µόλις το 0,01% όλων των κύστεων της στοµατικής κοιλότητας. Οι περισσότερες εντοπίζονται

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66(3): 90-96 ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΡΜΟΕΙ ΗΣ ΚΥΣΤΗ Ε ΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ. Ν. ΚΟΛΟΜΒΟΣ*, Χ. ΣΚΟΥΤΕΡΗΣ** Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Ο ι δερµοειδείς κύστεις αποτελούν αποκλειστικά κυστικές εξεργασίες των µαλθακών ιστών και αποτελούν µόλις το 0,01% όλων των κύστεων της στοµατικής κοιλότητας. Οι περισσότερες εντοπίζονται στη µέση γραµµή, άνωθεν ή κάτωθεν των γενειο οειδών µυών και ονοµάζονται µέσες δερµοειδείς κύστεις, ενώ όταν εντοπίζονται στην πλάγια τραχηλική χώρα ονοµάζονται πλάγιες δερµοειδείς κύστεις. Κλινικά οι µέσες και οι πλάγιες δερµοειδείς κύστεις είναι ανώδυνες, αυξάνονται αργά, έχουν ζυµώδη σύσταση κατά την ψηλάφηση, ενώ όταν µεγεθυνθούν πολύ είναι δυνατόν να παρεµποδίζουν την οµιλία, τη µάσηση και την αναπνοή, ενώ προβάλλουν στην υπογενείδια και υπογνάθια χώρα αντίστοιχα. Ιστολογικά διακρίνονται σε δερµοειδείς, επιδερµοειδείς και τερατοειδείς κύστεις. Η θεραπευτική τους αντιµετώπιση επιτυγχάνεται µε χειρουργική αφαίρεση µέσω ενδοστοµατικής ή εξωστοµατικής προσπέλασης, ανάλογα µε την εντόπισή τους. Στην παρούσα εργασία γίνεται περιγραφή περίπτωσης άρρενος ασθενούς µε ευµεγέθη, ανώδυνη διόγκωση που εντοπιζόταν στο έδαφος του στόµατος και µε τάση επέκτασης προς την υπογενείδια και υπογνάθια χώρα δεξιά. Λόγω των κλινικών, αλλά και των απεικονιστικών χαρακτηριστικών, θεωρήθηκε αρχικά ότι πρόκειται για κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου, ενώ οι περαιτέρω εργαστηριακές εξετάσεις και η τελική ιστολογική έκθεση επιβεβαίωσαν ότι πρόκειται για δερµοειδή κύστη. Η χειρουργική αφαίρεση της βλάβης επιτεύχθηκε µε εξωστοµατική προσπέλαση. Η µετεγχειρητική πορεία είναι οµαλή. εν παρατηρήθηκε υποτροπή 8 χρόνια µετά τη χειρουργική επέµβαση. ΕΙΣΑΓΩΓΗ * Στοµατικός και Γναθοπροσωπικός Χειρουργός, ιδάκτωρ Οδοντιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών, Συνεργάτης της Κλινικής Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής της Οδοντιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών. ** Αναπληρωτής Καθηγητής Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής Οδοντιατρικής Σχολής Πανεπιστηµίου Αθηνών. ΟΡΟΙ ΕΥΡΕΤΗΡΙΑΣΜΟΥ: ερµοειδής κύστη, Έδαφος στόµατος, Γναθοπροσωπική χώρα. Οι δερµοειδείς κύστεις αποτελούν αποκλειστικά κυστικές εξεργασίες των µαλθακών ιστών και µπορούν να αναπτυχθούν σε οποιοδήποτε µέρος του σώµατος γίνεται συνένωση εµβρυ κών αποφύσεων 1-3. Αποτελούν κατά κύριο λόγο συγγενείς βλάβες και η ανάπτυξή τους αποδίδεται σε έγκλειστα επιθηλιακά κύτταρα, τα οποία είναι αδιαφοροποίητα και πολυδύναµα 3. Ιστολογικά διακρίνονται, ανάλογα µε τον τύπο του τοιχώµατός τους και την εντόπισή τους σε άλλες περιοχές του σώ- µατος, σε