Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Σεπτεμβρίου 2016 (OR. en) Διοργανικοί φάκελοι: 2016/0230 (COD) 2016/0231 (COD) 12696/16 CLIMA 124 ENV 618 ENER 339 TRANS 366 AGRI 511 FORETS 50 COMPET 512 ECOFIN 852 ONU 107 CODEC 1338 IA 76 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 11483/16 CLIMA 92 ENV 511 ENER 293 TRANS 315 AGRI 432 COMPET 432 ECOFIN 730 CODEC 1098 IA 55 - COM(2016) 482 final, 11494/16 CLIMA 93 ENV 512 AGRI 434 FORETS 35 ONU 88 CODEC 1101 IA 56 - COM(2016) 479 final Θέμα: Τομείς εκτός του ΣΕΔΕ α) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030 για μια ανθεκτική Ενεργειακή Ένωση και την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρέουν από τη συμφωνία του Παρισιού και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για μηχανισμό παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και άλλων πληροφοριών που αφορούν την κλιματική αλλαγή (πρώτη ανάγνωση) β) Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας εντός του πλαισίου για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030, καθώς και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 525/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για μηχανισμό παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και άλλων πληροφοριών που αφορούν την κλιματική αλλαγή (πρώτη ανάγνωση) - Συζήτηση προσανατολισμού 12696/16 ΧΜΑ/γπ/ΚΚ 1
I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Κατά τη σύνοδό του στις 23 και 24 Οκτωβρίου 2014, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε επί του πλαισίου πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια για το 2030 και ενέκρινε δεσμευτικό στόχο της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο έδαφός της κατά τουλάχιστον 40% έως το 2030 σε σύγκριση με το 1990 1. Στα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επισήμανε ότι ο στόχος θα επιτευχθεί συλλογικά από την ΕΕ κατά τον οικονομικά αποδοτικότερο τρόπο, οι δε μειώσεις τόσο στους εντός συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (ΣΕΔΕ της ΕΕ) τομείς όσο και στους εκτός ΣΕΔΕ τομείς θα πρέπει αντιστοίχως να ανέλθουν έως το 2030 στο 43% και στο 30% των επιπέδων του 2005. Επίσης, σύμφωνα με τα συμπεράσματα, όλα τα κράτη μέλη θα συμμετάσχουν στην προσπάθεια αυτή, με μια δίκαιη και αλληλέγγυα κατανομή. 2. Στις 15 Ιουλίου 2015, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση για αναθεώρηση της υφιστάμενης οδηγίας ΣΕΔΕ 2. Στόχος της πρότασης είναι, αφενός, η εφαρμογή στη νομοθεσία της καθοδήγησης που παρείχε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2014 σχετικά με τους τομείς που καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ και, αφετέρου, η προετοιμασία του συστήματος για την περίοδο μετά το 2020. Οι συζητήσεις που άρχισαν επί λουξεμβουργιανής Προεδρίας συνεχίζονται στο πλαίσιο της σλοβακικής Προεδρίας. Δύο συζητήσεις προσανατολισμού πραγματοποιήθηκαν κατά τις συνόδους του Συμβουλίου (Περιβάλλον) στις 26 Οκτωβρίου 2015 και στις 20 Ιουνίου 2016. 3. Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2014 περιέχεται επίσης συγκεκριμένη καθοδήγηση όσον αφορά τους τομείς που δεν καλύπτονται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, ιδίως σχετικά με τη μεθοδολογία που θα πρέπει να χρησιμοποιείται για τον καθορισμό των εθνικών στόχων μείωσης των εκπομπών για το 2030 και τη διαθεσιμότητα και τη χρήση μέσων ευελιξίας στο πλαίσιο των σχετικών τομέων. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα, η πολιτική βάσει της οποίας η χρήση της γης, η αλλαγή στη χρήση της γης και οι δασοκομικές δραστηριότητες (LULUCF) θα περιληφθούν στο πλαίσιο του 2030 για τον περιορισμό των αερίων του θερμοκηπίου, θα καθοριστεί μόλις το επιτρέψουν οι τεχνικές συνθήκες και, εν πάση περιπτώσει, πριν από το 2020. 1 2 Έγγρ. EUCO 169/14 Πρόταση οδηγίας για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/87/ΕΚ με σκοπό την ενίσχυση οικονομικά αποδοτικών μειώσεων των εκπομπών και την προώθηση επενδύσεων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών (έγγρ. 11065/15 + ADD 1 + ADD 2 + ADD 3). 12696/16 ΧΜΑ/γπ/ΚΚ 2
