NETAI EN TOIΣ MYΣTHPIOIΣ"

23 ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να γνωρίσετε τι είναι τα µυστήρια της Εκκλησίας. ñ Να συνειδητοποιήσετε τι συµµετοχή στα µυστήρια σηµαίνε ι συσσωµάτωση µε το Χριστ. ñ Να κατανοήσετε τι η Εκκλησία είναι παρο σα µε την αγιαστική της δ ναµη σε λες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. 1. Mάρκ. 1, 7-8 «κα κήρυσσε (ο Iωάννης) λέγων ρχεται σχυρ τερ ς µου πίσω µου, ο ο κ ε µ καν ς κ ψας λ σαι τ ν µάντα τ ν ποδηµάτων α το. Eγ µ ν άπτισα µ ς ν δατι, α τ ς δ απτίσει µ ς ν Πνε µατι Aγί ω». 2. B Kορ. 1, 21-22 «δ ε αι ν µ ς σ ν µ ν ε ς Xριστ ν κα χρίσας µ ς Θε ς, κα σφραγισµένος µ ς κα δο ς τ ν ρρα να το Πνε µατος ν τα ς καρδίαις µ ν». Ερχεται στερα απ µένα αυτ ς που είναι πιο ισχυρ ς και που εγώ δεν είµαι άξιος να σκ ψω και να λ σω το λουρί απ τα ποδήµατά του.εγώ σας άφτισα µε νερ, εκείνος µως θα σας αφτίσει µε Αγιο Πνε µα. Κι ο Θε ς, που στεριώνει και εµάς και εσάς στο Χριστ και µας έχρισε λα του, είναι ο ίδιος που µε τη σφραγίδα του µας εγγυάται το µέλλον και σαν πρ γευσή του δίνει µέσα στις καρδιές µας το Πνε µα. Εγώ αυτ παρέλα α απ τον ίδιο

158 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ 3. A Kορ. 11, 23-26 «γ γ ρ παρέλα ον π το κυρίου, κα παρέδωκα µ ν, τι K ριος Iησο ς ν τ νυκτί παρεδίδοτο λα εν ρτον κα ε χαριστήσας κλασε κα ε πε λά ετε φάγετε το τ µο στι τ σ µα τ π ρ µ ν κλώµενον το το ποιε τε ε ς τ ν µ ν νάµνησιν. Ωσα τως κα τ ποτήριον µετ τ δειπν σαι λέγων το το τ ποτήριον καιν διαθήκη στίν ν τ µ α µατι το το ποιε τε, σάκις ν πίνητε, ε ς τήν µήν νάµνησιν». 4. A Tιµ. 4, 14 «µ µέλει το ν σο χαρίσµατος, δ θη σοι δι προφητείας µετά πιθέσεως τ ν χειρ ν το πρεσ υτερίου». 5. Iωάν. 20, 22-23 «...λά ετε Πνε µα Aγιον. Aν τινων φ τε τ ς µαρτίας, φίενται α το ς ν κρατ τε, κεκράτηνται». 6. Iακ. 5, 14-15 «σθενε τις ν µ ν; προσκαλεσάσθω το ς πρεσ υτέρους τ ς κκλησίας, κα προσευξάσθωσαν π υτ ν λείψαντες α τ ν λαί ω ν τ ν µατι το Kυρίου κα ε χ τ ς πίστεως σώσει τ ν κάµνοντα. Kα γερε α τ ν K ριος κ ν µαρτίας πεποιηκώς, φεθήσεται α τ». 7. Mάρκ. 10, 6-8 «π δ ρχ ς κτίσεως ρσεν κα θ λυ ποίησεν α το ς Θε ς νεκεν το του καταλείψει νθρωπος τ ν πατέρα α το κα τ ν µητέρα κα προτον Κ ριο, κι αυτ σας παρέδωσα: ο Κ ριος Ιησο ς, τη ν χτα που ήταν να παραδοθεί στους σταυρωτές του, πήρε ψωµί, και, αφο έκανε ευχαριστήρια προσευχή, το έκοψε και είπε: "Αυτ είναι το σώµα µου, που προσφέρεται για χάρη σας αυτ να το κάνετε στην ανάµνησή µου". Παρ µοια, ταν τελείωσε το δείπνο, πήρε