Πληροφορίες για τη διαδικασία του θανάτου Αν δεν έχετε δει ποτέ κάποιον να πεθάνει ίσως να φοβόσαστε για το τι θα συμβεί, αλλά η στιγμή του θανάτου είναι συνήθως γαλήνια. Αυτό το φυλλάδιο είναι σχεδιασμένο για να σας βοηθήσει. Βρείτε πληροφορίες για υποστήριξη και υπηρεσίες στην ιστοσελίδα www.palliativecare.org.au Greek - Process of Dying Department of Health and Ageing Χρηματοδοτήθηκε από την Αυστραλιανή Κυβέρνηση μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανακουφιστικής Φροντίδας
Η φροντίδα ενός ατόμου κατά τις τελευταίες λίγες εβδομάδες και ημέρες της ζωής μπορεί να είναι αγχωτική και απαιτητική. Πολλά διαφορετικά συναισθήματα και συγκινήσεις μπορεί να εμφανιστούν αυτή την περίοδο. Αυτό το φυλλάδιο θα πρέπει να σας βοηθήσει να καταλάβετε, να προβλέψετε και να ανταποκριθείτε σε μερικές από τις ενδείξεις που ίσως παρατηρήσετε. Οι φροντιστές συχνά ανησυχούν ότι ο θάνατος θα είναι μια επώδυνη εμπειρία για το άτομο. Όμως, η περίοδος πριν τον θάνατο είναι γενικά γαλήνια. Συμβαίνει μια απαλή χαλάρωση που μπορεί να διαρκέσει αρκετές μέρες. Το σώμα αρχίζει να ελευθερώνεται απ τη ζωή. Αν συμβεί κάποια ταραχή και νευρικότητα, αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν. Δεν συμβαίνουν όλες οι ενδείξεις που αναφέρονται στο φυλλάδιο αυτό σε κάθε άνθρωπο, ούτε συμβαίνουν με κάποια συγκεκριμένη σειρά. Μερικές φορές αυτές οι ενδείξεις εμφανίζονται λίγες ώρες πριν τον θάνατο, άλλες φορές πριν λίγες μέρες. Αυτές οι σωματικές ενδείξεις αποτελούν μέρος της φυσιολογικής, φυσικής διαδικασίας του σώματος του ανθρώπου που σταδιακά επιβραδύνεται. Εκτός απ τις ενδείξεις που περιγράφονται εδώ, ίσως παρατηρήσετε και άλλες ενδείξεις που σας ανησυχούν. Η ομάδα ανακουφιστικής φροντίδας είναι εκεί για να σας βοηθήσει ανά πάσα στιγμή παρέχοντάς σας πληροφορίες και υποστήριξη. Μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια οποιαδήποτε στιγμή. Η ομάδα αναμένει να έχει περισσότερη επικοινωνία μαζί σας στα τελευταία στάδια της ζωής του ανθρώπου. Μπορείτε να προσφέρετε τεράστιο όφελος στο άτομο που φροντίζετε απλά με το να είστε μαζί του, να του κρατάτε το χέρι και να μιλάτε με έναν ήρεμο και καθησυχαστικό τρόπο. Ακόμη κι όταν το άτομο δεν αντιδρά, μάλλον μπορεί να σας ακούει. Μην υποβαθμίζετε την αξία αυτών των απλών πραγμάτων. Αν είστε μαζί με το άτομο μπορεί να είναι σημαντικότερο απ ότι να κάνετε πράγματα γι αυτό.
