 18,3 37,4 34,0 10,2 18,3 37,4 34,0 10,2
Η καλύτερη λύση για τα παιδιά των Τσιγγάνων είναι να προσαρµοστούν στις αξίες και τους ρυθµούς της υπόλοιπης κοινωνίας, για να µπορέσουν σιγά-σιγά να πετύχουν κοινωνική αναγνώριση 287 283 154 65 789 36,4 35,9 19,5 8,2 36,4 35,9 19,5 8,2
Η καλύτερη λύση για τα παιδιά των Τσιγγάνων είναι να προσανατολιστούν σιγά-σιγά σε άλλα επαγγέλµατα, διαφορετικά από αυτά των γονιών τους 187 351 186 62 786 23,8 44,7 23,7 7,9 23,8 44,7 23,7 7,9
Χωρίς εκπαιδευτικά εφόδια, είναι αδύνατον για τα Τσιγγανόπουλα να µπουν στο στίβο του ανταγωνισµού µε τους υπόλοιπους νέους και να προκόψουν 567 194 31 7 799 71,0 24,3 3,9 0,9 71,0 24,3 3,9 0,9
Για τα Τσιγγανόπουλα η εκµάθηση της ελληνικής γλώσσας έχει απόλυτη προτεραιότητα 428 242 100 25 795 53,8 30,4 12,6 3,1 53,8 30,4 12,6 3,1
Για τα Τσιγγανόπουλα η εκµάθηση της Romani (γλώσσα των Τσιγγάνων) µε τη βοήθεια του επίσηµου σχολείου έχει προτεραιότητα απέναντι σε οποιονδήποτε άλλο στόχο, επειδή η διατήρηση της γλώσσας συνδέεται µε τη διατήρηση της πολιτισµικής ταυτότητας 165 304 238 80 787 21,0 38,6 30,2 10,2 21,0 38,6 30,2 10,2
Η καλύτερη λύση για τα Τσιγγανόπουλο θα ήταν ένα δίγλωσσο σχολείο στο οποίο διδάσκονται ισότιµα η Ελληνική και η Romani 340 248 119 87 794 42,8 31,2 15,0 11,0 42,8 31,2 15,0 11,0
Η ίδρυση και λειτουργία ειδικών σχολείων για τα Τσιγγανόπουλα κοντά σε περιοχές όπου κατοικούν Τσιγγάνοι είναι η καλύτερη λύση στο πρόβληµα της εκπαίδευσης των Τσιγγανοπαίδων 262 202 200 127 791 33,1 25,5 25,3 16,1 33,1 25,5 25,3 16,1
Η ίδρυση και η λειτουργία σχολείων µε µικτό µαθητικό πληθυσµό προερχόµενο από διάφορες εθνοπολιτισµικές οµάδες (π.χ. Τσιγγανόπαιδες, Αλβανόπουλα, Βορειοηπειρώτες, Ελληνοπόντιοι, Παλιννοστούντες κ.α.) είναι η καλύτερη λύση στο πρόβληµα της εκπαίδευσης των Τσιγγανοπαίδων 59 115 328 283 785 7,5 14,6 41,8 36,1 7,5 14,6 41,8 36,1
Η ένταξη των Τσιγγανοπαίδων στα κανονικά σχολεία που λειτουργούν κοντά στις περιοχές κατοικίας των Τσιγγάνων είναι η καλύτερη λύση στο πρόβληµα της εκπαίδευσης των Τσιγγανοπαίδων 303 248 175 66 792 38,3 31,3 22,1 8,3 38,3 31,3 22,1 8,3
Σε πολλές περιπτώσεις η καλύτερη λύση στο πρόβληµα της εκπαίδευσης των Τσιγγανοπαίδων είναι η µετακίνηση εκπαιδευτικών στους οικισµούς ή τους καταυλισµούς και η επιτόπια διδασκαλία µε τη βοήθεια κατάλληλου διδακτικού υλικού 157 233 227 176 793 19,8 29,4 28,6 22,2 19,8 29,4 28,6 22,2
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετικές αξίες σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 173 375 188 54 790 21,9 47,5 23,8 6,8 21,9 47,5 εν µέρει 23,8 δεν 6,8
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετική νοοτροπία σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 294 390 99 14 797 36,9 48,9 12,4 1,8 36,9 48,9 εν µέρει 12,4 δεν 1,8
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο εργατικοί σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 15 45 163 559 782 1,9 5,8 20,8 71,5 1,9 5,8 εν µέρει 20,8 δεν 71,5
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετικό χαρακτήρα σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 138 303 243 100 784 17,6 38,6 31,0 12,8 17,6 38,6 εν µέρει 31,0 δεν 12,8
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετική µουσική σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 165 323 196 101 785 21,0 41,1 25,0 12,9 21,0 41,1 εν µέρει 25,0 δεν 12,9
