ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 19.10.2015 COM(2015) 507 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος Pericles για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία για το έτος 2014 EL EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος Pericles για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία για το έτος 2014 2

1. Γενικές παρατηρήσεις Το πρόγραμμα «Pericles 2020» είναι πρόγραμμα ανταλλαγών, συνδρομής και κατάρτισης για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία, που αντικαθιστά το πρόγραμμα Pericles, το οποίο θεσπίστηκε το 2001 και εφαρμόστηκε κατά την περίοδο 2002-2013. Το πρόγραμμα «Pericles 2020» θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 331/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαρτίου 2014 1. Ο κανονισμός αυτός καθορίζει τη διάρκεια του προγράμματος έως την 31η Δεκεμβρίου 2020. Το άρθρο 13 παράγραφος 3 του κανονισμού προβλέπει ότι η Επιτροπή ενημερώνει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για τα αποτελέσματα του προγράμματος. Η παρούσα έκθεση ανταποκρίνεται σε αυτή την απαίτηση για το έτος 2014. Το πρόγραμμα «Pericles 2020» εμπεριέχει αρκετά πρόσθετα χαρακτηριστικά σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα. Πρώτον, το άρθρο 8 παράγραφος 2 στοιχείο γ) του κανονισμού περιλαμβάνει ως επιπλέον επιλέξιμη δράση την αγορά εξοπλισμού που θα χρησιμοποιείται από ειδικευμένες αρχές καταστολής της παραχάραξης και κιβδηλείας για την προστασία του ευρώ από τις πρακτικές αυτές. Δεύτερον, το σύστημα των επιλέξιμων δαπανών έχει απλοποιηθεί. Επιπλέον, στο άρθρο 10 του κανονισμού το ποσοστό συγχρηματοδότησης για τις επιχορηγήσεις ορίζεται σε 75%, αλλά προβλέπεται επίσης αύξηση του ποσοστού συγχρηματοδότησης για επιχορηγήσεις σε 90% κατ ανώτατο όριο των επιλέξιμων δαπανών σε έκτακτες και δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, οι οποίες προσδιορίζονται στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας 2. Τέλος, οι συνιστώσες παρακολούθησης και αξιολόγησης του προγράμματος «Pericles 2020» έχουν ενισχυθεί. 2. Εφαρμογή του προγράμματος και αποτελέσματα των δράσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles» το 2014 Ο ετήσιος προϋπολογισμός για την εκτέλεση του προγράμματος «Pericles 2020» για το έτος 2014 καθορίστηκε σε 924 200 ευρώ, και χρηματοδοτήθηκε από τη γραμμή 24 03 01 του γενικού προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2014. Το 2014 δεσμεύθηκε συνολικό ποσό 878 517 ευρώ. Η εφαρμογή του προγράμματος αντικατοπτρίζει τη βούληση των κρατών μελών για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Κατόπιν συζητήσεων σχετικά με την πολυετή στρατηγική στις συνεδριάσεις της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων για την Παραχάραξη του Ευρώ (ECEG) κατέστη δυνατή η δέσμευση κονδυλίων που αντιστοιχούν στο 95% του συνολικού προϋπολογισμού το 2014. 1 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 331/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί προγράμματος ανταλλαγών, συνδρομής και κατάρτισης για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία (πρόγραμμα «Pericles 2020»). Με τον εν λόγω κανονισμό καταργήθηκαν οι αποφάσεις 2001/923/ΕΚ του Συμβουλίου, της 17 Δεκεμβρίου 2001, 2006/75/ΕΚ, της 30ής Ιανουαρίου 2006, και 2006/849/ΕΚ, της 20ής Νοεμβρίου 2006 (ΕΕ L 103 της 5.4.2014). 2 Το ετήσιο πρόγραμμα εργασιών, που προβλέπεται στο άρθρο 10 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 331/2014, προσαρτάται στην απόφαση της Επιτροπής C (2014) 3427 final, της 28ης Μαΐου 2014, σχετικά με την έγκριση του προγράμματος εργασίας για το 2014 του προγράμματος «Pericles 2020». Το ποσοστό συγχρηματοδότησης 90% των επιλέξιμων δαπανών μπορεί να εφαρμόζεται σε μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις: σε συνέδρια, σεμινάρια και εργαστήρια που λαμβάνουν χώρα εκτός της ΕΕ και απευθύνονται κυρίως σε προσωπικό από τρίτες χώρες που πλήττεται ιδιαίτερα από την παραγωγή και διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας, σε δράσεις που οργανώνονται από τις αρχές των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ και σε ενέργειες που διοργανώνονται από τις αρχές που υποβάλλουν αίτηση για πρώτη φορά. 3

