Ο ΗΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Λ/18/2011 Συναφής Οδηγία: Λ/04/2007 Αντικαθιστά Οδηγία: ΤΙΤΛΟΣ Ρύθμιση Εφεδρικής Προστασίας για σκοπούς Λειτουργίας στο Σύστημα Μεταφοράς Ημερομηνία Εφαρμογής: 10/03/2011 Ημερομηνία Έκδοσης: 10/03/2011 1.0 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η προστασία στο Σύστημα Μεταφοράς που αφορά τις εναέριες γραμμές/ υπόγεια καλώδια αποτελείται από τρείς διαφορετικές προστασίες: 1. Την πρώτη κύρια προστασία 2. Τη δεύτερη κύρια προστασία (μόνο στα κυκλώματα 132kV) 3. Την εφεδρική προστασία Η εφεδρική προστασία στις εναέριες γραμμές/ υπόγεια καλώδια 66/132kV στο Σύστημα Μεταφοράς περιλαμβάνει ηλεκτρονόμους υπερέντασης για προστασία έναντι σφαλμάτων μεταξύ δύο ή περισσοτέρων φάσεων και έναντι σφαλμάτων μεταξύ μιας ή περισσοτέρων φάσεων και γης. Συνεπώς η εγκατάσταση και λειτουργία της εφεδρικής προστασίας στο Σύστημα Μεταφοράς εξυπηρετεί πρωτίστως την προστασία των συσκευών ψηλής τάσης έναντι βραχυκύκλωσης και δευτερευόντως την προστασία κατά της υπερφόρτωσης. Σε σχέση με την προστασία έναντι βραχυκύκλωσης αυτή λειτουργεί εφεδρικά για να καλύψει τυχόν αστοχία της κύριας προστασίας του Συστήματος. Η ορθή λειτουργία της εφεδρικής προστασίας κατά της υπερφόρτωσης εναέριων/υπογείων αγωγών, μετασχηματιστών έντασης καθώς και άλλου εξοπλισμού ψηλής τάσης είναι υψίστης σημασίας και εμπίπτει στις αρμοδιότητες Λειτουργίας του Συστήματος και κατ επέκταση στις αρμοδιότητες του ΣΜ. Λόγω της συνεχιζόμενης ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς με την ενεργοποίηση νέων υποσταθμών και γραμμών/καλωδίων και επειδή οι ρυθμίσεις της εφεδρικής προστασίας αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την ανάλυση φορτίου και τους χειρισμούς στο Σύστημα, υπάρχει άμεση και υπαρκτή ανάγκη για εφαρμογή ενιαίας πολιτικής για τον έλεγχο και τη ρύθμιση της εφεδρικής προστασίας στο Σύστημα Μεταφοράς για αποφυγή περιπτώσεων υπερφόρτωσης. Η παρούσα Οδηγία περιγράφει τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται για τον έλεγχο και τη ρύθμιση της εφεδρικής προστασίας στο Σύστημα Μεταφοράς όσον αφορά την υπερφόρτωση. 1
2.0 ΣΚΟΠΟΣ Ο σκοπός της παρούσας Οδηγίας είναι ο καθορισμός διαδικασίας που θα διέπει τα ακόλουθα: 2.1 ημιουργία βάσης δεδομένων εφεδρικής προστασίας 2.2 Πολιτική ρυθμίσεων εφεδρικής προστασίας 2.3 Τροποποίηση ρυθμίσεων 2.4 Πολιτική έκδοσης προειδοποιήσεων και συναγερμών ΣΤΗ Ε 2.5 Ενέργειες ΕΚΕΕ σε περίπτωση λήψης προειδοποιήσεων και συναγερμών ΣΤΗ Ε 2.6 ιορθωτικά μέτρα σε περίπτωση υπερφόρτωσης γραμμών/ καλωδίων/ διαζυγικών μετασχηματιστών 