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετική κουζίνα σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 72 210 242 248 772 9,3 27,2 31,3 32,1 9,3 27,2 εν µέρει 31,3 δεν 32,1
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετική ενδυµασία σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 228 284 189 91 792 28,8 35,9 23,9 11,5 28,8 35,9 εν µέρει 23,9 δεν 11,5
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο φιλότιµοι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 16 66 238 445 765 2,1 8,6 31,1 58,2 2,1 8,6 εν µέρει 31,1 δεν 58,2
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο φιλόξενοι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 24 91 239 404 758 3,2 12,0 31,5 53,3 3,2 12,0 εν µέρει 31,5 δεν 53,3
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο επιθετικοί σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 79 187 263 232 761 10,4 24,6 34,6 30,5 10,4 24,6 εν µέρει 34,6 δεν 30,5
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο νοµοταγείς σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 7 25 104 635 771 0,9 3,2 13,5 82,4 0,9 3,2 εν µέρει 13,5 δεν 82,4
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο ελεύθεροι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 7 25 104 635 771 0,9 3,2 13,5 82,4 0,9 3,2 εν µέρει 13,5 δεν 82,4
Οι Τσιγγάνοι έχουν διαφορετική εξωτερική εµφάνιση σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 182 259 198 146 785 23,2 33,0 25,2 18,6 23,2 33,0 εν µέρει 25,2 δεν 18,6
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο περήφανοι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 53 188 221 303 765 6,9 24,6 28,9 39,6 6,9 24,6 εν µέρει 28,9 δεν 39,6
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο συντηρητικοί σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 49 141 208 363 761 6,4 18,5 27,3 47,7 6,4 18,5 εν µέρει 27,3 δεν 47,7
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο ευτυχισµένοι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 65 155 269 269 758 8,6 20,4 35,5 35,5 8,6 20,4 εν µέρει 35,5 δεν 35,5
Οι Τσιγγάνοι έχουν πιο πολύ χρόνο σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 108 252 220 188 768 14,1 32,8 28,6 24,5 14,1 32,8 εν µέρει 28,6 δεν 24,5
Οι Τσιγγάνοι έχουν λιγότερες έγνοιες στη ζωή τους σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 137 259 189 192 777 17,6 33,3 24,3 24,7 17,6 33,3 εν µέρει 24,3 δεν 24,7
Οι Τσιγγάνοι έχουν λιγότερο άγχος σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 154 278 181 163 776 19,8 35,8 23,3 21,0 19,8 35,8 εν µέρει 23,3 δεν 21,0
Οι Τσιγγάνοι έχουν λιγότερα χρήµατα σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 77 164 260 272 773 10,0 21,2 33,6 35,2 10,0 21,2 εν µέρει 33,6 δεν 35,2
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο θρησκευόµενα άτοµα σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 22 81 196 458 757 2,9 10,7 25,9 60,5 2,9 10,7 εν µέρει 25,9 δεν 60,5
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο σκληραγωγηµένοι σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 292 311 119 68 790 37,0 39,4 15,1 8,6 37,0 39,4 εν µέρει 15,1 δεν 8,6
