ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Γ: Σχέδια Δράσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης» ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Γαληνού Ελένη και Κακαλής Ελευθέριος ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009
Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Γαληνού Ε. & Κακαλής E. (2009). Σχέδιο δράσης για τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Galinou E. & Kakalis E. (2009). Action Plan for the Special Protection Area «GR4120008 Samos: Oros Kerkis». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 2. ΣΤΟΧΟΣ...3 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ...4 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ...6 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ...7 6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ...11 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ...12 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...14 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν Σχέδιο Δράσης εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης». Για το σκοπό αυτό προτείνονται κατάλληλα διαχειριστικά και θεσμικά μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ. 2. ΣΤΟΧΟΣ Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι η παροχή γενικών κατευθύνσεων για την αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης», ιδίως σε ότι αφορά τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Έτσι, προτείνονται κατάλληλα μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ, με τελικό στόχο την επίτευξη Ικανοποιητικού Καθεστώτος Προστασίας στην περιοχή. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3
3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η πρόταση οριοθέτησης περιλαμβάνει στο κέντρο της τον ορεινό όγκο του Όρους Κέρκης (1.463 μ.) με μεγάλες εκτάσεις με αραιή βλάστηση σε μεγάλο υψόμετρο και απότομες κλίσεις. Κυριαρχούν επίσης εκτάσεις με μακκία βλάστησης, μεταβατικές εκτάσεις μεταξύ δάσους και μεσογειακών θαμνώνων (που έχουν προκύψει και από πυρκαγιές που σημειώθηκαν στα πευκοδάση της περιοχής), πευκοδάσος, ελαιώνες, διάσπαρτοι αμπελώνες κ.ά. Η συνολική έκταση της ΖΕΠ είναι 9.137 εκτάρια. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όριά τους. Η προτεινόμενη περιοχή έχει ενιαίο οικολογικό χαρακτήρα, καθώς περιλαμβάνει τον ορεινό όγκο του Όρους Κέρκης με τα βραχώδη ενδιαιτήματα και τις εκτάσεις με μακκία βλάστηση και γεωργικές εκτάσεις με φυσική βλάστηση που τον περιβάλλουν, μέχρι τα όρια του πευκοδάσους στα ανατολικά της περιοχής (προς τον ορεινό όγκο της Αμπέλου) και τις τουριστικά αναπτυγμένες και καλλιεργούμενες περιοχές που δεν αποτελούν κρίσιμο ενδιαίτημα για τα είδη ενδιαφέροντος στα νοτιοανατολικά παράλιά της. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4
Χάρτης 1. Όρια Ζώνης Ειδικής Προστασίας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5
4180000 GR4120008 Οριογραμμή ΖΕΠ Κοινή οριογραμμή ΤΚΣ & ΖΕΠ 730000 GR4120008 ΖΕΠ&ΤΚΣ:GR4120003 Προτεινόμενη Οριογραμμή ΖΕΠ Οριογραμμή ΤΚΣ GR4120008 ΚΛΙΜΑΚΑ 1:100.000 EΓΣΑ87 GR4120008 740000 Συντάκτες χάρτη: Άρης Μανωλόπουλος, Victoria Saravia Ν. ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ Ν. ΣΑΜΟΥ GR4120008 ΤΚΣ:GR4120002 720000 ΤΚΣ:GR4120004 ΖΕΠ:GR4120006 GR4120008 GR4120008 ΣΑΜΟΣ: ΟΡΟΣ ΚΕΡΚΗΣ 4170000 ΖΕΠ&ΤΚΣ:GR4120003 GR4120008 ;
Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Πίνακας 1. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία 85 Buteo rufinus Αετογερακίνα 334 Sylvia rueppelli Αιγαιοτσιροβάκος Είδη χαρακτηρισμού Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο 6 1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ε.Ε 1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ε.Ε Πίνακας 2. Είδη οριοθέτησης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR4120008 Σάμος: Όρος Κέρκης»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 234 Apus melba Βουνοσταχτάρα 1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 416 Emberiza caesia. Φρυγανοτσίχλονο 1 ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6
