Γνώμη των ειδικών www.traders-mag.gr 06.2013 Καλώς ήλθατε στο εργαστήριο του GreekTrader!!! 10 χρηματιστηριακά πειράματα Εγκαινιάζουμε μια σειρά άρθρων, αποκλειστικά για το αγαπημένο μας περιοδικό TRADERS, και σας καλούμε να παρακολουθήσετε μαζί μας 10 πειράματα, στα οποία ως άλλοι αλχημιστές (οι οποίοι έμειναν γνωστοί στην ιστορία για τις επίμονες προσπάθειές τους να μετατρέψουν κοινά μέταλλα σε χρυσό), θα προσπαθήσουμε και εμείς να κατασκευάσουμε χρυσές συνταγές επιτυχίας, βασισμένες σε απλές ιδέες της Τεχνικής Ανάλυσης. 30
Γνώμη των ειδικών Μπορεί η ακολουθία να έχει παρουσία και στον κόσμο του χρηματιστηρίου, και να καθορίζει σε μικρό η μεγάλο βαθμό και τον τρόπο που μεταβάλλονται οι τιμές των μετοχών???» Τα πειράματα Τα θέματα των 10 πειραμάτων είναι τα εξής, αρχής γενομένης από το τεύχος Σεπτεμβρίου: τόσο συχνά, και η οποία όσο και αν έχει μυθοποιηθεί στο βάθος των αιώνων (αφού έγινε συνώνυμη των γνωστών αριθμών), στα λατινικά σημαίνει απλά γόνος των Μπονάτσι, καθως ο 1. Fibonacci Λεονάρντο, γεννηθείς περίπου το 1175 προερχόταν από την οικογένεια των Bonacci. 2. MACD Διδάχθηκε μαθηματικά και αφομοίωσε σε εξαιρετικό 3. RSI εναντίον CCI βαθμό την πρακτικότητα των αραβικών και άλλων 4. Κινητός Μέσος Όρος μαθηματικών συστημάτων μέσα από πολυάριθμα ταξίδια 5. ADX, +/- DMI (εμπορικού χαρακτήρα) σε Ελλάδα, Συρία, Αίγυπτο κ.α., όπου 6. Bollinger Bands μελέτησε και κατέγραψε γνωστές θεωρίες και μεθόδους, αλλά 7. Σχηματισμοί & Στηρίξεις/Αντιστάσεις αρχικά εκπαιδεύτηκε στην Β. Αφρική οπού σε νεαρή ηλικία 8. Elliot Waves μετεγκαταστάθηκε με τον πάτερα του Γουλιέλμο Μπονάτσι. 9. AROON Το 1200 επέστρεψε στην Ιταλία και το 1202 δημοσιεύει 10. ATR και στρατηγικές Trailing Stop. Το βιβλίο του άβακα (Liber Abaci), ένα βιβλίο γεμάτο με τις μαθηματικές του εμπειρίες, στο τρίτο μέρος του οποίου, για την Η ιστορία Ακολουθώντας τα προστάγματα της τεχνικής ανάλυσης, μιας επίλυση ενός μαθηματικού γρίφου, επιδεικνύεται η ακολουθία, που είναι γνωστή έως σήμερα ως ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ FIBONACCI. επιστήμης που αντλεί μεγάλο μέρος της δύναμής της από το παρελθόν (αφού η θεωρία της βασίζεται σε μαθηματικούς Δ1) Fibonacci Retracement τύπους που εφαρμόζονται σε ιστορικές τιμές), οφείλουμε κατά καιρούς να μελετάμε με πολύ ενδιαφέρον και αυτήν την ίδια την ιστορία ανθρώπων ή κοινωνικών συνθηκών που έπαιξαν μικρό ή μεγάλο ρόλο στην καταγραφή πολλών από τις συναρτήσεις που θα μελετήσουμε. Έτσι θα ήταν παράλειψη να μη αναφερθούμε στην ιστορία του Ιταλού Λεονάρντο Πιζάνο (που σημαίνει από την Πίζα ), ο οποίος είναι πασίγνωστος στους μυημένους