Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 588 Βυζαντινὸςὀκτώηχοςὡςθεωρητικὴπυρὴντῆς φιλλανδικῆςὀρθοδόξουψαλμῳδίας Hilkka Seppälä Τὸἄρθρονβασίζεταιεἰςτὴνδιατριβήνμουπερὶὀκτωήχου,τῆςὁποίας εἰςτὸπρῶτονμέροςτὸθέμαμουἦτοἡἐπίδρασιςτῶνβυζαντινῶνἤχων μέχριτὴνμακρινὴνφιλλανδίαν. 402.Ἡδιατριβὴἐξεδώθηεἰςτὴνφιλλανδικὴν καὶεἶναιφυσικόν,ὅτιἡἑλληνικὴπερίληψίςτηςποτὲδὲνεἶχεπολλοὺς ἕλληναςἀναγνώστας.ἐπειδὴτὸθέμαεἶναιἀκόμαἐπίκαιρον,εἶναι ἐπιθυμιτὴἡἔκδοσιςδιὰμεγαλύτερτονκοινόν. Ὁσκοπὸςτῆςμελέτηςπερὶτῆςπαραδόσεωςτῆςὀρθοδόξου ἐκκλησιαστικῆςψαλμῳδίαςἦτοἡἐξέτασιςτῶνμεταξὺτῆςβυζαντινῆςκαί τῆςφιλλανδικῆςψαλμῳδίαςσχέσεων,βάσειτῆςἀρχῆςτῶνὀκτώ**ἤχων, δηλαδὴτοῦσυστήματοςτοῦὀκτωήχου.ἀφετηρίατῆςμελέτηςἦτοἡ Βυζαντινήμουσικήθεωρία,καὶπροσπαθεῖνάἀποδείξῃτήνὕπαρξιν ἢμὴ στοιχείωνἐντῇφιλλανδικῇὀρθοδόξῳψαλμῳδίᾳ,τὰὁποῖαδύνανταινὰ θεωρηθοῦνὡςκληρονομίατῆςβυζαντινῆςθεωρητικῆςπερὶμουσικῆς σκέψεως. Σύμπλεγμακοσμικοῦκαὶἐπουρανίου ΕἰςτὸβάθοςτοῦΒυζαντινοῦμουσικοῦσυστήματος,τοῦὀκτωήχου, κεῖταιἡγενικ*ὴὀρθόδοξοςπαράδοσιςπερίτέχνης.ἡθεωρητικήἀντίληψις τῆςμουσικῆςἀπεκρυσταλλώθηκατάτὸνη*αἰῶναεἰςτὸσύστηματοῦ ὀκτωήχου.ἡἐκκλησιαστικήψαλμῳδία,καθὼςκαὶἡεἰκονογραφικήτέχνη, ὑπῆρξενἤδηπαραδοσιακή ἠκολούθησεθεολογικάς,θεωρητικάςτιναςκαί αἰσθητικὰςἀρχάς,αἱὁποῖαιπροήρχοντοἀπὸτοὺςπρώτουςαἰῶναςτοῦ χριστιανισμοῦ. Πρέπεινὰτονισθῆἰδιαιτέρως,ὅτιὁἀριθμὸςὀκτὼτοῦ ὀκτωήχουἑνώνειτὸκοσμικὸνκαὶτὸἐπουράνιον,τὰςἑπτὰἡμέραςτῆς δημιουργίαςκαὶτὴνκαινὴνδημιουργίαν.τὸθέματὸἔχουνπαρουσιάζειοἱ μεγάλοιδιδάσκαλοιτῆςἐκκλησίας,καὶἀποτέλεσματοῦἐνδιαφέροντος αὐτῶνἡπρᾶξιςτοῦὀκτωήχουνσυστήματος.ὁμέγαςδιδάσκαλος,ὁἰωάννης 402 ΟἱΒυζαντινοὶἦχοικαὶἡὈρθόδοξοςΨαλμῳδίαεἰςτὴνΦιλλανδίαν,Ἑλσίνκι1981, (BysanttilaisetekhoksetjaortodoksinenkirkkolauluSuomessa,Helsinki1981).
