[Γραμματική. Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο

Σχετικά έγγραφα
καταλήξεις ασυναίρετων της β' κλίσης Ενικός ον. γεν. δοτ. αιτ. κλ. -ον -ου -ῳ -ον -ον -ος -ου -ῳ -ον -ε Πληθυντικός -οι -ων -οις -ους -οι

Η ελεύθερη έκφραση μέσω του τύπου. Κάνω κάτι πιο φιλελεύθερο Η πίστη και η αφοσίωση στην ιδέα της ελευθερίας.

Η Α' κλίση των ουσιαστικών

Α ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ. (Υπάρχει και η κατηγορία των συνηρημένων ουσιαστικών που θα τη μάθουμε σε μεγαλύτερες τάξεις.)

Δευτερόκλιτα επίθετα

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Γ ΚΛΙΣΗΣ Α. ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ. Παρατηρήσεις στα φωνηεντόληκτα ουσιαστικά: 1. Στα καταληκτικά μονόθεμα σε -υς, -υος:

ΑΝΣΩΝΤΜΙΕ Είναι κλιτές λέξεις που αντικαθιστούν ονοματικές φράσεις και κάνουν την ίδια «δουλειά» με αυτές.

Οι τόνοι και τα πνεύματα. Τα αρχαία ελληνικά διαθέτουν τρία τονικά σημάδια: Την οξεία( ), τη βαρεία( `) και την περισπωμένη ( )

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ

Πρόσεξε τα παρακάτω παραδείγματα:

Το αντικείμενο [τα βασικά]

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ. Αρχαία ελληνική γλώσσα. Κορίνα Τσιτσιρίκου

Τα ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Πώς βρίσκουμε το υποκείμενο σε μια πρόταση;

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ Βασίλης Αναστασίου

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Η ομορφιά δεν είναι το παν

Β ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ. Αρσενικά και θηλυκά σε ως και ουδέτερα σε ων. Α. ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Η πρόταση. Πρόταση λέγεται ένα σύντομο κομμάτι του λόγου, που περιλαμβάνει μια σειρά από λέξεις με ένα τουλάχιστον ρήμα και έχει ολοκληρωμένο νόημα.

Ουσιαστικά. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός

Σχηματισμός Ευκτικής Παρακειμένου Ενεργητικής Φωνής. Στις σημειώσεις μας θα εστιάσουμε στον περιφραστικό τύπο, καθώς αυτός είναι ο πιο εύχρηστος.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ. Παναγιώτης Δεμέστιχας Στέλλα Γκανέτσου

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Τα ταξίδια του παππού. Ρήματα σε -άβω. Τα ρήματα που τελειώνουν σε -άβω γράφονται με β. πχ: ράβω, ανάβω, σκάβω, θάβω, κ.ά.

Η παθητική σύνταξη και το ποιητικό αίτιο

ΕΝΟΤΗΤΑ 8 Β1 ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ελευθερώνω: 1.κάνω κάποιον από δούλο ελεύθερο, του δίνω ελευθερία απελευθερώνω. Ελευθέρωσαν την πατρίδα του από το

Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση να: Να κατανοούν την ανθρωποκεντρική διάσταση του αρχαίου κόσμου.

Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα ενεργεί ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μία κατάσταση.

ΣΡΙΣΟΚΛΙΣΑ ΕΠΙΘΕΣΑ: Τα επίθετα αυτά κλίνονται κατά την γ κλίση των ουσιαστικών στο αρσενικό και το ουδέτερο γένος τους.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΣΥΝΤΑΞΗ. α. απρόσωπου ρήματος δηλ. ενός ρήματος στο γ' ενικό πρόσωπο

1. ΟΝΟΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Ονομαστική Γενική Αιτιατική Κλητική Ονομαστική Γενική Αιτιατική Κλητική ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ. Αρσενικά

Ασκήσεις γραμματικής. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις στα τρία γένη των δύο αριθμών: δράς, θείς, γνούς, εἰδώς, ἀδικῶν, ἀπολλύς.

