Η Νομισματική Ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η Νομισματική Ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ένα πρόβλημα ασύμμετρης διαταραχής σε μια νομισματική ένωση Τα οφέλη ενός κοινού νομίσματος και η Ενιαία Αγορά Τα στάδια της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης Σύγκλιση των οικονομιών των κρατών-μελών για τη συμμετοχή στο ενιαίο νόμισμα Α. Ένα πρόβλημα ασύμμετρης διαταραχής σε μια νομισματική ένωση: Η Ελλάδα εγκαταλείπει το εθνικό της νόμισμα (δραχμή). Αυτό σημαίνει ότι παραιτείται από ένα εργαλείο οικονομικής πολιτικής που είναι η νομισματική πολιτική. Τι σημαίνει αυτό; Η Κεντρική Τράπεζα (δηλαδή η Τράπεζα της Ελλάδος) δεν έχει πλέον καμία ουσιαστική δύναμη. Δεν μπορεί να αλλάξει την τιμή του νομίσματος (δηλαδή να κάνει υποτίμηση ή ανατίμηση), δεν μπορεί να μεταβάλλει την προσφορά χρήματος (δηλαδή να αυξήσει ή να μειώσει την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί, με λίγα λόγια καταργείται το εκδοτικό της δικαίωμα). Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες; Έστω 2 χώρες μέσα σε μια νομισματική ένωση (Γερμανία G, Γαλλία F). PF SF PG SG DF DG ΥF Γαλλία Γερμανία ΥG SF, SG, DF, DG: κλασικές καμπύλες προσφοράς και ζήτησης των δύο χωρών (που είναι ανοικτές οικονομίες). Οι καμπύλες ζήτησης μας δείχνουν ότι όταν το επίπεδο των τιμών αυξάνεται, η ζήτηση για εγχώριο προϊόν μειώνεται. Οι καμπύλες προσφοράς μας δείχνουν ότι όταν το επίπεδο των τιμών αυξάνεται, οι επιχειρήσεις αυξάνουν το προϊόν (την προσφορά τους) για να επωφεληθούν. Έχουμε υποθέσει ότι οι τιμές των εισροών και οι ονομαστικοί μισθοί δεν μεταβάλλονται. Σελίδα 1

Έστω τώρα μια μεταβολή, δηλαδή υποθέτουμε ότι οι καταναλωτές της Ε.Ε. για κάποιο λόγο στρέφουν τις προτιμήσεις τους από τα προϊόντα της Γαλλίας σε προϊόντα της Γερμανίας. Αποτέλεσμα: 1. Να μειωθεί η παραγωγή στη Γαλλία 2. Να μειωθούν οι τιμές στη Γαλλία 3. Να αυξηθεί η παραγωγή στη Γερμανία 4. Να αυξηθούν οι τιμές στην Γερμανία Επομένως, με μεγάλη πιθανότητα, θα έχουμε αύξηση της ανεργίας στην Γαλλία και μείωση στη Γερμανία. Επίσης, γνωρίζοντας ότι το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών1 ισούται με το εγχώριο προϊόν μείον τις εγχώριες δαπάνες, έχουμε: Στην Γαλλία η αξία του προϊόντος έχει μειωθεί. Αν οι δαπάνες των Γάλλων πολιτών δεν μειωθούν κατά το ίδιο ποσοστό, η Γαλλία θα εμφανίσει έλλειμμα στο 1 Σε μια ανοικτή οικονομία, η παραγωγή μπορεί να διακριθεί σε αυτή που πωλείται στο εσωτερικό και σε αυτή που πωλείται στο εξωτερικό, δηλαδή: Υ=C d +I d +G d +EX (1), όπου C, Ι, G, EX είναι η κατανάλωση, επένδυση, δημόσια κατανάλωση και εξαγωγές εγχώριων παραγόμενων αγαθών (d). Όμως η συνολική κατανάλωση ισούται με την κατανάλωση εγχώριων παραγόμενων αγαθών και την κατανάλωση αγαθών που παράγονται στην αλλοδαπή. Το ίδιο ισχύει και για τις επενδύσεις και για την κατανάλωση του δημόσιου τομέα. Δηλαδή ισχύει: C=C d +C f (2) I=I d +I f (3) G=G d +G f (4) Αν αντικαταστήσουμε τις (2)-(4) στην (1) τότε έχουμε: Υ=C+I+G+ΝX (5) όπου ΝΧ είναι οι καθαρές εξαγωγές, δηλαδή εξαγωγές εγχώριων παραγόμενων αγαθών μείον τις εισαγωγές αγαθών που παράγονται στην αλλοδαπή, δαλαδή: ΝΧ = ΕΧ (C f +I f +G f ). Η σχέση (5) μπορεί τότε να γραφτεί: ΝΧ = Υ- (C+I+G) (6) Η (6) μας λέει ότι οι καθαρές εξαγωγές (ή διαφορετικά το Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών) ισούται με το Εγχώριο Προϊόν μείον τις Εγχώριες Δαπάνες. Σελίδα 2

ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αυτό μάλλον θα συμβεί γιατί μπορεί μεν να αυξάνεται η ανεργία, όμως ταυτόχρονα αυξάνονται και οι δαπάνες για κοινωνική ασφάλιση (επιδόματα ανεργίας). Με λίγα λόγια το διαθέσιμο εισόδημα των Γάλλων δεν θα μειωθεί όσο μειώθηκε η παραγωγή. Επίσης, στη Γαλλία, αυξάνεται το έλλειμμα στον κρατικό προϋπολογισμό (λιγότερα φορολογικά έσοδα λόγω μικρότερου εισοδήματος, αυξημένες δαπάνες λόγω αυξημένων επιδομάτων ανεργίας). Στη Γερμανία η κατάσταση είναι διαφορετική. Η αξία της παραγωγής αυξάνεται. Οι Γερμανοί πολίτες, μάλλον δεν θα αυξήσουν τις δικές τους δαπάνες κατά το ίδιο ποσοστό, και μάλλον θα αυξήσουν την αποταμίευσή τους (γνωρίζοντας ότι η οριακή ροπή κατανάλωσης είναι μικρότερη της μονάδος, που μας λέει ότι αν αυξηθεί το εισόδημα, τότε η κατανάλωσή μας θα αυξηθεί αλλά σε μικρότερο βαθμό). Επομένως, Η Γερμανία θα εμφανίσει πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Βλέπουμε επομένως ότι και οι 2 χώρες αντιμετωπίζουν πρόβλημα προσαρμογής. Η Γαλλία ανεργία και έλλειμμα στο ισοζύγιο, η Γερμανία πληθωρισμό και πλεόνασμα στο ισοζύγιο. Το ερώτημα που τίθεται τώρα είναι αν υπάρχει κάποιος μηχανισμός που μπορεί να επαναφέρει την ισορροπία στις 2 χώρες. Η απάντηση θα είναι ναι αν ισχύει μία από τις δύο παρακάτω προϋποθέσεις: 1. Ευελιξία στους μισθούς. Οι Γάλλοι εργαζόμενοι να δεχτούν να μειωθούν οι μισθοί τους. Αντίθετα, στη Γερμανία, θα αυξηθούν οι μισθοί, εξαιτίας της πλεονάζουσας ζήτησης εργασίας. 2. Κινητικότητα της εργασίας. Οι άνεργοι Γάλλοι να μπορούν να μετακινηθούν, εύκολα και γρήγορα, στη Γερμανία. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να περιοριστεί η πλεονάζουσα ζήτηση εργασίας στη Γαλλία, χωρίς να μειωθούν οι μισθοί. Ταυτόχρονα δεν θα παρατηρηθεί αύξηση των μισθών στη Γερμανία. Στην περίπτωση που έχουμε πλήρη ευελιξία των μισθών, η καμπύλη συνολικής προσφοράς στη Γαλλία θα μετακινηθεί προς τα κάτω και αριστερά, ενώ οι αυξήσεις μισθών στη Γερμανία θα μετακινήσουν την αντίστοιχη καμπύλη προς τα πάνω και Σελίδα 3

