ΜÃΝΑ ΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣÌΕΣΕΙΣ

Transcript

1 17 ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να γνωρίσετε τον τρ πο µε τον οποίο τα δ ο φ λα µπορο ν να ζήσουν αρµονικά χωρίς αντιπαλ τητα. ñ Να γνωρίσετε τα αίτια που δηµιουργο ν στον άνθρωπο τη µοναξιά. ñ Να γνωρίσετε τη λ ση που προτείνει η Εκκλησία κατά της µοναξιάς ποτασσ µενοι λλήλοις ν φ ω Xριστο. 22 A γυνα κες το ς δίοις νδράσιν ποτάσσεσθε ς τ Kυρί ω, 23 τι νήρ στι κεφαλ τ ς γυναικ ς, ς κα Xριστ ς κεφαλ τ ς κκλησίας, κα α τ ς στι σωτ ρ το σώµατος. 24 λλ σπερ κκλησία ποτάσσεται τ Xριστ, ο τω κα α γυνα κες το ς δίοις νδράσιν ν παντί. 25 ο νδρες γαπ τε τ ς γυνα κας αυτ ν, καθ ς κα Xριστ ς γάπησε τ ν κκλησίαν κα αυτ ν παρέδωκεν π ρ α τ ς, 26 να α τ ν γιάσ η καθαρίσας τ λουτρ το δατος ν ήµατι, 27 να παραστήσ η α τ ν... Να υποττάσσεστε ο ένας στον άλλο µε φ ο Χριστο. Οι γυναίκες να υ- ποτάσσονται στους άντρες τους πως στον Κ ριο. Γιατί ο άντρας είναι ο αρχηγ ς της γυναίκας, πως κι ο Χριστ ς είναι ο αρχηγ ς της εκκλησίας. Ο Χριστ ς είναι και ο σωτήρας του σώµατ ς του, δηλαδή της εκκλησίας. Οπως µως η εκκλησία υποτάσσεται στο Χριστ, έτσι και οι γυναίκες πρέπει σε λα να υποτάσσονται στους άντρες τους. Οι άντρες να αγαπάτε τις γυναίκες σας, πως ο Χριστ ς αγάπησε την εκκλησία και πρ σφερε τη ζωή του γι' αυτήν. Ηθελε έτσι να την εξαγιάσει, αφο την καθάρισε µε το λουτρ του α-

2 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 115 αυτ νδοξον τ ν κκλησίαν, µ χουσαν σπίλον υτίδα τι τ ν τοιο των, λλ να γία κα µω- µος. 28 ο τως φείλουσιν ο νδρες γαπ ν τ ς αυτ ν γυνα κας ς τ αυτ ν σώµατα. γαπ ν τ ν αυτο γυνα κα αυτ ν γαπ 29 ο δε ς γάρ ποτε τ ν αυτο σάρκα µίσησεν, λλ κτρέφει κα θάλπει α τήν, καθ ς κα K ριος τ ν κκλησίαν 30 τι µέλη σµ ν το σώ- µατος α το, κ τ ς σαρκ ς α το κα κ τ ν στέων α το. 31 ντί το του καταλείψει νθρωπος τ ν πατέρα α το κα τ ν µητέρα κα προσκολληθήσεται πρ ς τ ν γυνα κα α το, κα σονται ο δ ο ε ς σάρκα µίαν. 32 τ µυστήριον το το µέγα στίν, γ δ λέγω ε ς Xριστ ν κα ε ς τ ν κκλησίαν. 33 πλ ν κα µε ς ο καθ να καστος τ ν αυτο γυνα κα ο τως γαπάτω ς αυτ ν, δ γυν να φο ται τ ν νδρα. Εφεσ. 5, πτίσµατος και το λ γο, ώστε η εκκλησία να του ανήκει ως ν φη µε λη της τη λαµπρ τητα, την καθαρ τητα και αγι τητα, χωρίς ψεγάδι ή ελάττωµα ή κάτι παρ µοιο. Το ίδιο και οι άντρες οφείλουν να αγαπο ν τις γυναίκες τους πως αγαπο ν το δικ τους το σώµα. Οποιος αγαπάει τη γυναίκα του αγαπάει τον εαυτ του. Κανείς ποτέ δε µίσησε το ίδιο του το σώµα, αλλά αντίθετα το τρέφει και το φροντίζει. Έτσι κάνει κι ο Κ ριος για την εκκλησία, γιατί λοι είµαστε µέλη του σώµατ ς του απ τη σάρκα του και τα οστά του. Γι' αυτ - λέει η Γραφή - θα εγκαταλείψει