4. Στις 20 Ιουλίου 2016 η Επιτροπή υπέβαλε δυο νομοθετικές προτάσεις σχετικά με τη συμβολή των τομέων εκτός ΣΕΔΕ στη συνολική προσπάθεια: πρόταση για τις δεσμευτικές ετήσιες μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τα κράτη μέλη από το 2021 έως το 2030 («κανονισμός περί επιμερισμού των προσπαθειών» που καλύπτει, π.χ., τις εκπομπές CO 2 από τις μεταφορές και τη θέρμανση κτιρίων, τις εκπομπές από τη γεωργία και τα απόβλητα εκτός CO 2 ) 3 και πρόταση σχετικά με τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας εντός του πλαισίου για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030 («κανονισμός LULUCF») 4. Με βάση το κανονιστικό αυτό πλαίσιο, θα εναπόκειται στα κράτη μέλη να σχεδιάσουν τα πλέον κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των εθνικών τους στόχων. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα μπορούν να αξιοποιήσουν διάφορα μέσα και μέτρα διευκόλυνσης της ΕΕ, μεταξύ άλλων στον τομέα της ενεργειακής απόδοσης και της κινητικότητας χαμηλών εκπομπών. 5. Οι νέες προτάσεις για τους τομείς εκτός ΣΕΔΕ, σε συνδυασμό με την πρόταση για την αναθεώρηση του ΣΕΔΕ της ΕΕ, έχουν ως στόχο να εξασφαλιστεί η επίτευξη του συνολικού στόχου της ΕΕ όσον αφορά τις μειώσεις των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου έως το 2030 και η τήρηση των δεσμεύσεων της ΕΕ και των κρατών μελών της, όπως απορρέουν από τη Συμφωνία του Παρισιού. 6. Σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό περί επιμερισμού των προσπαθειών (ESR), οι εθνικοί στόχοι μείωσης καθορίζονται με βάση την προσέγγιση που χρησιμοποιείται στην ισχύουσα απόφαση περί επιμερισμού των προσπαθειών και σύμφωνα με την καθοδήγηση που παρείχε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Οκτώβριο του 2014. Οι στόχοι βασίζονται στο σχετικό κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ, με τους στόχους των κρατών μελών που έχουν κατά κεφαλήν ΑΕγχΠ άνω του μέσου όρου της ΕΕ να προσαρμόζονται περαιτέρω ώστε να αντικατοπτρίζουν τη σχέση κόστους/αποτελεσματικότητας εντός της εν λόγω ομάδας. Η πρόταση διατηρεί υφιστάμενες δυνατότητες ευελιξίας (τραπεζική αποταμίευση και δανεισμός ετήσιων δικαιωμάτων εκπομπών εντός της περιόδου εμπορίας, δυνατότητα μεταβιβάσεων μεταξύ των κρατών μελών). Προτείνονται επίσης δύο νέες δυνατότητες ευελιξίας: η περιορισμένη χρήση καθαρών απορροφήσεων από ορισμένες λογιστικές κατηγορίες LULUCF για τη συμμόρφωση προς τους στόχους στους τομείς του ESR, και η δυνατότητα που παρέχεται σε ορισμένα κράτη μέλη να ακυρώσουν ένα περιορισμένο ποσοστό δικαιωμάτων ΣΕΔΕ της ΕΕ προκειμένου να μπορέσουν να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους δυνάμει του ESR. Στην πρόταση διατηρούνται η υποχρέωση υποβολής ετήσιων εκθέσεων σχετικά με τις εκπομπές και η υποχρέωση υποβολής εκθέσεων ανά διετία σχετικά με προβλέψεις, πολιτικές και μέτρα, ωστόσο προτείνεται η διενέργεια ελέγχων συμμόρφωσης κάθε πενταετία αντί σε ετήσια βάση. 3 4 Έγγρ. 11483/16 + ADD 1 + ADD 2 + ADD 3. Έγγρ. 11494/16 + ADD 1 + ADD 2 + ADD 3. 12696/16 ΧΜΑ/γπ/ΚΚ 3