αριστερά. Αποτέλεσμα: μείωση της τιμής του προϊόντος στη Γαλλία και αντίστοιχη αύξηση στη Γερμανία. Στη πρώτη περίπτωση τα γαλλικά προϊόντα γίνονται φθηνότερα, περισσότερο ανταγωνιστικά και βελτιώνεται το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Στη Γερμανία συμβαίνει το αντίθετο. Βλέπουμε, επομένως, ότι το πρόβλημα προσαρμογής μπορεί να εξαλειφθεί, αν οι μισθοί είναι ευέλικτοι ή αν υπάρχει κινητικότητα στην αγορά εργασίας. Στην αντίθετη περίπτωση, χωρίς ευελιξία και κινητικότητα, η Γερμανία θα αντιμετωπίσει πληθωριστικές πιέσεις. Αν μπορούσε να χρησιμοποιήσει το νόμισμά της, τότε μια προσαρμογή της συναλλαγματικής ισοτιμίας (ανατίμηση μάρκου έναντι φράγκου) θα μπορούσε να ξεπεράσει το πρόβλημα. Όμως, σε μια νομισματική ένωση, αυτό το εργαλείο πολιτικής δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Συμπέρασμα: Η εμφάνιση ασύμμετρων διαταραχών δημιουργεί κόστος προσαρμογής σε μια νομισματική ένωση, όταν δεν υπάρχει ευελιξία στις αγορές εργασίας. Αν η Γαλλία χάσει τον έλεγχο επί της συναλλαγματικής ισοτιμίας, θα επωμισθεί ένα πρόβλημα ανεργίας και ελλείμματος στο ισοζύγιο. Αυτό μπορεί να εξαλειφθεί μόνο με αποπληθωρισμό στη Γαλλία. Η Γερμανία θα έχει κόστος εφόσον πρέπει να αποδεχτεί ένα υψηλότερο πληθωρισμό, από αυτόν που επιθυμούσε. Τα πράγματα αλλάζουν όταν συμβαίνουν συμμετρικές διαταραχές. Στην περίπτωση αυτή η Κεντρική τράπεζα (στην περίπτωσή μας η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ΕΚΤ) θα μπορούσε με τα επιτόκια να μεταβάλει τη συνολική ζήτηση και στις δύο χώρες, περιορίζοντας το πρόβλημα της διαταραχής. Υπάρχει άλλος τρόπος, ώστε οι δύο χώρες να ξεπεράσουν το δίλημμα με άλλα εργαλεία; Σελίδα 4

Η απάντηση είναι ναι. Αν αυξηθεί η φορολογία στη Γερμανία και τα έσοδα από την αύξηση αυτή να δοθούν στη Γαλλία ώστε να τονωθεί η ζήτηση, θα μπορούσε να περιορίσει το πρόβλημα της διαταραχής. Όμως, θα δεχτούν οι Γερμανοί πολίτες να γίνει αυτό; Μάλλον όχι. Το πρόβλημα αυτό της ασύμμετρης διαταραχής θα μπορούσε εν μέρει να λυθεί με τη χρήση των δημοσιονομικών μεταβιβαστικών πληρωμών. Μια χώρα δηλαδή που αντιμετωπίζει προβλήματα αρνητικής ζήτησης μπορεί να εισπράξει μεταβιβαστικές πληρωμές από άλλες χώρες περιορίζοντας το πρόβλημα. Αυτές οι λύσεις όμως έχουν προσωρινό χαρακτήρα και δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του. Β. Τα οφέλη ενός κοινού νομίσματος και η Ενιαία Αγορά Άμεσα οφέλη από την εξάλειψη του κόστους συναλλαγών (κόστος ανταλλαγής νομισμάτων) Έμμεσα οφέλη από την εξάλειψη του κόστους συναλλαγών (μεγαλύτερη διαφάνεια στις τιμές των αγαθών, δυσκολότερη η πολιτική διακριτών τιμών σε μια νομισματική ένωση) Οφέλη ευημερίας λόγω μικρότερης αβεβαιότητας Η αβεβαιότητα για τη συναλλαγματική ισοτιμία και ο μηχανισμός των τιμών (η αβεβαιότητα για τη συναλλαγματική ισοτιμία δημιουργεί αβεβαιότητα για τις μελλοντικές τιμές που επηρεάζουν τις αποφάσεις των παραγωγών και των καταναλωτών) Πλεονεκτήματα ενός διεθνούς νομίσματος Η Ενιαία Αγορά είναι η κοινή εσωτερική αγορά της Κοινότητας για τα 27κράτη-μέλη. Η αγορά αυτή είναι η μεγαλύτερη εγχώρια αγορά στον εκβιομηχανισμένο κόσμο και διέπεται από τέσσερις θεμελιώδεις αρχές: την ελεύθερη κυκλοφορία των ανθρώπων, των αγαθών, των κεφαλαίων και των