στην Τεχνική Ανάλυση, με το προσωνύμιο Fibonacci. Ξεδιπλώνοντας το κουβάρι από την αρχή, έχει πολύ ενδιαφέρον να γνωρίζουμε την σημασία της λέξης Παράδειγμα με τη μετοχή Αgilent Tech, όπου οι στηρίξεις στα επίπεδα FIBONACCI λειτούργησαν με χαρακτηριστική ακρίβεια!!! Συγκεκριμένα κάθε 1η επαφή της τιμής με επίπεδο FIBONACCI ενεργοποίησε άμεσα ανοδική κίνηση. Fibonacci στην οποία αναφερόμαστε 31
γνωμη των είδίκων www.traders-mag.gr 06.2013 ο χρυσός αριθμός Η αναφερόμενη ακολουθία αυτή αποτελείται από τους αριθμούς: 0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610,... εκτείνεται στο άπειρο, και διακατέχεται από μια πάρα πολύ απλή λογική: Ξεκινάμε προσθέτοντας τους πρώτους δύο αριθμούς (δηλαδή το 0 και 1), και κάθε φορά προσθέτουμε στο αποτέλεσμα τον προηγούμενο αριθμό αυτής της σειράς. Τόσο απλό!!! όρια του τυχαίου. Για παράδειγμα στον τρόπο αναπαραγωγής θηλαστικών, στις κυψέλες των μελισσών, στις σπείρες των κοχυλιών, στα πέταλα των λουλουδιών, στην τροχιά των πλανητών και έχοντας ως βασική δομή τον αριθμό φ, έχει χρησιμοποιηθεί εδώ και πολλούς αιώνες αρχιτεκτονικής σε μνημεία όπως οι πυραμίδες, ο Παρθενώνας κ.α. ενώ πήρε το όνομα φ, όχι από τον μεταγενέστερο τιμητή του τον Fibonacci (που θα πάει το μυαλό μερικών), αλλά προς τιμήν του Φειδία, ο οποίος χρησιμοποιούσε την αναλογία αυτή στα έργα του!!! επιστροφή στο μέλλον Μετά την απαραίτητη ιστορική αναδρομή, επιστρέφουμε στο εργαστήριο με έμπνευση. Η επιστήμη έχει ανακαλύψει πως η ακολουθία FIBONACCI συναντάται παντού στη φύση, της Η ιδιαιτερότητα όμως η οποία βρήκε πρακτική εφαρμογή οποίας φαίνεται πως είναι αγαπημένος αρχιτεκτονικός ρυθμός. στο Χρηματιστήριο και την Τεχνική Ανάλυση, είναι πως Το ερώτημα που προκύπτει για τους επενδυτές είναι: όταν διαιρείς τον κάθε αριθμό αυτής της ακολουθίας, με τον «Μπορεί η ακολουθία να έχει παρουσία και στον κόσμο προηγούμενό του, και όσο η ακολουθία μεγαλώνει, προκύπτει του χρηματιστηρίου, και να καθορίζει σε μικρό η μεγάλο βαθμό πάντα περίπου ο ίδιος «λόγος», ένα αποτέλεσμα που και τον τρόπο που μεταβάλλονται οι τιμές των μετοχών???» προσεγγίζει στο άπειρο τον γνωστό χρυσό αριθμό φ ο οποίος Οι απανταχού μελετητές της Τεχνικής Ανάλυσης απαντάνε ισούται με 1,618033 ή και με (1 + 5) : 2 πως μάλλον ΝΑΙ. Καθώς η ακολουθία καθορίζει μια υπαρκτή Και όταν διαιρείς κάποιον αριθμό της ακολουθίας με τον και ορατή δομή στη φύση, και δεδομένου ότι και ο άνθρωπος επόμενο του, βγαίνει το κλάσμα 0,618 εξ ου και το πολύ και η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι κι αυτά δημιουργήματα σημαντικό επίπεδο Fibonacci 61,8% στην Τεχνική Ανάλυση της φύσης, συνεπαγωγικά φαίνεται πολύ λογικό να συναντάται προέκταση αυτής της σχέσης και στην συμπεριφορά των τιμών εφαρμόζοντας τη σοφία της φύσης του χρηματιστηρίου, ως ανθρώπινη δραστηριότητα. Η ακολουθία αυτή, έχει άπειρες εφαρμογές, στη βιολογία, Υπάρχουν φυσικά πολλοί τρόποι στο να εφαρμόσουμε την αρχιτεκτονική, τη μόδα, την ιατρική κ.