Γιώργος Δεληγιώργης - Μιχάλης Χατζηγεωργίου τουρνουά ΣΟΠ-ΣΜΑΟΚ για παίκτες με ELO κάτω από 1900 (6 ος γύρος) Αθήνα, 17 Δεκεμβρίου 2010 σχόλια: Ηλίας Κουρκουνάκης Πολλές φορές διαβάζει κανείς ότι δεν αρκεί η γνώση συγκεκριμένων βαριαντών στο ά- νοιγμα, αλλά ότι επιπλέον απαιτείται η κατανόηση των κινήσεων που μαθαίνουμε. Έτσι, όχι μόνο η απομνημόνευσή τους γίνεται ευκολότερη γιατί είναι λειτουργική αντί μηχανική, αλλά επιπλέον μπορούμε να προσανατολιστούμε ευκολότερα σε μια κίνηση του αντιπάλου που δεν γνωρίζουμε. Αυτό συμβαίνει γιατί η βαθύτερη κατανόηση των ιδεών ενός ανοίγματος μας επιτρέπει να αξιολογήσουμε σωστότερα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μιας νέας για μας κίνησης. Με άλλα λόγια, γίνεται ευκολότερο να κολυμπάμε στα βαθιά. Βέβαια, οι γενικές αρχές των ανοιγμάτων δεν αρκούν από μόνες τους για την αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων του ανοίγματος, ιδίως σε περίπλοκες βαριάντες όπου η μάχη σώμα με σώμα ξεκινά σχετικά γρήγορα. Η ακόλουθη παρτίδα καταδεικνύει πόσο εύκολα μπορεί ακόμα και ένας σχετικά έμπειρος παίκτης να παρασυρθεί σε λάθος μονοπάτι από μια μικρή μόνο διαφοροποίηση των κινήσεων ενός γνωστού ανοίγματος. Επίσης, πόσο οι παραδοσιακές κινήσεις μιας βαριάντας μπορεί να αποδειχθούν ακατάλληλες σε μια άλλη που επιφανειακά είναι παρεμφερής. Αξίζει να προστεθεί ότι το ίδιο συγκεκριμένο λάθος έχουν διαπράξει πάρα πολλοί άλλοι σκακιστές, ενώ το ίδιο είδος λάθους (σε άλλα ανοίγματα ή βαριάντες) χιλιάδες. 1.ε4 γ6 9zpp+pzppzpp0 9-+-+P+-+0 9tRNvLQmKLsNR0 Η Άμυνα Caro-Kann είναι συγγενές ά- νοιγμα με τη Γαλλική Άμυνα και απέκτησε το όνομά της από δύο παίκτες που την προπαγάνδισαν συστηματικά στα τέλη του 19 ου και στις αρχές του 20 ού αιώνα. Η βασική της ιδέα είναι ότι μετά από 1.ε4 γ6 τα μαύρα επιδιώκουν την κεντρική προώθηση...δ7-δ5, χωρίς όμως να περιορίζουν την κινητικότητα του λευκοτετράγωνου Αξιωματικού. Βέβαια, με αυτή τη μέθοδο καθυστερεί η ανάπτυξη των κομματιών στην πτέρυγα του βασιλιά, καθώς και το ροκέ. Η προώθηση...γ7-γ6
ελάχιστα βοηθά την ανάπτυξη, αφού ανοίγει γραμμή μόνο για τη Βασίλισσα, ενώ ταυτόχρονα αποκλείει το τετράγωνο γ6 για τον Ιβ8. Επιπλέον, κάποια στιγμή τα μαύρα πιθανότατα θα θέλουν να πλαγιοκοπήσουν το λευκό κέντρο με...γ6-γ5, που σημαίνει ότι θα έχουν χάσει ένα τέμπο. Παρ όλ αυτά τα μειονεκτήματα, η επίλυση του προβλήματος ανάπτυξης του Αγ8 φαίνεται να αξίζει κάποιες παραχωρήσεις, αφού πολλοί παγκόσμιοι πρωταθλητές χρησιμοποίησαν συστηματικά την Άμυνα Caro-Kann. 2.Ιγ3 Η συνηθέστερη κίνηση των λευκών είναι 2.δ4, οπότε μετά από 2...δ5 3.Ιγ3 δxε4 4.Ιxε4 Αζ5 προκύπτει η κλασική βαριάντα της Άμυνας Caro-Kann. Φυσικά, και οι δύο παρατάξεις διαθέτουν σημαντικές εναλλακτικές λύσεις ενδιάμεσα, π.