υπηρεσιών. Δημιουργήθηκε για να ωφελήσει οικονομικά τους πολίτες της Ευρώπης, αλλά και για να αποτελέσει την κινητήρια δύναμη της οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης, Δημιουργήθηκε επίσης για να ενισχύσει τις επενδύσεις, την τεχνολογική ανανέωση των επιχειρήσεων και την απασχόληση στη γηραιά ήπειρο. Αυτό σημαίνει ότι: Με τη δημιουργία μίας τόσο μεγάλης αγοράς, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις θα αναγκάζονται να γίνουν πιο ανταγωνιστικές προκειμένου να επιζήσουν και να επεκταθούν. Για να ενθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να αναζητήσουν νέες αγορές, έγιναν προσπάθειες ευθυγράμμισης των εθνικών προτύπων ποιότητας και ασφάλειας και Σελίδα 5

βελτιώθηκε η πρόσβαση σε συμβάσεις δημοσίων έργων και προμηθειών σε εθνικό επίπεδο. Μη κατάργηση των συνοριακών ελέγχων συνεισφέρει στην εξοικονόμηση κόστους. Τα δαπανηρά τελωνειακά έγγραφα και η καταβολή του ΦΠΑ στις εξαγωγές καταργήθηκαν, το εταιρικό δίκαιο βαθμιαία προσαρμόστηκε κατά το δυνατόν, οι τράπεζες και τα άτομα άρχισαν να έχουν πλέον τη δυνατότητα επένδυσης των χρημάτων τους σε άλλες ευρωπαϊκές αγορές μετά την άρση των περιορισμών που αφορούσαν την κίνηση κεφαλαίων. Η Ενιαία Αγορά δεν αφορά βέβαια μόνο τις επιχειρήσεις και την οικονομία. Αφορά και τους πολίτες. Αντικειμενικός σκοπός είναι όλα τα δικαιώματα εργασίας και διαμονής να είναι καθολικά για τους ευρωπαίους πολίτες και να παρέχονται χωρίς προϋποθέσεις. Αυτό έχει πραγματοποιηθεί εν μέρει μόνο, παρόλο που έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος όσον αφορά στο δικαίωμα παραμονής, στην αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών τίτλων και στην πρόσβαση σε παροχές κοινωνικής ασφάλισης. Ωστόσο, η συνολική κατάργηση των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων εξακολουθεί να αποτελεί αμφιλεγόμενο ζήτημα, καθώς τα κράτη μέλη εξακολουθούν να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις επιπτώσεις που αυτό θα έχει στην εγκληματικότητα, στη διεθνή τρομοκρατία, στην παράνομη μετανάστευση και στο εμπόριο ναρκωτικών. Γ. Τα στάδια της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης Η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) ξεκίνησε πριν από 40 χρόνια με την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης το 1957. Η πράξη αυτή αποσκοπούσε στην προώθηση μιας αναπτυσσόμενης ευρωπαϊκής οικονομικής, πολιτικής και εμπορικής ολοκλήρωσης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης το Δεκέμβριο του 1995, έλαβε απόφαση σχετικά με μια διαδικασία σε τρεις φάσεις για την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος. Στάδιο 1 Το πρώτο Στάδιο ξεκίνησε την 1η Ιουλίου 1990 και έληξε τον Οκτώβριο του 1993. Σύμφωνα με την Έκθεση Ντελόρ, το πρώτο στάδιο αποσκοπούσε στην επίτευξη σύγκλισης των επιδόσεων των οικονομιών των Κρατών-Μελών, μέσω της ενίσχυσης του συντονισμού της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής, βάσει Σελίδα 6