δερµοειδείς, επιδερµοειδείς και τερατοειδείς κύστεις 2,4,5. Στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου απαντούν κυρίως γύρω από τους οφθαλµικούς κόγχους και τη µύτη και κατά µήκος των γραµµών συγκλείσεως των διαφόρων αποφύσεων 1,6,7. Στο στόµα αναπτύσσονται σπάνια 8-11, αποτελώντας µόλις το 0,01% όλων των κύστεων της στοµατικής κοιλότητας και εµφανίζονται κυρίως στο έδαφος 12,13. Οι περισσότερες εντοπίζονται στη µέση γραµµή, άνωθεν ή κάτωθεν των γενειο οειδών µυών και ονοµάζονται µέσες δερµοειδείς, ενώ αυτές που εντοπίζονται στην πλάγια τραχηλική χώρα ονοµάζονται πλάγιες δερµοειδείς κύστεις 3,12. Οι πλάγιες δερµοειδείς κύστεις που αναπτύσσονται στο έδαφος του στόµατος είναι εξαιρετικά σπάνιες (αναφέρεται ότι αποτελούν µόλις το 1,6%

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 ΕΡΜΟΕΙ ΗΣ ΚΥΣΤΗ Ε ΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ 91 Εικ. 1. Κλινική εικόνα της διόγκωσης. ιακρίνεται η εντόπισή της στην υπογενείδια χώρα και η προέκταση προς την υπογνάθια χώρα δεξιά. όλων των δερµοειδών κύστεων που απαντούν στο σώµα), ενώ ακόµη πιο σπάνιες είναι αυτές που παρουσιάζουν ενδοστοµατική διόγκωση 5,13. Γι αυτό το λόγο πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι αληθείς πλάγιες δερµοειδείς κύστεις δεν υπάρχουν, αλλά αποτελούν επέκταση των µέσων δερ- µοειδών 5. Κλινικά, και οι πλάγιες και οι µέσες δερµοειδείς κύστεις του εδάφους του στόµατος είναι ευκίνητες, ανώδυνες και βραδέως αυξανόµενες διογκώσεις, έχουν ζυµώδη σύσταση κατά την ψηλάφηση (αφήνουν εντύπωµα στην πίεση), ενώ όταν µεγεθυνθούν πολύ παρεµποδίζουν την οµιλία, τη µάσηση και την αναπνοή. Το µέγεθός τους µπορεί να κυµαίνεται από µερικά χιλιοστά έως µερικά εκατοστά 3,8,9,12. Θεραπεία εκλογής είναι η ολική χειρουργική τους αφαίρεση 14-16. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση µίας περίπτωση άρρενος ασθενούς µε δερ- µοειδή κύστη του εδάφους του στόµατος, που η αφαίρεσή της επιτεύχθηκε µε εξωστοµατική προσπέλαση, και µε την ευκαιρία αυτή γίνεται επίσης ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσον αφορά στην κλινική εικόνα, την αιτιοπαθογένεια, τη διαγνωστική διερεύνηση, τη διαφορική διάγνωση και τη θεραπευτική αντιµετώπιση των δερµοειδών κύστεων. διόγκωση πρωτοεµφανίσθηκε προ διετίας στη δεξιά υπογνάθια χώρα και είχε µέγεθος «καρυδιού». Επισκέφθηκε τον οδοντίατρό του, ο οποίος θεώρησε ότι ήταν απόστηµα οδοντικής αιτιολογίας και γι αυτό τον λόγο έγινε εξαγωγή του πρώτου γοµφίου της κάτω γνάθου σύστοιχα. Έκτοτε όµως η διόγκωση συνέχισε να αυξάνεται και έφθασε σε µέγεθος «πορτοκαλιού». Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε διόγκωση διαστάσεων 5x4cm περίπου, εντοπιζόµενη κυρίως στην υπογενείδια χώρα και µε επέκταση προς την υπογνάθια χώρα δεξιά (εικ. 1). Η διόγκωση ήταν µαλθακή, ευπίεστη, σχετικά ευκίνητη και είχε ζυµώδη σύσταση, ενώ κατά την κατάποση προέβαλλε εντονότερα προς την υπογενείδια και υπογνάθια χώρα. Κατά την ενδοστοµατική εξέταση διαφάνηκε ότι κατά την ανύψωση της γλώσσας υπεγειρόταν το δεξιό ηµιµόριο του εδάφους του στόµατος. Έγινε αναρρόφηση µε σύριγγα η οποία απέβη αρνητική, ενώ ο ακτινογραφικός έλεγχος (πλάγιες λοξές της κάτω γνάθου και πανορα- µική ακτινογραφία) ήταν φυσιολογικός. Ως εκ τούτου ζητήθηκε αξονική τοµογραφία τραχήλου, η οποία έδειξε την παρουσία κυστικού µορφώµατος µε σαφή όρια που εντοπιζόταν στην υπογενείδια χώρα προσθίως του υοειδούς οστού (εικ. 2), προς τα πλάγια ερχόταν σε επαφή µε το δεξιό υπογνάθιο σιαλογόνο αδένα (εικ. 3), προς τα άνω έφθανε έως το έδαφος του στόµατος, προς τα κάτω έφθανε περίπου έως το ύψος του θυρε- ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Άνδρας ηλικίας 18 ετών, προσήλθε παραπονούµενος για διόγκωση της υπογενείδιας και υπογνάθιας χώρας δεξιά. Όπως ο ίδιος ανέφερε, η Εικ. 2. Τοµή αξονικής τοµογραφίας τραχήλου. ιαφαίνεται η παρουσία κυστικού µορφώµατος µε σαφή όρια, που εντοπίζεται στην υπογενείδια χώρα προσθίως του υοειδούς οστού.

92 Ν. ΚΟΛΟΜΒΟΣ, Χ. ΣΚΟΥΤΕΡΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 Εικ. 4. Τοµή αξονικής τοµογραφίας τραχήλου. Το κυστικό µόρφωµα προς τα κάτω φθάνει περίπου έως το ύψος του θυρεο οειδούς χόνδρου του λάρυγγα. Εικ. 5. Η οριζόντια τοµή στον τράχηλο, που εκτείνεται από τη µία γωνία της κάτω γνάθου έως την άλλη. ο οειδούς χόνδρου του λάρυγγα (εικ. 4), ενώ προς τα πίσω έφθανε έως τον υογλωσσικό µυ δίνοντας και την εντύπωση µίσχου µεταξύ των µυ κών ινών αυτού. Θεωρήθηκε ότι πρόκειται για κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου και έγινε εισαγωγή του ασθενή µε σκοπό τη χειρουργική της αφαίρεση. Εντός του νοσοκοµείου έγινε έλεγχος των τιµών των Τ 3, Τ 4 και TSH, οι οποίες ήταν φυσιολογικές, καθώς Εικ. 3. Τοµή αξονικής τοµογραφίας τραχήλου. ιαφαίνεται το κυστικό µόρφωµα και η επέκτασή του προς τα πλάγια προς το δεξιό υπογνάθιο σιαλογόνο αδένα. και σπινθηρογράφηµα θυρεοειδούς και σιελογόνων αδένων που ήταν επίσης φυσιολογικό. Αντίθετα το υπερηχογράφηµα τραχήλου ανέφερε την παρουσία µορφώµατος κυστικού τύπου µε σαφή όρια, που φαινόταν να έρχεται σε επαφή µε τον κάτω πόλο του δεξιού υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα και εκτεινόταν έως τη µέση γραµµή και έως τον κρικοειδή χόνδρο του λάρυγγα προς τα κάτω. Οι διαστάσεις του ήταν 5x3cm περίπου. Εντός του κυστικού µορφώµατος υπήρχαν συµπαγή ηχογενή στοιχεία που πιθανόν οφείλονταν σε παχύρευστο περιεχόµενο. Ως εκ τούτου η αρχική διάγνωση άλλαξε, και λόγω της ζυµώδους σύστασης κατά την ψηλάφηση, θεωρήθηκε ότι πρόκειται για δερµοειδή κύστη. Ο ασθενής οδηγήθηκε στο χειρουργείο και µε γενική ρινοτραχειακή αναισθησία έγινε οριζόντια το- µή στον τράχηλο που εκτεινόταν από τη µία γωνία της κάτω γνάθου έως την άλλη (εικ. 5). Μετά από τη διατοµή του επιπολής πετάλου της εν τω βάθει τραχηλικής