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (διαγώνισμα 3)

1st and 2nd Person Personal Pronouns

«Η λύση του Γόρδιου Δεσμού» αρχαία ελληνικά Α Γυμνασίου ενότητα 7

Ορθογραφία : Συλλαβές. Μονοσύλλαβη : το, και Δισύλλαβη : πό δι, ε- κεί. Τρισύλλαβη : πα τέ ρας, μη τέ ρα. Πολυσύλλαβη : πα ρα μύ θι, α στα μά τη τα

Ενότητα 4 η Ένα ταξίδι επιστημονικής φαντασίας

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. Ἀκούω δ αὐτόν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἐπὶ τοῦτον τὸν λόγον τρέψεσθαι, ὡς

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β Γυμνασίου. Ενότητα 2 : Γ. Γραμματική

Αρσενικά ουσιαστικά προπαροξύτονα σε -ος

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΔΙΑΛΕΞΗ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΚΕΙΜΕΝΑ ΥΣΤΕΡΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Α. «Ἐπεί δ ἡ πόλις τῶν συγκειµένων τοῖς ἀπό συµβόλων κοινωνοῦσι»:να µεταφράσετε το απόσπασµα που σας δίνεται. Μονάδες 10 Β. Να γράψετε σ

Ενότητα 2 : Β. Πώς έγραφαν οι αρχαίοι Έλληνες Γ. Φθόγγοι και γράμματα

Ασκήσεις γραμματικής. Εκφώνηση. Να μεταφέρετε τους παρακάτω τύπους στον άλλο αριθμό: τοῦ σοφοῦ. (ὦ) δίκαιε. τὸν τίμιον. τοὺς πιστοὺς.

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ Ο. ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΝΟΥ

Η πρώτη κλίση στα αρχαία ελληνικά περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά και θηλυκά. Δεν περιλαμβάνει ουδέτερα (ευτυχώς).

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

Διαίρεση φωνηέντων Φωνήεντα Μακρόχρονα Βραχύχρονα

ΤΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ (ΒΑΘΜΟΙ) ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ.

ΑΡΘΡΑ. Μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά από ουσιαστικά, επίθετα, τις κλιτές μετοχές και ορισμένες αντωνυμίες. ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

το αντικείμενο στα αρχαία ελληνικά. Ο.Π

Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΛΕΞΕΩΝ:

Copyright: A. Γιαγκοπούλου, Ν. Γιαγκόπουλος, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2013

Συλλαβική αύξηση είναι η προσθήκη στην αρχή του θέματος ενός -ἐ- (Προσοχή! παίρνει ψιλή). Λέγεται συλλαβική επειδή προστίθεται μια νέα συλλαβή.

Γράμματα. Δίφθογγοι. Συνδυασμοί

Η σύνταξη του απαρεμφάτου

ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 3) Να σχολιάσετε τον κάθε όρο ειρήνης και ποιές συνέπειες θα έχει για τους Αθηναίους. Πώς ο Ξενοφώντας διακρίνει τον σημαντικότερο όρο;

44 Χρόνια Φροντιστήρια Μέσης Εκπαίδευσης

Προτεινόμενος Προγραμματισμός κατά ενότητα

Ονοματεπώνυμο μαθητή /μαθήτριας :.. ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ στην ύλη γραμματικής της Α Γυμνασίου

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Τα επτά φωνήεντα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

ΓΡΑΠΣΗ ΕΞΕΣΑΗ ΣΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ B ΛΤΚΕΙΟΤ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΙΜΟΤ ΑΝΘΡΩΠΙΣΙΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ AΔΙΔΑΚΣΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΣΕ ΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΛΩΝΟΥΝ ΚΙΝΗΣΗ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ ΕΛΞΗ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΟΓΝΩΣΙΑ. ΤΑΞΗ: Α Γυμνασίου. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Τρίτη, 30 Μαΐου 2017

ΣΥΝΗΘΗ ΛΑΘΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ Για την Γ τάξη του Δημοτικού