του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου. Το στάδιο 1 ξεκίνησε με την κατάργηση των ελέγχων συναλλάγματος, καθιστώντας δυνατή την πλήρη απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων μεταξύ οκτώ εκ των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Στάδιο 2 Στα τέλη του 1993 θεσπίστηκε το Ταμείο Συνοχής αποτελώντας αναγνώριση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών. Αφορούσε την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, καθώς οι κοινοτικές χρηματικές συνεισφορές λαμβάνουν χώρα για κράτη-μέλη με κατά κεφαλή ακαθάριστο προϊόν μικρότερο του 90% του μέσου όρου της Ε.Ε. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ προετοίμασε το δεύτερο στάδιο της ΟΝΕ, το οποίο ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1993 και έληξε το Δεκέμβριο του 1998. Ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ίδρυμα (ΕΝΙ), το οποίο βρίσκεται στη Φρανκφούρτη. Στο ΕΝΙ ανατέθηκε η επίβλεψη των προσπαθειών των Κρατών Μελών της Ε.Ε. για την επίτευξη των κριτηρίων σύγκλισης και η ευθύνη προπαρασκευής για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Στη διάρκεια του σταδίου αυτού, τα Κράτη Μέλη σημείωσαν σημαντική πρόοδο ως προς τη μόνιμη σύγκλιση των οικονομιών τους και την πλήρωση των κριτηρίων που απαιτούνταν για την προσχώρησή τους στην ΟΝΕ. Στη διάρκεια του δεύτερου Σταδίου θεσπίστηκε η 1η Φάση του επερχόμενου 3 ου σταδίου της ΟΝΕ, όπου επελέγησαν τα συμμετέχοντα Κράτη-Μέλη. 1 η Φάση Το Μάιο του 1998, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όρισε τα κράτη μέλη που θα συμμετέχουν στην ΟΝΕ το 1999. Ταυτοχρόνως ανακοινώθηκαν οι διμερείς ισοτιμίες μετατροπής μεταξύ των διαφόρων ευρωπαϊκών νομισμάτων. Τον Ιούλιο του 1998, ιδρύθηκε η ΕΚΤ και δημιουργήθηκε το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ). Αυτή η φάση διήρκεσε ένα χρόνο. Η ΕΚΤ αποτελεί τον πυρήνα του ΕΣΚΤ και η ίδρυσή της προϋποθέτει την αυτονομία των εθνικών τραπεζών, εφόσον επίκειται η ενσωμάτωσή τους στο ΕΣΚΤ κατά το προσεχές και τελικό στάδιο. Προτεραιότητά της αποτελεί η εξασφάλιση της σταθερότητας των τιμών στην Ευρωζώνη. Στάδιο 3 Σελίδα 7

Στο τρίτο και τελικό στάδιο της ΟΝΕ συμπεριλαμβάνονται οι επόμενες δύο φάσεις: 2 η Φάση: Έναρξη του τρίτου σταδίου της ΟΝΕ: μεταβατική περίοδος Την 1η Ιανουαρίου 1999 πραγματοποιήθηκε ο αμετάκλητος καθορισμός των ισοτιμιών μετατροπής μεταξύ των συμμετεχόντων Κρατών-Μελών. Το Ευρώ κατέστη «αυτόνομο» νόμισμα και τα εθνικά νομίσματα μία διαφορετική έκφραση του Ευρώ. Στην ΕΚΤ ανατέθηκε η αρμοδιότητα για τη νομισματική πολιτική των συμμετεχουσών χωρών. 