περιτονίας προέβαλλε η κυστική διόγκωση που απωθούσε το δεξιό γναθο οειδή µυ και την πρόσθια γαστέρα του δεξιού διγάστορα µυ (εικ. 6). Για λόγους προσπέλασης έγινε διατοµή της πρόσθιας γαστέρας του διγάστορα µυ και διίνιση των µυ κών ινών του γναθο οειδή µυ. Το κυστικό µόρφωµα βρέθηκε να έχει παχύ τοίχωµα και ακολούθησε η παρασκευή του, αποκολλώντας το από τους πέριξ ιστούς (από τους γενειο οειδείς µυς προς τα άνω και από τον υογλωσσικό µυ προς τα πίσω). Τελικά αφαιρέθηκε άθικτο και βρέθηκε να

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 ΕΡΜΟΕΙ ΗΣ ΚΥΣΤΗ Ε ΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ 93 Εικ. 7. Το χειρουργικό παρασκεύασµα καρδιόσχηµου σχήµατος. Στο τοίχωµα διακρίνεται η παρουσία πολυάριθµων αγγείων. Εικ. 8. Ιστολογική εικόνα της επιδερµοειδούς κύστεως. ιακρίνεται το τοίχωµα που καλύπτεται από πολύστοιβο πλακώδες επιθήλιο µε εµφανή κοκκώδη στοιβάδα και παχιά στοιβάδα κερατίνης. έχει καρδιόσχηµο σχήµα διαστάσεων 5x5x1,5cm και ζυµώδη σύσταση, ενώ στο τοίχωµά του ήταν ορατή η παρουσία πολυάριθµων αγγείων (εικ. 7). Η κλινική διάγνωση ήταν δερµοειδής κύστη. Τοποθετήθηκε παροχέτευση κενού και συγκλείσθηκε το τραύµα κατά στρώµατα, ενώ η µετεγχειρητική πορεία του ασθενή ήταν οµαλή και πήρε εξιτήριο µετά από δύο ηµέρες. Η παθολογοανατοµική έκθεση ανέφερε ότι πρόκειται για επιδερµοειδή κύστη, πληρούµενη από σµήγµα (εικ. 8). Οκτώ χρόνια µετά τη χειρουργική αφαίρεση της κύστης, δεν παρατηρήθηκε υποτροπή. Εικ. 6. Κλινική εικόνα της βλάβης διεγχειρητικά. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Ο Roser το 1859 ήταν ο πρώτος που περιέγραψε την παρουσία δερµοειδούς κύστης στο έδαφος του στόµατος 12. Οι New και Erich 17 σε σχετική µελέτη τους σε µία σειρά 1500 δερµοειδών κύστεων όλου του σώµατος, αναφέρουν ότι αυτές απαντούν στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου σε ποσοστό 6,9%, ενώ αυτές που ε- ντοπίζονται στο έδαφος του στόµατος απαντούν σε ποσοστό µόλις 1,6%. Στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου απαντούν κυρίως γύρω από τους οφθαλµικούς κόγχους και τη µύτη και κατά µήκος των γραµµών συγκλείσεως των διαφόρων αποφύσεων, ενώ η πιο συχνή περιοχή εντόπισης στο πρόσωπο είναι πλαγίως του βλεφάρου και ονοµάζονται γωνιώδεις δερµοειδείς κύστεις 5-7,13. Στη βιβλιογραφία επίσης αναφέρονται κάποιες σπάνιες εντοπίσεις, όπως στη σταφυλή και στον παρειακό βλεννογόνο 14 και ακόµη πιο σπάνια στη γλώσσα 11,18, ενώ παρόλο που δεν σχετίζονται µε το οστούν, έχει αναφερθεί περίπτωση ανάπτυξης δερµοειδούς κύστης στην κορωνοειδή απόφυση και στη γενειακή σύµφυση της κάτω γνάθου 14, καθώς επίσης και στο υοειδές οστούν και στη µυελώδη µοίρα της άνω γνάθου 19. Η αναλογία που απαντούν οι δερµοειδείς κύστεις στην περιοχή της κεφαλής και του τραχή-

