ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. ΘΕΜΑ: Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ Διεύθυνση :Περιβάλλοντος, Ανακύκλωσης και Πρασίνου Πληροφορίες : Περσάκη Φάνια Τηλέφωνο : 2313 302350 Email : dpm@pavlsmelas.gr Σταυρούπολη 3/12/2013 Αριθμ.μελ.: 180 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΜΑ: Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ a) Τεχνική περιγραφή b) Ενδεικτικός Προϋπολογισμός c) Συγγραφή Υποχρεώσεων Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 1

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά Α) ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύμφωνα με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, ο καταμερισμός των αρμοδιοτήτων σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων επιμερίζεται σε τρία επίπεδα ως ακολούθως: Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος & Κλιματικής Αλλαγής (Υ.ΠΕ.Κ.Α.) το οποίο: Χαράσσει την πολιτική διαχείρισης των αποβλήτων. Προετοιμάζει το σχετικό νομοθετικό έργο, εισηγείται την έκδοση των αντίστοιχων νομοθετικών πράξεων (Νόμοι, Προεδρικά Διατάγματα, Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις, Υπουργικές Αποφάσεις) και εκδίδει εγκυκλίους για την εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας. Συντάσσει τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Στερεών Μη Επικινδύνων Αποβλήτων και τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Επικινδύνων Αποβλήτων. Στους Εθνικούς Σχεδιασμούς περιγράφονται οι στόχοι και οι δράσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων. Γνωμοδοτεί επί προτάσεων ένταξης έργων σε χρηματοδοτικά προγράμματα, για τα έργα που περιλαμβάνονται στους εγκεκριμένους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς, σε συνάρτηση με τους στόχους και τον προγραμματισμό των δράσεων του Εθνικού Σχεδιασμού. Είναι υπεύθυνο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ανάλογα με την κατηγορία του έργου. Εντάσσει έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων τα οποία έχουν ως φορείς υλοποίησης τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ). Εντάσσει υποστηρικτικές μελέτες στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον & Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ), στις οποίες είναι το ίδιο και φορέας υλοποίησης. Στις Περιφέρειες οι οποίες: Εντάσσουν έργα στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ). Ελέγχουν και εγκρίνουν την πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑ, ο οποίος βάσει του Νόμου 4042/2012, συντάσσεται πλέον από τους οικείους ΦΟΔΣΑ. Έχουν την ευθύνη για την περιβαλλοντική αδειδότηση έργων και δραστηριοτήτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων, ανάλογα με την κατηγορία του έργου. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 2

Στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), μεμονωμένα ή με τη μορφή Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), οι οποίοι: Συντάσσουν τους Περιφερειακούς Σχεδιασμούς Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). Πιο συγκεκριμένα, ο νέος Νόμος 4042/2012 αφαιρεί την αρμοδιότητα σχεδιασμού και κατάρτισης του ΠΕΣΔΑ όπως αυτή ανατέθηκε με τον «Καλλικράτη» - από την οικεία Περιφέρεια και την αναθέτει στους νέους περιφερειακούς ΦοΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων). Η αρμόδια υπηρεσία (Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού/ΠΚΜ) θα εισηγείται και το ΠΕΣΔΑ θα εγκρίνεται με απόφαση Περιφερειακού Συμβουλίου (Μέρος Γ, Άρθρο 35). Εκπονούν διαχειριστικά σχέδια για την περιοχή αρμοδιότητάς τους. Υλοποιούν έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Λειτουργούν εγκαταστάσεις διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Υλοποιούν έργα αποκατάστασης και μετέπειτα φροντίδας ΧΑΔΑ και ΧΥΤΑ. Διαμορφώνουν και τηρούν οργανογράμματα. Εφαρμόζουν τιμολογιακή πολιτική. Συνεργάζονται με άλλους διαχειριστές στερεών αποβλήτων. Με βάση τη παραπάνω ιεράρχηση των αρμοδιοτήτων, η οποία είναι αποτέλεσμα της αναθεωρημένης εθνικής στρατηγικής για τη διαχείριση των αποβλήτων, γίνεται αντιληπτό, ότι πλέον έχει αναβαθμιστεί σημαντικά ο ρόλος των ΟΤΑ ΦΟΔΣΑ σχετικά με τη διαχείριση των ΑΣΑ, ενώ το πιο σημαντικό γεγονός είναι ότι πλέον καλούνται οι συγκεκριμένοι φορείς να εκπονήσουν διαχειριστικά σχέδια για τη περιοχή της αρμοδιότητάς τους. Επομένως, οι ΟΤΑ ΦΟΔΣΑ καλούνται πλέον να καταστρώσουν Επιχειρησιακά Σχέδια με τα οποία θα θέσουν το πλαίσιο και τις βάσεις για την ανάπτυξη και τη βιωσιμότητα των προγραμμάτων διαχείρισης των αποβλήτων που παράγονται στην περιοχή της δικαιοδοσίας τους. Ειδικότερα οι ΟΤΑ ΦΟΔΣΑ πρέπει: να αναπτύξουν Σχέδιο Δράσης του Φορέα με προοπτική 10ετίας, για το σύνολο των σύμμεικτων Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) και των ειδικών ρευμάτων ΑΣΑ, να προσδιορίσουν την τιμολογιακή πολιτική που θα ακολουθήσουν καθώς και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν για την πλήρη κοστολόγηση των υπηρεσιών διαχείρισης στερεών αποβλήτων, να εξετάσουν λεπτομερώς τις εναλλακτικές δυνατότητες χρηματοδοτήσεων πλαισίου συνεργασίας με ιδιώτες και να προσδιορίσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ένταξή τους σε χρηματοδοτικά προγράμματα και ενέργειες προετοιμασίας που πρέπει να γίνουν για συγκεκριμένα έργα, να μεριμνήσουν για την κατάρτιση και διαρκή αναβάθμιση των ικανοτήτων / δεξιοτήτων του υφιστάμενου, αλλά και του μελλοντικού, δυναμικού που ασχολείται με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων. Εκτός όμως από τον καταμερισμό των αρμοδιοτήτων και την αναγκαιότητα σύνταξης επιχειρησιακών σχεδίων, θα πρέπει να τονισθεί ότι η διαχείριση των αστικών αποβλήτων αποτελεί προτεραιότητα περιβαλλοντικής πολιτικής σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Η επίτευξη των στόχων που απορρέουν από τη νέα νομοθεσία για τα απόβλητα προϋποθέτει σημαντικές αλλαγές στη διαχείριση των αποβλήτων, έτσι Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 3

ώστε να γίνεται όλο και μεγαλύτερη αξιοποίηση των πόρων που εμπεριέχονται στα απόβλητα και να επιτυγχάνεται βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας και της ποιότητας ζωής. Ειδικότερα, και σε ότι αφορά στη διαχείριση των ΑΣΑ, οι σχετικές δράσεις επιβάλλεται να εναρμονίζονται πλήρως με όσα ορίζονται ρητά στην κείμενη κοινοτική νομοθεσία και κυρίως, σε ότι αφορά σε συμμόρφωση με την Κοινοτική Οδηγία 1999/31/ΕΚ Οδηγία του Συμβουλίου περί Υγειονομικής Ταφής των Αποβλήτων και την ενσωμάτωση αυτής στο Εθνικό Δίκαιο (ΚΥΑ 29407/3508/2002), όπου ποσοτικοποιούνται οι στόχοι εκτροπής του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των αστικών απορριμμάτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΑ). Οι σχετικοί ποσοτικοί περιορισμοί συνοψίζονται στα ακόλουθα: Μέχρι 16 Ιουλίου 2010 η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα του οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που θα διατίθεται προς υγειονομική ταφή, θα ανέρχεται στο 75% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που είχε παραχθεί το έτος 1995. Μέχρι 16 Ιουλίου 2013 η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα του οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που θα διατίθεται προς υγειονομική ταφή, θα ανέρχεται στο 50% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που είχε παραχθεί το έτος 1995. Μέχρι 16 Ιουλίου 2020 η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα του οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που θα διατίθεται προς υγειονομική ταφή, θα ανέρχεται στο 35% της συνολικής κατά βάρος ποσότητας οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων που είχε παραχθεί το έτος 1995. Σχετικά με το ρεύμα των ΑΣΑ που αφορά αποκλειστικά σε ανακυκλώσιμα υλικά (π.χ. συσκευασίες), απαιτείται η λήψη ανάλογου χαρακτήρα δράσεων επίτευξης των αντίστοιχων ποσοτικών στόχων, όπως αυτοί διατυπώνονται στο πλαίσιο του Νόμου 2393/2001 και την ενσωμάτωση αυτού στο Εθνικό Δίκαιο μέσω της Υπουργικής Απόφασης 9268/469/2007 περί Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών που τροποποιεί την παλαιότερη Οδηγία 94/62/ΕΚ. Στο κείμενο του εν λόγω Νόμου ποσοτικοποιούνται οι στόχοι ανακύκλωσης συσκευασιών. Οι σχετικοί ποσοτικοί περιορισμοί συνοψίζονται στα ακόλουθα: Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2005 πρέπει να έχει επιτευχθεί η ανακύκλωση συσκευασιών θα πρέπει να ανέρχεται μεταξύ 25% τουλάχιστον και 45% το πολύ κατά βάρος του συνόλου των αποβλήτων συσκευασίας. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011 πρέπει να έχει επιτευχθεί η ανακύκλωση συσκευασιών σε ποσότητες κυμαινόμενες μεταξύ 55% τουλάχιστον και 80% το πολύ, κατά βάρος του συνόλου των αποβλήτων συσκευασίας, με επίτευξη συγκεκριμένων ελάχιστων στόχων ανά υλικό. Εξάλλου, οι σχετικές δράσεις πρέπει να εναρμονίζονται πλήρως με τη Νέα Οδηγία Πλαίσιο για τα απόβλητα (2008/98) και την ενσωμάτωση αυτής στο Εθνικό Δίκαιο μέσω του Νόμου 4042/2012, σύμφωνα με την οποία ορίζονται τα ακόλουθα: Νέοι ποσοτικοί στόχοι ανακύκλωσης υλικών στόχων που αναφέρουν: Εδραίωση της ξεχωριστής συλλογής χαρτιού, γυαλιού, πλαστικού και μετάλλου τουλάχιστον μέχρι το 2015, Ανακύκλωση του 50% κατά βάρος της συνολικής ποσότητας ΑΣΑ μέχρι το 2020. Επιπλέον υποχρέωση για σχέδια πρόληψης της παραγωγής αστικών απορριμμάτων (υποχρεωτικά από το 2012 και έπειτα) στο πλαίσιο της ελαχιστοποίησης παραγωγής αποβλήτων, Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 4