3η Φάση: Πλήρης εισαγωγή του Ευρώ: περίοδος διπλής κυκλοφορίας των νομισμάτων Δ. Σύγκλιση των οικονομιών των κρατών-μελών για τη συμμετοχή στο ενιαίο νόμισμα Ο υψηλός πληθωρισμός, η συσσώρευση δημοσιονομικών ελλειμμάτων και τα υψηλά μακροπρόθεσμα επιτόκια στρεβλώνουν τις αποφάσεις και τις προσδοκίες των οικονομικών υποκειμένων, μεταθέτουν στις επόμενες γενεές τις συνέπειες μιας ατελέσφορης ανάκαμψης, αναστέλλουν τις επενδύσεις, επιβραδύνουν την οικονομική ανάπτυξη και εμποδίζουν τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Έτσι, η επίτευξη σύγκλισης σε ονομαστικούς οικονομικούς δείκτες μεταξύ των οικονομιών των κρατών-μελών, υποστηρίχθηκε πως είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός σταθερού οικονομικού πλαισίου για την Ευρωπαϊκή Ένωση, εφαλτηρίου για υγιή οικονομική ανάπτυξη. Τα κριτήρια που υιοθετήθηκαν είναι: Το δημοσιονομικό έλλειμμα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 3 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Το δημόσιο χρέος δεν πρέπει να υπερβαίνει το 60 τοις εκατό του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Ο πληθωρισμός δεν πρέπει να υπερβαίνει περισσότερο από 1,5 τοις εκατό τη μέση τιμή του πληθωρισμού των τριών χωρών με το χαμηλότερο πληθωρισμό. Σελίδα 8

Το ύψος των μακροπρόθεσμων επιτοκίων για διάστημα ενός έτους δεν πρέπει να υπερβαίνει περισσότερο από 2 τοις εκατό τα επιτόκια των τριών χωρών με τη χαμηλότερη απόδοση. Το νόμισμα πρέπει να παραμείνει εντός του Μηχανισμού Συναλλαγματικών Ισοτιμιών για 2 τουλάχιστον χρόνια. Τα κριτήρια σύγκλισης που αποφασίστηκαν να ενσωματωθούν στις επιδιώξεις των οικονομικών πολιτικών των χωρών της ΕΕ, εξασφαλίζουν ότι οι οικονομίες που θα ενταχθούν στη ζώνη του Ευρώ θα βρίσκονται σε εναρμόνιση. Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά, για να ενταχθεί μια χώρα στη ζώνη του Ευρώ θα πρέπει οι δημόσιες δαπάνες (αυτά δηλαδή που ξοδεύει το κράτος), να μην υπερβαίνουν τα δημοσιονομικά της έσοδα (αυτά δηλαδή που εισπράττει) σε ποσοστό υψηλότερο του 3% της συνολικής παραγωγής της οικονομίας. Επίσης, εάν τα χρέη της χώρας ανέρχονται σε πολύ υψηλά επίπεδα, πρέπει σταδιακά να μειωθούν στο 60% της συνολικής αξίας της οικονομίας, ενώ παράλληλα ο πληθωρισμός και τα επιτόκια δεν πρέπει να απέχουν σημαντικά από το χαμηλό πληθωρισμό και τα χαμηλά επιτόκια που έχουν ορισμένες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να επιβιώσουν όμως, στην ΟΝΕ οι χώρες θα πρέπει να είναι σε θέση να διατηρήσουν χαμηλό πληθωρισμό, έτσι ώστε η μετάβαση στην ΟΝΕ να μην προκαλέσει κλυδωνισμούς στην αγορά εργασίας. Η δε μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων πρέπει επίσης να διατηρείται κάθε χρόνο, ώστε να αποτελεί σταθερή βάση για μια υγιή οικονομική ανάπτυξη, στοιχείο απαραίτητο για την ανάκαμψη της απασχόλησης και την καταπολέμηση της ανεργίας στην Ευρώπη. Με δεδομένο γεγονός την αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, η πολιτική των δημοσιονομικών ελλειμμάτων δεν αποτελεί την πλέον κατάλληλη απάντηση για αναζωογόνηση της οικονομικής δραστηριότητας. Οι αυξανόμενες καταναλωτικές δαπάνες κατευθύνονται κυρίως στις εισαγωγές