ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2014-2019 Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων 6.2.2015 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ σχετικά µε την πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της σχετικά µε τις µονοπρόσωπες εταιρείες περιορισµένης ευθύνης Επιτροπή Νοµικών Θεµάτων Εισηγητής: Luis de Grandes Pascual DT\1049422.doc PE549.150v01-00 Eνωµένη στην πολυµορφία
A. Εισαγωγή Στις 9 Απριλίου 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε πρόταση οδηγίας σχετικά µε τις µονοπρόσωπες εταιρείες περιορισµένης ευθύνης. Ο στόχος της πρότασης είναι να διευκολύνει κάθε δυνητικό ιδρυτή εταιρείας, και ιδίως µικροµεσαίας επιχείρησης (ΜΜΕ), να ιδρύσει εταιρείες στην αλλοδαπή, προκειµένου να ενθαρρυνθεί η επιχειρηµατικότητα και να τονωθεί η ανάπτυξη, η καινοτοµία και η απασχόληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύµφωνα µε την εκτίµηση επιπτώσεων, µόλις το 2% των ΜΜΕ επενδύουν στο εξωτερικό µέσω της δηµιουργίας νέων εταιρειών. Αυτό οφείλεται µεταξύ άλλων στην πολυµορφία των εθνικών νοµοθεσιών, ιδίως στις διαφορές µεταξύ των εθνικών εταιρικών δικαίων, και στην έλλειψη εµπιστοσύνης των πελατών και των επιχειρηµατικών εταίρων προς τις αλλοδαπές εταιρείες. Για τον λόγο αυτό, η πλειονότητα των εταιρειών επιλέγει να δηµιουργήσει θυγατρικές στο εξωτερικό, καθώς αυτή η τακτική παρέχει την εγγύηση στους πελάτες ότι συναλλάσσονται µε µια εθνική εταιρεία. Εντούτοις, η ίδρυση θυγατρικής στο εξωτερικό συνεπάγεται σηµαντικό διοικητικό φόρτο και υψηλό άµεσο και έµµεσο κόστος. Η πρόταση περί του καταστατικού της ευρωπαϊκής ιδιωτικής εταιρίας (SPE) 1 αποσκοπούσε στη διευκόλυνση των διασυνοριακών δραστηριοτήτων των ΜΜΕ µέσω της δηµιουργίας µιας νέας µορφής διεθνούς ευρωπαϊκής εταιρείας. Ωστόσο, η αδυναµία επίτευξης της απαιτούµενης βάσει της Συνθήκης οµοφωνίας στο Συµβούλιο οδήγησε τελικά την Επιτροπή να αποσύρει την πρόταση και να ανακοινώσει ότι θα υπέβαλε εναλλακτική πρόταση για την αντιµετώπιση ορισµένων από τα προβλήµατα που διαπιστώθηκαν σε σχέση µε την ευρωπαϊκή ιδιωτική εταιρεία (SPE) 2. B. Γενικά ζητήµατα Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επικρίθηκε από ορισµένους κοινωνικούς φορείς. Η κατάρτιση εγγράφου εργασίας πριν από την υποβολή της έκθεσης που οφείλει να καταρτίσει ο εισηγητής συνιστά προµελετηµένη απόφαση. Στο πλαίσιο της συζήτησης που πραγµατοποιήθηκε στην Επιτροπή JURI µετά την παρουσίαση της πρωτοβουλίας από την Επιτροπή αποκαλύφθηκαν διάφορες διαφωνίες σχετικά µε το σχέδιο και εκφράστηκαν πολλές αµφιβολίες σχετικά µε τη βιωσιµότητά του, καθώς και σχετικά µε την ύπαρξη ευρωπαϊκής προστιθέµενης αξίας. Κατά συνέπεια, στο πλαίσιο της υπεύθυνης άσκησης των αρµοδιοτήτων του εισηγητή, κρίνεται σκόπιµο να ελεγχθούν πριν από την έκθεση οι περιστάσεις βάσει των οποίων υπογράφηκε το σχέδιο, όπως συµφωνήθηκε στη συζήτηση που πραγµατοποιήθηκε στην Επιτροπή JURI. Για την ακρίβεια, επιδίωξη του εισηγητή είναι η διερεύνηση των πλέον αµφιλεγόµενων σηµείων κατά την κρίση του και όχι η διεξαγωγή διεξοδικής ανάλυσης και η αναζήτηση πιθανών λύσεων. 