ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΣΑΒΒΑΤΟ 09/04/2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟ Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα: A. Νόμισε ότι ερχόταν προς αυτόν άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και με βρόμικο πρόσωπο, όμοιος με εικόνα νεκρού. Αυτόν μόλις ο Κάσσιος είδε, φόβος τον έπιασε και το όνομά του θέλησε να πληροφορηθεί. Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. Τότε τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον ξύπνησε (ή: τον σήκωσε από τον ύπνο). Ο Κάσσιος φώναξε τους υπηρέτες και τους ρώτησε για τον άνθρωπο. Εκείνοι δεν είχαν δει κανέναν. B. Όταν ο Αφρικανός ήταν στο Λίτερνο, πολλοί αρχηγοί ληστών ήρθαν τυχαία σε αυτόν, για να (τον) χαιρετήσουν επίσημα. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί ήρθαν για να συλλάβουν αυτόν τον ίδιο, εγκατέστησε στο σπίτι φρουρά από δούλους του σπιτιού. Αυτό μόλις οι ληστές παρατήρησαν, αφού κατέθεσαν τα όπλα, πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στον Σκιπίωνα (απίστευτο στο άκουσμα!) ότι είχαν έρθει, για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι του σπιτιού ανέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοιχτούν οι πόρτες και να μπουν αυτοί μέσα. Γ. Στην επιστολή γράφει ότι θα έρθει γρήγορα με τις λεγεώνες. Ο Γαλάτης, επειδή φοβήθηκε τον κίνδυνο, αποφάσισε να ρίξει το ακόντιο. Αυτό τυχαία καρφώθηκε σε ένα πύργο και τρεις μέρες αργότερα διακρίνεται από κάποιον στρατιώτη και μεταφέρεται στον Κικέρωνα. Εκείνος διαβάζει την επιστολή μέχρι το τέλος και προτρέπει τους στρατιώτες να ελπίζουν στη σωτηρία τους. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: ingentis magnitudinis: την αφαιρετική ενικού αριθμού: ingenti magnitudine similem: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό: simillimum Cassius: την κλητική ενικού αριθμού: Cassi eius (από το Α κείμενο): την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος: eos ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ neminem: τη γενική πληθυντικού αριθμού ουδετέρου γένους: nullarum rerum complures: τη γενική πληθυντικού αριθμού: complurium praedonum: την κλητική ενικού αριθμού: praedo incredibile: την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ίδιο γένος: incredibilia litteris: την ονομαστική του ίδιου αριθμού: litterae celeriter: την κλητική ενικού αριθμού του θηλυκού γένους του επιθέτου στον ίδιο βαθμό: celeris haec (από το Γ κείμενο): την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ίδιο γένος: hae casu: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: casus turrim: την αφαιρετική ενικού αριθμού: turri quodam: την αιτιατική ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος: quoddam Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: venire: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής: venito concussit: το β ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα και μέλλοντα παθητικής φωνής: concuteris/-re // concutieris/-re animadverterunt: την αφαιρετική του σουπίνου: animadversu abiectis: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο ίδιο γένος: abicientia appropinquaverunt: τη γενική πληθυντικού αριθμού του γερουνδιακού στο θηλυκό γένος: appropinquandarum rettulerunt: το γ ενικό πρόσωπο προστακτικής μέλλοντα παθητικής φωνής: refertor reserari: το απαρέμφατο μέλλοντα της ίδιας φωνής: reseratum iri intromitti: τον ίδιο τύπο στον παρακείμενο της άλλης φωνής: intromisisse iussit: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα ενεργητικής φωνής: iubebunt adfore: το β πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής υπερσυντελίκου ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο): adfuturi fuissetis adhaesit: τη δοτική του γερουνδίου: adhaerescendo ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ conspicitur: το α πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή: conspiceremur perlegit: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική: perlegat adhortatur: το γ πληθυντικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα: adhortentur Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: hominem (Α): υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου venire (ετεροπροσωπία) timorem (Α): αντικείμενο του ρήματος concepit voce (Β): απρόθετη αφαιρετική οργανική του τρόπου στο ρήμα nuntiaverunt Scipioni (το 2 ο του δεύτερου κειμένου): έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα rettulerunt adfore (Γ): ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρήμα scribit Γ2. ingentis magnitudinis et facie squalida: να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των υπογραμμισμένων τύπων και να δικαιολογήσετε την εκφορά τους. magnitudinis = γενική που εκφράζει ιδιότητα και προσδιορίζει το hominem facie= αφαιρετική που εκφράζει ιδιότητα και προσδιορίζει το hominem Ο τύπος magnitudinis τίθεται σε γενική, καθώς εκφράζει μια μόνιμη και διαρκή ιδιότητα (μέγεθος, ανάστημα), ενώ ο τύπος facie τίθεται σε αφαιρετική, καθώς δηλώνει μια εξωτερική ιδιότητα, που αφορά μέλος του σώματος (πρόσωπο), και παροδική. Γ3. Cassius servos inclamavit : να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Servi a Cassio inclamati sunt. Γ4. et tertio post die a quodam milite (haec) conspicitur et ad Ciceronem defertur : να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική. et tertio post die quidam miles (hanc) conspicit et ad Ciceronem defert. Γ5. veritus : να αναλυθεί η μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση στην οποία να δηλώνεται η αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας. cum (Gallus) veritus esset ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ1. is fores reserari eosque intromitti iussit : α) να δικαιολογήσετε τη σύνταξη του ρήματος με παθητικό απαρέμφατο και β) να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. α) Η σύνταξη του ρήματος iubeo με παθητικό απαρέμφατο επιλέγεται, όταν δεν υπάρχει ανάγκη δήλωσης του υποκειμένου (επειδή μας είναι γνωστό οι δούλοι του σπιτιού) της πράξης που εκφράζει το απαρέμφατο, αλλά δίνεται σημασία στην ίδια την πράξη. Αντίθετα, με το ενεργητικό απαρέμφατο επιδιώκεται η αναφορά στο υποκείμενο της πράξης (το οποίο τίθεται σε αιτιατική πτώση). β) Is domesticos fores reserare eosque intromittere iussit. Δ2. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt: να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης, να δικαιολογήσετε την εκφορά της και να αντικαταστήσετε τον χρονικό σύνδεσμο postquam με τον ιστορικό / διηγηματικό cum επιφέροντας την απαραίτητη αλλαγή. Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει μόνο το χρόνο και τίποτε άλλο, συγκεκριμένα χρόνου παρακειμένου (rettulerunt), γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. cum haec domestici Scipioni rettulissent (cum + υποτακτική υπερσυντελίκου) Δ3. virtutem eius admiratum: να εντοπίσετε το συντακτικό ρόλο του υπογραμμισμένου τύπου και να τον αντικαταστήσετε με επιρρηματική τελική πρόταση. admiratum: αιτιατική του σουπίνου που εκφράζει το σκοπό της κίνησης και προσδιορίζει το venisse Τελική πρόταση ut virtutem eius admirarentur Δ4. ut salutem sperent: να μετατρέψετε τη δευτερύουσα πρόταση σε αρνητική και να την αντικαταστήσετε με ισοδύναμο τρόπο (μετά την αλλαγή). ne salutem sperent non salutem sperare Δ5. In litteris (Caesar) scribit se cum legionibus celeriter adfore: να αντικατασταθεί το ρήμα scribit από το ρήμα fertur, να γίνει η απαραίτητη αλλαγή και να δικαιολογηθεί. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ In litteris fertur Caesar cum legionibus celeriter adfore. Το υποκείμενο του ρήματος scribit είναι το Caesar (που εννοείται), και το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου adfore είναι το se (ταυτοπροσωπία και λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου). Με την αντικατάσταση του ρήματος scribit από το ρήμα fertur, το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου adfore τίθεται σε πτώση ονομαστική (Caesar), γιατί έχουμε το φαινόμενο της άρσης του λατινισμού του ειδικού απαρεμφάτου. Με τον παθητικό τύπο του λεκτικού ρήματος fertur το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι ίδιο (ταυτοπροσωπία) και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική (παραλείπεται ο τύπος se). Στην περίπτωση αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και συμφωνεί με το υποκείμενό του σε αριθμό και πρόσωπο. ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