5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Αετογερακίνα (Buteo rufinus) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Τρωτό Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός. Εμφανίζεται στην ηπειρωτική χώρα στη Στερεά Ελλάδα, την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα), ενώ υπάρχουν μεμονωμένες αναφορές για αναπαραγωγή του είδους και άλλες περιοχές (Πελοπόννησο, Κεφαλονιά και πιθανά Κρήτη). Ο αναπαραγόμενος πληθυσμός της Ελλάδα υπολογίζεται στα 200-300 ζευγάρια (Handrinos & Akriotis, 1997). Μεγάλο τμήμα των πληθυσμών στα νησιά και τη νότια χώρα παραμένουν κατά τη χειμερινή περίοδο ενώ οι βορειότεροι πληθυσμοί θεωρείται ότι μεταναστεύουν. Στην περιοχή εκτιμάται πως αναπαράγονται 2 ζεύγη. Οικολογία. Η Αετογερακίνα είναι αρπακτικό των χαμηλών και μεσαίων υψομέτρων όπου απαντάται κυρίαρχα σε περιοχές άνυδρες και ημιερημικές με ανοιχτή χαμηλή βλάστηση. Επίσης περιοχές τροφοληψίας του είδους αποτελούν βοσκοτόπια ενώ πολύ λιγότερο γεωργικές εκτάσεις. Φωλιάζει σε απόκρημνους βράχους και σπανιότερα σε ψηλά δέντρα. Τρέφεται στην πλειονότητα των περιοχών εξάπλωσής της κυρίως με θηλαστικά αλλά στις περιοχές εξάπλωσής της στο Αιγαίο κυρίως με ερπετά, μεγάλα έντομα, μικρά θηλαστικά και σε μικρότερο βαθμό με πουλιά. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7
Αιγαιοτσιροβάκος (Sylvia rueppelli) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Σχεδόν Απειλούμενο Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας πληθυσμός. Ο Αιγαιοτσιροβάκος είναι ενδημικό είδος της μεσογειακής περιοχής και αποτελεί καλοκαιρινό επισκέπτη στην Ελλάδα όπου η κύρια περιοχή της γεωγραφικής εξάπλωσης του είναι τα νησιά του Αιγαίου: Λέσβος, Χίος, Σάμος, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα και Κρήτη. Στις δύο τελευταίες περιοχές εμφανίζει τις μεγαλύτερες πυκνότητες του πληθυσμού του. Στην ηπειρωτική χώρα καταγράφεται σποραδικά από τη Θεσσαλία και νοτιότερα ενώ υπάρχουν αναφορές για πιθανή παρουσία του σε νησιά του Ιονίου Πελάγους. Στις περιοχές εξάπλωσής του, πάντως, εμφανίζεται σε αραιούς και τοπικούς πληθυσμούς και ο συνολικός πληθυσμός τους στη χώρα εκτιμάται μεταξύ των 3.000 και 10.000 ζευγών (Handrinos & Akriotis, 1997). Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται πως αναπαράγονται 30-50 ζεύγη. Οικολογία. Απαντάται σε ξηρές περιοχές με μακκία βλάστηση ή στον υπόροφο αραιών δασών από αείφυλλα πλατύφυλλα θάμνους κυρίως σε ορεινές περιοχές εξάπλωσης, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι συχνότερα το υψόμετρο των 1000 μέτρων ( και μέχρι το υψόμετρο των 1600 μέτρων στην Κρήτη). Προτιμά τις βραχώδεις ή πετρώδεις πλαγιές και λαγκαδιές. Θεωρείται πως ανταγωνίζεται τον Μαυροτσιροβάκο (Sylvia melanocephala) οπότε και τείνει να καταλαμβάνει περιοχές μεγαλύτερου υψομέτρου, ξηρότερες πλαγιές με βραχώδες ή πετρώδες υπόστρωμα και επίσης με χαμηλούς θαμνώνες ανοιχτής δομής (Cramp, 1998, Handrinos & Akriotis, 1997). Τρέφεται με έντομα που συλλαμβάνει κινούμενο σε κάλυψη στο εσωτερικό της κώμης θάμνων και χαμηλών δέντρων ενώ λιγότερο συχνά κινούμενο κοντά και πάνω στο έδαφος. Το φθινόπωρο επίσης τρέφεται με καρπούς. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8