1 Πρόταση κανονισµού του Συµβουλίου περί του καταστατικού της ευρωπαϊκής ιδιωτικής εταιρίας, COM(2008) 396 τελικό. 2 Η απόσυρση της πρότασης SPE ανακοινώθηκε στο παράρτηµα της ανακοίνωσης «Πρόγραµµα βελτίωσης της καταλληλότητας και της αποδοτικότητας του κανονιστικού πλαισίου (REFIT): Αποτελέσµατα και επόµενα βήµατα», COM(2013) 685 της 2.10.2013. PE549.150v01-00 2/6 DT\1049422.doc
Γ. Προστιθέµενη αξία της πρότασης Σύµφωνα µε το πρόγραµµα εργασίας της Επιτροπής για το 2015 Νέο ξεκίνηµα: «Οι πολίτες αναµένουν από την ΕΕ απτά αποτελέσµατα σχετικά µε τις µεγάλες οικονοµικές και κοινωνικές προκλήσεις: την υψηλή ανεργία, τη βραδεία ανάπτυξη, τα υψηλά επίπεδα δηµόσιου χρέους, το κενό των επενδύσεων και την έλλειψη ανταγωνιστικότητας στην παγκόσµια αγορά. Επίσης, θέλουν λιγότερη παρέµβαση της ΕΕ στα ζητήµατα όπου τα κράτη µέλη µπορούν ευκολότερα να δώσουν τη σωστή λύση σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.» Το ερώτηµα που πρέπει να θέσουµε µετά την περάτωση της εξέτασης και συζήτησης του παρόντος εγγράφου εργασίας είναι εάν αυτή η πρόταση µπορεί να συµβάλει καθοριστικά στους τοµείς της απασχόλησης, της ανάπτυξης και των επενδύσεων και να δηµιουργήσει απτά οφέλη για τους πολίτες.. Βασικά στοιχεία της πρότασης I. Νοµική φύση και βάση Η πρόταση αποτελείται από δύο διαφορετικά µέρη: το πρώτο περιλαµβάνει µια σειρά κανόνων συντονισµού που θα πρέπει να εφαρµόζονται σε όλες τις µονοπρόσωπες εταιρείες περιορισµένης ευθύνης των κρατών µελών και στη SUP. Πρόκειται για τις διατάξεις της οδηγίας 2009/102/ΕΚ 1, µε ορισµένες τροποποιήσεις. Το δεύτερο µέρος αφορά τη SUP. Μολονότι ο στόχος είναι ο ίδιος µε τον στόχο της SPE, η πρόταση για τη SUP εγκαταλείπει τη φιλοδοξία της δηµιουργίας µιας διεθνούς ευρωπαϊκής εταιρείας µέσω κανονισµού. Με την πρόταση SUP υποχρεώνονται τα κράτη µέλη µέσω οδηγίας να συµπεριλάβουν στην έννοµη τάξη τους µια νέα µορφή µονοπρόσωπης εταιρείας περιορισµένης ευθύνης, η οποία θα διέπεται από εναρµονισµένους όρους σύστασης και λειτουργίας, ενώ όλα τα ζητήµατα που δεν καλύπτονται από την οδηγία ρυθµίζονται µέσω της εθνικής νοµοθεσίας. Ως εκ τούτου, η SUP είναι µια εθνική εταιρεία. Ο εισηγητής γνωρίζει τις υφιστάµενες διαφωνίες σχετικά µε τη νοµική βάση που επέλεξε η Επιτροπή. Εντούτοις, µε γνώµονα τον στόχο της πρότασης για «να διευκολυνθούν οι διασυνοριακές δραστηριότητες των ΜΜΕ και η σύσταση µονοπρόσωπων εταιρειών ως θυγατρικών εταιρειών σε άλλα κράτη µέλη, θα πρέπει να µειωθούν το κόστος και οι διοικητικές επιβαρύνσεις που σχετίζονται µε την ίδρυση αυτών των εταιρειών» και για τη «διαθεσιµότητα ενός εναρµονισµένου νοµικού πλαισίου που διέπει την ίδρυση µονοπρόσωπων εταιρειών, περιλαµβανοµένης της καθιέρωσης ενός ενιαίου υποδείγµατος καταστατικού, θα πρέπει να συντελέσει στην σταδιακή κατάργηση των περιορισµών στην ελευθερία εγκατάστασης όσον αφορά τους όρους