Ενθάρρυνση της ΔσΠ του οργανικού κλάσματος των αστικών απορριμμάτων, το οποίο ορίζεται ως το σύνολο των ποσοτήτων που προέρχονται από: Βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων, Απορρίμματα τροφών και μαγειρείων από σπίτια, εστιατόρια, εγκαταστάσεις ομαδικής εστίασης και χώρους πωλήσεων λιανικής και Συναφή απόβλητα από εγκαταστάσεις μεταποίησης τροφίμων. Από όλα τα ανωτέρω αναφερθέντα, καθίσταται σαφής η αναγκαιότητα άμεσης συμμόρφωσης με τις ανωτέρω νομοθετικές διατάξεις. Στο πλαίσιο αυτό, η εφαρμογή προγραμμάτων ΔσΠ και η χρήση των σχετικών τεχνολογιών, πλέον του ότι ευθυγραμμίζεται πλήρως με τα όσα ορίζονται ρητά στην κείμενη κοινοτική νομοθεσία, θα αποφέρει έμμεσο όφελος που μεταφράζεται σε αποφυγή επιβολής προστίμων σχετικά με τους ποσοτικούς στόχους ανακύκλωσης και ανάκτησης των αποβλήτων συσκευασιών και του βιοαποδομήσιμου κλάσματος των ΑΣΑ. 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο Δήμος Παύλου Μελά σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στη προηγούμενη ενότητα και ανταποκρινόμενος στην εθνική και κοινοτική νομοθεσία που επιβάλλει την επεξεργασία του συνόλου των στερεών αποβλήτων πριν από την ταφή τους, αποφάσισε την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου βιώσιμης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων που παράγονται στα διοικητικά του όρια, με στόχο τη μείωση των αστικών του απορριμμάτων που οδηγούνται στον ΧΥΤΑ. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν θεσμοθετήσει φόρο ταφής των στερεών τους αποβλήτων, ο οποίος θα ξεκινά από τα 35 τον τόνο το 2014 και θα αυξάνεται κατά 5 ετησίως. Το συγκεκριμένο κόστος είναι επιπρόσθετο στο υφιστάμενο κόστος της συλλογής, μεταφοράς και διάθεσης που πληρώνουν οι πολίτες μέσω των ανταποδοτικών τους τελών και επομένως η ανάπτυξη προγραμμάτων διαλογής στη πηγή καθώς επίσης και η δημιουργία νέων μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων αποτελούν βασικά ζητήματα τα οποία πρέπει να επιλυθούν στη νέα προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ και να μελετηθούν ενδελεχώς από το σύνολο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εν κατακλείδι αντικείμενο της παρούσας μελέτης αποτελεί η ανάπτυξη των τεχνικών προδιαγραφών και της μεθοδολογικής προσέγγισης που πρέπει να ακολουθήσει ο ΑΝΑΔΟΧΟΣ προκειμένου να εκπονήσει το Ολοκληρωμένο Σχέδιο για τη διαχείριση των ΑΣΑ που παράγονται στα διοικητικά όρια του Δήμου Παύλου Μελά. Το ολοκληρωμένο σχέδιο θα στηρίζεται στις εξής παραμέτρους: Στις προτεραιότητες της σχετικής περιβαλλοντικής πολιτικής και νομοθεσίας που είναι με σειρά ιεράρχησης: i. Μείωση των ποσοτήτων και του ρυπαντικού φορτίου των αποβλήτων. ii. iii. iv. Ανάκτηση των υλικών με σκοπό την επαναχρησιμοποίηση ή/και την ανακύκλωσή τους (παραγωγή δευτερογενών υλικών). Αξιοποίηση αποβλήτων για την παραγωγή ενέργειας. Ασφαλή τελική διάθεση σε οργανωμένους χώρους υγειονομικής ταφής. Στις προβλεπόμενες πρακτικές, μεθόδους και τεχνολογίες, τόσο σε επίπεδο εξοπλισμού, όσο και σε επίπεδο υποδομών, όπως αυτές προβλέπονται από τον οικείο Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ). Για την περίπτωση του Δήμου Παύλου Μελά, οι σχετικές Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 5

προτεραιότητες υπαγορεύονται από τον ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας, ο οποίος βρίσκεται σε φάση αναθεώρησης. Στα ειδικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες της περιοχής (π.χ. γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, εποχιακές διακυμάνσεις αναφορικά με τις παραγόμενες ποσότητες απορριμμάτων, διαθεσιμότητα χώρων για τη διαχείριση των απορριμμάτων, κλίμακα εξυπηρετούμενων περιοχών, ποιότητα περιβαλλοντικών αποδεκτών, αναγκαιότητα συνεργασίας με άλλους ΟΤΑ κ.ά.). Στις τρέχουσες εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο σχετικά με τις μεθόδους, τις τεχνικές και τις τεχνολογίες που αναπτύσσονται για την επεξεργασία των στερεών αποβλήτων. Στην κείμενη Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία αναφορικά με τους ποσοτικοποιημένους στόχους εκτροπής των επιμέρους κλασμάτων των ΑΣΑ από τις συμβατικές μεθόδους τελικής διάθεσης (π.χ. διάθεση σε ΧΥΤΑ). Με βάση τα παραπάνω, ο Ολοκληρωμένος Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων (ΟΣΔΑ) του Δήμου Παύλου Μελά θα περιλαμβάνει τα εξής: Καταγραφή ισχύοντος εθνικού και κοινοτικού νομοθετικού πλαισίου αναφορικά με τη διαχείριση των ΑΣΑ και βάσει αυτού, αποσαφήνιση των σχετικών υποχρεώσεων του Δήμου Παύλου Μελά. Στο πλαίσιο αυτό, θα ληφθούν υπόψη τα όσα σχετικά ορίζονται στον οικείο ΠΕΣΔΑ (ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας) αναφορικά με την ανάπτυξη δράσεων και μονάδων διαχείρισης ΑΣΑ για την περιοχή μελέτης. Προσδιορισμό του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας των φορέων που είναι θεσμικά επιφορτισμένοι με τη διαχείριση των ΑΣΑ στην περιοχή μελέτης. Η αποτύπωση του κανονιστικού πλαισίου λειτουργίας θα επεκταθεί σε όλο το φάσμα των φορέων διαχείρισης (δημόσιος και ιδιωτικός τομέας). Πλήρη αποτύπωση και ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με το φυσικό και ανθρωπογενές οικιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης. Η διαδικασία ανάλυσης, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει ταυτοποίηση των ιδιαίτερων χωροταξικών και τοπογραφικών χαρακτηριστικών για το σύνολο των Δημοτικών Ενοτήτων του Δήμου Παύλου Μελά. Καταγραφή και ανάλυση των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των παραγόμενων αποβλήτων. Η εν λόγω δράση περιλαμβάνει: Ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό των ΑΣΑ. Ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό ειδικών ρευμάτων αποβλήτων προκειμένου κα ταυτοποιηθούν τα υλικά στόχοι και οι αντίστοιχες ποσότητες αποβλήτων που προέρχονται από βιομηχανικές βιοτεχνικές δραστηριότητες και προσομοιάζουν σε υλικά στόχους των ΑΣΑ. Ταυτοποίηση παραμέτρων ικανών να μεταβάλλουν σε μελλοντική βάση ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά των αποβλήτων (π.χ. μελλοντικές τάσεις, εποχιακές διακυμάνσεις κ.ά.). Υπολογισμούς αναφορικά με τον προσδιορισμό των ποσοτικοποιημένων στόχων που πρέπει να επιτευχθούν σε βραχυπρόθεσμη, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση προκειμένου να υπάρξει πλήρης ευθυγράμμιση με τους αντίστοιχους ποσοτικοποιημένους στόχους που ορίζονται από την κείμενη κοινοτική νομοθεσία. Η επίτευξη των στόχων αυτών αφορά τόσο στα ΑΣΑ, όσο Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 6