Φρυγανοτσίχλονο (Emberiza caesia) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ενδημικό είδος της μεσογειακής περιοχής αποτελεί καλοκαιρινό επισκέπτη στη χώρα μας σε περιοχές της κεντρικής και νότιας χώρας, επίσης τη Χαλκιδική και τα νησιά του Αιγαίου (πλην Κρήτης και Καρπάθου) και Ιονίου Πελάγους. Στα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και τις περιοχές της νότιο-ανατολικής ηπειρωτικής χώρας το είδος εμφανίζει τις πιο μεγάλες πυκνότητες (Handrinos& Akriotis, 1997). Ο αναπαραγωγικός πληθυσμός του είδους εκτιμάται πως είναι της τάξης των 5.000 με 20.000 ζευγών. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται πως αναπαράγονται 50-70 ζεύγη. Οικολογία. Απαντάται σε περιοχές με βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα ή χαμηλή, ανοιχτής δομής μακκία βλάστηση. Από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι και το υψόμετρο των 1.300 μέτρων. Επίσης εμφανίζεται σε «νησίδες» της παραπάνω βλάστησης σε δενδρώδη ενδιαιτήματα όπως πευκοδάση και ελαιώνες. Μετά το τέλος της αναπαραγωγής εξαπλώνεται και σε αγροτικές περιοχές ενώ οικογενειακές ομάδες συχνά καταγράφονται σε υγροτοπικές περιοχές λίγο πριν αναχωρήσουν το φθινόπωρο. Τρέφεται με σπόρους και μικρά ασπόνδυλα που συλλέγει σχεδόν αποκλειστικά στην επιφάνεια του εδάφους. Βουνοσταχτάρα (Apus melba) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9
Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Καλοκαιρινός επισκέπτης στη χώρα μας αναπαράγεται σχεδόν σε όλη την ηπειρωτική χώρα και τα μεγάλα νησιά του Αιγαίου και Ιονίου Πελάγους. Φωλιάζει σε μια ποικιλία ενδιαιτημάτων σε βράχους από μικρά νησιά μέχρι το υψόμετρο των 2.400 μέτρων. Σε κάποια μέρη φωλιάζει επίσης σε οικισμούς και μεγάλες πόλεις (λ.χ. Ικαρία). Ο αναπαραγώμενος πληθυσμός στην Ελλάδα υπολογίζεται στα 1.000-5.000 ζεύγη (Birdlife International, 2004).. Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται πως αναπαράγονται 10-30 ζεύγη. Οικολογία. Το βασικό ενδιαίτημα του είδους είναι στον αέρα σε μεγάλες αποστάσεις και ύψη από την αναπαραγωγική τους αποικία. Εκτιμάται πως καλύπτουν ημερησίως αποστάσεις που φτάνουν τα 600-1000 χλμ, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα τροφής και τα ρεύματα του αέρα. Αναπαράγεται σε προεξοχές, ρωγμές βράχων, σπηλιές, βραχώδεις ακτές, κοιλότητες σε δέντρα και ψηλά κτήρια. Τα πουλιά σε μια αναπαραγωγική αποικία μπορεί να θεαθούν μόνο νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα και η αποικία μπορεί να παραβλεφθεί αν την επισκεφτούμε κατά τη διάρκεια της ημέρας. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10
6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1 Οικιστική ανάπτυξη, αστική ή εκτός σχεδίου, νόμιμη ή αυθαίρετη Εντατικοποίηση πολυετών καλλιεργειών (αμπέλια, οπωρώνες, ελαιώνες κλπ) Υποδομές τουρισμού-αναψυχής (χιονοδρομικά, γκολφ, γήπεδα, κατασκηνώσεις) Μεταβολές στη συχνότητα και ένταση δασικών πυρκαγιών (αύξηση ή και μείωση) Εγκατάλειψη παραδοσιακών αγροτικών πρακτικών και χρήσεων γης, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάλειψης της εκτατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας 1 Η κατηγοριοποίηση ορολογία των απειλών ακολουθεί την αντίστοιχη του BirdLife International, σύμφωνα και με τις τροποποιήσεις και τις περιγραφές του προγράμματος «Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας» (Δημαλέξης κ.α., 2009) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11
7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Γενικές προϋποθέσεις για την ορθή διαχείριση των ελληνικών ΖΕΠ: Εθνικός Συντονισμός Διαχείρισης Παρακολούθησης των ΖΕΠ με κατάλληλο μηχανισμό διοικητικής και επιστημονικής υποστήριξης. Χαρτογράφηση πυρήνων κατανομής και κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών χαρακτηρισμού στο σύνολο των ΖΕΠ. Καθορισμός Επιθυμητών Τιμών Αναφοράς για τα είδη χαρακτηρισμού (FRVs) στο σύνολο των ΖΕΠ. Παρακολούθηση πληθυσμιακών τάσεων των ειδών προτεραιότητας των ΖΕΠ. Εθνικά Σχέδια Δράσης για τα είδη χαρακτηρισμού. Απαγόρευση εισαγωγής