ο άντρας τον πατέρα και τη µητέρα του για να ζήσει µαζί µε τη γυναίκα του θα γίνουν οι δυ τους ένας άνθρωπος. Σ' αυτά τα λ για κρ εται ένα µεγάλο µυστήριο, που εγώ σας λέω τι αναφέρεται στη σχέση Χριστο και εκκλησίας. Αλλά κι εσείς ο καθένας ν αγαπάει τη γυναίκα του πως αγαπάει τον εαυτ του, και η γυναίκα να σέ εται τον άντρα της. A. AN PAΣ KAI ΓYNAIKA Ο Θε ς θέλησε να µην είναι ο άνθρωπος µ νος του πάνω στη γη, έτσι µε την έ- νωση του άνδρα και της γυναίκας δηµιουργήθηκε η πρώτη οικογένεια. πως ο Θε ς ευλ γησε την πρώτη οικογένεια, δίνοντας εντολή στον Αδάµ και στην Ε α να καρποφορήσουν και να πολλαπλασιαστο ν, έτσι και η Εκκλησία σή- µερα δίνει την ευλογία της στην ένωση του άνδρα και της γυναίκας. Μετά την πτώση των πρωτοπλάστων συνέ ηκαν τα εξής: ΛEΞEIΣ KΛEI IA ιδιαιτερ τητα, αρρα ώνας, στέψη, ένωση, χάρη, διαζ γιο, φ ος, σε ασµ ς, άγαµη µητέρα, µοναχισµ ς, αλληλοσυµπλήρωση, ανεκτικ τητα, συγγνώµη, συµφιλίωση

3 116 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ α) ο γάµος τους, η ένωσή τους που διατηρο νταν σο ήταν κοντ ά στο Θε διασπάστηκε. Η γυναίκα τις περισσ τερες φορές έγι νε αντικείµενο ηδονής και εκµετάλλευσης και η ένωση των δ ο φ λω ν υποτάχτηκε στη θέληση της σάρκας. ) η σχέση των δ ο έγινε ανταγωνιστική. Kι ενώ οι δ ο ήταν ισ τι- µοι απέναντι στο Θε, αφο ήταν εικ να του και είχαν τον ίδι ο σκοπ, µε την πτώση αρχίζει η ανισ τητα. Την ευθ νη για την πτώ ση α- π τον παράδεισο τη ρίχνει ο ένας στον άλλο. Ο εγωισµ ς φέρν ει την αποµάκρυνση απ το Θε και το χωρισµ του πρωτ πλαστου ζε υγαριο. Η διαφοροποίησή τους απ τον ενιαίο σκοπ που τους έν ωνε, να µοιάσουν στο Θε, δηµιουργεί την ανευθυν τητα, την αντι ζηλία. µως τα πράγµατα αλλάζουν µε τον ερχοµ του Xριστο. B. TO MYΣTHPIO THΣ ENΩΣHΣ TOY AN PA KAI THΣ ΓYNAIKAΣ Ο χαµένος παράδεισος της αγάπης των δ ο ξαναήλθε µε το µυσ τήριο του γάµου. Το τι η ένωση του άνδρα και της γυναίκας παρ οµοιάζεται απ τον Απ στολο Πα λο µε την ένωση του Χριστο και της Εκκλησίας σηµαίνει τι ο δεσµ ς του ζευγαριο δεν είναι α πλ ς και περιστασιακ ς. Με το µυστήριο του γάµου το Άγιο Πνε µα δίν ει στον γαµπρ και στη ν φη το χάρισµα µε το οποίο: α) ο ένας να αναγνωρίζει τον άλλον ως εικ να του Θεο, ) ο ένας να θυσιάζετ αι για τον άλλον, πως ο Χριστ ς θυσιάστηκε για την Εκκλησία και γ ) κάνει το δεσµ τους να διατηρηθεί αδιάρρηκτος και αιώνιος. Η ακολουθία του γάµου αποτελείται απ δ ο µέρη: το πρώτο µέ ρος περιλαµ άνει την Ακολουθία του Αρρα ώνα και το δε τερο πε ριέχει την Ακολουθία της Στέψης, που είναι και το κυρίως µυστήριο, και αρχίζει µε τη φράση: "Ευλογηµένη η ασιλεία του Πατρ ς και του Υιο και του Αγίου Πνε µατος". Στην ακολουθία του Αρρα ώνα γίνεται η ανταλλαγή δακτυλιδιών. Αυτ συµ ολίζει την ελε θερη συγκ ατάθεση και των δ ο ως προϋπ θεση για να συνδεθο ν ως σ ντροφοι µε το µυστήριο του γάµου. Στην τελετή της στέψης ο ιερέας τοποθετεί στέφανα στα κεφάλια του γαµπρο και της ν φης που κάποτε ήταν απ α- ληθινά φ λλα και λουλο δια ενώ τώρα είναι τεχνητά. Τα στέφ ανα συµ ολίζουν τη χάρη του Αγίου Πνε µατος στο νέο ζευγάρι. Ο ιερέας προς το τέλος του µυστηρίου κάνει τρεις γ ρους µε τον α-

4 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 117 νάδοχο (τον κουµπάρο) να στηρίζει τα στέφανα επάνω στα κεφ άλια των νε νυµφων. Ο χορ ς του "Ησα α" πως λέγεται, επειδή ψέλν εται τροπάριο που αναφέρεται στην προφητεία του Ησα α για τη γ έννηση του Χριστο, περιέχει και ένα άλλο τροπάριο σχετικ µε τους µάρτυρες της Εκκλησίας που θυσιάστηκαν για την αγάπη τους προς το Χριστ. Τα στέφανα είναι στέφανα χαράς αλλά µως και στέφανα µαρτυρίου, επειδή κάθε αληθιν ς γάµος προϋποθέτει την αυτοθυσί α και των δ ο. Το κρασί που πίνουν απ κοιν ποτήρι, σε ανάµνηση του γεγον τος του θα µατος στην Κανά της Γαλιλαίας, δηλώνει τι απ τη στιγµή αυτή το ζευγάρι θα µοιράζεται τη χαρά και τον π νο σ τη ζωή. Η ελευθερία του ανθρώπου, που είναι σε αστή απ το Θε, δίνε ι το δικαίωµα στο ζευγάρι να δεχθεί ή να απορρίψει την ενέργ εια του Θεο, για να επιτευχθεί ο ακατάλυτος δεσµ ς τους. Γ. IΣOTIMIA KAI I IAITEPOTHTA Ο άνδρας και η γυναίκα είναι ισ τιµοι, έχοντας κοιν Πατέρ α το Θε και µε ίδιο προορισµ, τη θέωση. Ο Χριστ ς έρχεται στη γ η για να καταργήσει κάθε διάκριση: " εν υπάρχει πια Ιουδαίος και ειδωλολάτρης, δεν υπάρχει δο λος και ελε θερος, δεν υπάρχει άν τρας και γυναίκα. λοι σας είστε ένας, χάρη στον Ιησο Χριστ " (Γαλ. 3, 28 ). Ιδιαιτερ τητα: Η ισοτιµία είναι αναµφισ ήτητη αλλά ο ρ λος και η συνεισφορά των δ ο φ λων στην οικογένεια είναι απαραίτη τη και συµπληρωµατική. Η ψυχοσωµατική κατασκευή του άνδρα είναι διαφορετική απ της γυναίκας. Ο καθένας στην οικογένεια έχει το ρ λο του και µε τον τρ πο του συνεισφέρει στην ανατροφή των παι διών. Φ ος - υποταγή: Η έννοια του φ ου στη φράση της αποστολικής περικοπής που δια άζεται στο γάµο και γίνεται αφορµή αταξίας κατά την τέλεση του µυστηρίου χρειάζεται εξήγηση. Ο φ ος εδώ συνδέεται µε την αγάπη και το σε ασµ. α) Ο άνδρας επειδή αγ απά τη σ ντροφ του φο άται µήπως µε την επιθετικ τητά του τη λάψει, τη µειώσει. ) Είναι απαραίτητος ο σε ασµ ς και η προσο χή στη γυναίκα, που η ευαίσθητη φ ση της προετοιµάζεται για να λε ιτουργήσει το µητρικ της χάρισµα. Η επίµαχη φράση της εν λ γω αποστολικής περικοπής: «η δε γυ νή να φο ήται τον άνδρα» δεν έχει την έννοια της υποδο λωσης. είχνει τι ο άνδρας, πως ο Χριστ ς για την Εκκλησία, έχει το π ρο άδισµα να θυσιαστεί για την οικογένεια.