Το 2014, το πρόγραμμα χρηματοδότησε 10 έργα από τα έργα αυτά 6 προέρχονταν από τις αρμόδιες αρχές κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, ενώ 4 αποτελούσαν πρωτοβουλίες της Επιτροπής. Το 2014 υλοποιήθηκαν 3 δράσεις, ενώ το 2015 υλοποιούνται ή θα υλοποιηθούν 7 δράσεις. Το 2014, τρία κράτη μέλη υπέβαλαν αιτήσεις για το πρόγραμμα, και συγκεκριμένα η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι οι χώρες που πλήττονται περισσότερο από την παραχάραξη και την κιβδηλεία του ευρώ είναι οι πιο συχνοί χρήστες κονδυλίων του προγράμματος Pericles. Ο κανονισμός, ο οποίος αναμένεται να επεκτείνει την εφαρμογή του προγράμματος «Pericles 2020» στα κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ είναι σε διαδικασία έγκρισης από τον νομοθέτη της ΕΕ. Ως εκ τούτου, το 2014, το πρόγραμμα εφαρμόστηκε μόνο για τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ. Γραφική παράσταση Ι και γραφική παράσταση ΙΙ: Αριθμός δράσεων ανά κράτος μέλος (επιχορηγήσεις και δημόσιες συμβάσεις 2014) και είδος δράσης Οι δράσεις για τις οποίες έγιναν αναλήψεις υποχρεώσεων το 2014 περιλάμβαναν τρία σεμινάρια, τρεις τεχνικές καταρτίσεις, δύο ανταλλαγές προσωπικού και δύο μελέτες. Οι δράσεις αυτές υλοποιήθηκαν 3 τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ ανάλογα με τις ειδικές ανάγκες που ανέκυψαν για προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Από την έναρξή του, το πρόγραμμα Pericles εδραίωσε την περιφερειακή του προσέγγιση μέσω της υλοποίησης δράσεων σε ιδιαίτερα ευαίσθητες περιοχές του κόσμου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη Λατινική Αμερική το 2014 (Χιλή και Κολομβία), τη Νοτιοανατολική Ευρώπη (Αλβανία και Τουρκία) και την περιοχή της Μεσογείου. Στις ακόλουθες γραφικές παραστάσεις παρουσιάζεται η κατανομή της προέλευσης και του επαγγελματικού υπόβαθρου των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα «Pericles 2020»: 3 Ορισμένες δράσεις βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της υλοποίησης το 2015. 4

Γραφική παράσταση III και γραφική παράσταση IV: Προέλευση και επαγγελματικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων 4 Σε δράσεις Pericles για τις οποίες αναλήφθηκαν υποχρεώσεις το 2014 συμμετέχουν κατ εκτίμηση 662 εμπειρογνώμονες. Σε ό, τι αφορά την προέλευση, οι συμμετέχοντες προέρχονται από 57 χώρες. Η πλειονότητα των εκπαιδευόμενων (56%) είναι οι Ευρωπαίοι: 33% των συμμετεχόντων προέρχεται από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ οι τρίτες ευρωπαϊκές χώρες αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα με ποσοστό 23% Το 18% των εκπαιδευόμενων είναι από τη Λατινική Αμερική (κυρίως την Κολομβία και τη Χιλή), και το 12% προέρχεται από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Όσον αφορά το επαγγελματικό υπόβαθρο των συμμετεχόντων, τα στελέχη αστυνομικών δυνάμεων αντιπροσωπεύουν το 44% του συνόλου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι αστυνομικές αρχές βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών καταπολέμησης της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ και στο ότι το προσωπικό της αστυνομίας περιλαμβάνει τόσο ερευνητές όσο και τεχνικούς. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί μια αύξηση της διαφοροποίησης μεταξύ των διαφόρων άλλων κατηγοριών συμμετεχόντων (56%) σε σύγκριση με την εφαρμογή του προηγούμενου προγράμματος «Pericles» 5. Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται μεγάλη συμμετοχή προσωπικού από κεντρικές (18%) και εμπορικές τράπεζες (7%), δικαστικών υπαλλήλων (6%) και νομισματοκοπείων (6%). 4 Η κατηγορία «άλλη» περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, προσωπικό καζίνων και προσωπικό από εθνικά υπουργεία. 5 Για τον βαθμό διαφοροποίησης μεταξύ των συμμετεχόντων στο προηγούμενο πρόγραμμα Pericles, βλ. Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή και τα αποτελέσματα του προγράμματος «Pericles» για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία 2006-2013 COM(2014) 550 final. 5