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο τολµηροί σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 167 272 196 142 777 21,5 35,0 25,2 18,3 21,5 35,0 εν µέρει 25,2 δεν 18,3
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο ευθείς στις συναλλαγές µε τους άλλους σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 32 78 188 467 765 4,2 10,2 24,6 61,0 4,2 10,2 εν µέρει 24,6 δεν 61,0
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο εξαρτηµένοι από τη βοήθεια του κράτους σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 36 102 169 450 757 4,8 13,5 22,3 59,4 4,8 13,5 εν µέρει 22,3 δεν 59,4
Οι Τσιγγάνοι είναι πιο ατοµιστές σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 56 127 211 354 748 7,5 17,0 28,2 47,3 7,5 17,0 εν µέρει 28,2 δεν 47,3
Οι Τσιγγάνοι δείχνουν µεγαλύτερη αλληλεγγύη µεταξύ τους σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους Έλληνες εν µέρει δεν 286 336 117 38 777 36,8 43,2 15,1 4,9 36,8 43,2 εν µέρει 15,1 δεν 4,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το πιο σηµαντικό πράγµα στη ζωή είναι να προσφέρει κανείς µε την εργασία του 121 249 256 136 762 15,9 32,7 33,6 17,8 15,9 32,7 33,6 17,8
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Χρήσιµος για το κοινωνικό µπορεί να γίνει κανείς µόνο µέσω της εργασίας 120 269 248 125 762 15,7 35,3 32,5 16,4 15,7 35,3 32,5 16,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όποιος έχει εργασία που τον ευχαριστεί, αυτός είναι ευτυχισµένος στη ζωή 275 320 117 53 765 35,9 41,8 15,3 6,9 35,9 41,8 15,3 6,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Η πρόοδος µιας οµάδας εξαρτάται από το πόσο εργατικά είναι τα µέλη της 254 323 133 53 763 33,3 42,3 17,4 6,9 33,3 42,3 17,4 6,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το πιο σηµαντικό πράγµα στη ζωή είναι το χρήµα. Όποιος έχει λεφτά, αυτός είναι βασιλιάς 266 232 165 103 766 34,7 30,3 21,5 13,4 34,7 30,3 21,5 13,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Σηµασία έχει να διαθέτεις χρήµατα, ανεξάρτητα από το πώς τα κέρδισες 208 212 172 168 760 27,4 27,9 22,6 22,1 27,4 27,9 22,6 22,1
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Σχεδόν όλες οι επιθυµίες του ανθρώπου µπορούν να ικανοποιηθούν, αρκεί να διαθέτει χρήµατα 239 247 185 95 766 31,2 32,2 24,2 12,4 31,2 32,2 24,2 12,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όταν έχεις χρήµατα, όλοι σε υπολογίζουν. Όταν όµως δεν έχεις, δεν σου δίνουν σηµασία 323 319 91 32 765 42,2 41,7 11,9 4,2 42,2 41,7 11,9 4,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Η φιλία είναι το πιο πολύτιµο αγαθό στη ζωή 288 376 80 20 764 37,7 49,2 10,5 2,6 37,7 49,2 10,5 2,6
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Μπορεί να ζήσει κανείς και χωρίς φίλους, αρκεί να είναι δυνατός 78 181 330 176 765 10,2 23,7 43,1 23,0 10,2 23,7 43,1 23,0
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όποιος δεν έχει φίλους, είναι δυστυχισµένος 244 332 131 58 765 31,9 43,4 17,1 7,6 31,9 43,4 17,1 7,6
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Πραγµατικοί φίλοι δεν υπάρχουν σήµερα. Όλοι κοιτάζουν το συµφέρον τους 138 292 253 80 763 18,1 38,3 33,2 10,5 18,1 38,3 33,2 10,5
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Τα παιδιά στην οικογένεια είναι χαρά και ευτυχία. Όποιος δεν έχει παιδιά, είναι δυστυχισµένος 474 220 50 24 768 61,7 28,6 6,5 3,1 61,7 28,6 6,5 3,1
