ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 23 Μαΐου 2011 (31.05) (OR. en) 10405/11 SOC 418 ECOFIN 276 SAN 105 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας : Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας Αποδέκτης : Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων (Τμήμα 1ο) / το Συμβούλιο (EPSCO) Θέμα : Το μέλλον της Ανοικτής Μεθόδου Συντονισμού (ΑΜΣ) στον κοινωνικό τομέα - Έγκριση της γνώμης της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες η γνώμη της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας σχετικά με την επανενδυνάμωση της Ανοικτής μεθόδου Συντονισμού στον κοινωνικό τομέα στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», ενόψει της συνόδου του Συμβουλίου «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» της 17ης Ιουνίου 2011. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 1
Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ «ΕΥΡΩΠΗ 2020» Επανενδυνάμωση της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα στο πλαίσιο της «Ευρώπης 2020» 1. H Ανοικτή Μέθοδος Συντονισμού (ΑΜΣ) για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη (ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα) αποδείχθηκε ευέλικτο, επιτυχημένο και αποτελεσματικό μέσο 1 προώθησης κοινών προτεραιοτήτων κοινωνικής πολιτικής σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Ωστόσο, χρειάζεται να βελτιωθεί η προβολή και ο αντίκτυπός της. 2. Η κοινωνική διάσταση της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και οι ισχυρότερες κοινωνικές διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας (όπως η οριζόντια κοινωνική ρήτρα) παρέχουν την ευκαιρία για επανενδυνάμωση της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα. Ουσιαστικές συνέπειες της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα - Ενδεικτικά παραδείγματα σε όλα τα κράτη μέλη η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα προκάλεσε ή συνέβαλε σε επαναξιολογήσεις πολιτικών, δημοσίους διαλόγους και πολιτικά προγράμματα. Στα χαρακτηριστικά παραδείγματα κοινωνικών τομέων περιλαμβάνονται η (παιδική) φτώχεια, η ενεργή ένταξη, η αστεγία, η μακροχρόνια περίθαλψη και οι μεταρρυθμίσεις συνταξιοδοτικών συστημάτων. 1 Βλέπε άρθρα 153 και 160 της ενότητας για την κοινωνική πολιτική της Συνθήκης για την λειτουργία της ΕΕ. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 2
η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα λειτούργησε υποστηρικτικά κατά τη θέσπιση νέας νομοθεσίας σε ορισμένα κράτη μέλη (πχ σε τομείς όπως η μακροχρόνια περίθαλψη, η ενεργή ένταξη, η σταδιακή κατάργηση της πρόωρης συνταξιοδότησης ή η κοινωνική οικονομία) καθώς και στις προσπάθειες να καταστούν τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πιο βιώσιμα ή πιο επαρκή από οικονομικής απόψεως. η ανάπτυξη κοινών δεικτών ενίσχυσε την στατιστική και αναλυτική ικανότητα στον κοινωνικό τομέα σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, οι (αναθεωρημένοι) δείκτες του Λάκεν έχουν εκτιμηθεί από όλους τους παράγοντες. η διαδικασία συντονισμού των πολιτικών και, ειδικότερα, οι εργασίες σχετικά με τους δείκτες υπήρξε καθοριστική για τη σύναψη συμφωνίας για τον καθορισμό ενός ευρωπαϊκού στόχου αναφορικά με τη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020. 3. Η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα θα πρέπει να συνεχίσει να λειτουργεί με ολιστικό τρόπο και στα τρία σκέλη της: κοινωνική ένταξη, συντάξεις και υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια φροντίδα. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να αναπτυχθεί ως μια ορατή έκφραση της κοινωνικής Ευρώπης. Διαδραματίζει, επίσης, κεντρικό ρόλο προκειμένου να καταστεί αποτελεσματικός ο συντονισμός της πολιτικής στον κοινωνικό τομέα και θα πρέπει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη των πρωτοβουλιών κοινωνικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπεριλαμβάνοντας την επάρκεια, την οικονομική βιωσιμότητα και τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής προστασίας. 