χ. τα λευκά την Επίθεση Panov με 3.γ4 ή τα μαύρα την πιο σύγχρονη βαριάντα 4...Ιδ7. 2...δ5 9zpp+-zppzpp0 9+-+p+-+-0 9-+-+P+-+0 9+-sN-+-+-0 9tR-vLQmKLsNR0 3.Ιζ3 Για προφανείς λόγους αυτή η συνέχεια ονομάζεται βαριάντα των Δύο Ίππων, παρόλο που την χρησιμοποίησε πολλές φορές ο Fischer και θα μπορούσε να πάρει το δικό του όνομα - ίσως κάτι τέτοιο δεν έγινε γιατί δεν είχε και τόση επιτυχία όποτε την προτίμησε! Δεν ήταν αργά να μεταφερθεί η μάχη στην κλασική συνέχεια 3.δ4 δxε4 4.Ιxε4 Αζ5 5.Ιη3 (δυστυχώς για τα λευκά, δεν μπορούν να υποστηρίξουν τον Ίππο με την κίνηση ανάπτυξης 5.Αδ3, επειδή τότε μένει απροστάτευτο το Σδ4) Αη6 6.θ4 (τα λευκά επιχειρούν να αποκτήσουν περισσότερο χώρο στην πτέρυγα του βασιλιά) θ6 7.Ιζ3 Ιζ6 (μπορεί να δοκιμαστεί επίσης 7...Ιδ7) 8.Ιε5 Αθ7, οπότε δεν υπάρχει κάτι καλύτερο για τα λευκά από την διεκδίκηση της αλλαγής των λευκοτετράγωνων Αξιωματικών με Αζ1 δ3 τη στιγμή που αυτά θα κρίνουν σκόπιμο. Επομένως, σε σύγκριση με την Γαλλική Άμυνα τα μαύρα αποκτούν σχεδόν πανομοιότυπη διάταξη Πιονιών στο κέντρο (Σδ4 εναντίον Σε6) ανάλογη της βαριάντας Rubinstein (1.ε4 ε6 2.δ4 δ5 3.Ιγ3 δxε4 4.Ιxε4), αλλά με τον Αγ8 να έχει αναπτυχθεί μπροστά από το Σε6. Σε α- ντάλλαγμα, τα λευκά έχουν κερδίσει χώρο στο ανατολικό μέτωπο και μέχρι τις αρχές του 21 ου αιώνα οι θεωρητικοί των ανοιγμάτων δεν έχουν καταλήξει ποια παράταξη ευνοείται περισσότερο από μια τέτοια ανταλλαγή πλεονεκτημάτων. 3...δxε4 Η μίμηση της κλασικής βαριάντας θεωρείται εδώ ανακριβής επιλογή, για λόγους που θα φανούν σχετικά σύντομα. Προτιμότερη κρίνεται η διατήρηση της έντασης με 3...Αη4. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κάρφωμα 3...Αη4 δεν είναι εφικτό στην κλασική βαριάντα, καθώς ο λευκός Ίππος βρίσκεται ακόμα στο η1 και αντί να τον αναπτύξουν τα λευκά έχουν διεκδικήσει περισσότερο χώρο στο κέντρο με την προώθηση δ2-δ4. 4.Ιxε4
9zpp+-zppzpp0 9-+-+N+-+0 9+-+-+N+-0 9tR-vLQmKL+R0 4...Αζ5 Τα μαύρα συνεχίζουν στην ίδια λανθασμένη κατεύθυνση, ενώ πάλι μπορούσαν να δοκιμάσουν 4...Αη4, ή έστω 4...Ιζ6, ή 4...Ιδ7, χωρίς ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες. 5.Ιη3 Αη6 Η βασική και πολύ ουσιαστική διαφορά με την κλασική βαριάντα είναι ότι τα λευκά έχουν παίξει Ιη1 ζ3 αντί για δ2-δ4. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να παρενοχλήσουν τον λευκοτετράγωνο μαύρο Αξιωματικό πολύ πιο εύκολα και με πολύ πιο επικίνδυνες μεθόδους. 6.θ4 θ6 Η παρεμπόδιση της περαιτέρω προώθησης του εχθρικού Σθ με 6...θ5 σπάνια είναι καλή σε παρόμοιες θέσεις, επειδή τόσο το ίδιο το Σθ5 όσο και το τετράγωνο η5 καθίστανται ευάλωτα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, μετά από 7.Ιε5 Βδ6 8.δ4 Ιδ7 9.