δηµιουργίας θυγατρικών στα εδάφη των κρατών µελών και να επιφέρει µείωση του κόστους» (αιτιολογικές σκέψεις 7 και 8), ο εισηγητής θεωρεί ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 50 παράγραφος 1 και παράγραφος 2 στοιχείο στ) της ΣΛΕΕ. 1 Οδηγία 2009/102/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 16ης Σεπτεµβρίου 2009, στον τοµέα του δικαίου των εταιρειών σχετικά µε τις εταιρείες περιορισµένης ευθύνης µε ένα και µόνο εταίρο (κωδικοποιηµένο κείµενο). Η οδηγία 2009/102/ΕΚ θα καταργηθεί µετά την έγκριση της οδηγίας SUP. DT\1049422.doc 3/6 PE549.150v01-00
II. Πεδίο εφαρµογής (άρθρο 1) Κατόπιν ανάλυσης της γνωµοδότησης της Επιτροπής IMCO και της εκτίµησης επιπτώσεων της Επιτροπής, ο εισηγητής διερωτάται µήπως τελικά θα είχε περισσότερο νόηµα να περιοριστεί το πεδίο εφαρµογής στις µικροµεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) όπως αυτές προσδιορίζονται στην οδηγία 2013/34/ΕΕ 1, δεδοµένου ότι οι επιχειρήσεις αυτές αντιµετωπίζουν τις περισσότερες δυσκολίες κατά τη σύστασή τους σε διάφορα κράτη µέλη. ΙΙΙ. ιαχωρισµός της έδρας και της κεντρικής διοίκησης ή της κύριας εγκατάστασης µιας SUP (άρθρο 10) Η δυνατότητα της εταιρείας να έχει την έδρα της και την κύρια εγκατάστασή της σε διαφορετικά κράτη µέλη εγείρει αµφιβολίες όσον αφορά τον κίνδυνο υιοθέτησης της πρακτικής της αναζήτησης της ευνοϊκότερης δικαιοδοσίας (forum shopping) εκ µέρους των εταιρειών που επιδιώκουν να αποφύγουν, µεταξύ άλλων, τη συµµετοχή των εργαζοµένων στα διοικητικά τους όργανα ή να εκµεταλλευτούν λιγότερο απαιτητικά συστήµατα από άποψη φορολογίας ή κοινωνικής προστασίας. Ο εισηγητής είναι της γνώµης ότι η επιλογή της δυνατότητας διαχωρισµού της έδρας και της κύριας εγκατάστασης πρέπει να υπάγεται στην εθνική νοµοθεσία. Η απόπειρα εναρµόνισης ενός τόσο ευαίσθητου θέµατος προκαλεί ουσιαστικά τα κράτη µέλη να την απορρίψουν, καθώς το στοιχείο αυτό τα ωθεί να απορρίψουν όλο το σχέδιο της SUP. Εντούτοις, ο εισηγητής προτείνει να εξεταστεί κατά πόσον είναι απαραίτητη η απαίτηση διαµονής των διαχειριστών στη χώρα στην οποία βρίσκεται η έδρα της εταιρείας. Με αυτόν τον τρόπο, η διαχείριση των εταιρειών θα µπορούσε να γίνεται αποκλειστικά µε ηλεκτρονικά µέσα, πρακτική που συνάδει µε έναν από τους λόγους ύπαρξης της πρότασης: την προσαρµογή στην ψηφιακή εποχή. IV. Ενιαίο υπόδειγµα καταστατικού 2 (άρθρο 11) Το ενιαίο υπόδειγµα καταστατικού αποτελεί βασικό στοιχείο της ηλεκτρονικής εγγραφής και καλύπτει τα ζητήµατα της σύστασης, των εταιρικών µεριδίων, του µετοχικού κεφαλαίου, της οργάνωσης, των λογαριασµών και της διάλυσης µιας SUP. Η Επιτροπή προτείνει την έγκριση του ενιαίου υποδείγµατος καταστατικού µε εκτελεστική πράξη. Ο εισηγητής δεν συµφωνεί µε τον καθορισµό ενός βασικού στοιχείου της πρότασης µέσω εκτελεστικής πράξης, καθώς µε αυτόν τον τρόπο ούτε το υπόδειγµα υπόκειται στον έλεγχο του Κοινοβουλίου αλλά ούτε και πληρούνται, κατά την άποψή του, οι προϋποθέσεις του άρθρου 291 της ΣΛΕΕ. Μολονότι αντιλαµβάνεται ότι