και σε ρεύματα αποβλήτων βιομηχανικών βιοτεχνικών δραστηριοτήτων που προσομοιάζουν σε ορισμένα εκ των υλικών στόχων των ΑΣΑ. Πλήρη αποτύπωση και ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης αναφορικά με τις μεθόδους και τεχνολογίες διαχείρισης των ΑΣΑ στην περιοχή μελέτης. Η εν λόγω καταγραφή θα περιλαμβάνει το σύνολο των παραμέτρων που χαρακτηρίζουν κάθε σχετική εγκατάσταση διαχείρισης ΑΣΑ (δυναμικότητα, οικονομοτεχνικά στοιχεία κ.ά.), αν υπάρχει. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθεί εκτίμηση των προβλημάτων και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις εφαρμοζόμενες πρακτικές και τεχνολογίες. Καταγραφή και αξιολόγηση των υφιστάμενων πρακτικών συλλογής των απορριμμάτων και ανάπτυξη εισηγήσεων για βελτιστοποίησή τους. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιείται καταγραφή των αποστάσεων, του χρόνου και της ενεργειακής κατανάλωσης αναφορικά με τα δρομολόγια (ruting) των απορριμματοφόρων προς την κατεύθυνση βελτιστοποίησης των αντίστοιχων παραμέτρων. Ανάπτυξη συστημάτων ανάκτησης υλικών που περιέχονται στα απόβλητα με σκοπό την ανακύκλωση ή/και την επαναχρησιμοποίησή τους, στα πλαίσια εφαρμογής των προτεραιοτήτων της σχετικής Κοινοτικής και Εθνικής νομοθεσίας (Οδηγία Πλαίσιο 2006/12/ΕΚ για τα Απόβλητα, ΚΥΑ 114218/1997 (ΦΕΚ 1016 Β) Κατάρτιση Πλαισίου Προδιαγραφών και Γενικών Προγραμμάτων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων και ΚΥΑ 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909 Β) Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης ). Τα υλικά που μπορούν να ανακτηθούν είναι χαρτί, γυαλί, σθδηρούχα και μη σιδηρούχα μέταλλα και πλαστικά. Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Νόμου 2939/2001, την ευθύνη για το σχεδιασμό, την την εφαρμογή και το συντονισμό των δραστηριοτήτων για την ανάκτηση υλικών σε κεντρικό επίπεδο έχει ο Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.. Προώθηση ολοκληρωμένων συστημάτων με στόχο την επίτευξη των ποσοτικών στόχων που θέτει η ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572 Β) Μέτρα και Όροι για την Υγειονομική Ταφή των Αποβλήτων η οποία εναρμονίζει την Οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής. Προώθηση τεχνολογιών αιχμής, στα πλαίσια εφαρμογής της σύγχρονης τάσης για παραγωγή ενέργειας (waste t energy technlgies), όπως προβλέπει και η Οδηγία Πλαίσιο 2006/12/ΕΚ για τα Απόβλητα. Εφαρμογή πρακτικών ασφαλούς τελικής διάθεσης των υπολειμμάτων που προκύπτουν από τις εφαρμοζόμενες τεχνολογίες διαχείρισης των αποβλήτων, σε εγκεκριμένους χώρους υγειονομικής ταφής. Χρονικό προγραμματισμό του σχεδίου μετάβασης αναφορικά με την βαθμιαία εφαρμογή του ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης ΑΣΑ στην περιοχή μελέτης, με έμφαση στην εφαρμογή προγραμμάτων ΔσΠ. Ο εν λόγω προγραμματισμός θα περιλαμβάνει σαφή προσδιορισμό του χρονικού ορίζοντα εφαρμογής και του περιεχομένου τόσο για το μεταβατικό, όσο και για το τελικό στάδιο εφαρμογής του σχεδιασμού. Ανάλυση διαφορών μεταξύ της υφιστάμενης κατάστασης διαχείρισης των ΑΣΑ στην περιοχή παρέμβασης και των όσων σχετικών προβλέπονται από τον οικείο ΠΕΣΔΑ. Η ανάλυση διαφορών θα καταδείξει τις δράσεις εκείνες που πρέπει να υλοποιηθούν ενόψει της επόμενης προγραμματικής περιόδου προκειμένου ο Δήμος Παύλου Μελά να είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με τις απαιτήσεις της κείμενης νομοθεσίας και του Εθνικού Σχεδιασμού διαχείρισης ΑΣΑ σε επίπεδο εξοπλισμού και υποδομών διαχείρισης ΑΣΑ. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 7

Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα τεχνική έκθεση αφορά στην ανάλυση των εργασιών που θα εκτελεστούν από τον ΑΝΑΔΟΧΟ και θα αφορούν στην ανάπτυξη και υλοποίηση ενός ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ & ΕΙΔΙΚΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ. Ειδικότερα, αντικείμενό της αποτελεί η υποστήριξη του Δήμου Παύλου Μελά στην κατάρτιση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου που θα εξειδικεύεται στη διαχείριση των ΑΣΑ και των ειδικών ρευμάτων αποβλήτων με τρόπο τέτοιο που να διασφαλίζει, αφενός την εναρμόνιση του Δήμου με τους ποσοτικοποιημένους στόχους εκτροπής των κλασμάτων των σύμμεικτων ΑΣΑ από τις συμβατικές μεθόδους τελικής διάθεσης, όπως αυτοί ορίζονται από την κείμενη Κοινοτική και Εθνική νομοθεσία και αφετέρου, να πληροί τις απαιτήσεις σε εξοπλισμό και υποδομές βάσει των όσων ορίζονται στον ΠΕΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας. 1.3. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΟΡΘΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η διαχείριση αστικών αποβλήτων αποτελεί προτεραιότητα περιβαλλοντικής πολιτικής σε κοινοτικό και εθνικό επίπεδο. Η επίτευξη των στόχων που απορρέουν από τη νέα νομοθεσία για τα απόβλητα προϋποθέτει σημαντικές αλλαγές στη διαχείριση των αποβλήτων, έτσι ώστε να γίνεται όλο και μεγαλύτερη αξιοποίηση των πόρων που εμπεριέχονται στα απόβλητα και να επιτυγχάνεται βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας και της ποιότητας ζωής. Στη χώρα μας, παρά τη πρόοδο που σημειώθηκε κατά τα τελευταία χρόνια, υφίστανται ακόμα σοβαρά προβλήματα διαχείρισης, ιδιαίτερα όσον αφορά στο ρεύμα των σύμμεικτων ΑΣΑ. Η εκτροπή των ΑΣΑ από την υγειονομική ταφή βρίσκεται στο επίκεντρο της ολοκληρωμένης διαχείρισης αστικών αποβλήτων γι αυτό και η ανάπτυξη συστημάτων διαχείρισης (οικιακή κομποστοποίηση, διαλογή στη πηγή, εγκαταστάσεις επεξεργασίας ΑΣΑ κ.λπ.) είναι επιβεβλημένη. Γενικά θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το ζήτημα της διαχείρισης των σύμμεικτων ΑΣΑ, αποτελεί σημείο - κλειδί για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα. Οι αλλαγές που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής όσο και της Ελληνικής Νομοθεσίας, προϋποθέτουν μία σταδιακή στροφή της διαχείρισης αποβλήτων προς μία καινούρια κατεύθυνση. Η κατεύθυνση αυτή σηματοδοτείται από ολοκληρωμένες λύσεις στη διαχείριση των αποβλήτων, σημαντική βελτίωση της περιβαλλοντικής προστασίας και της ποιότητας ζωής και σταδιακή προσέγγιση σε μία πιο βιώσιμη διαχείριση. Η παραγωγή αποβλήτων είναι στοιχείο της καθημερινής ζωής όλων των πολιτών. Από το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων προκύπτουν απόβλητα δηλαδή συμπυκνωμένη εργασία, ενέργεια και φυσικοί πόροι, υπό την μορφή προϊόντων που εξάντλησαν τον κύκλο ζωής τους. Όμως η εξάντληση του κύκλου ζωής ενός προϊόντος σημαίνει ότι απώλεσε την αξία του στη συγκεκριμένη μορφή οι φυσικοί πόροι, η ενέργεια και η εργασία που απαιτήθηκαν για να κατασκευαστεί το συγκεκριμένο προϊόν εξακολουθούν να είναι συμπυκνωμένα εντός του απόβλητου. Για τον λόγο αυτό, η επιστήμη της διαχείρισης αποβλήτων προσεγγίζει όλο και περισσότερο τη διαχείριση πόρων και στοχεύει στην όσο γίνεται μεγαλύτερη αξιοποίηση των πόρων που βρίσκονται συμπυκνωμένοι στα απόβλητα. Στον πυρήνα της ορθής διαχείρισης των σύμμεικτων ΑΣΑ βρίσκεται η απαίτηση: Μείωση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων Αύξηση της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης υλικών ή/ και ενέργειας Δραστικής μείωσης των επιμέρους ρευμάτων των σύμμεικτων ΑΣΑ που οδηγούνται προς ταφή Η εκτροπή των σύμμεικτων ΑΣΑ από την ταφή μπορεί να επιτευχθεί με συνδυασμούς μεθόδων συλλογής και επεξεργασίας (μετά την πρόληψη στην πηγή) και είναι δυνατό να περιλαμβάνει, τη συλλογή (χωριστά Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 8