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Πραγµατική ευτυχία µπορεί να αισθανθεί κανείς µόνο µέσα στην οικογένεια 316 326 87 33 762 41,5 42,8 11,4 4,3 41,5 42,8 11,4 4,3
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Τα παιδιά πρέπει να υπακούν τους γονείς τους και να τους σέβονται 500 251 11 6 768 65,1 32,7 1,4 0,8 65,1 32,7 1,4 0,8
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Η γυναίκα πρέπει να σέβεται τον άντρα της και να υπακούει 493 203 41 24 761 ει64,8 26,7 5,4 3,2 64,8 26,7 5,4 3,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Κάθε οµάδα έχει τον αρχηγό της. Γι αυτό και στην οικογένεια αρχηγός πρέπει να είναι ο άντρας 481 164 65 57 767 62,7 21,4 8,5 7,4 62,7 21,4 8,5 7,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Η µόρφωση και η καλλιέργεια είναι σπουδαία προσόντα για κάθε παιδί σήµερα 197 256 226 87 766 25,7 33,4 29,5 11,4 25,7 33,4 29,5 11,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όποιος θέλει να προοδέψει στη ζωή του, πρέπει να πάει σχολείο και να γίνει καλός µαθητής 133 301 241 91 766 17,4 39,3 31,5 11,9 17,4 39,3 31,5 11,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το σχολείο προσφέρει πολλά εφόδια για τη ζωή, όποιο επάγγελµα κι αν κάνει κανείς αργότερα 172 293 226 70 761 22,6 38,5 29,7 9,2 22,6 38,5 29,7 9,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Αν κάποιος είναι καλός µαθητής στο σχολείο, αυτός θα προοδέψει στη ζωή του 44 224 359 134 761 5,8 29,4 47,2 17,6 5,8 29,4 47,2 17,6
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Γονείς που δεν στέλνουν το παιδί τους στο σχολείο, το καταδικάζουν µια για πάντα στη ζωή 155 211 291 106 763 20,3 27,7 38,1 13,9 20,3 27,7 38,1 13,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Αγόρια και κορίτσια έχουν τα ίδια δικαιώµατα. Γι αυτό οι γονείς δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις 187 149 251 177 764 24,5 19,5 32,9 23,2 24,5 19,5 32,9 23,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όταν τα παιδιά δεν υπακούνε σ αυτό που τους λένε οι γονείς, τότε πρέπει να τιµωρούνται 246 331 131 52 760 32,4 43,6 17,2 6,8 32,4 43,6 17,2 6,8
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όταν µιλούν οι γονείς στα παιδιά, πρέπει να προσέχουν τη γλώσσα τους και να µην χρησιµοποιούν άσχηµες εκφράσεις 270 257 161 74 762 35,4 33,7 21,1 9,7 35,4 33,7 21,1 9,7
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το να δείρεις το παιδί δεν είναι κακό, αρκεί να µην το δείρεις άδικα 285 334 85 56 760 37,5 43,9 11,2 7,4 37,5 43,9 11,2 7,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Αυτός που δεν δέρνει τα παιδιά του όταν κάνουν ζηµιές, δεν θέλει το καλό τους 173 317 147 123 760 22,8 41,7 19,3 16,2 22,8 41,7 19,3 16,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Τα παιδιά πρέπει να έχουν το φόβο των γονέων. Αλλιώς δεν πρόκειται να είναι πειθαρχηµένα 258 326 106 71 761 33,9 42,8 13,9 9,3 33,9 42,8 13,9 9,3
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Οι νόµοι πρέπει να τηρούνται από όλους, είτε µας συµφέρει είτε όχι 266 285 156 51 758 35,1 37,6 20,6 6,7 35,1 37,6 20,6 6,7
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όποιος παραβαίνει τους κανόνες πρέπει να τιµωρείται, ανεξάρτητα από το ποιος είναι 352 285 95 30 762 46,2 37,4 12,5 3,9 46,2 37,4 12,5 3,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Είναι κακό να κλέβει κανείς πράγµατα από έναν φίλο 409 252 54 45 760 53,8 33,2 7,1 5,9 53,8 33,2 7,1 5,9