Αλλαγές που μπορεί να παρατηρήσετε και τι μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε Όρεξη και δίψα Η όρεξη και η δίψα του ατόμου μπορεί να μειωθούν και μπορεί να μην έχει πολλή διάθεση να φάει ή να πιει κάτι. Αυτό ανησυχεί πολλούς φροντιστές, αλλά είναι μια φυσική διαδικασία και δεν είναι επώδυνη στο άτομο. Γουλιές νερού ή ένα βρεμένο πανάκι για το στόμα μπορεί να βοηθήσει το άτομο. Μπορείτε να ρωτήσετε τις νοσοκόμες να σας δείξουν πώς να βοηθήσετε στη φροντίδα του στόματος. Η προσπάθεια να ταΐσετε κάποιον που δεν μπορεί να καταπιεί μπορεί να του προκαλέσει δυσφορία. Ύπνος και εγρήγορση Οι αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του ατόμου σημαίνει ότι μπορεί να κοιμάται για πολλές ώρες, μπορεί να αισθάνεται υπνηλία και να δυσκολεύεται να ξυπνήσει. Είναι καλύτερα να μιλάτε στο άτομο όταν φαίνεται ότι είναι περισσότερο σε εγρήγορση και να αφήνετε το άτομο να κοιμηθεί όταν θέλει. Δεν είναι ανάγκη να κουνάτε το άτομο ή να μιλάτε δυνατά. Είναι καλύτερα να μιλάτε απαλά και φυσικά. Θερμοκρασία του σώματος Η θερμοκρασία του σώματος μπορεί να αλλάξει. Σε κάποια στιγμή τα χέρια, πόδια και πατούσες του ατόμου μπορεί να τα αισθάνεστε ότι είναι πιο κρύα στο άγγιγμα, ενώ άλλες φορές μπορεί να είναι ζεστά και ιδρωμένα. Μερικές φορές μέρη του σώματος του ατόμου είναι γεμάτα κοκκινίλες και φαίνονται μελανιασμένα. Αυτό συμβαίνει επειδή η κυκλοφορία του αίματος επιβραδύνεται και είναι ένα φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας του θανάτου. Αν το άτομο δείξει ότι κρυώνει, σκεπάστε το με ελαφρά κλινοσκεπάσματα για να ζεσταθεί. Τα πολλά ρούχα στο κρεβάτι ή μια ηλεκτρική κουβέρτα μπορεί να κάνουν το άτομο να ζεσταθεί πολύ και να είναι ανήσυχο. Να έχετε καλό αερισμό ένας ανεμιστήρας για να κυκλοφορεί τον αέρα και οι κρύες βρεμένες πετσέτες μπορούν να βοηθήσουν αν το άτομο φαίνεται ότι ζεσταίνεται πολύ.
Ακράτεια Η ποσότητα ούρων που παράγει το σώμα μειώνεται λόγω της μειωμένης ποσότητας υγρών που πίνει το άτομο. Τα ούρα μπορεί να γίνουν πιο δυνατά και πιο σκούρα. Πολλοί φροντιστές ανησυχούν ότι το άτομο θα χάσει τον έλεγχο της ούρησης και αφόδευσης. Αυτό δεν συμβαίνει σε όλους τους ανθρώπους, αλλά αν συμβεί υπάρχουν πάνες, ευκολόχρηστος εξοπλισμός και ειδικά απορροφητικά σεντόνια για να βελτιώσουν την άνεση και την υγιεινή. Μέλος της ομάδας ανακουφιστικής φροντίδας θα σας συμβουλεύσει για το τι χρειάζεται. Αποκρίσεις Καθώς τα αντανακλαστικά του βήχα και της κατάποσης επιβραδύνονται, σάλιο και φλέμα μπορεί να μαζεύονται στο πίσω μέρος του λαιμού, προκαλώντας γουργουρητό, μουρμουρητό ή άλλο ήχο. Αυτός ο ήχος μπορεί να ανησυχεί τους φροντιστές, αλλά συνήθως δεν προκαλεί δυσφορία στο άτομο. Για να βοηθήσετε να βελτιωθεί η κατάσταση μπορείτε να σηκώσετε το κεφάλι του ατόμου και να το στηρίξετε με μαξιλάρια ώστε το κεφάλι του να είναι γερμένο προς τη μια πλευρά. Μπορεί επίσης να δοθούν φάρμακα για να επιβραδυνθεί η παραγωγή σάλιου και φλέματος όποτε βελτιώνεται η άνεση του ατόμου. Αναπνοή Οι κανονικοί ρυθμοί της αναπνοής μπορεί να αλλάξουν. Μερικές φορές η αναπνοή μπορεί να είναι γρήγορη, άλλες φορές μπορεί να υπάρχουν μεγάλα κενά μεταξύ αναπνοών. Η αναπνοή μπορεί να είναι ρηχή ή θορυβώδης. Και αυτό συμβαίνει λόγω της επιβράδυνσης της κυκλοφορίας του αίματος και από τη συγκέντρωση κατάλοιπων του σώματος. Δεν είναι επώδυνο ούτε προκαλεί δυσφορία στο άτομο. Ανησυχία Λόγω της μείωσης στην κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο και άλλων αλλαγών που συμβαίνουν στο σώμα, το άτομο μπορεί να γίνει ανήσυχο ή νευρικό. Για να καλμάρετε το άτομο, να του μιλάτε με έναν απαλό φυσικό τρόπο, κάντε ελαφρό μασάζ στο χέρι ή στο μέτωπο του ατόμου ή παίξτε μια απαλή γνώριμη μουσική. Ενημερώστε κάποιο μέλος της ομάδας ανακουφιστικής φροντίδας αν το άτομο γίνει ανήσυχο ή νευρικό. Μπορούν να δοθούν φάρμακα για να μειωθεί το πρόβλημα.