το ποτήρι και είπε: "Αυτ το ποτήριο είναι η νέα διαθήκη που ε- πικυρώνεται µε το αίµα µου. Οποτε πίνετε αυτ το ποτήριο, να το κάνετε στην ανάµνησή µου". Μην αφήνεις αχρησιµοποίητο το χάρισµα που έχεις και που σου δ θηκε ταν, στερα απ υπ δειξη των προφητών της εκκλησίας, σε χειροτ νησαν οι πρεσ τεροι. Λά ετε Αγιο Πνε µα. Σε ποιους συχωρέσετε τις αµαρτίες, θα τους είναι συχωρεµένες σε ποιους τις κρατήσετε ασυγχώρητες, θα κρατηθο ν έτσι. Είναι κάποιος απ σας άρρωστος; Να προσκαλέσει τους πρεσ υτέρους της Εκκλησίας να προσευχηθο ν γι αυτ ν και να τον αλείψουν µε λάδι, επικαλο µενοι το νοµα του Κυρίου. Και η προσευχή που γίνεται µε πίστη θα σώσει τον άρρωστο ο Κ ριος θα τον κάνει καλά. Και αν έχει κάνει αµαρτίες θα του τις συχωρέσει. Απ την αρχή µως της δηµιουργίας, ο Θε ς τους δηµιο ργησε ά- ντρα και γυναίκα. Γι αυτ ο άντρας θα εγκαταλείψει τον πατέρα του και

Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 159 σκολληθήσεται πρ ς τ ν γυνα κα α το, κα σονται ο δ ο ε ς σάρκα µίαν». τη µητέρα του, θα ενωθεί µε τη γυναίκα του, και οι δ ο θα γίνουν έ- νας άνθρωπος. A. H EKKΛHΣIA ΩΣ ΣΩMA "ΣHMAI- NETAI EN TOIΣ MYΣTHPIOIΣ" Ο Απ στολος Πα λος περιγράφοντας την Εκκλησία την ονοµάζει "Σώµα Χριστο " (Ρωµ. 12,5 Α Κορ. 10,17 κεφ. 12), ένα σώµα δηλαδή του οποίου µέλη είναι λοι οι πιστοί και κεφαλή ο Χριστ ς. πως κάθε σώµα, έτσι και το Σώµα του Χριστο, η Εκκλησία, έχει τις λειτουργίες του, τις ενέργειές του και τα έργα του, µε τα οποία γεννάται, κινείται, τρέφεται και αυξάνει, συντονίζεται, θεραπε εται και οδηγείται στην ΛEΞEIΣ KΛEI IA Σώµα Χριστο, λειτουργίες, υλικ τητα, ιστορικ τητα, ελευθερία, Θεία Ευχαριστία, θεραπεία, ανακαίνιση, µεταµ ρφωση. προκοπή και στην τελείωση. Αυτά είναι τα µυστήρια της Εκκλ ησίας. Κάθε µυστήριο θεµελιώνεται πάνω σε ένα φυσικ δεδοµένο ή σε ένα ιστορικ γεγον ς και προϋποθέτει την ελε θερη συνεργασί α του ανθρώπου. Για παράδειγµα, η Θεία Ευχαριστία στηρίζεται στα λ για του Χριστο κατά τη διάρκεια του τελευταίου Tου είπνου µε τους µαθητές Tου. O γάµος θεµελιώνεται στη φυσική ένωση ανάµεσα σ τον άνδρα και στη γυναίκα. Για κάθε µυστήριο υπάρχουν συγκεκρ ιµένα υλικά στοιχεία που αγιάζονται και µεταµορφώνονται (νερ, λάδι, άρτος και οίνος κ.τ.