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όταν έχεις ανάγκη µπορείς να κλέβεις, αρκεί να µη σε πιάσουν 123 211 175 252 761 16,2 27,7 23,0 33,1 16,2 27,7 23,0 33,1
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το να κλέβει κανείς από αυτούς που έχουν, δεν είναι και τόσο κακό 128 258 163 214 763 16,8 33,8 21,4 28,0 16,8 33,8 21,4 28,0
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το να οδηγείς χωρίς δίπλωµα δεν είναι κακό, αρκεί να µη σε πιάσουν 163 278 107 217 765 21,3 36,3 14,0 28,4 21,3 36,3 14,0 28,4
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το να οδηγείς πιωµένος δεν είναι κακό, αρκεί να µη σε πιάσουν 109 232 157 264 762 14,3 30,4 20,6 34,6 14,3 30,4 20,6 34,6
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το να εκδικηθείς κάποιον που σου έκανε ζηµιά δεν είναι κακό, αρκεί να µη σε πιάσουν 129 270 132 230 761 17,0 35,5 17,3 30,2 17,0 35,5 17,3 30,2
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Το τραγούδι είναι ένα από τα πιο σηµαντικά πράγµατα στη ζωή 472 228 53 12 765 61,7 29,8 6,9 1,6 61,7 29,8 6,9 1,6
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Ο χορός είναι ένα από τα πιο σηµαντικά πράγµατα στη ζωή 461 240 48 15 764 60,3 31,4 6,3 2,0 60,3 31,4 6,3 2,0
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Όποιος δεν ξέρει να διασκεδάζει, είναι δυστυχισµένος 460 221 55 27 763 60,3 29,0 7,2 3,5 60,3 29,0 7,2 3,5
Ποια φαντάζεστε ότι θα ήταν η τοποθέτηση ενός τυπικού Τσιγγάνου απέναντι στον ακόλουθο ισχυρισµό: Η φτώχεια χρειάζεται καλοπέραση 464 238 32 30 764 60,7 31,2 4,2 3,9 60,7 31,2 4,2 3,9
Μέσα στα επόµενα 20 χρόνια η κατάσταση των Τσιγγάνων δεν πρόκειται να αλλάξει και βασικά θα παραµείνει η ίδια 130 322 264 64 780 16,7 41,3 33,8 8,2 16,7 41,3 33,8 8,2
Τα Τσιγγανόπουλα που έχουν ηλικία πάνω από 10 θα έχουν κατά βάση την τύχη των γονέων τους 167 433 160 21 781 21,4 55,4 20,5 2,7 21,4 55,4 20,5 2,7
Τα Τσιγγανόπουλα που έχουν ηλικία από 5 έως 10 θα έχουν κατά βάση την τύχη των γονέων τους 95 367 257 62 781 12,2 47,0 32,9 7,9 12,2 47,0 32,9 7,9
Τα Τσιγγανόπουλα που έχουν ηλικία από 1 έως 4 θα ενσωµατωθούν οµαλά στην ελληνική κοινωνία και δεν θα ζουν πλέον στο περιθώριο 54 274 380 68 776 7,0 35,3 49,0 8,8 7,0 35,3 49,0 8,8
Τα Τσιγγανόπουλα που θα γεννηθούν από δω και πέρα θα ενσωµατωθούν οµαλά στην ελληνική κοινωνία 68 277 365 66 776 8,8 35,7 47,0 8,5 8,8 35,7 47,0 8,5
Τα παραδοσιακά επαγγέλµατα που ασκούν οι Τσιγγάνοι εξαφανίζονται σιγά-σιγά µε αποτέλεσµα η οικονοµική τους κατάσταση να χειροτερεύει 123 271 290 92 776 15,9 34,9 37,4 11,9 15,9 34,9 37,4 11,9
Ύστερα από την είσοδο των λαθροµεταναστών στη χώρα, οι Τσιγγάνοι έχουν να αντιµετωπίσουν έναν ισχυρό ανταγωνισµό σε ό,τι αφορά ορισµένα επαγγέλµατα ή απασχολήσεις. Γι αυτό η κατάστασή τους χειροτερεύει, αντί να βελτιώνεται 154 358 208 57 777 19,8 46,1 26,8 7,3 19,8 46,1 26,8 7,3
Πιστεύω ότι δεν είναι καθόλου εύκολο για έναν µη-τσιγγάνο να δηµιουργήσει δεσµό µε έναν Τσιγγάνο 327 308 112 35 782 41,8 39,4 14,3 4,5 41,8 39,4 14,3 4,5
Αν µάθαινα ότι ο γιος ή η κόρη µου έχει δεσµό µε µια Τσιγγάνα / έναν Τσιγγάνο, θα προβληµατιζόµουν πάρα πολύ 362 299 86 32 779 46,5 38,4 11,0 4,1 46,5 38,4 11,0 4,1