4. Η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα αποτελεί ένα βασικό εργαλείο στήριξης για τους Υπουργούς Κοινωνικών Υποθέσεων στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της κοινωνικής κατάστασης και της ανάπτυξης συστημάτων κοινωνικής προστασίας καθώς και της κοινωνικής διάστασης της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» (ιδίως, αλλά όχι μόνον, για την ολοκληρωμένη κατευθυντήρια γραμμή αριθ. 10). 5. Στο Συμβούλιο EPSCO (Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές) θα παρέχονται σαφή και σύντομα μηνύματα βασισμένα σε έγκαιρη και τεκμηριωμένη ανάλυση. Οι εργασίες αυτές θα βασίζονται επίσης στη βελτίωση της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ των Επιτροπών της ΕΕ (ιδίως ΕΚΠ, EMCO (Επιτροπή Απασχόλησης) και EPC (Επιτροπή Οικονομικής Πολιτικής)) και άλλων αρμοδίων ομάδων υψηλού επιπέδου (σε τομείς όπως η δημογραφία, η υγεία, η εκπαίδευση, η ένταξη της διάστασης του φύλου και οι αναπηρίες). 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 3
6. Η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα (κοινοί στόχοι, κοινοί δείκτες, υποβολή εκθέσεων, ανάπτυξη αναλυτικής ικανότητας και μέσα αμοιβαίας μάθησης) συμβάλλει στον κύκλο διακυβέρνησης της Ευρώπης 2020 (ευρωπαϊκό εξάμηνο) διατηρώντας παράλληλα την ιδιαιτερότητά της. Επαναβεβαίωση των κοινών στόχων για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη 7. Η ΕΚΠ πιστεύει ότι οι κοινοί στόχοι για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη παραμένουν σε ισχύ κατά τη νέα δεκαετία: καλύπτουν τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη. Ωστόσο, είναι αναγκαία κάποια τεχνική επικαιροποίηση ώστε να εξασφαλιστεί η συνοχή με τη διατύπωση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και με τις κοινωνικές διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ). Συνέχιση - σε σημαντικά μικρότερο βαθμό - της υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο της «Ευρώπης 2020» 8. Η ΕΚΠ θεωρεί ότι η διαδικασία συντονισμού των πολιτικών βάσει της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα απαιτεί τακτική υποβολή στρατηγικών εκθέσεων που να επιτρέπει στα κράτη μέλη να παρουσιάζουν τις στρατηγικές τους και τις προόδους τους στην επίτευξη των κοινών στόχων για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, και υποστηρίζει την αξιολόγηση της κοινωνικής διάστασης της νέας στρατηγικής. 9. Η συμβολή των κρατών μελών θα καλύπτει πολιτικές και μέτρα στα τρία σκέλη της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα, με πολυετή προοπτική. Οι εργασίες θα πρέπει να είναι οργανωμένες ούτως ώστε να διασφαλίζονται συνέργειες με τον κύκλο πολιτικής «Ευρώπη 2020» και με τις απαιτήσεις υποβολής εθνικών εκθέσεων και να αποφεύγονται επικαλύψεις, λαμβανομένων υπόψη των περιορισμένων πόρων των εθνικών οργάνων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 10. Κάθε χρόνο, ταυτόχρονα με τα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων (ΕΠΜ), τα κράτη μέλη θα καλούνται να ενημερώνουν εν συντομία σχετικά με την επιτευχθείσα πρόοδο σε συγκεκριμένα πεδία καθώς επίσης και να παρουσιάζουν, οποτεδήποτε είναι σκόπιμο, επικαιροποιημένα σχέδια που να λαμβάνουν υπόψη τον κύκλο της εθνικής πολιτικής. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 4