οι µελλοντικές τροποποιήσεις του υποδείγµατος θα πρέπει να εγκρίνονται µε τη συνήθη νοµοθετική διαδικασία, ο εισηγητής 1 Οδηγία 2013/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά µε τις ετήσιες οικονοµικές καταστάσεις, τις ενοποιηµένες οικονοµικές καταστάσεις και συναφείς εκθέσεις επιχειρήσεων ορισµένων µορφών, την τροποποίηση της οδηγίας 2006/43/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου και την κατάργηση των οδηγιών 78/660/ΕΟΚ και 83/349/ΕΟΚ του Συµβουλίου (ΕΕ L 182 της 29.6.2013, σ. 19). 2 Η ισπανική έκδοση της πρότασης αναφέρεται εσφαλµένα σε «escritura de constitución» (ιδρυτική πράξη), ενώ στην πραγµατικότητα πρόκειται για το καταστατικό της εταιρείας. PE549.150v01-00 4/6 DT\1049422.doc
υποστηρίζει τη συµπερίληψη του υποδείγµατος ως παραρτήµατος της οδηγίας. V. Ηλεκτρονική εγγραφή σε µητρώο (άρθρο 14) Η πρόταση υποχρεώνει τα κράτη µέλη να αποδεχθούν ότι η διαδικασία εγγραφής νεοσύστατων SUP θα µπορεί να ολοκληρωθεί ηλεκτρονικά χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία του ιδρυτικού εταίρου ενώπιον αρχής του κράτους µέλους εγγραφής. Αυτή η διαδικασία, που ακολουθείται ήδη σε ορισµένα κράτη µέλη, θα διευκολύνει αναµφισβήτητα σε µεγάλο βαθµό τη διαδικασία εγγραφής και θα µειώσει το κόστος σύστασης. Εντούτοις, ο εισηγητής ανησυχεί για την έλλειψη ασφάλειας δικαίου, δεδοµένου ότι δεν απαιτείται η συµµετοχή συµβολαιογράφου ή η φυσική παρουσία του ιδρυτή και, ως εκ τούτου, το σύστηµα αυτό θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί για παράνοµους σκοπούς, όπως για παράδειγµα για νοµιµοποίηση εσόδων από παράνοµες δραστηριότητες ή για φοροδιαφυγή. Αυτός ο κίνδυνος θα µπορούσε να περιοριστεί εάν τα κράτη µέλη θεσπίσουν ασφαλείς κανόνες, εφαρµόζοντας π.χ. την ηλεκτρονική υπογραφή ή την κρυπτογραφική επαλήθευση για να εξακριβώνεται η ταυτότητα του ιδρυτή, χωρίς ωστόσο να θίγεται η δυνατότητα πραγµατοποίησης της εγγραφής ηλεκτρονικά. Ο εισηγητής πιστεύει επίσης ότι θα πρέπει να επιτρέπεται σε ένα κράτος µέλος να µην αναγνωρίζει την ηλεκτρονική διαδικασία ταυτοποίησης που πραγµατοποιείται σε χώρα του εξωτερικού, εφόσον αυτή δεν συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις του κανονισµού (ΕΕ) αριθ. 182/2011 1. Σχετικά µε αυτό το άρθρο, θεωρείται ότι η πρόταση που περιλαµβάνεται στην τροπολογία 22 του σχεδίου γνωµοδότησης της IMCO αποτελεί µια πιθανή λύση για την ενοποίηση των δύο διαφορετικών µοντέλων εγγραφής που υπάρχουν στα κράτη µέλη 2. VI. Μετοχικό κεφάλαιο 1 ευρώ (άρθρο 16) Το µετοχικό κεφάλαιο µιας SUP πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 ευρώ. Στα κράτη µέλη που δεν έχουν ως εθνικό νόµισµα το ευρώ, το µετοχικό κεφάλαιο ισοδυναµεί τουλάχιστον µε µία µονάδα του νοµίσµατος του κράτους µέλους. Ο εισηγητής, ο οποίος έχει εντρυφήσει σε µια νοµική παράδοση στην οποία το εταιρικό κεφάλαιο αποτελεί εγγύηση για τους πιστωτές, βλέπει µε ανησυχία αυτόν τον κανόνα, ιδίως σε συνδυασµό µε την απουσία της υποχρέωσης δηµιουργίας τακτικών αποθεµατικών από την 1 Κανονισµός (ΕΕ) αριθ. 910/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, σχετικά µε την ηλεκτρονική ταυτοποίηση και τις υπηρεσίες εµπιστοσύνης για τις ηλεκτρονικές συναλλαγές στην εσωτερική αγορά και την κατάργηση της οδηγίας 1999/93/ΕΚ (ΕΕ L 257 της 28.8.2014, σ. 73). 