λ.), πως είδαµε σε προηγο µενη εν τητα. εν είναι συνεπώς τα µυστήρια κάποιες µηχανιστικές ή µαγικές τελετ ουργίες της Εκκλησίας, που επινοήθηκαν για να επιφέρουν κάποια απ οτελέσµατα, αλλά οι ίδιες οι λειτουργίες του Σώµατος του Χριστο και α- φορο ν σ ολ κληρο το Σώµα και χαρακτηρίζονται απ την πν ευµατικ τητα, την υλικ τητα και την ιστορικ τητα. Παρ τι τους τελευταίους αιώνες επικράτητε η αντίληψη τι υπάρχουν 7 µυστήρ ια της Eκκλησίας, οι Πατέρες ποτέ δεν καθ ρισαν ένα συγκεκριµένο αριθµ µυστηρίων, απλά αναγνώρισαν κάποια απ αυτά και τα περιέγ ραψαν ως προς τα αποτελέσµατά τους. λα τα µυστήρια αφορο ν λα τα µέλη της Εκκλησίας, αφο µε αυτά οι πιστοί και ο Χριστ ς γίνονται και παραµένουν ένα Σώµα, και τρία απ αυτά, το Βάπτισµα, το

160 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Χρίσµα και η Ιεροσ νη γίνονται µ νο για µια φορά στη ζωή το υ ανθρώπου και δεν επαναλαµ άνονται ξανά. B. H ΛEITOYPΓIA TOY ΣΩMATOΣ TOY XPIΣTOY Επειδή, πως είπαµε, τα µυστήρια είναι οι λειτουργίες του Σ ώµατος του Χριστο, κάθε λειτουργία κάνει µια ιδιαίτερη και α ναντικατάστατη εργασία και µε αυτ ν τον τρ πο υπηρετεί λο το Σώµ α. Έτσι, ñ µε το Βάπτισµα γίνεται ο άνθρωπος µέλος του Σώµατος του Χριστο και συµµετέχει στο θάνατο και στην ανάστασή Του. Η τρι πλή ανάδυση και κατάδυση στο νερ της κολυµπήθρας σηµαίνει τ ι ο απτιζ µενος πεθαίνει για τον παλι κ σµο της αµαρτίας κα ι ξαναγεννιέται στον κ σµο που κυριαρχεί η καινο ρια ζωή τη ν οποία φέρνει ο Χριστ ς (Ρωµ. 6,2-4). Το Βάπτισµα είναι η προίκα που δίνει ο Θε ς στους ανθρώπους. Η αξιοποίηση µως αυτής τ ης προίκας, πως είδαµε σε προηγο µενη εν τητα, ανήκει στην ε λε θερη θέληση του ανθρώπου. ñ µε το Χρίσµα, τη σφραγίδα του Αγίου Πνε µατος, πως ονοµάζεται, δηλαδή την επάλειψη του απτισµένου µε άγιο µ ρο, ο νέο ς πιστ ς παίρνει τα χαρίσµατα του Αγίου Πνε µατος και συµµε τέχει στα τρία αξιώµατα του Χριστο : γίνεται ασιλιάς, προφήτης και ιερέας. Με αυτά τα εφ δια ο χριστιαν ς ξεκινά την πορεία το υ προς την τελείωση. ñ το κέντρο της ζωής του Σώµατος είναι η Θεία Ευχαριστία, που αποτελεί και τον άξονα λων των µυστηρίων. Στην πρώτη µάλι στα Εκκλησία λα τα µυστήρια ήταν συνδεδεµένα µε τη Θεία Ευχα ριστία. Αυτ το µυστήριο διενεργεί την εν τητα των µελών του Σώµατος µεταξ τους και µε την κεφαλή, τον Χριστ και συγχρ νως αποτελεί την τροφή τους. Θεµελιώνεται στα λ για του Χριστο στο Τελευταίο είπνο και είναι η ρώση και η π ση του σώµατος και του αίµατος του Χριστο και ταυτ χρονα, η πρ γ ευση της ίδιας της Βασιλείας του Θεο. Με τα τρία αυτά µυστήρια, παρατηρεί ο Πατέρας της Εκκλησία ς µας Νικ λαος Κα άσιλας, έχουµε µια παραστατική περιγραφή των ασικών λειτουργιών εν ς σώµατος, τη γέννηση (Βάπτισµα), την κίνηση (Χρίσµα) και την τροφή (Θεία Ευχαριστία).

Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 161 ñ Με την Ιεροσ νη γίνεται ο κεντρικ ς συντονισµ ς λων των λειτουργιών του Σώµατος. Αυτή η εξουσία δίνεται µε το Βάπτισµ α σε λα τα µέλη της Εκκλησίας (γενική ιεροσ νη), ενώ µε τη χειρο τονία των επισκ πων, των πρεσ υτέρων και των διακ νων γίνετ αι δυνατή η α ξηση και η προκοπή του Σώµατος (ειδική ιεροσ νη ). εν νοείται µάλιστα η ειδική ιεροσ νη µακριά ή αυτ νοµα α π το πλήρωµα της Εκκλησίας. Γι αυτ και η ορθ δοξη παράδοση πο τέ δεν δέχτηκε την αντίληψη τι το ιερατείο αποτελεί τον ενδ ιάµεσο ανάµεσα στον λα και στον Θε. ñ Με την µετάνοια και εξοµολ γηση γίνεται η αλλαγή της ζωής που είναι αντίθετη προς το θείο θέληµα και παρέχεται η άφεση τ ων αµαρτιών απ την Εκκλησία µέσω του επισκ που ή του ιερέα π ου έχει το χάρισµα του πνευµατικο πατέρα. Πρ κειται δηλαδή, για τη θεραπευτική λειτουργία του Σώµατος, για τη δι ρθωση τω ν αρρωστηµένων µελών του. ñ Με το ευχέλαιο παρέχεται η άφεση των αµαρτιών και συγκεκριµένα η ψυχοσωµατική υγεία, στερα απ τη χρίση µε αγιασµένο λάδ ι. Θα µπορο σαµε να πο µε τι το ευχέλαιο είναι η συνέχιση των θαυ- µατουργικών θεραπειών του Χριστο, ο οποίος πάντα δίδασκε τι η αρρώστια είναι η ίδια η αµαρτία (Ιωάν. 5,14 9,6 Μάρκ. 6,13). ñ Με τον γάµο, ο οποίος στηρίζεται στο φυσικ δεσµ ανάµεσα στον άντρα και στη γυναίκα, το Σώµα συνεχίζει και ολοκληρώνει τ ην ιστορική του πορεία προς την τελείωση, αφο συνέπεια της έ νωσης ανάµεσα στον άντρα και στη γυναίκα είναι η γέννηση των παιδιών, που κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας αποτελεί αντ ίδοτο εναντίον του θανάτου. Το Σώµα του Χριστο έχει φυσικά και άλλες µυστηριακές λειτουργίες, γι αυτ η Καινή ιαθήκη κάνει λ γο ιδιαίτερα γι α "µυστήριο του Χριστο " και της Εκκλησίας του (Εφεσ. 3,1-13). Στην ιστορική, µως, πορεία αυτο του εν ς µυστηρίου µπορο µε ν α διακρίνουµε κάποιες επιµέρους µυστηριακές λειτουργίες, πως αυτές που αναφέρουµε παρακάτω αλλά και άλλες που δεν περιγράφουµε εδώ αναλυτικά.

162 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ ñ Με τη µνήµη των νεκρών και τη δέηση για τη συγχώρηση των αµαρτιών τους, που αποτελεί µια απ τις µεγαλ τερες εκδηλ ώσεις αγάπης του Σώµατος, πραγµατώνεται η αλήθεια τι οι δεσµοί ανάµεσα στα µέλη του δεν διακ πτονται ο τε µε τον ίδιο τον θάνατο. Έτσι, η Εκκλησία είναι Σώµα "ζώντων και τεθνεώτων", επίγεια ή στρατευµένη και θριαµ ε ουσα. ñ Με τη µοναχική κουρά, µε την οποία γίνεται κανείς µοναχ ς, εισάγεται το ήδη απτισµένο µέλος σε µια πορεία διαρκο ς µετά νοιας και µνήµης του Θεο. Aυτ το χάρισµα διαχέεται σε λα τα µέλ η του Σώµατος ως ενίσχυση και φωτισµ ς και εµπλουτίζει την ιστορική πορεία του Σώµατος, αφο την προφυλάσσει απ τον κίνδ υ- νο κατάρρευσης. Γ. EXOYN TA MYΣTHPIA ΣXEΣH ME THN KAΘHMEPINH MOY ZΩH; Με την παραπάνω περιγραφή ε κολα µπορεί κανείς να διαπιστ ώ- σει τι µε τα µυστήριά της η Εκκλησία είναι παρο σα σε λες τις πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Μάλιστα οι κυρι τεροι σταθµοί στ η ζωή του ανθρώπου (γέννηση, γάµος, αρρώστια, θάνατος) συνδέοντα ι µε ένα µυστήριο της Εκκλησίας. Ακ µα σηµαντικ τερη είναι η π αρατήρηση τι µε τα µυστήρια επι ε αιώνεται η εν τητα σώµατος και ψυχής, αφο ο άνθρωπος αντιµετωπίζεται µέσα σ αυτά ως ενιαί α ψυχοσωµατική οντ τητα. εν αντιµετωπίζεται, δηλαδή, ο άνθρωπο ς ως έ- να πνευµατικ ον µ νο, αλλά και ως ένα υλικ ον που έχει και υλικές ανάγκες, πως την κίνηση, την τροφή, τη σωµατική υγεία, τη θεραπεία των αρρωστιών του. Είναι αλήθεια τι στη σηµερινή εποχή που τα µυστήρια είναι ξεκοµµένα απ τον ασικ τους άξονα, τη Θεία Ευχαριστία, πολλ ές φορές στα µάτια του απλο κ σµου εµφανίζονται σαν απλές τελ ετές που δρουν µάλιστα µε µαγικ σχεδ ν τρ πο. Μπορεί κάποιες φορέ ς να το διαπιστώσει κανείς αυτ σε µια άπτιση ή σε ένα γάµο, ταν εµφανίζονται να γίνονται σαν ένα κοινωνικ µ νο γεγον ς. Ακ µα, µως, και αν µερικές φορές συµ αίνει αυτ, η ενέργεια και οι χάρι τες του Θεο δίνονται στον άνθρωπο σαν µια δυνατ τητα για την προ κοπή λου του Σώµατος της Εκκλησίας.

Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΑΙΩΝΙΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ 163. TI ΓINETAI OMΩΣ ME TON "EΞΩ" KOΣMO; εν έχουν µως σηµασία και σπουδαι τητα τα µυστήρια µ νο για τα µέλη της Εκκλησίας. Αντίθετα, αφορο ν λους τους ανθρώπ ους ή καλ τερα ολ κληρη την κτιστή δηµιουργία του Θεο. Με αυτά η Εκκλησία φανερώνεται ως η εµπροσθοφυλακή εναντίον των δυ νάµεων που δια ρώνουν την κτίση και την οδηγο ν στη φθορά και τ ην καταστροφή. Τα µυστήρια υπάρχουν για τη ζωή ολ κληρου του κ σµου. χι µως για µια ζωή που χαρακτηρίζεται απ τη µυρωδι ά του θανάτου, αλλά για την πραγµατική ζωή που ρίσκεται στη σχέ ση µε τον Θε. Γι αυτ ν τον λ γο, η Εκκλησία µε τα µυστήριά της πρ ώτιστα αγωνίζεται για τη θεραπεία, την ανακαίνιση και τη µετα µ ρφωση του κ σµου λου για να µπορέσει ο κ σµος να ζήσει και χι να καταστραφεί. Αυτ ς, µως, ο αγώνας είναι αδιάκοπος και επίπον ος και συνεπάγεται µακροχρ νια αναµονή και εναλλαγή χαράς και π νου. Έχει µως τη ε αι τητα η Εκκλησία, επειδή ακρι ώς αυτή τη µετα- µ ρφωση την ενεργεί ο ίδιος ο Θε ς, τι ο αγώνας αυτ ς θα οδηγήσει τελικά στο θρίαµ ο του νέου κ σµου πάνω στον παλι, στη ν επικράτηση δηλαδή της Βασιλείας Του µέσα στον κ σµο. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Τα µυστήρια είναι οι ίδιες οι λειτουργίες του Σώµατος του Χριστο : η γέννηση, η κίνηση, η τροφή, ο συντονισµ ς, η α ξηση, η θεραπεία κ.λπ. Ουσιαστικά λ γος στην Καινή ιαθήκη γίνετα ι µ νο για το "µυστήριο του Χριστο " και της Εκκλησίας του. ñ Κέντρο και άξονας λων των µυστηρίων είναι η Θεία Ευχαριστία, αφο µε αυτή τρέφεται το Σώµα και προγε εται τον νέο κ σµο της Βασιλείας του Θεο. ñ Η Εκκλησία µε τα µυστήριά της είναι παρο σα στους κυρι τε - ρους σταθµο ς της ζωής του ανθρώπου και σε λες τις πτυχές της ανθρώπινης δραστηρι τητας. ñ Μέσα απ τα µυστήρια το Σώµα του Χριστο πραγµατώνει σταδιακά τη θεραπεία, την ανακαίνιση και τη µεταµ ρφωση του κ σµου σε Βασιλεία του Θεο.

164 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. "Εγώ είµαι χριστιαν ς αλλά δεν έχω καµιά σχέση µε την Εκκλησία". Μπορεί να σταθεί µια τέτοια άποψη; Γιατί; 2. Γιατί δε µπορώ να ονοµάζοµαι χριστιαν ς αν δεν ευλογήσει το γάµο µου η Εκκλησία ή αν δε απτίσω τα παιδιά µου; 3. "Εγώ είµαι άνθρωπος και έχω και υλικές ανάγκες". Ενδιαφέρεται η Εκκλησία για τις ανάγκες µου αυτές; 4. Πώς κρίνεις την άποψη τι η Εκκλησία δείχνει το ενδιαφέρον της και την αγάπη της για τον κ σµο πρώτιστα µε τα µυστήριά της;