Αν µάθαινα ότι ο γιος ή η κόρη µου σκέφτεται να παντρευτεί µια Τσιγγάνα / έναν Τσιγγάνο, θα επιχειρούσα µε όλα τα µέσα να τον / την αποτρέψω 258 276 191 48 773 33,4 35,7 24,7 6,2 33,4 35,7 24,7 6,2
Όπως σε όλες τις οµάδες, έτσι και ανάµεσα στους Τσιγγάνους υπάρχουν ευκατάστατοι, µεσαίοι και φτωχοί 491 247 41 4 783 62,7 31,5 5,2 0,5 62,7 31,5 5,2 0,5
Όπως σε όλες τις οµάδες, έτσι και ανάµεσα στους Τσιγγάνους υπάρχουν αγράµµατοι και µορφωµένοι 204 266 241 69 780 26,2 34,1 30,9 8,8 26,2 34,1 30,9 8,8
Προβλήµατα προσαρµογής αντιµετωπίζουν µόνον οι φτωχοί Τσιγγάνοι 52 181 361 188 782 6,6 23,1 46,2 24,0 6,6 23,1 46,2 24,0
Προβλήµατα προσαρµογής αντιµετωπίζουν µόνον οι αγράµµατοι Τσιγγάνοι 52 204 348 179 783 6,6 26,1 44,4 22,9 6,6 26,1 44,4 22,9
Οι ευκατάστατοι Τσιγγάνοι έχουν ήδη υιοθετήσει τις αξίες και τις συµπεριφορές των µη-τσιγγάνων 62 316 320 77 775 8,0 40,8 41,3 9,9 8,0 40,8 41,3 9,9
Οι µορφωµένοι Τσιγγάνοι έχουν ήδη υιοθετήσει τις αξίες και τις συµπεριφορές των µη-τσιγγάνων 73 387 255 54 769 9,5 50,3 33,2 7,0 9,5 50,3 33,2 7,0
Η κοινωνία δεν κάνει διάκριση ανάµεσα σε ευκατάστατους και σε φτωχούς Τσιγγάνους. Έτσι ένα Τσιγγανόπουλο από πλούσια οικογένεια αντιµετωπίζει στο σχολείο την ίδια προκατάληψη, όπως και το Τσιγγανόπουλο από φτωχή οικογένεια 159 375 187 56 777 20,5 48,3 24,1 7,2 20,5 48,3 24,1 7,2
Η κοινωνία δεν κάνει διάκριση ανάµεσα σε µορφωµένους και αγράµµατους Τσιγγάνους. Έτσι ένα Τσιγγανόπουλο από µορφωµένη οικογένεια αντιµετωπίζει στο σχολείο την ίδια προκατάληψη, όπως και το Τσιγγανόπουλο από γονείς µη-µορφωµένους 121 353 229 71 774 15,6 45,6 29,6 9,2 15,6 45,6 29,6 9,2
Οι γονείς που αντιδρούν φοβούνται µήπως µε την παρουσία Τσιγγανοπαίδων στο σχολείο πέσει το επίπεδο απόδοσης των παιδιών τους 316 335 92 38 781 40,5 42,9 11,8 4,9 40,5 42,9 11,8 4,9
Οι γονείς που αντιδρούν φοβούνται µήπως µε την παρουσία Τσιγγανοπαίδων στο σχολείο χειροτερέψουν οι συνθήκες σχολικής υγιεινής 362 336 64 18 780 46,4 43,1 8,2 2,3 46,4 43,1 8,2 2,3
Οι γονείς που αντιδρούν φοβούνται µήπως ορισµένες από τις συµπεριφορές των Τσιγγανοπαίδων δηµιουργήσουν προβλήµατα στα παιδιά τους 327 365 74 13 779 42,0 46,9 9,5 1,7 42,0 46,9 9,5 1,7
Οι γονείς που αντιδρούν φοβούνται µήπως σε τέτοια σχολεία σταλούν εκπαιδευτικοί µε µειωµένα προσόντα 59 104 296 319 778 7,6 13,4 38,0 41,0 7,6 13,4 38,0 41,0
Οι γονείς που αντιδρούν είναι απλώς ρατσιστές 91 238 319 127 775 11,7 30,7 41,2 16,4 11,7 30,7 41,2 16,4
εν είναι εύκολο σε τέτοιες περιπτώσεις να κατηγορήσει κανείς τους γονείς για ρατσισµό. Υπάρχουν αντικειµενικά προβλήµατα που σχετίζονται µε τη συνεκπαίδευση 243 386 109 30 768 31,6 50,3 14,2 3,9 31,6 50,3 14,2 3,9
Αυτοί που κατηγορούν τους γονείς για ρατσισµό συνήθως µένουν µακριά από τσιγγάνικους οικισµούς και δεν αντιµετωπίζουν παρόµοια προβλήµατα 253 373 109 38 773 32,7 48,3 14,1 4,9 32,7 48,3 14,1 4,9
Η αρχή να δέχεσαι τον άλλο όπως είναι ακούγεται ωραία στη θεωρία, αλλά είναι δύσκολη στην εφαρµογή 416 318 29 13 776 53,6 41,0 3,7 1,7 53,6 41,0 3,7 1,7
Αν τα Τσιγγανόπουλα προσαρµόζονταν στα βασικά (π.χ. κανόνες υγιεινής, εµφάνιση, συµπεριφορές), οι γονείς δεν θα είχαν λόγους να αντιδρούν στη συνεκπαίδευση και θα συµφωνούσαν µε τη λύση αυτή 281 359 113 19 772 36,4 46,5 14,6 2,5 36,4 46,5 14,6 2,5