ΑΡΧΗ 1ης ΣΕΛΙΔΑΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ / ΤΜΗΜΑ : Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΠΕΡΙΟΔΟΥ : ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: 7

3ο Νηπ/γείο Κορδελιού Τμήμα Ένταξης

ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ 322Α - 323Α

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

Στόχος του βιβλίου αυτού είναι να κατακτήσουν οι μικροί μαθητές

Γραμματική και Συντακτικό Γ Δημοτικού ανά ενότητα - Παρασκευή Αντωνίου

ΘΕΜΑ 1o Λυσία, Ἐν βουλῇ Μαντιθέῳ δοκιμαζομένῳ ἀπολογία, 1-3

persoon praesens imperfectum sigmatische aoristus

Αρχαία Α' Γυμνασίου Επιμέλεια: Ευθυμιάδου Ευφροσύνη

Ασκήσεις γραμματικής

ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπερείδης, Επιτάφιος, 23-26

Β τάξη. Κειµενικοί στόχοι Λεξικογραµµατικοί στόχοι Γραπτά µηνύµατα του περιβάλλοντος

Ενότητα 2 : Β. Ετυμολογία Γ2. Συντακτικό

ΟΜΟΙΟΙ ΚΑΙ OMOHXΟΙ ΤΥΠΟΙ

ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ. Α1. Να μεταφράσετε το υπογραμμισμένο απόσπασμα από το παρακάτω κείμενο:

ΣΧ.ΕΤΟΥΣ Τάξη Β Τμήμα: Β θεωρητική 1 Μάθημα: Λατινικά Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ. ρωμαϊκής λογοτεχνίας, γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

Η αλφαβήτα μας. Α α Ι ι Ρ ρ Β β Κ κ Σ σ ς Γ γ Λ λ Τ τ Δ δ Μ μ Υ υ Ε ε Ν ν Φ φ Ζ ζ Ξ ξ Χ χ Η η Ο ο Ψ ψ Θ θ Π π Ω ω

ΕΙΜΙ= είμαι, υπάρχω. ΥΠΟΤΑ- ΚΤΙΚΗ ω ης η ωμεν. ισθι εστω. εσοίμην εσοιο εσοιτο εσοίμεθα εσοισθε εσοιντο ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ. ο υσης ο υσ η ο υσαν

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΥΒΕΛΗ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

Η ΠΟΡΕΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ ΕΝΟΣ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ἀγανακτῶ, ἄγαμαι (θαυμάζω), εὐδαιμονίζω / μακαρίζω (καλοτυχίζω), ζηλῶ, ἥδομαι, θαυμάζω, οἰκτίρω (λυπάμαι), ὀργίζομαι, χαίρω κ.ά.

ΕΚ ΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ. Α. Το τέχνασμα του Θεμιστοκλή

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΑ Α ΓΥΜΝΑΙΟΥ

Αρχαία Ελληνικά ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Transcript:

ΤΟ ΑΡΘΡΟ Άρθρο είναι η μονοσύλλαβη κλιτή λέξη, η οποία χρησιμοποιείται πριν από ουσιαστικά και επίθετα (ή πριν από λέξεις που παίζουν το ρόλο ουσιαστικών και επιθέτων, όπως στη φράση: το λέγω είναι ρήμα). Κλίση του άρθρου Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο ὁ ἡ τό οἱ αἱ τά τοῦ τῆς τοῦ τῷ τῇ τῷ τοῖς ταῖς τοῖς τόν τήν τό τούς τάς τά ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το άρθρο δεν έχει κλητική. Συνήθως όμως εμπρός από την κλητική των ονομάτων χρησιμοποιείται το κλητικό επιφώνημα ὦ: ἐγώ σε, ὦ Φαλῖνε, ἄσμενος ἑόρακα. Η αρχαία ελληνική είχε μόνο το οριστικό άρθρο. Για πρόσωπα ή πράγματα αόριστα δεν υπήρχε αόριστο άρθρο (όπως στη νέα ελληνική το ένας, μία, ένα) σε τέτοια περίπτωση οι αρχαίοι χρησιμοποιούσαν τα ονόματα χωρίς άρθρο (π.χ. ποταμός δέ ἦν κύκλῳ =ένας ποταμός ) Σελίδα 1