3.0 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ 3.1 ημιουργία Βάσης εδομένων Εφεδρικής Προστασίας Η Βάση εδομένων Εφεδρικής Προστασίας θα αποτελεί το μοναδικό επίσημο μητρώο καταχώρησης των ρυθμίσεων εφεδρικής προστασίας. Σε πρώτο στάδιο οι ρυθμίσεις θα κρατούνται σε αρχείο Microsoft Excel με συστηματικό τρόπο ώστε το αρχείο αυτό να αναθεωρείται κάθε φορά που γίνεται διαφοροποίηση σε κάποια ρύθμιση εφεδρικής προστασίας. Υπεύθυνος για την αναθεώρηση του αρχείου αυτού θα είναι ο Β. ιευθυντής (Ανάλυση Συστήματος Μεταφοράς/Παραγωγής). Παράλληλα θα δημιουργηθεί βάση δεδομένων η οποία θα εγκατασταθεί σε Εξυπηρετητή στα γραφεία του ΣΜ και θα είναι προσβάσιμη από το διαδίκτυο από εξουσιοδοτημένους χρήστες. Αλλαγές και προσθήκες θα επιτρέπονται σε συγκεκριμένους χρήστες μόνο. Κάθε φορά που πραγματοποιείται μια τροποποίηση στις ρυθμίσεις εφεδρικής προστασίας, επιλεγμένοι χρήστες θα ειδοποιούνται και θα ενημερώνονται αυτόματα με μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μηνύματα κειμένου σε κινητό. 3.1.1 Πολιτική Ρυθμίσεων Εφεδρικής Προστασίας Όπως έχει αναφερθεί και στην Εισαγωγή η εφεδρική προστασία παρέχει και προστασία κατά της υπερφόρτωσης. Αυτό επιτυγχάνεται με την ανάλογη ρύθμιση του ηλεκτρονόμου εφεδρικής προστασίας, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τη θερμική ικανότητα της συσκευής ψηλής τάσης (π.χ. γραμμή μεταφοράς) όσο και αυτή των αντίστοιχων μετασχηματιστών έντασης. Η θερμική ικανότητα των συσκευών ψηλής τάσης στο Σύστημα Μεταφοράς είναι συνήθως μικρότερη από τη θερμική ικανότητα των μετασχηματιστών έντασης. Τονίζεται ότι για να είναι αποτελεσματική η προστασία κατά της υπερφόρτωσης θα πρέπει πάντοτε να προστατεύεται ο εξοπλισμός μεταφοράς με τη μικρότερη θερμική ικανότητα μεταφοράς. 2
Το πιο πάνω κριτήριο θα πρέπει να αποτελεί τη βάση για τη ρύθμιση της εφεδρικής προστασίας στο Σύστημα Μεταφοράς όσον αφορά την υπερφόρτωση. Ως συσκευές ψηλής τάσης που πρέπει να προστατεύονται από την υπερφόρτωση ορίζονται οι ακόλουθες: α) Γραμμές μεταφοράς β) Καλώδια μεταφοράς γ) Γραμμές μεταφοράς συνδεδεμένες με καλώδια μεταφοράς δ) ιαζυγικοί Μετασχηματιστές Στον εξοπλισμό μεταφοράς, εκτός από τα πιο πάνω, περιλαμβάνονται και οι αντίστοιχοι μετασχηματιστές έντασης. Τα ακόλουθα βήματα θα πρέπει να ακολουθούνται για τη ρύθμιση των ηλεκτρονόμων εφεδρικής προστασίας: 1. Επιλογή της συσκευής ψηλής τάσης την οποία ο ηλεκτρονόμος εφεδρικής προστασίας πρόκειται να προστατεύσει μέσω ρύθμισης. 2. Καθορισμός της θερμικής ικανότητας του εξοπλισμού ψηλής τάσης με βάση το κριτήριο επιλογής της μικρότερης θερμικής ικανότητας. 3. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η θερμική ικανότητα του μετασχηματιστή έντασης είναι συνήθως μεγαλύτερη από τη θερμική ικανότητα της αντίστοιχης συσκευής ψηλής τάσης, η ρύθμιση του ηλεκτρονόμου εφεδρικής προστασίας γίνεται με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε πάντοτε να προστατεύεται ο εξοπλισμός ψηλής τάσης με τη μικρότερη θερμική ικανότητα. Παράδειγμα εφαρμογής της πιο πάνω πολιτικής ρύθμισης της εφεδρικής προστασίας είναι το εξής: 1. Επιλογή της συσκευής ψηλής τάσης, της οποίας ο ηλεκτρονόμος εφεδρικής προστασίας θα πρέπει να τύχει ρύθμισης: π.χ. Γραμμή μεταφοράς Αθαλάσσα Αλάμπρα 1 2. Καθορισμός θερμικής ικανότητας της πιο πάνω γραμμής μεταφοράς: 634Α 3. Εκατέρωθεν της εν λόγω γραμμής μεταφοράς βρίσκονται εγκατεστημένοι μετασχηματιστές έντασης με λόγο μετασχηματισμού 800/1. Η θερμική ικανότητα των μετασχηματιστών έντασης ανέρχεται σε 800Α. 4. Με βάση τα σημεία 2 και 3 ο εξοπλισμός ψηλής τάσης με τη μικρότερη θερμική ικανότητα είναι η γραμμή μεταφοράς. Ως εκ τούτου με βάση τη θερμική ικανότητα της γραμμής μεταφοράς θα πρέπει να γίνει ρύθμιση του αντίστοιχου ηλεκτρονόμου. Συνεπώς η ρύθμιση του ηλεκτρονόμου πρέπει να είναι τέτοια που να προστατεύει τη γραμμή μεταφοράς της οποίας η θερμική ικανότητα ανέρχεται στα 634Α. Η ποσοστιαία ρύθμιση του ηλεκτρονόμου που προσεγγίζει περισσότερο τη θερμική ικανότητα της γραμμής μεταφοράς είναι το 80%, εφόσον με αυτό τον τρόπο η γραμμή προστατεύεται από υπερφόρτωση, προκαλούμενης από ένταση ρεύματος που υπερβαίνει τα 640Α (800Χ0,8=640). 3
Σύμφωνα με το πιο πάνω παράδειγμα θα υιοθετείται το κριτήριο επιλογής της μικρότερης θερμικής ικανότητας για τη ρύθμιση της εφεδρικής προστασίας όλων των συσκευών ψηλής τάσης στο Σύστημα Μεταφοράς. 3.2 Τροποποίηση Ρυθμίσεων 3.3.1 Οι ρυθμίσεις της εφεδρικής προστασίας γίνονται με βάση την Πολιτική Ρυθμίσεων που περιγράφεται πιο πάνω. Οι ρυθμίσεις αυτές κατά κανόνα δεν πρέπει να τροποποιούνται εκτός και αν προκύψουν μόνιμες αλλαγές στο Σύστημα Μεταφοράς. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τις ακόλουθες βασικές περιπτώσεις: (1) Υπογειοποίηση τμήματος εναέριας Γραμμής Μεταφοράς (2) Υπογειοποίηση εναέριων Γραμμών Μεταφοράς (3) Αντικατάσταση ιαζυγικών Μετασχηματιστών (4) Αναβάθμιση τάσης κυκλώματος π.