Ιxη6 Βxη6 το ζεύγος των Αξιωματικών σε ημιανοιχτή θέση εξασφαλίζει στα λευκά σαφές στρατηγικό πλεονέκτημα. 7.Ιε5 Εδώ βρίσκεται η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην γρήγορη ανάπτυξη του Ιη1 αντί για την προώθηση δ2-δ4: τα λευκά δεν θα μπορούσαν να παρενοχλήσουν τον μαύρο Αξιωματικό τόσο νωρίς, ώστε τα μαύρα θα προλάβαιναν να παίξουν...ιδ7 ή έστω...ιζ6 και να αποτρέψουν την δημιουργία άμεσων απειλών, ιδιαίτερα τόσο ισχυρών όσο αυτές που ακολουθούν τώρα. 9rsn-wqkvlntr0 9zpp+-zppzp-0 9-+p+-+lzp0 9+-+-sN-+-0 9tR-vLQmKL+R0 7...Αθ7 Σε έναν ιδανικό κόσμο, τα μαύρα θα α- ντιλαμβάνονταν ότι η θέση κρύβει σοβαρό κίνδυνο εναντίον του Βασιλιά τους και θα συμβιβάζονταν με την παραχώρηση του ζεύγους των Αξιωματικών μετά από 7...Βδ6. Βέβαια, από την σκοπιά της αγωνιστικής ψυχολογίας είναι δύσκολο να παραδεχτεί κανείς ότι έχει κάνει λάθος τόσο νωρίς, εφόσον δεν υπολογίσει συγκεκριμένες συνέχειες. Το πιθανότερο είναι ότι ο παίκτης που έπαιξε με τα μαύρα παρέβλεψε την επόμενη κίνηση των λευκών, ίσως επειδή το τετράγωνο στο οποίο πηγαίνει η λευκή Βασίλισσα σχεδόν πάντα καταλαμβάνεται από το λευκό Σθ στην κλασική βαριάντα. Τώρα πια η θέση είναι κερδισμένη για τα λευκά, μετά από μόλις 7 κινήσεις σε ένα από τα σταθερότερα ανοίγματα και με μόνο ένα Πιόνι κάθε στρατού να έχει απομακρυνθεί από την σκακιέρα! 8.Βθ5 Εμφανώς ισχυρότερη επιλογή από 8.Αγ4,
οπότε τα μαύρα μπορούν να αντισταθούν με 8...ε6, αλλά επίσης πολύ καλό είναι 8.Βζ3. Η κίνηση της παρτίδας πρακτικά εκβιάζει τον ε- γκλωβισμό του λευκοτετράγωνου μαύρου Αξιωματικού πίσω από τα Πιόνια του, οπότε είναι ακόμα ισχυρότερη. 8...η6 Σίγουρα δεν είναι αυτή η θέση του Αξιωματικού που οραματίζονται όσοι επιλέγουν την Άμυνα Caro-Kann! Δυστυχώς, για τα μαύρα, ακόμα χειρότερο αποδεικνύεται 8...Βδ5 9.Αγ4. 9rsn-wqkvlntr0 9zpp+-zpp+l0 9-+p+-+pzp0 9+-+-sN-+Q0 9tR-vL-mKL+R0 9.Βζ3 Σε μια παρτίδα σιμουλτανέ από περιοδεία του Em.Lasker στην Ολλανδία το 1908, με αντίπαλο κάποιον Radsheer, ο τότε παγκόσμιος πρωταθλητής συνέχισε 9.Αγ4 ε6 10.Βε2 Αη7 (τα μαύρα μπορούν να παρατείνουν την αντίστασή τους με 10...Βε7, αλλά φυσικά η θέση είναι ήδη στρατηγικά χαμένη) 11.Ιxζ7 και τα μαύρα εγκατέλειψαν προβλέποντας την τυπική εξέλιξη 11...Ρxζ7 12.Βxε6+ Ρζ8 13.Βζ7#. Η κίνηση 9.Βζ3 είναι ακόμα ισχυρότερη, αφού οδηγεί σε κέρδος υλικού όσο καλά κι αν αμυνθούν τα μαύρα. 9...Ιζ6 Αξίζει να σημειωθεί ότι η ίδια παγίδα στο άνοιγμα είχε προκύψει σε μια παρτίδα των ημιτελικών του Πρωταθλήματος Ελλάδος Νέων το 1973, με λευκό τον σκακιστή του Σ.Ο.Παγκρατίου Νίκο Κόντο. Εκεί η συνέχεια ήταν 9...Βδ5 10.Βxδ5 γxδ5 11.Αβ5+ Ρδ8 12.Ιxζ7+ Ργ7 13.Ιxθ8 και 1 0. 10.Ββ3 Για άλλη μια φορά η κίνηση 10.Αγ4 α- ντιμετωπίζεται με 10...