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ Προσωπικές λέγονται οι αντωνυμίες που φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου. α πρόσωπο (εκείνο που μιλά): ἐγώ β πρόσωπο (εκείνο που του μιλούμε): σύ Το γ πρόσωπο δεν το συναντάμε συχνά στα πεζά κείμενα και γι αυτό θα γίνει λόγος σε μεγαλύτερη τάξη. Ας δούμε παρακάτω την κλίση των προσωπικών αντωνυμιών α πρόσωπο α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε. ἐγώ εγώ, ἡμεῖς εμείς ἐμοῦ, μου εμένα, μου ἡμῶν εμάς, μας ἐμοί, μοι ἡμῖν ἐμέ, με εμένα, με ἡμᾶς εμάς, μας β πρόσωπο α.ε. ν.ε. α.ε. ν.ε. σύ εσύ ὑμεῖς εσάς, σας σοῦ, σου εσένα, σου ὑμῶν σοί, σοι ὑμῖν σέ, σε εσένα, σε ὑμᾶς εσάς, σας Οι αντωνυμίες δεν έχουν κλητική, με εξαίρεση τη δεικτική αντωνυμία: οὗτος, αὕτη, τοῦτο Σελίδα 2

Η ΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ οὗτος, αὕτη, τοῦτο εικτικές λέγονται οι αντωνυμίες που δηλώνουν δείξη (δηλ. δείξιμο, το να δείχνει κάποιος κάτι). Εδώ θα εξετἀσουμε την αντωνυμία "oὗτος αὕτη τοῦτο" (= αυτός αυτή αυτό ή τούτος τούτη τούτο ή ετούτος ετούτη ετούτο). αρσ. θηλ. ουδ. αρσ. θηλ. ουδ. οὗτος τούτου τούτῳ τοῦτον οὗτος αὕτη ταύτης ταύτῃ ταύτην αὕτη τοῦτο τούτου τούτῳ τοῦτο οὗτοι τούτων τούτοις τούτους αὗται ταῦτα τούτων τούτων ταύταις τούτοις ταύτας ταῦτα Καμιά άλλη αντωνυμία δεν έχει κλητική πτώση εκτός απ αυτή, που έχει κλητική μόνο στο αρσενικό (ὦ οὗτος) και στο θηλυκό (ὦ αὕτη) και μόνο στον ενικό αριθμό. Έχει τη γενική πληθυντικού όμοια και στα τρία γένη (τούτων). Και το αρσενικό και το ουδέτερο έχουν τις πλάγιες πτώσεις (γενική δοτική αιτιατική) του ενικού ίδιες (εκτός από την αιτιατική ενικού του ουδετέρου που σχηματίζεται χωρίς το ν τοῦτον (αρσ.) τοῦτο (ουδ.) Το θηλυκό στις πλάγιες πτώσεις (γενική δοτική αιτιατική) ενικού και πληθυντικού και το ουδέτερο στην ονομαστική και κλητική του πληθυντικού έχουν θέμα ταυτ (εκτός από τη γενική πληθυντικού που είπαμε ότι είναι "τούτων" και για τα τρία γένη). Το αρσενικό και το θηλυκό στην ονομαστική ενικού και πληθυντικού αριθμού έχουν θέμα οὗτ (αρσ.) και αὑτ (θηλ.). Σελίδα 3