11. Η ΕΚΠ μπορεί να αποφασίζει ώστε ορισμένες θεματικές εστιάσεις να αντανακλώνται στις υποβαλλόμενες από κράτη μέλη εκθέσεις, καθώς επίσης και σε άλλες δραστηριότητες στα πλαίσια της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα. Οι θεματικές εργασίες της ΕΚΠ θα μπορούσαν επίσης να οδηγήσουν σε κοινές εκθέσεις της Επιτροπής και των κρατών μελών. 12. Η πρόοδος προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα, καθώς και η υλοποίηση της κοινωνικής διάστασης της «Ευρώπης 2020», θα αξιολογούνται στην ετήσια έκθεση της ΕΚΠ. Το γεγονός αυτό θα επιτρέπει στο Συμβούλιο EPSCO να διαβιβάζει μηνύματα για την κοινωνική πολιτική στο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που καλύπτει το ευρύτερο πεδίο της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα. Ενίσχυση της αμοιβαίας μάθησης και της αναλυτικής ικανότητας 13. Οι αξιολογήσεις από ομότιμους και η αμοιβαία μάθηση είναι σημαντικές για την ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα. Θα πρέπει να συνδέονται στενά με τις μεταρρυθμίσεις πολιτικής και να εστιάζουν επαρκώς. Θα πρέπει να επινοούνται καινοτόμες λύσεις για τη βελτίωση της διάδοσης των αποτελεσμάτων. 14. Είναι ζωτικής σημασίας η ενίσχυση της αναλυτικής ικανότητας και της βάσης τεκμηρίωσης για την ακολουθούμενη πολιτική στα πλαίσια της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα. Η ΕΚΠ θα πρέπει να συνεχίσει τις εργασίες της για τους δείκτες και στα τρία σκέλη, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συνεκτικότητα με το κοινό πλαίσιο αξιολόγησης. Στο πλαίσιο των συμφωνημένων μηχανισμών υποβολής εκθέσεων, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να συνεχίσουν να επιλέγουν, εφόσον τούτο χρειάζεται, από την πλήρη σειρά των από κοινού συμφωνημένων δεικτών σχετικά με την κοινωνική ένταξη, τις συντάξεις, την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια φροντίδα. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 5
Ενίσχυση της συμμετοχής ενδιαφερομένων φορέων και ανάπτυξη συνεργειών με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού 15. Μολονότι η ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα είναι κυρίως μια διακυβερνητική διαδικασία υποστηριζόμενη από την Επιτροπή, αποδείχθηκε ότι αποτελεί χρήσιμο μηχανισμό συμμετοχής άλλων ενδιαφερομένων φορέων στη διαμόρφωση πολιτικών και αυτό θα πρέπει να αξιοποιηθεί. Είναι σημαντικό να βελτιωθεί η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, των ΜΚΟ, των περιφερειακών και των τοπικών αρχών προκειμένου να βελτιωθούν ο βαθμός υπευθυνότητας και η αποτελεσματικότητα των πολιτικών που ασκούνται στο πλαίσιο της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα και να ενισχυθεί η αμοιβαία μάθηση. Σημαντική είναι επίσης η συμμετοχή και άλλων αρμοδίων θεσμικών οργάνων της ΕΕ σε ενωσιακό επίπεδο. 16. Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και ο συντονισμός των πολιτικών στα πλαίσια της ΑΜΣ στον κοινωνικό τομέα αλληλοενισχύονται. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 6
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΑΜΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ (Τεχνική επικαιροποίηση) Οι ευρύτεροι στόχοι της Ανοικτής Μεθόδου Συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη είναι να προωθήσει: α) την κοινωνική συνοχή, την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και τις ίσες ευκαιρίες για όλους μέσω επαρκών, προσιτών, οικονομικά βιώσιμων, προσαρμόσιμων και αποτελεσματικών συστημάτων κοινωνικής προστασίας και πολιτικών κοινωνικής ένταξης β) αποτελεσματική και αμοιβαία αλληλεπίδραση μεταξύ των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τις σχετικές κοινωνικές διατάξεις της Συνθήκης της Λισσαβώνας γ) καλή διακυβέρνηση, διαφάνεια και συμμετοχή των ενδιαφερομένων στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση της πολιτικής. Οι ακόλουθοι στόχοι ισχύουν για τα διάφορα σκέλη των εργασιών: Αποφασιστικός αντίκτυπος στην εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού διασφαλίζοντας: δ) πρόσβαση για όλους στους βασικούς πόρους, τα δικαιώματα και τις κοινωνικές υπηρεσίες που απαιτούνται για τη συμμετοχή στην κοινωνία, πρόληψη και αντιμετώπιση του αποκλεισμού και καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό ε) ενεργό κοινωνική ένταξη για όλους, τόσο με την προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας όσο και με την καταπολέμηση της φτώχειας και του αποκλεισμού 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