Συνεπώς, η εφαρμογή του προγράμματος Pericles ανταποκρίνεται στη διεθνική και η πολυτομεακή διάσταση του προγράμματος, όπως απαιτείται βάσει του κανονισμού «Pericles». 3. Επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν στο 2014: κύρια σημεία 6 Το πρόγραμμα παρουσιάζει υψηλό βαθμό συνοχής και συμπληρωματικότητας με άλλα συναφή προγράμματα και δράσεις στο επίπεδο της Ένωσης γιατί είναι αφιερωμένο και επικεντρωμένο αποκλειστικά στην πρόληψη και την καταπολέμηση μιας συγκεκριμένης μορφής οργανωμένου εγκλήματος, και συγκεκριμένα της παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ. Συνεπώς, είναι συμπληρωματικό και συνεπές με το πρόγραμμα «Hercule III» 7 της OLAF, το οποίο προστατεύει τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης, πράγμα που δείχνει ότι υπάρχει υψηλός βαθμός συμπληρωματικότητας, μεταξύ άλλων, με το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας Αστυνομία 8 της ΓΔ HOME, το οποίο καλύπτει την πρόληψη και καταστολή της εγκληματικότητας εν γένει. Η εφαρμογή του προγράμματος «Pericles 2020» το 2014 δείχνει ότι υπάρχει θετική τάση όσον αφορά την αύξηση της διαφοροποίησης του επαγγελματικού υπόβαθρου των συμμετεχόντων. Ειδικότερα, αξιοσημείωτη είναι η αυξανόμενη συμμετοχή του δικαστικού σώματος σε διάφορες δράσεις, όπως στην 3η διεθνή διάσκεψη για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Το πρόγραμμα έχει επιτύχει να διατηρήσει το στοιχείο της ισχυρής περιφερειακής συνεργασίας το 2014, με διάφορες δράσεις που εφαρμόστηκαν στη Λατινική Αμερική, την περιοχή της Μεσογείου και την περιοχή των Βαλκανίων. Επιπλέον, οι αναλήψεις υποχρεώσεων του προγράμματος «Pericles» το 2014 αντανακλούν πλήρη διαφοροποίηση του είδους των δράσεων, ιδίως με την προσθήκη δύο μελετών, η μία για την παραχάραξη και την κιβδηλεία του ευρώ και των υποκινητών της, και η άλλη σχετικά με ενισχυμένα χαρακτηριστικά ασφάλειας για χρήση σε κέρματα ευρώ. Μια σημαντική εκδήλωση του προγράμματος «Pericles 2020» το 2014 ήταν η 3η διεθνής διάσκεψη για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία, που πραγματοποιήθηκε από τις 24 έως τις 27 Μαρτίου 2015 στη Φρανκφούρτη, και οργανώθηκε από κοινού με την Ευρωπόλ και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η διάσκεψη αυτή έφερε σε επαφή περισσότερους από 170 εμπειρογνώμονες που αντιπροσώπευαν πάνω από 40 εθνικότητες, οι οποίοι συμμετείχαν σε εργαστήρια και παρουσιάσεις. Η διάσκεψη ήταν ιδιαίτερα επιτυχής όσον αφορά την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη θεμελίωση της βάσης για αυξημένη διεπιστημονική συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, των κρατών μελών και των τρίτων χωρών. Αυτό θεωρείται απαραίτητο για μια πιο συγκροτημένη και αποτελεσματική απάντηση στις νέες προκλήσεις για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη και την κιβδηλεία. Εντοπίστηκαν και αναλύθηκαν 6 Μια γενική επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν το 2014 στο πλαίσιο του προγράμματος «Pericles» παρατίθεται στο παράρτημα I. 7 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 250/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Φεβρουαρίου 2014, σχετικά με πρόγραμμα για την προώθηση δραστηριοτήτων στον τομέα της προστασίας των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρόγραμμα «Hercule III») και την κατάργηση της απόφασης αριθ. 804/2004/ΕΚ (ΕΕ L 84 της 20.3.2014). 8 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 513/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Απριλίου 2014, για τη θέσπιση, στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, του μέσου για τη χρηματοδοτική στήριξη της αστυνομικής συνεργασίας, της πρόληψης και καταστολής της εγκληματικότητας και της διαχείρισης των κρίσεων, και για την κατάργηση της απόφασης 2007/125/ΔΕΥ του Συμβουλίου (ΕΕ L 150 της 20.5.2014). 6