α. μα το κυριότερο την ακολουθία ή τον χρυσό λόγο 0,618, αλλά δύο είναι οι ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι ότι συναντάται πάρα πολύ πιο συνηθισμένοι. Ο πρώτος δίνει υπόσταση αντιστάσεων ή συχνά στη φύση, σε σημείο που να υπερβαίνει κατά πολύ τα στηρίξεων, στα Fibonacci ποσοστά μιας διορθωτικής κίνησης, θεωρώντας ότι στα σημεία αυτά θα διακοπεί μια βραχυπρόθεσμη κίνηση, Δ2) Αυτόματη αποτύπωση σημάτων αγοράς & πώλησης και ο δεύτερος καθορίζει συνήθως το 61,8% έως το απόλυτο σημείο πάνω από το οποίο μια γενικότερη τάση παραμένει μεσοπρόθεσμα ΑΝΟΔΙΚΗ ή κάτω από το οποίο γίνεται ΠΤΩΤΙΚΗ. Στο διάγραμμα βλέπουμε τα επίπεδα 38.2%, 50.0%, 61.8%, και πως καθόρισαν με ακρίβεια τα όρια μέσα στα οποία κινήθηκε η τιμή της μετοχής, δίνοντας βραχυπρόθεσμες ευκαιρίες τοποθέτησης. Παράδειγμα με τη μετοχή United Health, όπου αφού έχουμε πρώτα σχηματίσει τις κινούμενες ζώνες Fibonacci 61,8% και 38,2% εμφανίζονται αυτόματα με αντίστοιχο χρώμα τα βελάκια εισόδου, σύμφωνα με την θεωρία που εξετάζουμε. το πείραμα Θεωρώντας δεδομένο ότι δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί στο μέλλον, αναζητούμε πιθανές συμπεριφορές στο παρελθόν που μπορεί να μας βοηθήσουν, ώστε να εφαρμόσουμε 32
γνωμη των είδίκων μια επενδυτική στρατηγική, και στην Δ3) Αποτελέσματα έρευνας (Backtest) συγκεκριμένη περίπτωση κάποια που να στηρίζεται στην σημαντικότητα των αριθμών Fibonacci. Για παράδειγμα, αν ακολουθήσουμε το παράδειγμα του διαγράμματος, θα θέλουμε να δούμε αν το σημείο 61,8% είναι πράγματι σημαντικό. Αν είναι έστω ελάχιστα σημαντικό, τότε είναι πολύ φυσικό αυτό να αποτυπώνεται με μια συμπεριφορά των τιμών κάθε φορά που η τιμή έρχεται σε επαφή με αυτό, κι αφού έχει προηγηθεί μια κίνηση. Θα χρησιμοποιήσουμε το πρόγραμμα METASTOCK, αρχικά για να κατασκευάσουμε μια όσο πιο απλή Τα αποτελέσματα είναι αρκετά αισιόδοξα, καθώς εμφανίζεται μια πολύ σαφής προδιάθεση φόρμουλα γίνεται για να γίνει εύκολα αντίδρασης της αγοράς στο επίπεδο 61,8%, και έστω και για λίγο το αποτέλεσμα γέρνει υπέρ της, παρά εναντίον της.. κατανοητή η εργασία και στη συνέχεια για ένα Backtest (δηλαδή έλεγχο του τι συνέβη στο παρελθόν των τιμών σε σχέση με τις συγκεκριμένες συνθήκες που εξετάζουμε), αλλά χωρίς να υπολογίσουμε κόστος με την πρώτη