στ) τον καλό συντονισμό των πολιτικών για την κοινωνική ένταξη και τη συμμετοχή παραγόντων από όλες τις βαθμίδες της διοίκησης και άλλων σχετικών φορέων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που βρίσκονται αντιμέτωπα με τη φτώχεια, καθώς και την αποτελεσματικότητα και ενσωμάτωσή τους σε όλες τις σχετικές δημόσιες πολιτικές, π.χ. όσες αφορούν την οικονομία, τα δημοσιονομικά, την εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και στα προγράμματα των διαρθρωτικών ταμείων (και ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου). Επάρκεια και βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων διασφαλίζοντας: ζ) επαρκή εισοδήματα για όλους τους συνταξιούχους και πρόσβαση σε συντάξεις που να επιτρέπουν στους ανθρώπους να διατηρούν, σε εύλογο βαθμό, το βιοτικό τους επίπεδο μετά τη συνταξιοδότηση, στο πνεύμα της αλληλεγγύης και της δίκαιης μεταχείρισης μεταξύ και εντός των γενεών η) την οικονομική βιωσιμότητα των δημόσιων και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, λαμβανομένων υπόψη των δημοσιονομικών πιέσεων και της γήρανσης του πληθυσμού, και στο πλαίσιο της τριπλής στρατηγικής για την αντιμετώπιση των δημοσιονομικών επιπτώσεων της γήρανσης, κυρίως με την παράταση του εργασιακού βίου και τη διατήρηση της δραστηριότητας από τους ηλικιωμένους, με την εξισορρόπηση των εισφορών και απολαβών με τρόπο ορθό και κοινωνικά δίκαιο και με την προώθηση του οικονομικά προσιτού χαρακτήρα και της ασφάλειας των συνταξιοδοτικών συστημάτων με ιδιωτική χρηματοδότηση θ) διαφανή συνταξιοδοτικά συστήματα, κατάλληλα προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις προσδοκίες γυναικών και ανδρών και στις απαιτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών, της γήρανσης του πληθυσμού και των διαρθρωτικών αλλαγών επίσης, παροχή της απαραίτητης πληροφόρησης, ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να προγραμματίζουν τη συνταξιοδότησή τους, και προώθηση των μεταρρυθμίσεων με βάση την ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Προσβάσιμη, ποιοτική και βιώσιμη υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια φροντίδα διασφαλίζοντας: ι) πρόσβαση για όλους σε επαρκή υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια φροντίδα, λαμβάνοντας μέριμνα ώστε η ανάγκη για περίθαλψη και φροντίδα να μην οδηγεί σε συνθήκες φτώχειας και οικονομικής εξάρτησης, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα τις ανισότητες που αφορούν την πρόσβαση στην περίθαλψη και τα αποτελέσματα των υπηρεσιών υγείας 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 8 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ια) ποιότητα στην υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια φροντίδα και προσαρμογή της, συμπεριλαμβανομένης και της προληπτικής φροντίδας, στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προτιμήσεις της κοινωνίας και των ατόμων, κυρίως μέσα από την ανάπτυξη ποιοτικών προδιαγραφών που να ανταποκρίνονται στις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και με την ανάπτυξη υψηλότερου αισθήματος ευθύνης μεταξύ των επαγγελματιών της υγείας και των ασθενών και αποδεκτών της φροντίδας ιβ) τον οικονομικά προσιτό χαρακτήρα και την οικονομική βιωσιμότητα μιας επαρκούς και ποιοτικής υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας με ορθολογική χρήση των πόρων, και κυρίως μέσα από την παροχή κατάλληλων κινήτρων για χρήστες και παρόχους, ορθή διακυβέρνηση και συντονισμό μεταξύ των συστημάτων περίθαλψης και των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Η μακροχρόνια βιωσιμότητα και ποιότητα προϋποθέτουν την προώθηση του υγιούς και δραστήριου τρόπου ζωής, όπως και την ύπαρξη καλού ανθρώπινου δυναμικού για τον τομέα της περίθαλψης. 10405/11 ΜΓ/γπ/ΣΙΚ 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