ΕΙΡΗΝΗ ΒΥΖΙΡΙΑΝΝΑΚΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΥΛΟΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΟΥΡΗΣ Α1
Στην Αρχαία Ελλάδα οι ημέρες της ειρήνης εναλλάσσονται με εκείνες του πολέμου. Συνεχής ειρήνη δεν υπήρχε ποτέ. O πόλεμος είχε κεντρική θέση στη ζωή των ανθρώπων. Η μελέτη των πολεμικών τακτικών και του πολεμικού εξοπλισμού αποτελεί μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την κατανόηση της αρχαίας Ελλάδας.
Το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής αυτής είναι οι εσωτερικές μετακινήσεις των πληθυσμών που δεν γίνονται πάντα ειρηνικά Τα κύρια όπλα της γεωμετρικής εποχής ήταν τα μαχαίρια, τα δόρατα, τα τόξα και τα ξίφη, όλα κατασκευασμένα από σίδηρο. Ο αμυντικός οπλισμός όμως (κράνη, ασπίδες, θώρακας) ήταν από χαλκό, υλικό πιο μαλακό για ευκολότερη μορφοποίηση.
Κατά την Αρχαϊκή εποχή αλλάζει η δομή της κοινωνίας και σχηματίζεται η πόλη κράτους. Η έλλειψη της γης όμως είναι αιτία πολέμου. Η πολεμική τακτική αλλάζει και εκτός από ιππικό, δημιουργείται και πεζικό. Στο πεζικό παίρνουν μέρος οι τεχνίτες, έμποροι και οι ελεύθεροι αγρότες, που πολεμούν στην οπλιτική φάλαγγα. Κατά την περίοδο αυτή η ιδιότητα του πολεμιστή ήταν τίτλος και πολλοί πολεμιστές ήταν ηγέτες. Η Αρχαϊκή Εποχή τελειώνει όταν το Περσικό Βασίλειο συγκρούεται με ορισμένες ελληνικές πόλεις-κράτη.
Ο Πελοποννησιακός πόλεμος κατά την κλασσική εποχή είχε καταστρεπτικές συνέπειεςγιατιςελληνικέςπόλεις-κράτη. Οι συγκρούσεις ανάμεσα στις πόλειςκράτη ήταν συχνές. Η πολιτική του Περσικού Βασιλείου ενίσχυσε τον ανταγωνισμό μεταξύ των πόλεωνκρατών. Σε αυτές τις συνθήκες αναπτύχθηκε το Βασίλειο της Μακεδονίας, που κατέλυσε αργότερα το Περσικό Βασίλειο. Μέσα σε όλο αυτό το πολεμικό πλαίσιο κατά την κλασσική περίοδο, βελτιώθηκε ο πολεμικός εξοπλισμός, ενδυναμώθηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις και αναπτύχθηκαν τακτικές μάχης.
ΑΜΥΝΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΑΣΠΙΔΑ ΘΩΡΑΚΑΣ ΚΡΑΝΟΣ ΠΕΡΙΚΚΝΗΜΙΔΕΣ ΠΕΡΙΤΡΑΧΗΛΙΟ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΔΟΡΥ ΞΙΦΟΣ ΑΚΟΝΤΙΟ ΤΟΞΟ
ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΚΡΙΟΣ ΚΑΤΑΠΕΛΤΗΣ ΓΕΦΥΡΑ ΚΛΙΜΑΞ ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ
ΠΕΖΙΚΟ ΟΠΛΙΤΕΣ ΠΕΛΤΑΣΤΕΣ (ΓΥΜΝΗΤΕΣ ΣΦΕΝΔΟΝΗΤΕΣ) ΙΠΠΙΚΟ ΝΑΥΤΙΚΟ
ΟΠΛΙΤΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ Υπήρξε κυρίαρχη τακτική κατά τα κλασικά χρόνια. Επρόκειτο για παραλληλόγραμμη διάταξη μάχης λογχοφόρους που πολεμούσαν σε πυκνή παράταξη με τα δόρατά τους προτεταμένα, δημιουργώντας ένα τείχος δοράτων ώστε να πλήττουν τον εχθρό από ασφαλή απόσταση. Οι οπλίτες τοποθετούνταν ο ένας δίπλα στον άλλον σχηματίζοντας ένα τείχος με τις ασπίδες τους.
ΘΗΒΑΙΚΗ ΛΟΞH ΦΑΛΑΓΓΑ Η κατεύθυνση της θηβαϊκής φάλαγγας ήταν λοξή ως προς τη διάταξη της αντίπαλης πλευράς. Η βασικήιδέαήταννασυγκεντρωθεί περισσότερη δύναμη στο αριστερό κέρας της φάλαγγας ώστε να βρίσκεται απέναντι στο δεξί κέρας των αντιπάλων, σημείο όπου βρίσκονταν οι επίλεκτοι στρατιώτες τους. Με αυτό τον τρόπο διευκολυνόταν η πρόκληση ρήγματος στην αντίπαλη παράταξη ενώ πετύχαιναν ταυτόχρονα πλήγμα στην ψυχολογία του αντίπαλου στρατού. Ο σχηματισμός λειτουργούσε αποτελεσματικά σε περιπτώσεις αριθμητικής υπεροχής.