94 Ν. ΚΟΛΟΜΒΟΣ, Χ. ΣΚΟΥΤΕΡΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 λου ανάµεσα σε άρρενες και θήλεις ασθενείς είναι 1:1. Αν και οι κύστεις αυτές γίνονται αντιληπτές κυρίως στη δεύτερη και τρίτη δεκαετία της ζωής, όπως και στην περίπτωση που παρουσιάζεται στην εργασία αυτή, ωστόσο απαντούν και στα νεογνά και στα βρέφη 8,12. Στο έδαφος του στόµατος εµφανίζονται σπάνια και διακρίνονται σε µέσες και πλάγιες δερµοειδείς κύστεις 8,10,12,13. Οι µέσες δερµοειδείς κύστεις εντοπίζονται άνωθεν του γενειο οειδή µυ και µπορεί να επεκτείνονται προς τα άνω απωθώντας το γενειογλωσσικό µυ, οπότε εµφανίζονται σαν κιτρινωπές σφαιροειδείς διογκώσεις αµέσως κάτω από το βλεννογόνο του εδάφους του στόµατος όπου και ανασηκώνουν τη γλώσσα (γενειογλωσσικός τύπος). Επίσης, µπορεί καθώς µεγεθύνονται να µετατοπίζονται βαθύτερα προς τα κάτω, όπως και στην περίπτωση της εργασίας αυτής, απωθώντας το γενειο οειδή µυ και να προβάλλουν στην υπογενείδια χώρα (γενειο οειδής τύπος) 3,5,9,12. Οι πλάγιες δερµοειδείς κύστεις θεωρείται από πολλούς ότι είναι µέσες δερµοειδείς κύστεις που έχουν επεκταθεί προς τα πλάγια καθώς µεγεθύνονται, και ο λόγος που υποστηρίζεται αυτή η θεωρία είναι ότι πολλές φορές τέτοιες κύστεις βρίσκεται να έχουν κατά τη χειρουργική τους παρασκευή ινώδεις συµφύσεις µε την έσω επιφάνεια της γενειακής σύµφυσης της κάτω γνάθου 5. Οι κύστεις αυτές εντοπίζονται αντίστοιχα µε την περιοχή των προγοµφίων και γοµφίων της κάτω γνάθου, µεταξύ του γναθο οειδούς και υογλωσσικού µυός και βαθύτερα από τον πόρο του υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα και το γλωσσικό νεύρο. Καθώς µεγεθύνονται προβάλλουν προς την υπογνάθια χώρα, περνώντας διαµέσου των µυ κών ινών του γναθο οειδή µυ ή γύρω από το οπίσθιο όριό του 3,9,12. Η εµβρυολογική προέλευση των µέσων δερ- µοειδών κύστεων του εδάφους του στόµατος είναι άγνωστη, αν και θεωρείται ότι προέρχονται από επιθηλιακά κύτταρα του πρώτου βραγχιακού τόξου κατά την περίοδο διάπλασης της πρόσθιας µοίρας της γλώσσας. Οι πλάγιες δερµοειδείς κύστεις του εδάφους του στόµατος αναφέρεται ότι µπορεί να προέρχονται από επιθηλιακά κύτταρα του κοιλιακού άκρου ή του πρώτου φαρυγγικού βραγχιακού θυλακίου ή της πρώτης βραγχιακής σχισµής 1,3,5. Άλλοι πάλι πιστεύουν, ότι οι δερµοειδείς κύστεις προέρχονται από το εξώδερµα, λόγω συµφύσεως αυτού µε επιθηλιακά στοιχεία στις γραµµές συντήξεως των διαφόρων αποφύσεων και σχηµατίζονται κατά την περίοδο σύγκλεισης των νευρικών αυλάκων 12. Η διαφορική διάγνωση εξαρτάται από την εντόπιση της δερµοειδούς κύστης. Όταν αυτή εντοπίζεται άνωθεν του γναθο οειδή µυ, η διαφορική διάγνωση περιλαµβάνει τη φλεγµονώδη διόγκωση, το βατράχιο, τη σιαλολιθίαση ή σιαλαδενίτιδα του υπογλώσσιου σιαλογόνου αδένα και τους καλοήθεις ή κακοήθεις όγκους του εδάφους του στόµατος. Αντίθετα, όταν η κύστη προβάλλει στην υπογενείδια ή υπογνάθια χώρα, πρέπει να γίνει διαφορική διάγνωση από σιαλολιθίαση ή σιαλαδενίτιδα του υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα, καταδυόµενο