αλλόχθονων ειδών ή υβριδίων. Χαρτογράφηση και οριοθέτηση υγροτόπων εντός των ΖΕΠ. Απαγόρευση χρήσης μολύβδινων βολίδων στους υγροτόπους. Υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης για τα έργα των κατηγοριών Α1,Α2,Β3 στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ειδικών ομάδων χρηστών της περιοχής. Ειδικά μέτρα για την περιοχή: Μέτρο Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείριση για τη ΖΕΠ Δημιουργία σχεδίου δράσης για την πρόληψη εκδήλωσης και την αντιμετώπιση πυρκαγιών στη σκληροφυτική βλάστηση (μακκία) και τις μεταβατικές δασώδεις-θαμνώδεις εκτάσεις στην περιοχή. Δημιουργία σχεδίου καταγραφής/παρακολούθησης μεγέθους και διακυμάνσεων πληθυσμού του Αιγαιοτσιροβάκου και του Φρυγανοτσίχλονου στην περιοχή καθώς επίσης και των βιοτοπικών του απαιτήσεων Αποφυγή όχλησης πλησίον των θέσεων φωλιάσματος των ειδών χαρακτηρισμού. Η διατήρηση των ανοιχτών εκτάσεων και η προώθηση των παραδοσιακών συστημάτων βόσκησης και γεωργικής πρακτικής σε Προτεραιότητα Υψηλή Υψηλή Ενδιάμεση Υψηλή Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12
συνδυασμό με την αειφορική διαχείριση των λιβαδικών εκτάσεων Ενίσχυση της ήπιας βόσκησης στα φρυγανικά οικοσυστήματα Θεσμοθέτηση ΚΑΖ στα όρια της ΖΕΠ με στόχο τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Ενδιάμεση Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13
8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ BirdLife International, 2004. Birds in Europe: population estimates, trends and conservation status. BirdLife Conservation series No. 12. BirdLife International. Cambridge. Bourdakis S. & Vareltzidou, S. 2000. Greece pp 261-333. In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds. 2000. Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8 Cramp, S. (1998) The Complete Birds of the Western Palearctic on CD-ROM. Oxford: Oxford University Press Forsman, D., 1999. The raptors of Europe and the Middle East. Helm. London. Handrinos, G. & Akriotis, T. 1997. The Birds of Greece. Helm Publishers. London Tucker, G.M. & Heath, M.F. 1994. Birds in Europe: their conservation status. BirdLife Conservation Series no 3. BirdLife International. Cambridge Γαληνού, Ε., Γραμματικάκη, Μ., Γκαλογιάννης, Κ., Κουτσίδου,Ε., Μάργαρης, Ν. (2006). Η ορνιθοπανίδα σε αγρό-οικοσυστήματα και φυσικά οικοσυστήματα στα νησιά του Β. Α. Αιγαίου (Λέσβο, Χίο, Σάμο). Πανελλήνιο Συνέδριο Ένωσης Ελλήνων Οικολόγων και Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρίας: "Οικολογία και διατήρηση της βιοποικιλότητας", Ιωάννινα. Γαληνού, Ε.(2009). Αδημοσίευτα δεδομένα 2004-2009 Γραμματικάκη, Μ., Γαληνού, Ε., Μάργαρης, Ν. (2007). Φυσικό περιβάλλον, γεωργία και βιοποικιλότητα στα νησιά του Βορείου Αιγαίου. Αθήνα, Τμήμα Περιβάλλοντος- Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Δημάκη Μ., Σογκόλεφ Ι. & Ιωαννίδης Γ. 1996. Συστηματικές Παρατηρήσεις Πουλιών στη Σάμο. Σαμιακές Μελέτες, Τόμος Δεύτερος 1995-1996. Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου "Νικόλαος Δημητρίου". Αθήνα. Δημαλέξης Α., Μπουρδάκης, E., Χατζηχαραλάμπους, Ε. 2004. Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. Δημαλέξης Τ., Καστρίτης Θ., Μανωλόπουλος Α., & Κ. Γρίβας. 2009. Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Τελική Έκθεση, ΥΠΕΧΩΔΕ. Παπαθεοδώρου Φ. (Συντ.). 1999. "Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη Περιοχής Μικρού και Μεγάλου Σεϊτανίου, Νήσου Σάμου" Β' Φάση - Τεύχος Παραρτημάτων. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σάμου. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Χανδρινός Γ., Καστρίτης Θ. 2009. Πουλια Στο: Α. Λεγάκις & Π. Μαραγκού (επιμ.) (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Αθήνα (υπό έκδοση) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14