2 Η ακρίβεια των δεδοµένων, της ταυτότητας και της γνησιότητας των δεδοµένων είναι ιδιαίτερα σηµαντική για τη διαφύλαξη της ασφάλειας των εθνικών µητρώων και της ηλεκτρονικής σύστασης εταιρειών. Τα κράτη µέλη πρέπει να µπορούν να διατηρούν κανόνες σχετικά µε την επαλήθευση της διαδικασίας εγγραφής προκειµένου να ελέγχουν τη νοµιµότητα της ταυτότητας του ιδρυτικού µέλους ή του εκπροσώπου του, καθώς και τα έγγραφα που προσκοµίζονται για την εγγραφή, συµπεριλαµβανοµένης της συµµετοχής συµβολαιογράφων ή δικηγόρων, µε την προϋπόθεση ότι η διαδικασία εγγραφής στο σύνολό της µπορεί να ολοκληρωθεί ηλεκτρονικά και εξ αποστάσεως. Τα κράτη µέλη πρέπει να ορίζουν µε σαφήνεια τις εθνικές απαιτήσεις της ηλεκτρονικής διαδικασίας ταυτοποίησης στον δικτυακό τόπο εγγραφής που διατηρούν. DT\1049422.doc 5/6 PE549.150v01-00
SUP. Η πρόταση «αντισταθµίζει» αυτήν την έλλειψη κεφαλαίου µε µια σειρά εγγυήσεων ρευστότητας που πρέπει να πληρούνται για τη διανοµή µερισµάτων: ένα κριτήριο υγιούς ισολογισµού και µια δήλωση φερεγγυότητας. Ο εισηγητής θεωρεί ότι µια πιθανή λύση θα ήταν να παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη µέλη που το επιθυµούν να επιβάλλουν την υποχρέωση δηµιουργίας αποθεµατικών. Ε. Συµπέρασµα Ο εισηγητής πιστεύει ότι η πρόταση της Επιτροπής µπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναµη για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Σε µια περίοδο κατά την οποία η Ένωση δεν έχει ανακάµψει ακόµα µετά την κρίση, είναι αναγκαίο να υποστηριχθεί η επιχειρηµατικότητα µέσω της µείωσης του διοικητικού φόρτου και κόστους. Ο εισηγητής αντιλαµβάνεται επίσης ότι υπάρχει ο κίνδυνος τα πιθανά πλεονεκτήµατα αυτής της νέας µορφής εταιρείας να αποδειχθούν πολύ περιορισµένα εάν δοθούν πολλές επιλογές στα κράτη µέλη. Κατά συνέπεια, τάσσεται υπέρ της αναγκαίας εναρµόνισης για τη διατήρηση της ευρωπαϊκής προστιθέµενης αξίας, που αποτελεί και τη βάση του σχεδίου. Ο εισηγητής καλεί τους σκιώδεις εισηγητές και γενικότερα όλα τα µέλη να συνεχίσουν τον διάλογο και να αναζητήσουν από κοινού αποδεκτές λύσεις προκειµένου να µη χαθεί η τελευταία ευκαιρία για τη θέσπιση ενός εναρµονισµένου νοµικού πλαισίου για τη δηµιουργία ΜΜΕ, το οποίο θα διευκολύνει τις διασυνοριακές δραστηριότητες και θα περιορίσει το διοικητικό κόστος και τον διοικητικό φόρτο. εδοµένου ότι το ψηφιακό θεµατολόγιο αποτελεί προτεραιότητα για την Επιτροπή τα προσεχή πέντε έτη, η προσαρµογή της διαδικασίας σύστασης εταιρειών στην ψηφιακή εποχή είναι αναπόφευκτη. Σε κάθε περίπτωση, στόχος είναι να συνδυαστεί ο εκσυγχρονισµός και η µείωση των διατυπώσεων και της γραφειοκρατίας µε τις αναγκαίες νοµικές εγγυήσεις. PE549.150v01-00 6/6 DT\1049422.doc