7. Στόχος του προτεινόμενου κανονισμού LULUCF είναι να καθοριστεί ο τρόπος με τον οποίο οι τομείς της χρήσης γης, της αλλαγής της χρήσης γης και της δασοπονίας θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πλαίσιο για το κλίμα και την ενέργεια έως το 2030. Η πρόταση βασίζεται στους υφιστάμενους ενωσιακούς λογιστικούς κανόνες που εφαρμόζονται στις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και τις απορροφήσεις από τον τομέα LULUCF, όπως ορίζονται στην απόφαση αριθ. 529/2013/ΕΕ. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνονται ορισμένες αλλαγές με στόχο την ενημέρωση και τον εξορθολογισμό των ισχυόντων κανόνων. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίζουν ότι οι καταγεγραμμένες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου και οι απορροφήσεις βρίσκονται σε ισορροπία και ότι συνολικά ο τομέας LULUCF δεν παράγει καθαρές εκπομπές («κανόνας της μη επιβάρυνσης»). Στην πρόταση προβλέπονται διάφορες δυνατότητες ευελιξίας προκειμένου τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν τη συμμόρφωση προς τον κανόνα αυτόν: η δυνατότητα χρήσης πλεονασματικών δικαιωμάτων από τον ESR, με την αντιστάθμιση των εκπομπών από μία κατηγορία γης με απορροφήσεις από άλλη αντίστοιχη κατηγορία, τη σώρευση καθαρών απορροφήσεων κατά την περίοδο 2021-2030 και την εμπορία πλεονασματικών απορροφήσεων μεταξύ των κρατών μελών. Στην πρόταση εισάγεται επίσης μια νέα ενωσιακή διαδικασία διακυβέρνησης σχετικά με την παρακολούθηση των επιπέδων αναφοράς για τη διαχείριση των δασικών εκτάσεων. II. ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 8. Η εξέταση των προτάσεων και των συνοδευτικών εκτιμήσεων αντικτύπου της Επιτροπής στο πλαίσιο του Συμβουλίου άρχισε σε τεχνικό επίπεδο κατά την έναρξη της σλοβακικής Προεδρίας. Οι εργασίες βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και όλες οι αντιπροσωπίες διατηρούν επιφυλάξεις εξέτασης σχετικά με την πρόταση. 9. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όρισε τον κ. Gerben-Jan Gerbrandy (ALDE, ΚΧ) εισηγητή για την πρόταση ESR. Ο εισηγητής για την πρόταση LULUCF δεν ορίστηκε ακόμη. 10. Στις 25 Αυγούστου 2016 το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών για αμφότερες τις προτάσεις. 11. Σε αυτό το πλαίσιο, οι υπουργοί καλούνται να λάβουν μέρος σε μια πρώτη συζήτηση προσανατολισμού σχετικά με τις προτάσεις κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου (Περιβάλλον) στις 17 Οκτωβρίου 2016. Η Προεδρία συνέταξε δύο ερωτήματα που θα κατευθύνουν τη συζήτηση. 12. Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων καλείται να λάβει υπό σημείωση τα ερωτήματα που παρουσιάζονται κατωτέρω και να τα διαβιβάσει στο Συμβούλιο. 13. Για να διευκολυνθεί η οργάνωση της συζήτησης, καλούνται οι αντιπροσωπίες να αποστείλουν γραπτές απαντήσεις στην Προεδρία και τη Γραμματεία του Συμβουλίου πριν από τη σύνοδο του Συμβουλίου. 12696/16 ΧΜΑ/γπ/ΚΚ 4
III. ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΟΥΣ Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να ζητήσει πολιτική καθοδήγηση για τη μελλοντική πορεία, η Προεδρία καλεί το Συμβούλιο (Περιβάλλον) να εξετάσει τα ακόλουθα ερωτήματα: 1) Λαμβάνοντας υπόψη την καθοδήγηση που παρέχεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2014, θεωρούν οι Υπουργοί ότι οι προτάσεις της Επιτροπής για τους τομείς εκτός ΣΕΔΕ παρέχουν ένα δίκαιο και αποτελεσματικό κανονιστικό πλαίσιο για την επίτευξη του στόχου μείωσης κατά 30% έως το 2030 σε σχέση με το 2005; 2) Θεωρείτε ότι οι υφιστάμενες και οι νέες δυνατότητες ευελιξίας που περιέχονται στις προτάσεις επαρκούν για την αποτελεσματική από άποψη κόστους επίτευξη των στόχων στους τομείς εκτός ΣΕΔΕ, διαφυλάσσοντας παράλληλα την περιβαλλοντική ακεραιότητα; 12696/16 ΧΜΑ/γπ/ΚΚ 5