χ. από 66kV σε 132kV (5) Αντικατάσταση Μ/Σ Έντασης 3.3.2 Η τροποποίηση των ρυθμίσεων δύναται να γίνει επί προσωρινής βάσης για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών ούτως ώστε να παρασχεθεί χρόνος αντίδρασης στους λειτουργούς του ΕΚΕΕ να προβούν σε απόρριψη φορτίου (βλέπε 3.5.2) μεταξύ άλλων στις εξής βασικές περιπτώσεις : (1) Περίπτωση απώλειας ενός εκ των δύο κυκλωμάτων σε γραμμές ιπλού Κυκλώματος και ενδεχόμενο απώλειας και του δεύτερου κυκλώματος λόγω υπερφόρτωσης (2) Περίπτωση υπερφόρτωσης ιαζυγικού Μετασχηματιστή λόγω έκτακτης συντήρησης παράλληλων ιαζυγικών Μετασχηματιστών (3) Περίπτωση συντήρησης κυκλωμάτων επηρεαζόμενης διασύνδεσης (π.χ. κυκλώματα Περιφέρειας Λεμεσού) 3.3.3 ιαδικασία Τροποποίησης Ρυθμίσεων 3.3.3.1 Αίτηση για Τροποποίηση Ρύθμισης Εφεδρικής Προστασίας Για οποιαδήποτε ανάγκη τροποποίησης ρύθμισης εφεδρικής προστασίας θα πρέπει να υποβάλλεται αίτηση μέσω της εφαρμογής της ιστοσελίδας του ΣΜ ιαχείριση Αιτήσεων για Εργασίες στο Σύστημα Μεταφοράς σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται στη σχετική Οδηγία Λ/4/2007. Στην αίτηση θα πρέπει να αναφέρεται το επηρεαζόμενο κύκλωμα του Συστήματος Μεταφοράς, ο λόγος που απαιτείται τροποποίηση, οι προτεινόμενες τροποποιήσεις, ο Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός/ Περιφέρεια που θα αναλάβει την υλοποίηση των τροποποιήσεων, η επιθυμητή ημερομηνία της τροποποίησης καθώς και η επιθυμητή ημερομηνία επαναφοράς των ρυθμίσεων. 3.3.3.2 Τροποποίηση Ρύθμισης Εφεδρικής Προστασίας Μετά την έγκριση της αίτησης από το ΣΜ το εξουσιοδοτημένο πρόσωπο του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού/Περιφέρειας προβαίνει στην εφαρμογή της απαιτουμένης τροποποίησης ενημερώνοντας ταυτόχρονα τον ΥΜΒΕΣ για τη διεξαγόμενη εργασία. Αμέσως μετά την εφαρμογή της τροποποίησης ο Βοηθός ΥΜΒΕΣ στο ΕΚΕΕ προβαίνει σε ολοκλήρωση της εργασίας μέσω της εφαρμογής της 4
ιστοσελίδας του ΣΜ ιαχείριση Αιτήσεων για εργασίες στο Σύστημα Μεταφοράς επιλέγοντας το πεδίο Τροποποίηση Ρυθμίσεων Εφεδρικής Προστασίας (Βλέπε Παράρτημα 1). Με την ολοκλήρωση της εργασίας θα ενημερώνεται, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ο Β. ιευθυντής (Λειτουργία Συστήματος) στο ΣΜ για ενημέρωση και άμεση εισαγωγή των τροποποιήσεων στις σχετικές εικόνες του ΣΤΗ Ε. Στη συνέχεια ο Β. ιευθυντής (Ανάλυση Συστήματος Παραγωγής/Μεταφοράς) θα μεριμνά για την εισαγωγή των τροποποιήσεων στη Βάση εδομένων Εφεδρικής Προστασίας σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται στην Παράγραφο 3.1. 