με ΔσΠ ή συνδυαστικά με σύμμεικτα απόβλητα), την επεξεργασία (τεχνολογίες μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας ή/και τεχνολογίες ενεργειακής αξιοποίησης), την προώθηση των παραγόμενων προϊόντων (στις αντίστοιχες αγορές) και τη διάθεση του υπολείμματος (υγειονομική ταφή). Σημαντική προϋπόθεση για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των παραπάνω διεργασιών είναι η καλή ποιότητα των εισερχόμενων υλικών στο σύστημα διαχείρισης που προκύπτουν κατά την εφαρμογή προγραμμάτων ΔσΠ και τη χωριστή συλλογή των διαφορετικών ρευμάτων από κάθε τομέα παραγωγής σύμμεικτων ΑΣΑ, καθώς επίσης και ειδικών ρευμάτων ΑΣΑ. Υπό το πρίσμα αυτό, η Ε.Ε συνιστά στα κράτη μέλη να κάνουν πληρέστερη χρήση των δυνατοτήτων που αναφέρονται στα άρθρα 11 και 22 της οδηγίας για τα απόβλητα (WFD, 98/2008) και τίθεται ως θέμα προτεραιότητας η θέσπιση ξεχωριστών συστημάτων συλλογής (ΔσΠ) σύμφωνα με τους κανόνες ανταγωνισμού της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιπλέον, η ανακοίνωση της Ε.Ε στις 18 Μαΐου 2010 σχετικά με τα μελλοντικά βήματα για τη διαχείριση των ΑΣΑ στην Ευρώπη, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο συνδυασμός εγκαταστάσεων μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας αποτελεί τις καταλληλότερες περιβαλλοντικά και οικονομικά τεχνολογίες για την επεξεργασία των ποσοτήτων σύμμεικτων ΑΣΑ των οποίων δεν μπορεί να γίνει πρόληψη της δημιουργίας τους. Βασικοί άξονες για τη βιωσιμότητα ενός συστήματος διαχείρισης των αποβλήτων αποτελεί η εύρεση όλων των πιθανών προσεγγίσεων που θα επιτρέψουν την επιτυχή διαχείριση των παραγόμενων ποσοτήτων σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Επομένως οι Δήμοι και οι αρμόδιοι φορείς της χώρας καλούνται να αντιμετωπίσουν μια σειρά από προκλήσεις σε ότι αφορά στη διαχείριση του συνόλου των σύμμεικτων ΑΣΑ (συμπεριλαμβανομένων και των ειδικών ρευμάτων ΑΣΑ) από νοικοκυριά και επιχειρήσεις από όπου και συλλέγουν αυτές τις ποσότητες. Αυτές οι προκλήσεις παρέχουν ευκαιρίες και δημιουργούν κίνητρα για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου συστήματος διαχείρισης των διαφορετικών υλικών που μπορεί να επιφέρει μια σειρά από περιβαλλοντικά, οικονομικά - κοινωνικά οφέλη και να συμβάλει σημαντικά στην απομάκρυνση του υφιστάμενου συστήματος από τις παραδοσιακές, μη βιώσιμες προσεγγίσεις που έχουν ως βάση τους την υγειονομική ταφή. 1.4. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΥΜΜΕΙΚΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Τα επιμέρους κλάσματα του ρεύματος των σύμμεικτων ΑΣΑ και των ειδικών ρευμάτων αποβλήτων κατατάσσονται στις ακόλουθες κατηγορίες με κριτήριο το γεγονός ότι, δυνητικά μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο χωριστής διαλογής. Ειδικότερα, αφορούν στους ακόλουθους τύπους: Βιολογικά απόβλητα ή βιοαπόβλητα ή Βιοαποδομήσιμα Αστικά Απορρίμματα (ΒΑΑ) στα οποία περιλαμβάνονται τα πράσινα απορρίμματα (π.χ. βιοαποδομήσιμα απόβλητα κήπων και πάρκων) και τα διατροφικά απόβλητα (π.χ. βιοαποδομήσιμα απόβλητα τροφών και μαγειρείων από σπίτια, εστιατόρια, εγκαταστάσεις ομαδικής εστίασης και χώρους λιανικής πώλησης τροφίμων και τα συναφή απόβλητα από εγκαταστάσεις μεταποίησης τροφίμων). Απόβλητα χάρτου όπου στην πλειονότητά τους αφορούν σε συσκευασίες και μη συσκευασίες (π.χ. ποσότητες έντυπου χαρτιού όπως περιοδικά, εφημερίδες κ.ά.). Απόβλητα ρυπασμένου χάρτου (κυρίως χαρτί υγείας, χαρτί κουζίνας κ.ά.). Απόβλητα χαρτονιού όπου στην πλειονότητά τους αφορούν σε απόβλητα συσκευασιών. Ξυλώδη απόβλητα τα οποία αφορούν σε απορρίμματα που ως κύριο συνθετικό υλικό έχουν το ξύλο. Η εν λόγω κατηγορία περιλαμβάνει απόβλητα συσκευασιών (π.χ. παλέτες, καφάσια, Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 9