ε6, παρατείνοντας την αντίσταση των μαύρων. Όμως η μετακίνηση της Βασίλισσας στο β3, στα πρότυπα της κλασικής παρτίδας της Όπερας (Morphy-Σύμμαχοι, Παρίσι 1858), δημιουργεί μια ακαταμάχητη διπλή απειλή εναντίον των Σζ7 και Σβ7. 9rsn-wqkvl-tr0 9zpp+-zpp+l0 9-+p+-snpzp0 9+-+-sN-+-0 9+Q+-+-sN-0 9tR-vL-mKL+R0 10...Βδ5 Φυσικά, τα μαύρα φροντίζουν πρώτα την σημαντικότερη απειλή. Καμιά όμως μέθοδος εξουδετέρωσής της δεν είναι ικανοποιητική, π.χ. 10...Ιδ5 11.Βxβ7 Βγ7 12.Βxγ7 (όχι όμως 12.Βxα8 Ιβ6) Ιxγ7 με Πιόνι επιπλέον και πολύ καλύτερη θέση για τα λευκά ή 10...ε6 11.Βxβ7 Ιβδ7 12.Ιxγ6 Βγ8 13.Αα6 και πολύ σύντομα θα απομακρυνθεί από την σκακιέρα ο μαύρος Πύργος. 11.Βxβ7 γ5 Μια επίσημη παρτίδα του δεύτερου επί-
σημου παγκόσμιου πρωταθλητή, όταν όμως ή- ταν πια πρώην, συνεχίστηκε 11...Βxε5+ 12.Αε2 Βδ6 (επίσης ανώφελη αποδείχθηκε στην συνάντηση Bogoljubov- Antze, Μπρέμεν 1927, η προσπάθεια 12...Ρδ8 13.Βxα8 Βγ7) 13.Βxα8 Βγ7 14.α4 Αη7 15.Πα3 0 0 16.Πβ3 η5 17.θxη5 θxη5 18.Ββ7 Βζ4 19.Πβ4 Βδ6 20.δ3 Ιβδ7 21.γ3 Ιγ5 22.Βxα7 Ιδ5 23.Πxθ7 Ρxθ7 (ταχύτερα χάνει 23...Ιxβ4 24.Πxη7+) 24.Ιζ5 Βε5 25.Βxγ5 Βxζ5 26.Πη4 Βε6 27.Πxη5 ζ5 28.Βγ4 Πζ6 29.Βθ4+ Πθ6 30.Πxη7+ Ρxη7 31.Βxθ6+ Βxθ6 32.Αxθ6+ και 1 0 (Em.Lasker- Mueller, Ζυρίχη 1934). 12.Αβ5+ Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η παρτίδα Grant-Kotzian, Γλασκώβη 1995, προφανώς με άμεση εγκατάλειψη των μαύρων. Επίσης πολύ καλή είναι η συνέχεια 12.Βγ8+ Βδ8 13.Βxδ8+ Ρxδ8 14.Ιxζ7+ και 15.Ιxθ8. 12...Ιβδ7 Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, αυτή είναι η πρώτη καινούρια κίνηση στην παρτίδα! Μετά από 12...Ρδ8 τα λευκά μπορούν να διαλέξουν ανάμεσα σε 13.Ιxζ7+ Βxζ7 14.Βxα8 που οδήγησε σε εύκολη νίκη των λευκών στην παρτίδα Sarchisov-Strohmann, Βίλιγκεν 2005, και 13.Βxδ5+ Ιxδ5 14.Ιxζ7+. 13.Αxδ7+ 9r+-+kvl-tr0 9zpQ+Lzpp+l0 9-+-+-snpzp0 9+-zpqsN-+-0 9tR-vL-mK-+R0 Αντίθετα, δεν ξενίζει καθόλου που η α- μέσως επόμενη είναι και η τελευταία κίνηση της παρτίδας! Τα μαύρα δικαιολογημένα κατέθεσαν τα όπλα, αφού αμέσως χάνει τόσο 13...Ιxδ7 14.Βxδ5, όσο και 13...Ρδ8 14.Ιγ6+. N N 1 0 Περισσότερο ίσως από τον μικρό αριθμό κινήσεων της παρτίδας, εντυπωσιάζει η μεγάλη διαφορά σε ELO ανάμεσα στους δύο αντιπάλους. Όμως ο παίκτης που χειριζόταν τα λευκά κομμάτια έπαιξε τέλεια, ενώ ο αντίπαλός του πραγματοποίησε μόνο μια ανακρίβεια στο ά- νοιγμα (4...Αζ5) και μόνο ένα ουσιαστικό λάθος (7...Αθ7 αντί για 7...Βδ6), του οποίου μάλιστα οι συνέπειες δεν φαίνεται καθόλου εύκολα πόσο καταστροφικές είναι. Έτσι αποδεικνύεται για άλλη μια φορά ότι οι συντελεστές ELO αποτελούν μέσο όρο παλιότερης απόδοσης, που σημαίνει ότι δεν πρέπει να τους δίνουμε μεγάλη σημασία σε κάθε καινούρια παρτίδα, αλλά να επικεντρώνουμε την προσοχή μας στα τεκταινόμενα πάνω στην σκακιέρα και όχι στην προσωπικότητα του αντιπάλου.