5 118 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ. ANTAΓΩNIΣTIKH ΣXEΣH KAI AΠOΞENΩΣH - IAZYΓIO Ο εγωισµ ς και η πλεονεξία, η αλλοτρίωση της γυναίκας απ τ ην υποταγή της στη µ δα που έχει κέντρο την ανδρική απληστία, η σεξουαλική έλξη χωρίς αληθιν έρωτα και αγάπη, αποξένωσαν τ α δ ο φ λα και τα έκαναν ανταγωνιστικά. ταν η σ ναψη εν ς γάµου γίνει απ τη δ ναµη µ νο του σεξου α- λικο ένστικτου, απ την έλξη της εξωτερικής εµφάνισης ή α π άλλους λ γους, πως οικονοµικά συµφέροντα κ.ά., τ τε η αποτυχί α είναι δεδοµένη. Το ζευγάρι ουσιαστικά ιώνει το κλίµα του δι αζυγίου που πρ κειται να ακολουθήσει. Η έλλειψη εµπιστοσ νης µεταξ των δ ο φ λων, ο ατοµικισµ ς και η αποξένωση οδήγησαν στην εµφάνιση και νέων ιδεών για τη δηµιουργία οικογένειας. Η περίπτωση της άγαµης µητέρας ή του ά- γαµου πατέρα είναι απρ λεπτο ποια ψυχικά προ λήµατα θα δ ηµιουργήσουν στα παιδιά, στην πρ οδο της οικογένειας και στη ν κοινωνία του µέλλοντος. E. H MONAΞIA TOY ANΘPΩΠOY ΣHMEPA Η µοναξιά ασανίζει τον άνθρωπο παρά το τι ζει σε πολυάρι θµες π λεις και σε απέραντες τσιµεντένιες πολυκατοικίες. Στον χώρο της εργασίας ο άνθρωπος αισθάνεται αποµονωµένος και µοναχικ ς γιατί η φιλαυτία, η ζηλοφθονία και η κενοδοξία αποµάκρυναν απ τ ην ψυχή του την αγάπη και τη συνεργατικ τητα. Ο άνθρωπος γίνεται έρµαιο των σεξουαλικών του επιθυµιών και ενστίκτων και σε κάποια στιγµή χωρίς εσωτερικ τητα, νιώθει µ νος. Ο σ γχρονος τεχ νολογικ ς πολιτισµ ς µε την αλ γιστη χρήση του δεν αφήνει περιθ ώρια συντροφικ τητας. Ο χρηµατισµ ς και η απληστία δεν αφήνουν να καρπίσει η πίσ τη και η συναδέλφωση. Η δηµιουργική συµµετοχή του ανθρώπου σ την κοινή ζωή µπορεί να είναι το αντί αρο της µοναξιάς του. Στην ελε θερη ο ληση του ανθρώπου υπάγεται και η επιλογή για µοναχική άσκηση και παρθενία, ταν υπάρχει ιδιαίτερη κλίση. Ο µοναχ ς αποσ ρεται για να µάθει στην ησυχία την αλήθεια γ ια το Θε, τον εαυτ του και τον κ σµο µέσα σ' ένα κλίµα ερωτικής σ χέσης µε το Θε. Μετά την κάθαρση απ τα πάθη και αφο δεχτεί το φω τισµ του Αγίου Πνε µατος αποδέχεται τον κ σµο, ώστε να τον οηθήσει στη σχέση του µε το Θε και τους συνανθρώπους του.