βατράχιο, κυστικό ύγρωµα, βραγχιακή κύστη και κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου 12,20. Στην περίπτωση αυτής της εργασίας, πράγ- µατι θεωρήθηκε αρχικά ότι πρόκειται για κύστη του θυρεογλωσσικού πόρου, µιας και η κλινική εικόνα των δύο αυτών παθολογικών βλαβών µοιάζει αρκετά. Η αρχική διαγνωστική διερεύνηση περιλαµβάνει την αναρρόφηση µε σύριγγα (η οποία µπορεί να είναι αρνητική ή να αναρροφηθεί παχύρευστο κρεµώδες υγρό), ακτινογραφίες της περιοχής και σιαλογραφία, από τις οποίες λαµβάνονται πληροφορίες για την παρουσία λίθων στο εκφορητικό σύστηµα των σιαλογόνων αδένων, καθώς και για την κατάστασή τους. Το υπερηχογράφηµα είναι αρκετά αξιόπιστη µέθοδος για να διαφοροδιαγνωσθεί εάν πρόκειται για συµπαγές ή κυστικό µόρφωµα, επιτρέπει τον κατευθυνόµενο έλεγχο µε αναρρόφηση και µπορεί να δώσει στοιχεία για τη φύση και τη σύσταση του περιεχοµένου. Τέλος, η αξονική και η µαγνητική τοµογραφία παρέχουν επίσης πληροφορίες για το εάν πρόκειται για συµπαγές ή κυστικό µόρφωµα και επιπλέον καθορίζονται πλήρως οι διαστάσεις, το σχήµα και η ακριβής εντόπιση της βλάβης 5,15,20. Για την ιστολογική τους ταξινόµηση έχουν προταθεί στο παρελθόν διάφορες ταξινοµήσεις, επικρατέστερη όµως είναι εκείνη του Meyer 4. Έτσι, διακρίνονται ανάλογα µε τον τύπο του τοιχώµατός τους και την εντόπισή τους σε άλλες περιοχές του σώµατος, σε δερµοειδείς, επιδερ- µοειδείς και τερατοειδείς κύστεις 2,5,10,14. Οι επιδερµοειδείς κύστεις επενδύονται από επιδερµίδα και το τοίχωµά τους καλύπτεται από πολύστοιβο πλακώδες επιθήλιο µε εµφανή κοκκώδη στοιβάδα και παχιά στοιβάδα κερατίνης. Στο τοίχωµα των δερµοειδών κύστεων διακρίνονται επι-

ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 ΕΡΜΟΕΙ ΗΣ ΚΥΣΤΗ Ε ΑΦΟΥΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ 95 πλέον διάφορα εξαρτήµατα του δέρµατος (τρίχες, σµηγµατογόνοι και ιδρωτοποιοί αδένες). Το περιεχόµενό τους είναι συνήθως παχύρρευστο, καθώς συχνά αποτελείται από σµήγµα, κερατίνη και αθροίσεις επιθηλιακών κυττάρων. Συχνά οι κύστεις αυτές εντοπίζονται στις ωοθήκες, µε περιεχόµενο όπως αυτών της εδαφογλωσσικής χώρας (στοιχεία εξωδερµικής προέλευσης), οπότε συνιστούν τερατοειδείς κύστεις. Συγκεκριµένα, οι τερατοειδείς κύστεις έχουν πολύστοιβο πλακώδες επιθήλιο, ιστούς αναπνευστικού τύπου, δερ- µατικά εξαρτήµατα και συστατικά του µέσου βλαστικού δέρµατος (µύες, οστούν, αιµοφόρα αγγεία) 2,3,5,10. Η θεραπεία των δερµοειδών κύστεων συνίσταται σε ολική χειρουργική τους αφαίρεση 3,5,14. Για τις µέσες δερµοειδείς κύστεις, όταν αυτές ε- ντοπίζονται άνωθεν του γναθο οειδή µυ, η χειρουργική προσπέλαση είναι ενδοστοµατική 5,16, ενώ εάν εντοπίζονται κάτωθεν του γναθο οειδή µυ, η προσπέλαση είναι εξωστοµατική µέσω οριζόντιας τοµής στην υπογενείδια χώρα 5,15, όπως πραγµατοποιήθηκε και στην περίπτωση αυτή. Σε ορισµένες περιπτώσεις που η κυστική εξεργασία είναι εκτεταµένη, η