παλετοκιβώτια κ.ά.), ξυλώδη απορρίμματα που αφορούν σε μη συσκευασίες, αλλά και ειδικά ρεύματα αποβλήτων που χαρακτηρίζονται ως ογκώδη (π.χ. έπιπλα). Απόβλητα διαφόρων τύπων πλαστικού. Στους εν λόγω τύπους περιλαμβάνονται απόβλητα συσκευασιών και μη συσκευασιών από μια ευρεία ποικιλία πλαστικών (PE, PET, PVC, PP κ.ά.), πολυμερών και συνθετικών υλικών από πλαστικό. Απόβλητα υφασμάτων (π.χ. από διάφορους τύπους ένδυσης). Απόβλητα δερμάτων. Απόβλητα σιδηρούχων μετάλλων όπου στην πλειονότητά τους αφορούν σε απόβλητα συσκευασιών (π.χ. κονσέρβες κ.ά.). Στην εν λόγω κατηγορία μπορούν να ενταχθούν και ορισμένοι τύποι ογκωδών αποβλήτων, καθώς επίσης και ορισμένα βιομηχανικά απόβλητα που προσομοιάζουν ως υλικό στόχος στα σιδηρούχα μέταλλα που ενυπάρχουν στο ρεύμα των σύμμεικτων ΑΣΑ. Απόβλητα μη σιδηρούχων μετάλλων όπου στην πλειονότητά τους αφορούν σε απόβλητα συσκευασιών με κύριο συνθετικό υλικό το αλουμίνιο. Στην εν λόγω κατηγορία μπορούν επίσης να ενταχθούν και ορισμένοι τύποι ογκωδών αποβλήτων (πλαίσια υαλοπινάκων), καθώς επίσης και ορισμένα βιομηχανικά απόβλητα που προσομοιάζουν ως υλικό στόχος στα μη σιδηρούχα μέταλλα που εμπεριέχονται στο ρεύμα των σύμμεικτων ΑΣΑ. Απόβλητα γυαλιού όπου στην πλειονότητά τους αφορούν σε απόβλητα συσκευασιών (π.χ. φιάλες κ.ά.), αλλά και σε μη συσκευασίες (π.χ. θραύσματα υαλοπινάκων). Απόβλητα από αδρανή υλικά τα οποία αφορούν σε ποσότητες χώματος, θραύσματα κτιριακών δομικών υλικών, θραύσματα κεραμικών αντικειμένων κ.ά. Ειδικά ρεύματα αποβλήτων που εντάσσονται στο ρεύμα των ΑΣΑ. Τα εν λόγω ρεύματα αφορούν κατά κανόνα σε ογκώδη απόβλητα και καθώς συντίθενται από περισσότερα του ενός υλικά στόχους, τυγχάνουν ξεχωριστής διαχείρισης. Τα πλέον συνήθη ειδικά ρεύματα απόβλήτων αφορούν σε: Μεταχειρισμένα ελαστικά επίσωτρα οχημάτων, Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια, Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους ή εξαρτήματα τέτοιων οχημάτων, Μπαταρίες και συσσωρευτές, Απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (π.χ. χρησιμοποιημένες οικοσυσκευές και ηλεκτρονικούς υπολογιστές αντίστοιχα), Αδρανή απόβλητα από κατασκευές, εκσκαφές και κατεδαφίσεις, Μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα που ως υλικά προσομοιάζουν σε κάποιο από τα υλικά στόχους που αναφέρθηκαν ανωτέρω και Νοσοκομειακά απόβλητα που χαρακτηρίζονται ως μη επικίνδυνα και προσομοιάζουν σε κάποιο από τα υλικά στόχους που αναφέρθηκαν ανωτέρω. 1.5. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΒΙΟΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Στην Οδηγία 2008/98 (και στην ενσωμάτωση αυτής στο Εθνικό Δίκαιο μέσω του Νόμου 4042/2012), γνωστή και ως Οδηγία Πλαίσιο για τα Αστικά Στερεά Απόβλητα (εφεξής ΑΣΑ), διατυπώνονται ιεραρχικά οι βαθμίδες διαχείρισης των αποβλήτων στα ακόλουθα στάδια κατά προτεραιότητα 1 : 1 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (2008), Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το Συμβουλίου, της 19 ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών, Άρθρο 4: Ιεράρχηση των Αποβλήτων. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 10

Πρόληψη, Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, Ανακύκλωση, Άλλου είδους ανάκτηση (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και Διάθεση. Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνονται οι κεντρικοί άξονες που προσδιορίζουν τους στόχους περιβαλλοντικά βιώσιμης και ορθολογικής διαχείρισης των ΑΣΑ. Συγκεκριμένα, κεντρικός στόχος κάθε πολιτικής για τα απόβλητα θα πρέπει να είναι η ελαχιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών της παραγωγής και της διαχείρισης των ΑΣΑ για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Οι κύριες επιδιώξεις ως προς την επίτευξη του εν λόγω στόχου, θα πρέπει να επικεντρώνονται στη μείωση χρήσης των φυσικών πόρων και στην προώθηση πρακτικών εφαρμογών αποτελεσματικής και βιώσιμης διαχείρισης των αποβλήτων. Βάσει των επιμέρους σταδίων ιεράρχησης, η πρόληψη της παραγωγής αποβλήτων θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα κάθε πολιτικής διαχείρισης. Ακολούθως, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση θα πρέπει να προτιμώνται συγκριτικά με εφαρμογή τεχνολογιών ανάκτησης ενέργειας από απόβλητα. Ειδικότερα, βάσει των όσων σχετικών αναφέρονται στην Οδηγία 2008/98, η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση ορίζονται ως εξής 2 : Πρόληψη. Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται πριν μία ουσία, υλικό ή προϊόν καταστούν απόβλητα, και τα οποία μειώνουν: την ποσότητα των αποβλήτων, μέσω επαναχρησιμοποίησης ή παράτασης της διάρκειας ζωής των προϊόντων, τις αρνητικές επιπτώσεις των παραγόμενων αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, ή την περιεκτικότητα των υλικών και προϊόντων σε επικίνδυνες ουσίες. Προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση. Με τον όρο επαναχρησιμοποίηση, εννοείται κάθε εργασία με την οποία προϊόντα ή συστατικά στοιχεία που δεν είναι απόβλητα χρησιμοποιούνται εκ νέου για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκαν. Ανακύκλωση. Οποιαδήποτε εργασία ανάκτησης με την οποία τα απόβλητα μετατρέπονται εκ νέου σε προϊόντα, υλικά ή ουσίες που προορίζονται είτε να εξυπηρετήσουν και πάλι τον αρχικό τους σκοπό είτε άλλους σκοπούς. Περιλαμβάνει την επανεπεξεργασία οργανικών υλικών αλλά όχι την ανάκτηση ενέργειας και την επανεπεξεργασία σε υλικά που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμα ή σε εργασίες επιχωματώσεων. Τα ανωτέρω στάδια διαχείρισης δεν περιορίζονται μόνο στα ΑΣΑ, αλλά μπορούν να επεκταθούν και σε άλλα ρεύματα αποβλήτων, αρκεί αυτά να μην τυγχάνουν ειδικών μεθόδων διαχείρισης (π.χ. αδρανοποίηση επικινδύνων αποβλήτων). Στην παρούσα φάση, σε επίπεδο διαμόρφωσης στρατηγικού σχεδιασμού διαχείρισης των ΑΣΑ, οι σχετικές τεχνολογίες αποσκοπούν σε διαχωρισμό και πλήρη εκτροπή των επιμέρους υλικών στόχων που συνθέτουν τα ΑΣΑ, από τις συμβατικές μεθόδους τελικής διάθεσης (π.χ. υγειονομική ταφή), εκπληρώνοντας έτσι τους σχετικούς στόχους της ανακύκλωσης. Υπενθυμίζεται ότι, ως υλικό στόχος 2 Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (2008), Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και το Συμβουλίου, της 19 ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών, Άρθρο 3: Ορισμοί. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 11

ορίζεται κάθε κατηγορία υλικού των ΑΣΑ όπου, αφού διαχωριστεί, υπόκειται σε ανακύκλωση με τρόπο που καθιστά εφικτή την αξιοποίηση του αρχικού υλικού στόχου, προς την κατεύθυνση δημιουργίας και χρήσης νέων τελικών προϊόντων. Οι βασικές κατηγορίες υλικών στόχων που αποτελούν συνιστώσες των ΑΣΑ είναι: Βιοαποδομήσιμο κλάσμα ΑΣΑ στο οποίο περιλαμβάνονται οι ποσότητες των πράσινων απορριμμάτων (οργανικά απόβλητα εργασιών καλλωπισμού συντήρησης χώρων πρασίνου ) και Ανακυκλώσιμο κλάσμα ΑΣΑ όπου, ανάλογα με το υλικό στόχο επιμερίζεται σε: Χαρτί χαρτόνι, Πλαστικό, Γυαλί, Σιδηρούχα μέταλλα, Μη σιδηρούχα μέταλλα (κυρίως αλουμίνιο), Αδρανή, Δ Ξ Υ Λ (δέρματα, ξύλα, υφάσματα και λοιπά). Οι τεχνολογίες διαχωρισμού των υλικών στόχων που συνθέτουν τα ΑΣΑ αφορούν κυρίως σε κεντρικές εγκαταστάσεις μηχανικής διαλογής. Στις εγκαταστάσεις αυτές συγκεντρώνεται το σύνολο των ποσοτήτων ΑΣΑ που παράγεται σε ένα Δήμο και μέσω τεχνολογιών μηχανικού διαχωρισμού, ανακτώνται τα υλικά στόχοι. Η εναλλακτική πρακτική διαχείρισης των ΑΣΑ αφορά στο διαχωρισμό των υλικών στόχων στο χώρο που παράγονται πρωτογενώς, δηλαδή, στις κατοικίες. Στο πλαίσιο αυτό, μια από τις πλέον αποτελεσματικές μεθόδους διαχείρισης των ΑΣΑ, αποτελεί η εφαρμογή προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή (εφεξής ΔσΠ) και συνεπακόλουθα, η εφαρμογή τεχνολογιών διαχωρισμού των υλικών στόχων σε επίπεδο κατοικίας. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα δύο διαφορετικά συστήματα συλλογής και επεξεργασίας των σύμμεικτων ΑΣΑ που χρησιμοποιούνται στη πράξη σε επίπεδο διαχείρισης Βιοαποδομήσιμων Αστικών Αποβλήτων (ΒΑΑ) και Ανακυκλωσίμου κλάσματος των ΑΣΑ: α) επεξεργασία στη πηγή και β) επεξεργασία σε κεντρικά συστήματα διαχείρισης. Α) ΔΙΑΛΟΓΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΒΑΑ ΣΤΗ ΠΗΓΗ ΟΙΚΙΑΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Η οικιακή κομποστοποίηση αποτελεί μια σύγχρονη και αποτελεσματική πρακτική για τη μείωση των αποβλήτων και μια καλή επιλογή επεξεργασίας στην πηγή. Με την οικιακή κομποστοποίηση επιτυγχάνεται μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που πρέπει να συλλέγεται από τις υπηρεσίες καθαριότητας των δήμων και σύμφωνα με όσα απορρέουν και από την οδηγία 98/2008 αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα των συστημάτων ολοκληρωμένης διαχείρισης. Με τη δράση αυτή είναι δυνατό να εκτρέπονται σημαντικές ποσότητες βιοαποβλήτων (αποβλήτων τροφίμων & αποβλήτων κήπων) από το συλλεγόμενο ρεύμα των αστικών απόβλητων και κατ επέκταση από τους χώρους διάθεσης συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων που θέτει η οδηγία 1999/31/ΕΚ περί υγειονομικής ταφής. Κατά την εφαρμογή της οικιακής κομποστοποίησης, ο παραγωγός διαχωρίζει στην πηγή το οργανικό κλάσμα και το συγκεντρώνει σε Κάδο Κομποστοποίησης, οικιακού τύπου. Η σκοπιμότητα της κομποστοποίησης στην πηγή, ως μέθοδος επεξεργασίας του οργανικού κλάσματος των ΑΣΑ, αφορά σε αξιοποίηση του κλάσματος αυτού από τον ίδιο τον παραγωγό και σε πλήρη εκτροπή του από το υπόλοιπο ρεύμα των ΑΣΑ. Το παραγόμενο αξιοποιήσιμο προϊόν (cmpst) μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφοβελτιωτικό, είτε από τον ίδιο τον παραγωγό, είτε να συλλεχθεί από αντίστοιχα οχήματα Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 12