4 ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α ΚΛΙΣΗ Η αρχαία ελληνική γλώσσα έχει τρεις κλίσεις (α, β και γ κλίση) που διακρίνονται μεταξύ τους από τις καταλήξεις των ονομάτων. Η πρώτη κλίση περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά και θηλυκά (όχι ουδέτερα). Τα αρσενικά λήγουν σε ας ή σε ης (π.χ. ὁ ταμίας, ὁ στρατιώτης) και τα θηλυκά σε α ή σε η (π.χ. ἡ θάλασσα, ἡ τιμή). Οι καταλήξεις είναι οι παρακάτω: Eνικός αριθμός Αρσενικά ᾱς μσκρό ου ης ου Θηλυκά α η ας (ης) ης ᾳ ῃ ᾳ (ῃ) ῃ ᾱν ην ᾱ η (ᾰ) βραχύ αν ην α η ᾰι βραχύ ῶν μακρό ᾰις μακρό ᾱς μακρό ᾰι βραχύ (οι καταλήξεις θυμίζουν το θηλυκό άρθρο στον πληθυντικό αριθμό) ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το α της κατάληξης ας των πρωτόκλιτων ονομάτων είναι μακρό. Το α των θηλυκών στην ονομαστική, αιτιατική και κλητική του ενικού, όταν είναι καθαρό είναι μακρό, όταν είναι μη καθαρό είναι βραχύ (δες και παρατηρήσεις). Το αι, όταν βρίσκεται στο τέλος της λέξης και δεν ακολουθεί άλλο γράμμα, είναι βραχύ. Το α στην κλητική ενικού των αρσενικών σε ης είναι βραχύ (δες και παρατηρήσεις). Το αι της κατάληξης αις στη δοτική πληθυντικού είναι μακρό, γιατί ακολουθεί το ς. Τα μακρά φωνήεντα συμβολίζονται με: και τα βραχέα με: Σελίδα 4

1. Και τα αρσενικά (σε ας και ης) και τα θηλυκά (σε α και η) έχουν ίδιες καταλήξεις στον πληθυντικό αριθμό, αλλάζει μόνο το άρθρο: ὁ ταμίας, ὁ μαθητής, ἡ νίκη, ἡ χώρα (πληθ.) οἱ ταμίαι, οἱ μαθηταί, αἱ νίκαι, αἱ χῶραι κ.ο.κ. 2. Στη γενική πληθυντικού τονίζονται πάντοτε στη λήγουσα και παίρνουν περισπωμένη, π.χ. αἱ θάλασσαι θαλασσῶν, οἱ στρατιῶται στρατιω. 3. Τα θηλυκά που τελειώνουν σε α, όταν πριν απ το α υπάρχει φωνήεν ή ρ, τότε το α λέγεται καθαρό, είναι μακρόχρονο και δε μεταβάλλεται. Όταν όμως πριν απ το α υπάρχει οποιοδήποτε σύμφωνο εκτός από το ρ, τότε το α λέγεται μη καθαρό, είναι βραχύχρονο και στη γενική και δοτική του ενικού τρέπεται σε η π.χ. ἡ χώρα καθαρό α (γιατί πριν απ αυτό υπάρχει ρ) γεν. τῆς χώρας, δοτ. τῇ χώρᾳ (δε μεταβάλλεται), ενώ: ἡ γλῶσσα μη καθαρό α (γιατί πριν απ αυτό υπάρχει το σ, δηλαδή σύμφωνο εκτός του ρ) γεν. τῆς γλώσσης, δοτ. τῇ γλώσσῃ (μεταβάλλεται το α σε η). Προσέξτε τον τόνο! Η λέξη «χώρα» παίρνει οξεία, γιατί το καθαρό α είναι μακρόχρονο (οπότε μακρό πριν από μακρό φωνήεν παίρνει οξεία), ενώ η "γλῶσσα" παίρνει περισπωμένη, γιατί το μη καθαρό α είναι βραχύχρονο (οπότε μακρό πριν από βραχύ φωνήεν παίρνει περισπωμένη). ΕΞΑΙΡΕΣΗ: Το καθαρό α είναι βραχύχρονο: α) στα ουσιαστικά γαῖα (= γη), γραῖα (= γριά), μαῖα (= τροφός, μαία), μοῖρα (= πεπρωμένο), μυῖα (= μύγα), πεῖρα, πρῷρα (= πρύμνη), σπεῖρα (= σκοινί), σφαῖρα, σφῦρα (= εργαλείο/ ένα από τα οστά του αυτιού), γι αυτό και παίρνουν περισπωμένη. β) στα προπαροξύτονα σε εια, οια, αια, π.χ. ἡ ἀλήθεια, ἡ εὔνοια, ἡ Πλάταια, κ.ά. 4. Από τα πρωτόκλιτα αρσενικά σε ης σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε α και όχι σε η: τα εθνικά: π.χ. ὁ Πέρσης Πέρσα τα σύνθετα σε άρχης, μέτρης, πώλης, τρίβης, ώνης: π.χ. ὁ γυμνασιάρχης γυμνασιάρχα. Το ᾰ αυτό είναι βραχύχρονο, π.χ. ὦ στρατιῶτα 5. Το α της κατάληξης ας (τη συναντάμε στην ονομαστική των αρσενικών, στη γενική των θηλυκών καθώς και στην αιτιατική του πληθυντικού (π.χ. ὁ ταμίας, τῆς χώρας, τάς γλώσσας) είναι μακρόχρονο. Προσοχή : αυτό ισχύει μόνο για τα ονόματα της α κλίσης, γιατί όπως θα δούμε αργότερα η κατάληξη ας της γ κλίσης είναι βραχύχρονη. Σελίδα 5