προσπέλαση διευκολύνεται όταν προηγηθεί µέση οστεοτοµία στην περιοχή της γενειακής σύµφυσης της κάτω γνάθου 21,22 και ίσως και µέση γλωσσοτοµή 15. Για τις πλάγιες δερµοειδείς κύστεις απαιτείται εξωστοµατική προσπέλαση µέσω µίας υπογνάθιας τοµής, και πολλές φορές η επέµβαση συνοδεύεται από εκτοµή του υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα για λόγους ασφαλούς παρασκευής της κυστικής εξεργασίας 5,15. Αναφέρεται ότι οι ευµεγέθεις δερµοειδείς κύστεις µπορεί να προκαλέσουν φαινόµενα απόφραξης της ανωτέρας αναπνευστικής οδού, οπότε σε αυτές τις περιπτώσεις µπορεί να προηγηθεί της χειρουργικής αφαίρεσης αποσυµπίεση της κυστικής κοιλότητας, η οποία διευκολύνει την εκτοµή, αλλά και την ενδοτραχειακή διασωλήνωση (σπάνια αναφέρεται ότι είναι απαραίτητη η διασωλήνωση µέσω τραχειοστο- µίας) 5. Η υποτροπή είναι σπάνια και συµβαίνει µόνο σε περιπτώσεις ατελούς αφαίρεσης της κύστης 3,5, ενώ κακοήθης εξαλλαγή µπορεί να συµβεί σε ένα ποσοστό 5% και κυρίως στις περιπτώσεις όπου οι δερµοειδείς κύστεις περιέχουν στοιχεία και από τα τρία βλαστικά δέρµατα 1,22. SUMMARY N. KOLOMVOS, C. SCOUTERIS DERMOID CYST OF THE ORAL CAVITY. A CASE REPORT AND REVIEW OF LITERATURE. STOMATOLOGIA 2009,66(3): 90-96 Dermoid cysts exclusively constitute cystic lessions of soft tissue and comprise approximately 0.01 per cent of all oral cystic lessions. They can be located in midline, above or below the mylohyoid muscle and named median dermoids cysts, or in lateral cervical region and named lateral dermoids cysts. Clinically, median and lateral dermoids cysts increase slowly, being painless and asymptomatic. Such lesions have characteristically a boggy consistency and when enlarged speech, mastication and breathing could be affected. Histologically they can be subdivided in epidermoids, dermoids and teratoid cysts. Treatment is surgical removal of the cyst via an extra oral or intraoral approach, depending on their location. In this study a case of a male patient with dermoid cyst of the floor of the mouth is presented. The cystic lesion was extended in the submental and submandibular region. A provisional diagnosis of a cyst of thyreoglossal duct based on the first clinical and radiological examination was made. Finally was demonstrated that it was a dermoid cyst and this diagnosis was supported from the histologic report. The cystic lesion was removed via an extra oral approach and review of literature is also referred. KEY WORDS: Dermoid cyst, Floor of the mouth, Maxillofacial region. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. ROSA PA, HIRSCH DL, DIERKS EJ. Congenital neck masses. Oral Maxillofac Surg Clin North Am 2008,20: 339-352 2. NAGAR H, BARATZ M. Congenital sublingual teratoid cyst. Case report. Int J Oral Maxillofac Surg 1993,22: 44-45