διαφαινόμενες τάσεις και απειλές, συμπεριλαμβανομένων των εξελίξεων της τεχνολογίας, των όλο και περισσότερο παραπλανητικών προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας και της διαθεσιμότητας πρώτων υλών για την παραγωγή αυτών των πλαστών προϊόντων στο διαδίκτυο. Η τεχνική βοήθεια για έρευνες, ο διασυνοριακός συντονισμός των ερευνών, οι στοχοθετημένες επικοινωνιακές δράσεις για το κοινό, ταμίες και λιανοπωλητές και τα προγράμματα κατάρτισης, όπως το πρόγραμμα «Pericles 2020», θεωρήθηκαν από τους συμμετέχοντες ως βασικά στοιχεία για την επιτυχή καταπολέμηση της παραποίησης και κιβδηλείας. 7

4. Εφαρμογή το 2014 των δράσεων του προγράμματος «Pericles» που είχαν αναληφθεί στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος Pericles Το 2014 τέθηκαν σε εφαρμογή 9 δράσεις Pericles που είχαν αναληφθεί στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος Pericles 9. Από τα έργα αυτά, 5 προέρχονταν από τις αρμόδιες εθνικές αρχές κρατών μελών της ΕΕ τη Ρουμανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Κροατία και τη Λετονία, αντίστοιχα ενώ 4 έργα δρομολογήθηκαν από την Επιτροπή. Τα έργα αποτελούνταν από 3 σεμινάρια, 2 τεχνικές καταρτίσεις, 3 ανταλλαγές προσωπικού και την επικαιροποίηση του εγχειριδίου για την καταπολέμηση της παραποίησης του ευρώ. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις περιοχές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής. 5. Συμπέρασμα και μελλοντική πορεία Το πρόγραμμα «Pericles 2020» εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό και αποτελεσματικό εργαλείο για την καταπολέμηση της παραχάραξης και της κιβδηλείας. Το πρόγραμμα αποτελεί τη βάση για τη στήριξη μελετών, τη διατήρηση και την ανάπτυξη συνεργασίας και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών μεταξύ όλων των φορέων που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της παραχάραξης και της κιβδηλείας του ευρώ. Με βάση τα αποτελέσματα της εφαρμογής του προγράμματος και της συνεχούς ανάλυσης των αναδυόμενων απειλών που συζητήθηκαν στο πλαίσιο της ομάδας εμπειρογνωμόνων για την παραχάραξη του ευρώ, οι προτεραιότητες για το 2015 είναι οι εξής 10 : 1. μεγαλύτερο βάρος στα κράτη μέλη που έχουν πληγεί ιδιαίτερα από την παραγωγή και τη διανομή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας 2. διατήρηση ενός αποτελεσματικού πλαισίου για την προστασία του ευρώ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Τουρκία, χώρα υποψήφια προς ένταξη 3. ανάπτυξη στενότερης συνεργασίας με τις αρχές των τρίτων χωρών για τις οποίες υπάρχουν υπόνοιες ή αποδείξεις για παραγωγή προϊόντων παραχάραξης και κιβδηλείας του ευρώ και 4. ενίσχυση της προστασίας των κερμάτων ευρώ με την ανάπτυξη νέων χαρακτηριστικών ασφαλείας ή μεθόδων εξακρίβωσης της γνησιότητας. 9 Μια γενική επισκόπηση των δράσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του προηγούμενου προγράμματος «Pericles» και υλοποιήθηκαν το 2014 παρατίθεται στο παράρτημα I. 10 Οι ετήσιες προτεραιότητες του προγράμματος για το 2015 αποτελούν ουσιώδες μέρος του ετήσιου προγράμματος εργασίας, το οποίο προσαρτάται στην απόφαση της Επιτροπής C (2015) 2473 final, της 17ης Απριλίου 2015, σχετικά με την έγκριση του προγράμματος εργασίας για το 2014 του προγράμματος «Pericles 2020». 8