3.4 Πολιτική έκδοσης προειδοποιήσεων και συναγερμών ΣΤΗ Ε Η παράμετρος, η οποία θα αποτελεί τη βάση για την έκδοση προειδοποιήσεων και συναγερμών στο ΣΤΗ Ε, θα είναι η τιμή της έντασης ηλεκτρικού ρεύματος δια μέσου της συσκευής υψηλής τάσης η οποία προστατεύεται από ηλεκτρονόμους εφεδρικής προστασίας. Η εισαγωγή των προειδοποιήσεων θα γίνεται ως ακολούθως: 3.4.1 Πρώτη Προειδοποίηση Η Πρώτη Προειδοποίηση θα εκδίδεται στο 80% της ρύθμισης του ηλεκτρονόμου εφεδρικής προστασίας της συσκευής υψηλής τάσης. Η προειδοποίηση που θα εκδίδεται θα αποτελείται από αποστολή του σχετικού σήματος στον Κατάλογο Συναγερμών του ΣΤΗ Ε με ταυτόχρονη ηχητική προειδοποίηση. 3.4.2 εύτερη Προειδοποίηση Η εύτερη και τελευταία Προειδοποίηση θα εκδίδεται στο 90% της ρύθμισης του ηλεκτρονόμου εφεδρικής προστασίας της συσκευής υψηλής τάσης. Η προειδοποίηση που θα εκδίδεται, όπως και στην Πρώτη Προειδοποίηση, θα αποτελείται από αποστολή του σχετικού σήματος στον Κατάλογο Συναγερμών του ΣΤΗ Ε με ταυτόχρονη ηχητική προειδοποίηση. Επιπρόσθετα, για διευκόλυνση των λειτουργών του ΕΚΕΕ, η συσκευή υψηλής τάσης (εναέρια γραμμή, υπόγειο καλώδιο, διαζυγικός μετασχηματιστής) θα χρωματίζεται με αναβοσβήνον κόκκινο χρώμα στις ψηφιακές οθόνες του ΣΤΗ Ε. 3.5 Ενέργειες ΕΚΕΕ σε περίπτωση λήψης προειδοποιήσεων και συναγερμών ΣΤΗ Ε 3.5.1 Ενέργειες σε περίπτωση λήψης Πρώτης Προειδοποίησης Όταν ληφθεί σήμα πρώτης προειδοποίησης για υπέρβαση ορίου ικανότητας κάποιας συσκευής υψηλής τάσης, ο ΥΜΒΕΣ του ΕΚΕΕ θα πρέπει αμέσως να εξετάσει την περίπτωση και να βεβαιωθεί ότι η προειδοποίηση δόθηκε δικαιολογημένα και για χρονικό διάστημα τουλάχιστο 30 λεπτών. Στη περίπτωση που η χρονική διάρκεια της υπέρβασης ορίου ήταν κάτω από 30 λεπτά τότε ο ΥΜΒΕΣ θα καταγράφει το συμβάν στο ημερολόγιο του ΕΚΕΕ για μελλοντική αναφορά. Αν η χρονική διάρκεια της υπέρβασης ήταν πέραν των 30 λεπτών τότε ο ΥΜΒΕΣ θα συμπληρώνει το έντυπο Υπερβάσεις Ορίων Προειδοποίησης Εξοπλισμού στο Σύστημα Μεταφοράς 5
Παράρτημα 1 Εικόνα από την ιστοσελίδα του ΣΜ ιαχείριση Αιτήσεων για εργασίες στο Σύστημα Μεταφοράς ιαχείριση Αιτήσεων για Εργασίες στο Σύστημα Μεταφοράς Τροποποίηση Ρυθμίσεων Εφεδρικής Προστασίας 7
Παράρτημα 2 Προς: ιευθυντή Λειτουργίας & Προσωπικού ΣΜ Από: Υπεύθυνο Μηχανικό Βάρδιας Ελέγχου Συστήματος ΕΚΕΕ Αρ. Πρωτ. : Ημερ. : Υπερβάσεις Ορίων Προειδοποίησης Εξοπλισμού στο Σύστημα Μεταφοράς Εξοπλισμός που παρουσίασε Υπέρβαση του Ορίου Φόρτισης Γραμμή/Καλώδιο/ ιαζυγικός Μετασχηματιστής/Άλλος Εξοπλισμός (.) :. Ημερομηνία/Ώρα/ ιάρκεια που σημειώθηκε η υπέρβαση:. Πληροφορήστε ότι ο εξοπλισμός που περιγράφεται πιο πάνω παρουσίασε υπέρβαση του ορίου υπέρβασης Πρώτης*/ εύτερης*/τρίτης* Προειδοποίησης Παρατηρήσεις και/ή ενέργειες ως αποτέλεσμα της λήψης της Προειδοποίησης : Το παρόν σας αποστέλλεται για ενημέρωση σας και λήψη ενδεχόμενων διορθωτικών μέτρων. Υπεύθυνος Μηχανικός Βάρδιας Ελέγχου Συστήματος * ιαγράφεται ανάλογα 8