6 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 119 ΣT. H MONAΞIA ΣTHN OIKOΓENEIA Οι λ γοι που τα µέλη της οικογένειας νιώθουν µοναχικά µέσ α σ' αυτή µπορεί να συνοψιστο ν στους εξής: 1. Οι ρυθµοί της ζωής δεν αφήνουν χρ νο για αυτογνωσία και α υτοσυγκέντρωση. Θα ωφελο σε να αφιερωθεί κάποιος χρ νος, ώστ ε ο άνθρωπος να ελέγξει και να τροφοδοτήσει τις ανθρώπινες σχ έσεις. 2. Λείπει η προσευχή, η ανεκτικ τητα στη διαφορετικ τητα, η συγνώµη και η µεταστροφή που ενώνουν την οικογένεια. Ο Μ. Βασί - λειος γράφει τι στην πνευµατική του πορεία δεν πρ σθεσε στη ζωή του τίποτε περισσ τερο απ' σα του έµαθαν οι δικοί του κ αι µάλιστα η γιαγιά του Μακρίνα. 3. Η πίστη του εν ς σώζει και τον άλλο σ ντροφο απ τη γνωριµία του µε το Θε της αγάπης. "Γιατί ο µη χριστιαν ς άντρας, χάρη στην ένωση µε τη γυναίκα του, µπήκε στο χώρο του Θεο και η µ η χριστιανή γυναίκα µπήκε στο χώρο του Θεο χάρη στην ένωση µε το χριστιαν " (Α Κορ. 7, 14). 4. Το χάσµα των γενεών δηµιουργεί προ λήµατα στις σχέσεις γονέων και παιδιών. Ένας ρεαλισµ ς συνδεδεµένος µε κοινές αξίες αναλλοίωτες στο χρ νο µπορεί να συµ άλλει στην αλληλοκαταν η ση, την υποχωρητικ τητα και τη συµφιλίωση. Z. IEΞO OΣ ΣTH MONAΞIA Η αγάπη προς τον πλησίον είναι αγάπη προς το Χριστ, του οπο ί- ου εικ να είµαστε λοι. Αυτή η αγάπη ενώνει και λ νει τα δεσµά της µοναξιάς και της αποµ νωσης. Αυτή η αγάπη είναι: ñ Ανιδιοτελής, γιατί ξεκινάει απ το Χριστ που δίνει το αίµ α του για να ενωθο ν λοι οι άνθρωποι (Εκκλησία). ñ Ενεργητική και χι παθητική, γιατί µε αυτήν ο άνθρωπος πάν τα συγχωρεί, πάντα ελπίζει και πάντα υποµένει, για να υπάρχει η αληθινή κοινωνία των ανθρώπων. ñ ωρεά, γιατί µε αυτήν ο άνθρωπος δε διεκδικεί τίποτε απ το ν πλησίον αλλά θυσιάζεται, πως ο Χριστ ς, για να ευτυχήσει α ιώνια µαζί του.

7 120 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Η αποµάκρυνση των πρωτ πλαστων απ το Θε προξένησε και τη δική τους διάσπαση. ñ Ο Χριστ ς καταργεί κάθε διάκριση πως και αυτή µεταξ των δ ο φ λων. ñ Η ισ τητα των δ ο φ λων εξασφαλίζεται ταν συνειδητοποιηθεί τι και οι δ ο έχουν κοιν Πατέρα, το Θε και ένα προορι - σµ, τη θέωση. ñ Η ιδιαιτερ τητα των δ ο φ λων αναφέρεται στις ιδιαίτερες κλίσεις και τη θέση που έχει το καθένα µέσα στη δηµιουργία. ñ Η µοναξιά εµφανίζεται ταν η ένωση των δ ο στηρίζεται µ ν ο στη σεξουαλικ τητα, στην εξωτερική εµφάνιση και χι στην αγάπη και στην εσωτερικ τητα. ñ Με την αγάπη εξαφανίζεται το εγώ και η ανταγωνιστική σχέσ η. ñ Η προσευχή, η συγνώµη, η µετάνοια και η συµφιλίωση µπορεί να αποτελέσουν λ ση στις δοκιµαζ µενες οικογενειακές κα ι κοινωνικές σχέσεις. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Πως προήλθε η αντιπαλ τητα των δ ο φ λων; 2. Πως καταργείται η διάκριση µεταξ των δ ο φ λων; 3. Γιατί δεν προτιµο ν οι περισσ τεροι τον πολιτικ γάµο; 4. Πως δικαιολογείται ο µοναχ ς να µην αισθάνεται µοναξιά; 5. Γιατί και µετά το γάµο ορισµένοι άνδρες και γυναίκες νιώθουν ξένοι; 6. Πως λέπεις την ιδέα της αν παντρης µητέρας; 7. Τι χρειάζεται για να υπάρξει συντροφικ τητα στο ζευγάρι και στην οικογένεια;