μεταφοράς προκειμένου οδηγηθεί σε ΚΣΥ. Στην πρώτη περίπτωση (κατ οίκον διάθεση σε κήπο), ο παραγωγός λαμβάνει περιβαλλοντικά οφέλη καθώς αφενός παράγει αξιοποιήσιμο προϊόν υψηλής καθαρότητας, αφετέρου, η χρήση του cmpst ελαχιστοποιεί την προσθήκη χημικών λιπασμάτων στο έδαφος. Στη δεύτερη περίπτωση (διάθεση cmpst εκτός της οικίας), ο παραγωγός μπορεί να λάβει άμεσα οικονομικά οφέλη μέσω αντιτίμου κατά τη διάθεση του cmpst σε ΚΣΥ. Εκεί, οι ποσότητες του cmpst δύναται να συσκευαστούν και να διατεθούν εμπορικά σε πληθώρα εφαρμογών (π.χ. αποκατάσταση ΧΥΤΑ ή τεχνητών πρανών, δημιουργία ηχομονωτικών υλικών κ.ά.). Η εφαρμογή προγράμματος Δ&ΚσΠ ενδείκνυται για περιοχές με μέτρια ή/και χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα (οικιστική δόμηση με μονοκατοικίες) λόγω της ύπαρξης υπαίθριων χώρων (π.χ. κήποι) στους οποίους μπορούν να τοποθετηθούν οι Κάδοι Κομποστοποίησης. ΟΙΚΙΑΚΗ ΞΗΡΑΝΣΗ Ο παραγωγός διαχωρίζει στην πηγή το οργανικό κλάσμα και το συγκεντρώνει σε Ξηραντή Διατροφικών Αποβλήτων, οικιακού τύπου. Η σκοπιμότητα της ξήρανσης στην πηγή, ως μέθοδος θερμικής επεξεργασίας 3 του οργανικού κλάσματος των ΑΣΑ, έγκειται στη μείωση του όγκου του, γεγονός που συνεπάγεται πληθώρα πλεονεκτημάτων εκ των οποίων τα κυριότερα αφορούν σε: Μείωση της συχνότητας αποκομιδής, ή εναλλακτικά, των δρομολογίων των απορριμματοφόρων αποκομιδής και κατ επέκταση, ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης και εν γένει παραμέτρων κόστους που αφορούν σε επένδυση, λειτουργία και συντήρηση απορριμματοφόρων. Πλήρη αδρανοποίηση του πλέον ρυπογόνου κλάσματος των ΑΣΑ ως προς την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών. Το στοιχείο αυτό εξασφαλίζει σχετικά υψηλούς χρόνους παραμονής τόσο εντός της οικίας, όσο και στους χώρους προσωρινής αποθήκευσης αποκομιδής, με όρους σύννομους με τους κανόνες υγιεινής. Το αποξηραμένο οργανικό κλάσμα, αφού συγκεντρωθεί σε ξεχωριστό σάκο, οδηγείται σε κάδο προσωρινής αποθήκευσης (θα διερευνηθεί η δυνητική χρήση του υφιστάμενου πράσινου κάδου) όπου θα συλλέγεται από τα απορριμματοφόρα οχήματα προκειμένου να οδηγηθεί σε Κέντρο Συλλογής Υλικών (εφεξής ΚΣΥ) για διάθεση προς εγκατάσταση δευτερογενούς επεξεργασίας (θερμική επεξεργασία για ανάκτηση ενέργειας ή ενυδάτωση για παραγωγή cmpst). Η εφαρμογή προγράμματος Διαλογής και Ξήρανσης στην Πηγή ενδείκνυται για περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα (π.χ. οικιστική δόμηση με πολυκατοικίες χωρίς πιλοτή) λόγω της χαμηλής διαθεσιμότητας χώρου, τόσο εντός της οικίας, όσο και εξωτερικά, στους κάδους προσωρινής αποθήκευσης. Στο πλαίσιο υλοποίησης τέτοιων προγραμμάτων και υπό το πρίσμα ενθάρρυνσης της συμμετοχής των πολιτών, θα διερευνηθεί η αποτελεσματικότητα ανταποδοτικών κινήτρων κυρίως με τη μορφή έμμεσου οικονομικού οφέλους (π.χ. μερική απαλλαγή από αναλογικές εισφορές δημοτικών τελών). ΔΗΜΟΤΙΚΗ Ή ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Ο όρος δημοτική ή κοινοτική κομποστοποίηση αφορά τις δραστηριότητες που γίνονται σε ένα συγκεκριμένο χώρο όπου οι κάτοικοι από ένα δήμο, μια γειτονιά, περιοχή ή συγκρότημα κατοικιών μπορούν να συγκεντρώσουν τα απόβλητα τροφών και κήπου τους για κομποστοποίηση σε κατάλληλους κάδους, κουτιά ή σωρούς. Τα υλικά αυτά είναι δυνατό να συλλέγονται με απορριμματοφόρα οχήματα των Δήμων και να οδηγούνται σε κεντρικές εγκαταστάσεις κομποστοποίησης ώστε να παράγεται εδαφοβελτιωτικό υψηλής ποιότητας. Σε διαφορετική περίπτωση η κομποστοποίηση μπορεί να γίνεται 3 Η ξήρανση επιτυγχάνεται είτε μέσω εξαναγκασμένης ροής θερμού αέρα, είτε μέσω διάταξης τεμαχισμού και θέρμανσης με χρήση υπέρυθρης ακτινοβολίας. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 13