6. Στη γενική και δοτική οι καταλήξεις είναι μακρόχρονες και παίρνουν περισπωμένη, όταν τονίζονται στη λήγουσα, π.χ.τῆς τιμῆς, τῇ τιμῇ, τιμῶν, ταῖς τιμαῖς (το α είναι μακρό) 7. Τα θηλυκά ουσιαστικά σε εία έχουν το α της κατάληξης βραχύ, αν και προηγείται φωνήεν, γι αυτό και δεν κατεβάζουν τον τόνο πιο κάτω από την παραλήγουσα, π.χ. ἡ ἀλήθει ᾰ, ἡ βοήθειᾰ, κ.ά. 8. Το α των πρωτόκλιτων ουσιαστικών ό, τι είναι στην ονομαστική είναι και στην αιτιατική. Αν δηλαδή το α είναι μακρόχρονο στην ονομαστική, θα είναι και στην αιτιατική, π.χ. ἡ χώρα μακρό, τῆς χώρας μακρό, ὦ χώρα μακρό ἡ γλῶσσα βραχύ, τῆς γλῶσσας βραχύ, ὦ γλῶσσα βραχύ ὁ τοῦ τῷ τόν ἐργάτης ἐργάτου ἐργάτῃ ἐργάτην ἐργάτα Παραδείγματα Αρσενικά οἱ τοῖς τούς ἐργάται ἐργα ἐργάταις ἐργάτας ἐργάται ὁ τοῦ τῷ τόν μανδύας μανδύου μανδύᾳ μανδύαν μανδύα οἱ τοῖς τούς μανδύαι μανδυῶν μανδύαις μανδύας μανδύαι ἡ τῆς τῇ τήν βοήθεια* βοηθείας βοηθείᾳ βοήθειαν* βοήθεια* Θηλυκά αἱ ταῖς τάς βοήθειαι βοηθειῶν βοηθείαις βοηθείας βοήθειαι ΠΡΟΣΟΧΗ: Το α της κατάληξης είναι βραχύ, παρόλο που προηγείται σύμφωνο (ει), γιατί έχει κατάληξη εία, γι αυτό και δεν κατεβαίνει ο τόνος στην παραλήγουσα. ἡ τῆς τῇ τήν βασίλισσα βασιλίσσης βασιλίσσῃ* βασίλισσαν βασίλισσα αἱ ταῖς τάς βασίλισσαι βασιλισσῶν βασιλίσσαις βασιλίσσας βασίλισσαι * Το ι είναι μακρόχρονο, γιατί ακολουθούν δύο σύμφωνα (θέσει μακρόχρονη συλλαβή). Σελίδα 6