96 Ν. ΚΟΛΟΜΒΟΣ, Χ. ΣΚΟΥΤΕΡΗΣ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ 2009,66 3. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠ, ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Σ, ΑΓΓΕΛΟΠΟΥ- ΛΟΥ Ε. Σύγχρονη Στοµατική και Γναθοπροσωπική Παθολογία. 3η Έκδοση. Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, Αθήνα, 2000 4. MEYER I. Dermoid cysts of the floor of the mouth. J Oral Surg 1955,8: 1149 5. TUFFIN JR, THEAKER E. True lateral dermoid cyst of the neck. Int J Oral Maxillofac Surg 1991,20: 275-276 6. HOWELL CJT. The sublingual dermoid cyst. Report of five cases and review of the literature. Oral Surg 1985,59: 578 7. GOLDEN BA, ZIDE MF. Cutaneous cysts of the head and neck. J Oral Maxillofac Surg 2005,63: 1613-1619 8. KOCA H, SECKIN T, SIPAHI A, KAZANC A. Epidermoid cyst in the floor of the mouth: report of a case. Quintessence Int 2007,8: 73-77 9. SEAH TE, SUFYAN W, SINGH B. Case report of a dermoid cyst at the floor of the mouth. Ann Acad Med Singapore 2004,33: 77-79 10. KING RC, SMITH BR, BURK JL. Dermoid cyst in the floor of the mouth. Review of the literature and case reports. Oral Surg 1994,78: 567-576 11. MILES LP, NAIDOO LC, REDDY J. Congenital dermoid cyst of the tongue. J Laryngol Otol 1997,111: 1179-1182 12. OATIS GW, HARTMAN GL, ROBERTSON GR, SUGG WE. Dermoid cyst of the floor of the mouth. Oral Surg 1975,39: 192-196 13. OZAN F, POLAT HB, AY S, GOZE F. Epidermoid cyst of the buccal mucosa: a case report. J Contemp Dent Pract 2007,8: 90-96 14. ΣΩΤΗΡΙΑ ΟΥ Σ, ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΗΣ Π, ΚΟΥΡΣΟΥΜΗ Ρ, ΠΙΤΤΑΡΑ. ερµοειδείς κύστεις προσώπου. Ελλην Περ Στοµ Γναθοπροσωπ Χειρ 1994,9: 13-19 15. LONGO F, MAREMONTI P, MANGONE GM, De MARIA G, CALIFANO L. Midline (dermoid) cysts of the floor of the mouth: report of 16 cases and review of surgical techniques. Plast Reconstr Surg 2003,112: 1560-1565 16. Di FRANCESCO A, CHIAPASCO M, BIGLIOLI F, ANCONA D. Intraoral approach to large dermoid cysts of the floor of the mouth: a technical note. Int J Oral Maxillofac Surg 1995,24: 233-235 17. NEW BG, ERICH JB. Dermoid cysts of the head and neck. Surg Gynaecol Obstet 1936,65: 48-55 18. EDWARDS PC, LUSTRIN L, VALDERRAMA E. Dermoid cysts of the tongue: report of five cases and review of the literature. Pediatr Dev Pathol 2003,6: 531-535 19. BODNER L, WOLDENBERG Y, SION-VARDY N. Dermoid cyst of the maxilla. Int J Oral Maxillofac Surg 2005,34: 453-545 20. GRAHAM RM, THOMSON EF, WOODWARDS RT, SLOAN P. Lateral dermoid cyst. Br J Oral Maxillofac Surg 2008,46: 131-132 21. McGREGOR IA. Symphyseal mandibular osteotomy in the approach to sublingual drrmoid cysts. Br J Plast Surg 1991,44: 544-545 22. DEVINE JC, JONES DC. Carcinomatous transformation of a sublingual dermoid cyst: a case report. Int J Oral Maxillofac Surg 2000,29: 126-127 ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Κολόµβος Νικόλαος Σιβιτανίδου 18 176 76 Καλλιθέα ΑΘΗΝΑ