απευθείας σε ειδικά κουτιά (μηχανική κομποστοποίηση) σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους συγκέντρωσης στις περιοχές εφαρμογής του προγράμματος. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔσΠ Με τον όρο Διαλογή στην Πηγή (ΔσΠ) εννοείται η διαδικασία με την οποία γίνεται διαχωρισμός των απορριμμάτων σε επιμέρους υλικά ή ομοιογενείς κατηγορίες συστατικών με σκοπό την ανάκτηση χρήσιμων υλικών πριν αυτά αναμειχθούν με την υπόλοιπη μάζα των απορριμμάτων. Ένα σύστημα ΔσΠ των βιοαποβλήτων αφορά το διαχωρισμό των αποβλήτων τροφών και τροφίμων καθώς και των αποβλήτων κήπου από τα υπόλοιπα απόβλητα που παράγονται σε κάθε σπίτι, από τους ίδιους τους κατοίκους και κατόπιν τη συλλογή των υλικών αυτών από την υπηρεσία του Δήμου. Β) ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΒΑΑ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για την επεξεργασία των βιοαποβλήτων σε κεντρικά συστήματα και η εφαρμογή τους εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν τις επιδόσεις τους. Αν και όλες οι περιπτώσεις είναι δυνατό να εξετάζονται κατά την επιλογή της μεθόδου επεξεργασίας των βιοαποβλήτων, εντούτοις οι κατευθύνσεις που δίνονται από την πολιτική της Ε.Ε σχετικά με τα μελλοντικά βήματα για τη διαχείριση των βιοαποβλήτων στην Ευρώπη, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κομποστοποίηση και η αναερόβια χώνευση αποτελούν τις καταλληλότερες περιβαλλοντικά και οικονομικά τεχνολογίες για την επεξεργασία των ποσοτήτων βιοαποβλήτων των οποίων δεν μπορεί να γίνει πρόληψη της δημιουργίας τους Κατά τη λειτουργία κεντρικών σχημάτων κομποστοποίησης, είναι σημαντικό έως επιτακτικό να εξασφαλιστεί η ποιότητα του τελικού προϊόντος και η διασφάλιση τελικής αγοράς για την προώθηση του. Η πώληση του προϊόντος ενδέχεται να παρέχει έσοδα τα οποία θα συνδράμουν στη χρηματοδότηση λειτουργίας του προγράμματος. Οι βασικές μέθοδοι που εφαρμόζονται είτε αυτοτελώς είτε σε συνδυασμό μεταξύ τους διεθνώς παρουσιάζεται συνοπτικά στον επόμενο πίνακα και αναλύεται στην συνέχεια η αερόβια επεξεργασία στις παραγράφους που ακολουθούν. Πίνακας 1: Βασικές μέθοδοι επεξεργασίας & διάθεσης των βιοαποβλήτων και χαρακτηριστικά διαφοροποίησης τους Α) ΔΙΑΛΟΓΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΣΤΗ ΠΗΓΗ ΔΙΑΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 14

Ο παραγωγός διαχωρίζει στην πηγή το ανακυκλώσιμο κλάσμα των ΑΣΑ ( ξηρό ρεύμα) σε περισσότερα του ενός ρεύματα, ανάλογα με τα υλικά στόχους που επιδιώκεται να διαχωριστούν. Κάθε υλικό στόχος συλλέγεται και συγκεντρώνεται σε ξεχωριστό κάδο συλλογής, εντός της οικίας. Η ΔσΠ των υλικών στόχων που συνθέτουν το ανακυκλώσιμο κλάσμα των ΑΣΑ επιτυγχάνεται με εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών που ως αρχή λειτουργίας έχουν τη μείωση του όγκου (αύξηση της πυκνότητας) κάθε υλικού στόχου προκειμένου να: Μειωθεί ο συνολικός όγκος των ΑΣΑ εντός της οικίας. Ελαχιστοποιηθεί η συχνότητα αποκομιδής, ή εναλλακτικά, τα δρομολογίων των απορριμματοφόρων (ελαχιστοποίηση της ενεργειακής κατανάλωσης και εν γένει παραμέτρων κόστους που αφορούν σε επένδυση, λειτουργία και συντήρηση απορριμματοφόρων). Καταστεί ευκολότερη η εφαρμογή ανταποδοτικών κινήτρων προς τους πολίτες. Συγκεκριμένα, η καταβολή οικονομικού αντιτίμου κατόπιν ζύγισης ενός υλικού στόχου είναι τόσο περισσότερο εφικτή, όσο πιο συμπαγής είναι η ποσότητα του προς ζύγιση υλικού στόχου. Καταστεί ευκολότερη η αποθήκευση, μεταφορά και διάθεση κάθε υλικού στόχου. Η δεματοποίηση υλικών στόχων σε διατάξεις υψηλής πυκνότητας δεν απαιτεί κεντρικές διατάξεις συμπίεσης και ταυτόχρονα, μειώνει τις χωρικές απαιτήσεις προσωρινής αποθήκευσης. Αναλυτικότερα, προκειμένου για εφαρμογή προγράμματος ΔσΠ για δέσμευση συγκεκριμένου υλικού στόχου, απαιτείται ο προσδιορισμός των αντίστοιχων τεχνολογιών τόσο ως προς τις μεθόδους προσωρινής αποθήκευσης, όσο και ως προς τις τεχνικές μείωσης του όγκου, ανά υλικό στόχο. Ειδικότερα, ως προς τις μεθόδους αποθήκευσης ενδεικτικά αναφέρεται η επιλογή ενός ή δύο σταδίων προσωρινής αποθήκευσης. Κατά την επιλογή προσωρινής αποθήκευσης ενός σταδίου, κάθε υλικό στόχος, από τον αντίστοιχο οικιακό κάδο, οδηγείται απευθείας σε όχημα συλλογής μεταφοράς. Εξάλλου, κατά την επιλογή προσωρινής αποθήκευσης δύο σταδίων, κάθε υλικό στόχος, από τον αντίστοιχο οικιακό κάδο, οδηγείται κατ αρχήν σε κάδο μεγαλύτερης χωρητικότητας εξωτερικά της οικίας (π.χ. πεζοδρόμιο, ή γενικότερα σε χώρο δημόσιας χρήσης), όπου και συλλέγεται από όχημα συλλογής μεταφοράς. Αναφορικά με τις τεχνικές μηχανικής επεξεργασίας που εφαρμόζονται για τη μείωση του όγκου, αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με το υλικό στόχο και περιλαμβάνουν: Διατάξεις συμπίεσης προκειμένου για υλικά στόχους που αφορούν σε: Χαρτί, Χαρτόνι, Πλαστικά συσκευασίας (εξαιρούνται οι πλαστικές φιάλες), Σιδηρούχα και Μη σιδηρούχα μέταλλα (αλουμίνιο). Διατάξεις τεμαχισμού προκειμένου για υλικά στόχους που αφορούν κυρίως σε πλαστικές φιάλες. Διατάξεις θρυμματισμού προκειμένου για υλικά στόχους που αφορούν κυρίως σε γυαλί. Διατάξεις δεματοποίησης προκειμένου για μεταφόρτωση των υλικών στόχων ή/και απευθείας μεταφορά αυτών στις αντίστοιχες βιομηχανίες βιοτεχνίες που θα αποτελέσουν πρώτη ύλη. Ανάλογα με τον τύπο της οικιστικής δόμησης και ειδικότερα, ανάλογα με τη διαθεσιμότητα χώρου τόσο εντός της οικίας, όσο και εκτός αυτής (πληθυσμιακή πυκνότητα ανά κατοικία), θα διερευνηθεί η δυνατότητα εναλλακτικών πρακτικών διαχείρισης του ανακυκλώσιμου κλάσματος στην πηγή. Οι εν λόγω πρακτικές ενδεικτικά, περιλαμβάνουν: Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 15