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΦΑΛΑΓΓΑ ΟΦίλιπποςΒ σχεδίασε τη Μακεδονική φάλαγγα υιοθετώντας στοιχεία από την οργάνωση και λειτουργία της οπλιτικής και της θηβαϊκής φάλαγγας. Το εμπρόσθιο τμήμα της Μακεδονικής φάλαγγας ήταν το ισχυρότερο. Οι σάρισες (μακρά δόρατα) των πολεμιστών της εκτείνονταν αρκετά μέτρα μπροστά με αποτέλεσμα να καθίσταται απροσπέλαστη. Ο σχηματισμός ήταν κατάλληλος για την πραγματοποίηση απλών ελιγμών, όχι όμως και για περιπτώσεις οπισθοχώρησης. Ένα μειονέκτημα τα εκτεθειμένα άκρα του σχηματισμού που σε περίπτωση διάσπασης ή ρήγματος ήταν δύσκολο να αμυνθούν.
Η Ελληνιστική περίοδος που αρχίζει με τον θάνατο του Αλεξάνδρου και τελειώνει με την ρωμαϊκή κατάκτηση χαρακτηρίζεται και αυτή με τη σειρά της από διάφορους πολέμους κυρίως για την διαδοχή των ελληνιστικών βασιλείων. Λόγω των κατακτήσεων του Αλεξάνδρου και την εξάπλωση σε άλλους λαούς οι πολεμικές τεχνικές δέχονται επιρροές και τα όπλα διάφορες αλλαγές, ενώ παρουσιάζονται καινοτομίες.
Ο εξοπλισμός της περιόδου διέφερε από περιοχή σε περιοχή, αφού κάθε περιοχή είχε δεχθεί διαφορετικές επιρροές και διαφορετική οικονομική κατάσταση. ΑΣΠΙΔΑ ΘΩΡΑΚΑΣ ΣΠΑΘΙ ΔΟΡΥ/ΑΚΟΝΤΙΟ
ΙΠΠΙΚΟ Τα ελληνιστικά βασίλεια της ανατολής ήρθαν σε επαφή με την Ινδία εισάγοντας ένα νέο όπλο στο ιππικό τους που δεν ήταν άλλο από τον πολεμικό ελέφαντα. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ ΦΑΛΑΓΓΑΣ Η μακεδονική φάλαγγα με την μειωμένη κινητικότητα της δεν διέθετε υψηλό βαθμό προστασίας. Από ένα σημείο και μετά έπαυσε η εκπαίδευση των φαλαγγιτών και επικράτησαν κυρίως επαγγελματικοί στρατοί.
ΘΥΡΕΟΦΟΡΟΙ Ο νεωτερισμός της Ελληνιστικής Περιόδου ήταν το γεγονός ότι οι θυρεοφόροι οι οποίοι ήταν μισθοφόροι, ήταν πελταστές που έφεραν θυρεό για ασπίδ ( από όπου πήραν και το όνομά τους). Η τεχνική των θυρεοφόρων ήταν ιδιαίτερη. Αρχικά έριχναν τα ακόντιά τους για να προκαλέσουν ρήγματα στην αντίπαλη παράταξη και στη συνέχεια χρησιμοποιούσαν τα δόρατά τους με την πλαγιοκόπηση.
ΝΑΥΤΙΚΟ Την Ελληνιστική εποχή τα πλοία εξελίσσονται σημαντικά. Η μορφή της μάχης αλλάζει και χρησιμοποιούνται πολυήρεις -πλωτά φρούριαόπως η εικοσήρης και η τεσσαρακοντήρης, πλοία τεράστιου όγκου. Στην νέα αυτή μορφή μάχης, πρωταγωνίστησαν οι θυρεοφόροι και οι διάφορες μηχανές, όπως οι καταπέλτες, βαλλίστρες κ.α.
Πολλές φορές κατά την διάρκεια των πολέμων στην αρχαιότητα, γινόταν χρήση βιολογικών μέσον για την εξόντωση του εχθρού. Οι αρχαίοι εκμεταλλεύονταν την μεταδοτικότητα των μολυσματικών ασθενειών με την ρήψη μολυσμένων πτωμάτων ή ενδυμάτων στις γραμμές του εχθρού. Κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, δηλητηρίαζαν πηγάδια πετώντας μέσα νεκρά ζώα.
Γινόταν χρήση ακόμη και χημικών μέσων για την εξόντωση του εχθρού. Οι Αθηναίοι κατά την πολιορκία του Δηλίου, έκαιγαν ξύλα, θειάφι και ρετσίνι για να δημιουργήσουν αποπνικτικούς τοξικούς καπνούς.
Για την κατανόηση των αρχαίων ελληνικών κοινωνιών είναι απαραίτητη η μελέτη των πολεμικών τακτικών καθώς και του πολεμικού εξοπλισμού καθώς ο πόλεμος αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ανθρώπινης δράσης στο παρελθόν.
Δουργούτη, Μ. (2014). Ο πόλεμος και οι τακτικές μάχης στην αρχαία Ελλάδα. Μεταπτυχιακή Εργασία. Πανεπιστήμιο Πατρών Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Φιλολογίας. Σαϊινχάουερ, Γ. (2001). Ο πόλεμος στην αρχαία Ελλάδα. 1 ηεκδ. Αθήνα: Παπαδήμας. http://tmth.edu.gr/βιολογικοςπολεμοςστηναρχαιοτητα http://www.militaryhistory.gr https://stefanosskarmintzos.wordpress.com http://www.apidealakonias.gr/index.php?instance=interesting&id=142 https://hellinon.net/aelldik/ploia.htm http://www.militaryhistory.gr/articles/view/183 http://greekworldhistory.blogspot.gr/2015/12/333.html http://museduc.gr/docs/istoria/a/04%20kefalaio%20a.pdf http://nemertes.lis.upatras.gr