Πώς θα γνωρίζετε ότι συνέβη ο θάνατος; Σταματάει η αναπνοή Δεν μπορεί να γίνει αισθητός χτύπος ή σφυγμός της καρδιάς Δεν μπορείτε να ξυπνήσετε το άτομο Τα βλέφαρα μπορεί να είναι μισάνοιχτα Μερικές φορές το στόμα του μπορεί επίσης να είναι ανοιχτό Οι κόρες των ματιών δεν μετακινούνται Τι θα πρέπει να κάνετε; Δεν είστε υποχρεωμένοι να επικοινωνήσετε αμέσως με κανέναν εκτός αν θέλετε. Είναι σημαντικό να κάνετε τα πάντα χωρίς βιασύνη. Δεν υπάρχει ανάγκη να βιαστείτε. Τηλεφωνήστε σε κάποιον συγγενή ή φίλο σας αν θέλετε να είναι μαζί σας. Αν το άτομο πεθάνει τη νύχτα μπορείτε να περιμένετε μέχρι το πρωί πριν ενημερώσετε το γιατρό ή τη νοσοκόμα, ή μπορείτε να τους καλέσετε αμέσως. Το σώμα του ατόμου μπορεί να παραμείνει στο σπίτι για όσο διάστημα θέλετε ή χρειάζεται, ειδικά αν θέλετε φίλοι και συγγενείς να έρθουν για να αποχαιρετήσουν το νεκρό. Είναι καλή ιδέα να κλείσετε ή να αφαιρέσετε πηγές θερμότητας όπως θερμάστρες, ηλεκτρικές κουβέρτες και θερμοφόρες. Είναι επίσης σημαντικό να ισιώσετε το σώμα του ατόμου επειδή τα άκρα του θα γίνουν δύσκαμπτα, κι αν μπορείτε, βάλτε του τις οδοντοστοιχίες αν είχαν αφαιρεθεί. Μπορείτε να σκουπίσετε τυχόν ιδρώτα ή υγρά του σώματος που σας ανησυχούν. Δεν είναι αναγκαίο να πλύνετε ολόκληρο το σώμα του ατόμου, εκτός αν θέλετε. Η νοσοκόμα της ανακουφιστικής φροντίδας μπορεί να σας βοηθήσει να το κάνετε αυτό αν θέλετε. Όταν είστε έτοιμοι, επικοινωνήστε με το γραφείο κηδειών που θα παραλάβει το σώμα του ατόμου και θα σας καθοδηγήσει στη διαδικασία της κηδείας.
Χρήσιμοι αριθμοί επικοινωνίας Εθνικός αριθμός ανακουφιστικής φροντίδας: 1800 660 055 Palliative Care Australia t: 02 6232 4433 e: pcainc@palliativecare.org.au w: www.palliativecare.org.au Palliative Care ACT t: 02 6273 9606 e: office@pallcareact.org.au w: www.pallcareact.org.au Palliative Care New South Wales t: 02 9206 2094 / 0403 669 491 e: info@palliativecarensw.org.au w: www.palliativecarensw.org.au Palliative Care Northern Territory t: 08 8951 6762 e: pcnt@palliativecare.org.au w: www.nt.palliativecare.org.au Palliative Care Queensland t: 07 3211 2299 e: enquiries@palliativecareqld.org.au w: www.palliativecareqld.org.au Palliative Care Council of South Australia t: 08 8291 4137 e: pallcare@pallcare.asn.au w: www.pallcare.asn.au Tasmanian Association for Hospice and Palliative Care t: 03 6285 2514 e: tahpc@intrepidonline.com.au w: www.tas.palliativecare.org.au Palliative Care Victoria t: 03 9662 9644 e: info@pallcarevic.asn.au w: www.pallcarevic.asn.au Palliative Care Western Australia t: 1300 551 704 / 08 9382 9367 e: pcwainc@palliativecarewa.asn.au w: www.palliativecarewa.asn.au Ευχαριστίες Το πρόγραμμα PCA αναγνωρίζει τη βοήθεια που προσέφεραν οι υπηρεσίες Palliative Care Victoria και Palliative Care Queensland, στην παραγωγή αυτού του ενημερωτικού δελτίου.