ΔΙΑΛΟΓΗ & ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΣ Ο παραγωγός διαχωρίζει στην πηγή κάθε ένα εκ των υλικών στόχων που συνθέτουν το ανακυκλώσιμο κλάσμα των ΑΣΑ και το εναποθέτει στον αντίστοιχο κάδο όπου και υπόκειται σε μηχανική επεξεργασία, εντός της οικίας. Κατόπιν, η αποκομιδή και μεταφορά κάθε υλικού στόχου μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδεικτικά, με τους ακόλουθους τρόπους: Με τη μέθοδο πόρτα πόρτα, δηλαδή, το προσωπικό απορριμματοφόρου οχήματος που είναι επιφορτισμένο με την αποκομιδή συγκεκριμένου υλικού στόχου, συλλέγει την αντίστοιχη ποσότητα από κάθε κατοικία ξεχωριστά. Με μεταφορά των συλλεχθέντων υλικών στόχων από τον ίδιο τον παραγωγό σε ΚΣΥ. Για τις δύο ανωτέρω περιπτώσεις αποκομιδής μεταφοράς, θα διερευνηθεί το ενδεχόμενο καταβολής χρηματικού αντιτίμου στον παραγωγό μέσω ζύγισης κάθε υλικού στόχου. Η εν λόγω πρακτική ενδείκνυται για περιοχές με υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα (π.χ. οικιστική δόμηση με πολυκατοικίες χωρίς πιλοτή) λόγω της χαμηλής διαθεσιμότητας χώρου εξωτερικά των κατοικιών, γεγονός που δυσχεραίνει την τοποθέτηση κάδων προσωρινής αποθήκευσης ισάριθμους με τα υλικά στόχους που συλλέγονται. ΔΙΑΛΟΓΗ & ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΙΑΣ Ο παραγωγός διαχωρίζει στην πηγή κάθε ένα εκ των υλικών στόχων που συνθέτουν το ανακυκλώσιμο κλάσμα των ΑΣΑ και το εναποθέτει στον αντίστοιχο κάδο, εντός της οικίας. Κατόπιν, κάθε οικιακός κάδος εκκενώνεται σε αντίστοιχο κάδο μεγαλύτερης χωρητικότητας που βρίσκεται εξωτερικά της οικίας, σε δημόσιο χώρο (π.χ. πεζοδρόμιο). Η διαδικασία μηχανικής επεξεργασίας λαμβάνει χώρα στον κάδο αυτό ο οποίος περιέχει ποσότητες ανά υλικό στόχο που έχουν συγκεντρωθεί από περισσότερες της μιας κατοικίες. Η διαδικασία αποκομιδής πραγματοποιείται με την εκκένωση κάθε κεντρικού κάδου. Οι ποσότητες κάθε υλικού στόχου που χαρακτηρίζονται από υψηλή πυκνότητα, οδηγούνται μέσω των οχημάτων συλλογής μεταφοράς σε ΚΣΥ προς περαιτέρω εμπορική ή άλλου τύπου διάθεση. Για την περίπτωση αυτή και στα πλαίσια ανάπτυξης ανταποδοτικών κινήτρων, θα διερευνηθεί η δυνατότητα προσαρμογής διάταξης ζυγιστηρίου σε κάθε κεντρικό κάδο, προκειμένου να αποτιμηθεί η ποσότητα υλικού στόχου ανά κάτοικο. Η εν λόγω πρακτική ενδείκνυται με μέτρια ή/και χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα (οικιστική δόμηση με μονοκατοικίες) λόγω της σχετικά υψηλής διαθεσιμότητας χώρου εξωτερικά των κατοικιών, γεγονός που ευνοεί την τοποθέτηση κάδων προσωρινής αποθήκευσης ισάριθμους με τα υλικά στόχους που συλλέγονται. Β) ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ & ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΩΝ ΣΕ ΚΕΝΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΕΝΤΡΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΥΛΙΚΩΝ Τα Κέντρα Συλλογής Υλικών (εφεξής ΚΣΥ) θα αποτελέσουν τους χώρους συγκέντρωσης των υλικών στόχων που διαχωρίστηκαν κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων ΔσΠ, ανεξάρτητα από τη μέθοδο ή τις τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν. Επιπλέον, στα ΚΣΥ θα συγκεντρώνονται και οι ποσότητες του προδιαλεγμένου βιοαποδομήσιμου κλάσματος των ΑΣΑ που συλλέχθηκαν κατά την εφαρμογή προγραμμάτων Δ&ΞσΠ, αλλά και οι ποσότητες υλικών στόχων που προσομοιάζουν τα ΑΣΑ και συλλέχθηκαν κατά την εφαρμογή προγραμμάτων στοχευμένης ΔσΠ, κυρίως σε εγκαταστάσεις δευτερογενούς οικονομικής δραστηριότητας. Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 16

Η σκοπιμότητα ανάπτυξης ΚΣΥ αφορά όχι μόνο στη δημιουργία χώρων συγκέντρωσης των υλικών στόχων, αλλά και στη μετέπειτα αξιοποίηση κάθε υλικού στόχου, είτε προς την κατεύθυνση της ανακύκλωσης, είτε ως μέσο ενεργειακής αξιοποίησης, είτε για περαιτέρω αξιοποίηση κατόπιν εμπορικής διάθεσης. Τα ΚΣΥ, ανάλογα με τον τύπο των προς συγκέντρωση υλικών στόχων, θα βρίσκονται σε στεγασμένες αποθήκες, σε υπαίθριους χώρους ή σε άλλες κατάλληλες τοποθεσίες που θα διευκολύνουν τη μεταφορά αυτών προς τους φορείς αξιοποίησης αυτών (βιομηχανίες, βιοτεχνίες κ.ά.). Η επιλογή της τοποθεσίας δεν αναμένεται να δημιουργήσει πρόβλημα στους περίοικους, επειδή τα προσκομιζόμενα υλικά θα είναι υψηλής καθαρότητας καθώς προέρχονται από ΔσΠ. Κατά τη συγκέντρωση των προς ανακύκλωση ή ενεργειακή αξιοποίηση υλικών στόχων, απαιτείται μικρή ή και καθόλου επεξεργασία των υλικών. Εξάλλου, τα ΚΣΥ δύναται να λειτουργήσουν ως χώροι συγκέντρωσης ειδικών ρευμάτων μη επικινδύνων στερεών αποβλήτων. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, τα ειδικά ρεύματα μη επικινδύνων στερεών αποβλήτων περιλαμβάνουν αδρανή υλικά και ειδικότερα, αποβλήτων οικοδομικών εργασιών ή/και εργασιών κατεδάφισης, χρησιμοποιημένα ελαστικά κ.ά.. Τα πλεονεκτήματα των ΚΣΥ είναι η καταλληλότητά τους για περιοχές που χαρακτηρίζονται από έντονη βιομηχανική ή/και βιοτεχνική δραστηριότητα καθώς τα υλικά στόχοι των ΑΣΑ μπορούν να αποτελέσουν πρώτη ύλη για πληθώρα παραγωγικών μονάδων τόσο του πρωτογενούς, όσο και του δευτερογενούς τομέα οικονομικής δραστηριότητας. Επιπλέον, αποτελούν μια εναλλακτική λύση για αγροτικές και ημιαστικού χαρακτήρα περιοχές, όπου ο πληθυσμός είναι διασκορπισμένος συγκριτικά με τα μεγάλα αστικά κέντρα. Ως εκ τούτου, η χρήση τους ενδείκνυνται για ένταξη σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Παύλου Μελά, όπου θα λειτουργούν ταυτόχρονα και υποστηρικτικά των προγραμμάτων ΔσΠ. ΣΤΑΘΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΤΩΣΗΣ Η συλλογή και μεταφορά των απορριμμάτων από τους κάδους συλλογής γίνεται με ειδικά οχήματα. Τα περισσότερα απορριμματοφόρα διαθέτουν σύστημα συμπίεσης, έτσι ώστε να μπορούν να μεταφέρονται μεγαλύτερες ποσότητες αποβλήτων, καθώς ο όγκος τους είναι πολύ μεγάλος, περίπου 200kg/m 3. Επίσης, για να μειώνονται τα δρομολόγια των απορριμματοφόρων προς τους τελικούς χώρους επεξεργασίας και διάθεσης, γίνεται μεταφόρτωσή τους σε μεγαλύτερα οχήματα. Ως μεταφόρτωση καλείται ο κύκλος εργασιών μεταφοράς των αποβλήτων από τα μέσα συλλογής σε άλλα μέσα συγκέντρωσής τους, με συμπίεσή τους, προκειμένου στη συνέχεια να μεταφερθούν προς περαιτέρω διαχείριση. Στους σταθμούς μεταφόρτωσης (ΣΜΑ) τα απορρίμματα μεταφορτώνονται σε ειδικά οχήματα κατάλληλα για κίνηση σε μεγάλες αποστάσεις. Οι σταθμοί αυτοί πρέπει να χωροθετούνται σε κεντροβαρικά σημεία ως προς τις πηγές δημιουργίας των απορριμμάτων, ώστε τα απορριμματοφόρα οχήματα μετά την συμπλήρωση του φορτίου τους να διανύουν την ελάχιστη δυνατή απόσταση μέχρι τον ΣΜΑ, όπου ξεφορτώνουν και επιστρέφουν και πάλι στο έργο της αποκομιδής. Στη συνέχεια, τα οχήματα από τον ΣΜΑ μεταφέρουν τα απορρίμματα σε μονάδα/ες επεξεργασίας ή/και τελικής διάθεσης, έχοντας πολλαπλάσιο ωφέλιμο φορτίο από εκείνο των απορριμματοφόρων. Οι σταθμοί μεταφόρτωσης ταξινομούνται ανάλογα με τη δυναμικότητά τους (μικροί/μεγάλοι), το είδος των πάγιων εγκαταστάσεων (σταθεροί/κινητοί) και το βαθμό συμπίεσης των απορριμμάτων που επιτυγχάνουν. Σταθερός θεωρείται ο σταθμός μεταφόρτωσης όπου όλες οι απαραίτητες διαδικασίες εκτελούνται σε συγκεκριμένο χώρο με την κατάλληλη πάγια εγκατάσταση και τεχνική υποδομή ενώ κινητός σταθμός μεταφόρτωσης θεωρείται οποιοσδήποτε τύπος οχήματος ή συνδυασμός οχημάτων, που φέρει τον κατάλληλο εξοπλισμό για την υποδοχή των αποβλήτων χωρίς τη μεσολάβηση πάγιων εγκαταστάσεων. Τα απόβλητα, κατά τη διαδικασία αυτή υφίστανται συμπίεση, η οποία στοχεύει στην Ανάπτυξη ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Ειδικών Ρευμάτων Δήμου Παύλου Μελά 17