όταν οι εταίροι δεν ακολουθούν παρόμοια πολιτική, οδηγώντας σε ανισορροπία το εθνικό ισοζύγιο πληρωμών. Επίσης, τα δημοσιονομικά ελλείμματα οδηγούν σε υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους και τελικώς αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό τις πληρωμές για τόκους, ενώ η ανεργία διογκώνεται. Επίσης, η ανάγκη επιφυλακής έναντι της δημοσιονομικής χαλαρότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων και υπερτίμηση του Ευρώ. Σελίδα 9

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η δημοσιονομική υπευθυνότητα που επιδεικνύεται σήμερα δεν παρέχει εχέγγυα για το μέλλον. Για παράδειγμα, χώρες όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία, αν και έχουν θέσει υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά ελλείμματά τους δεν υπάρχει επαρκής εγγύηση ότι αυτά δεν θα διογκωθούν και πάλι μόλις οι χώρες αυτές περάσουν το τεστ της Συνθήκης του Μάαστριχτ (Η Συνθήκη του Άμστερνταμ το 1997 έλυσε πάντως οριστικά το πρόβλημα της διατηρησιμότητας των δημοσιονομικών κριτηρίων). Επιπλέον, η επιλογή του 60% ως ανώτατου ποσοστού χρέους μιας χώρας σε σχέση με το ΑΕΠ, υποστηρίζεται πως είναι αυθαίρετη (έγινε δεκτό γιατί αποτελούσε το μέσο ποσοστό χρέους την περίοδο υιοθέτησης της Συνθήκης του Μάαστριχτ), αφού δεν υπάρχει λόγος για τη μη συμμετοχή στην ΟΝΕ χωρών με υψηλό ποσοστό χρέους, αρκεί η δημοσιονομική τους κατάσταση να είναι σταθερή, έτσι ώστε να μην επιτρέψει περαιτέρω ανοδική του πορεία. Είναι, επομένως, λογικό να ερμηνευθεί ελαστικά αυτό το κριτήριο, όπως και πράγματι έγινε με την Ιταλία και το Βέλγιο. Πάντως όποια και αν είναι τα εγγενή πλεονεκτήματα των κριτηρίων, η ύπαρξή τους αυξάνει κατά πολύ τις πιθανότητες να γίνει η ζώνη των χωρών της ΟΝΕ μια ζώνη υγιούς δημοσιονομικής πολιτικής. Από τη δημιουργία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η ευρωπαϊκή ενοποίηση ενισχύθηκε με τη συνεχή ανάπτυξη της συνεργασίας στον οικονομικό και στο νομισματικό τομέα: η βούληση για την ολοκλήρωση της τελωνειακής ένωσης και για την κατάργηση των φραγμών μεταξύ κρατών μελών διευκόλυναν τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Συστήματος, το οποίο κατέστησε πρώτα δυνατή και στη συνέχεια διευκόλυνε την υλοποίηση της Ενιαίας Αγοράς. Η ΟΝΕ δίνει ήδη μια νέα ώθηση στην οικοδόμηση της Ευρώπης. Αυτό όμως προϋποθέτει την αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που παρέχει η οικονομική και νομισματική ενοποίηση. Η ευημερία που σιγά-σιγά δημιουργεί η οικονομική ενοποίηση των σημερινών κρατών-μελών και τα πλεονεκτήματα του Ευρώ, θα αποτελέσουν για τις νέες υποψήφιες χώρες τα κίνητρα για να ολοκληρώσουν ακόμη πιο γρήγορα τη διαδικασία που θα τους επιτρέψει να γίνουν πλήρη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δε επέκταση, σε όλη την ήπειρο, της ευρωπαϊκής ενοποίησης θα αποτελέσει εγγύηση σταθερότητας και ειρήνης για το μέλλον. Σελίδα 10