ματιά ότι ακόμα και αυτά τα τόσο απλά σήματα προμηθειών συναλλαγής, γιατί δεν θέλουμε να εφαρμόσουμε με κατάλληλη διαχείριση ρίσκου είναι ικανά να παρουσιάσουν τη στρατηγική, αλλά μόνο να δούμε καθαρά αν υπήρξε κάποια κέρδη στο συγκεκριμένο παράδειγμα, τουλάχιστον μεγαλύτερα προτίμηση των τιμών να κινηθούν προς την μία ή την άλλη από τις πιθανές απώλειες. κατεύθυνση, όταν εφαρμόσαμε την εξής απλή στρατηγική Στο δεύτερο πίνακα βλέπουμε το BACKTEST όπου εισόδου: εμφανίζονται τα υποθετικά αποτελέσματα (κατά προσέγγιση), Κάθε φορά που η τιμή της μετοχής διορθώνει και έρχεται εάν είχε ακολουθηθεί αυτή η στρατηγική. Παρατηρούμε οτι το σε επαφή με το 61,8% της απόστασης μεταξύ του υψηλότερου σύστημα κέρδισε (ή δεν έχασε) στις 26 από τις 30 μετοχές, ενώ και του χαμηλότερου των τελευταίων 50 ημερών, παίρνουμε έχει το ίδιο Stop Loss και Take Profit. Φυσικά είναι ακατάλληλο την αντίθετη θέση. Δηλαδή, αν η τιμή της μετοχής καθώς για χρήση, καθώς ένα ολοκληρωμένο σύστημα χρειάζεται υποχωρεί αγγίξει το 61,8% ως στήριξη, αγοράζουμε την μετοχή 10-δες συνθήκες, αλλά το ζητούμενο μας εξ αρχής ήταν να (θέση LONG), ενώ αν η μετοχή ανεβαίνει και αγγίξει το 61,8% εξετάσουμε το εαν υπάρχει κάποια προδιάθεση της αγοράς στα ως αντίσταση, πωλούμε την μετοχή (θέση SHORT). επίπεδα Fibonacci να δίνει αντιστροφές, και εάν λειτουργούν ως ικανές στηρίξεις. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από HHi:=Ref(HHV(H,50),-1); την διπλανή καταπράσινη εικόνα. Φαίνεται πως ο χρυσός LLo:=Ref(LLV(L,50),-1); αριθμός φ, έχει ρίζες και στις επενδύσεις. «Fibo38.2:=((HHi-LLo)*0.618)+LLo; Fibo61.8:=((HHi-LLo)*0.382)+LLo; BSH:=BarsSince(H>=HHi); BSL:=BarsSince(L<=LLo); Ανδρέας Κόρδας If(BSH<BSL AND Cross(fibo61.8,LOW), 1, 0); Ο Ανδρέας Κόρδας ξεκίνησε το 1999 ως ιδιώτης επενδυτής στο Forex If(BSH>BSL AND Cross(HIGH,fibo38.2), 1, 0); και τις διεθνείς αγορές μετοχών και εμπορευμάτων, ενώ ασχολείται με πάθος με την Τεχνική Ανάλυση. Ως Στο πρώτο διάγραμμα αριστερά παρατηρούμε τον ταλαντωτή ενεργός trader διαθέτει μεγάλη εμπειρία και εξειδίκευση στα αυτοματοποιημένα που φτιάξαμε για να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε τα σήματα συστήματα συναλλαγών και διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για επενδυτές. που θέλουμε να ελέγξουμε, και επιπλέον έχουμε δημιουργήσει Είναι ιδρυτής του GreekTrader.gr και διευθυντής τμήματος Ξένων Αγορών έναν EXPERT ADVISOR ώστε να εμφανίζει ΜΠΛΕ βελάκι, της Guardian Trust Χρηματιστηριακής όποτε εκπληρώνεται η συνθήκη για σήμα αγοράς, και ΑΕΠΕΥ. info@greektrader.gr ΚΟΚΚΙΝΟ βελάκι όποτε έχουμε σήμα πώλησης. Παρατηρούμε 33