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 589 ὁχρυσόστομος,τοῦὁποίου1600ὴἐπετηρὶςτελεῖταιἐφέτος 403 παρατηρεῖ,ὅτι οἱψαλμοὶπροεωράκασιτὴνσημασίαντοῦἀριθμοῦὀκτώ.ὁμιλῶνπερὶτῆς ἐπιγραφῆςτοῦϲ*ψαλμοῦλέγειἐντυποσιακῶς Τίςοὔνἐστινἡἐπιγραφή;Ὑπὲρτῆςὁγδόης,φησί.Τίςδὲἐστινἡὀγδόη, ἀλλ ἤἡἡμερατοῦκυρίουἡμεγάληκαὶἐπιφανὴς,ἡὡςκλίβανοςκαιομένη, ἡκαὶτὰςἄνωδυνάμειςτρέμεινπαρασκευάζουσα(σεισθήσονταιγὰρ,φησί, καὶδυνάμειςτῶνοὐρανῶν)ἡπῦρδεικνύουσαπροτρέχοντοῦβασιλέωςτότε ἐκείνου;ὀγδόηνδὲαὐτὴνἐκάλεσε,τὸτῆςκαταστάσεωςἐνηλλαγμένον ἐμφαίνων,καὶτῆςμελλούσηςζωῆςἀνανέωσιν.ὁμὲνγὰρπαρὼνβίοςοὐδὲν ἕτερόνἐστιν,ἀλλ ἤἑβδομὰςμία,ἀρχόμενοςμὲνἀπὸτῆςπρώτηςἡμέρας, τελευτῶνδὲείςτὴνἑβδόμην,καὶπάλιντοῖςαὐτοῖςἀνακυκλούμενος διαστήμασι,καὶεἰςτὴναὐτὴνἀνιὼνἀρχήν,καὶκαταβαίνωνεἰςτὴν τελευτήν.διόπερὀγδ*οὴνἡμερανοὐκἄντιςεἴποιπότετὴνκυριακήν,ἀλλὰ πρώτην οὐγὰρἐκτείνεταιεἰςὄγδοονἀριθμὸνὁτῆςἑβδομάδος κύκλος.ὅτανδὲταῦταπάνταπαύσηταικαταλυθῇτότετὸτῆςόγδοάδος δρόμοςείςμέσονἄγεται οὐγὰρἀνατρέχειπάλινἐπὶτὴνἀρχὴν,ἀλλὰτῶν ἑξῆςἔχεταιδιαστημάτων. 404 ΚαὶὁΒασίλειοςὁΜέγαςὁμιλεῖπερὶἀνακυκλώσεωςτῶνἡμωρῶνκαὶ τοῦἀριθμοῦὀκτώ Καὶμίατοίνυνἡαὐτή,καὶὀγδόη,τὴνμίανὄντωςἐκείνηνκαὶ ἀληθινὴνὀγδόην,ἠςκαὶὁψαλμῳδὸςἔντισινἐπιγραφαῖςτῶνψαλμῶν ἐπεμνήσθη,δι ἑαυτῆςἐμφανίζουσατὴνμετὰτὸνχρόνοντοῦτονκατάστασιν, τὴνἄπαυστονἡμέραν,τὴνἀνέσπερον,τὴνἀδιάδοχον,τὸνἄληκτονἐκεῖνον καὶἀγήρωαίῶνα. 405 ΠολλοὶἐκτῶνδιδασκάλωντῆςἘκκλησίας,ὅπωςὁὨριγένης,ὁ ΕὐσέβειοςΚαισαρείας,ὁΓρηγόριοςΝύσσης,ὁΓεώργιοςἉμαρτωλός,ὁμιλοῦν περὶτῆςσπουδαίαςσημασίαςτοῦἀριθμοῦὀκτώ. ὉἸωάννηςὁΔαμασκηνός,ὁπρωταρχικὸςσυμπηλιτὴςτοῦὀκτωήχου, λέγειπολὺσαφῶς : Ὀκτὼδέ καὶαἰῶνοςφέρειτύποντοῦμέλλοντος.ἑπτὰγὰραἰῶσινὁ παρὼνσυμπεραίνεταιβίος.ὀγδόῃδὲἡμέλλουσαβιοτὴἀνηγόρευται,ὡςὁ 403 ΠερὶτοῦβίουτοῦΧρυσοστόμουβλπ.χ.Λέκκου,Εὐαγγέλου,ὉἱερὸςΧρυσόστομος.Βίος ἔργο,συγγράμματα,ἀπάνθισμακεἰμενωντου,ἀθῆναι2007. 404 ΤοῦἐνἁγίοιςπατρὸςἡμῶνἸωάννου,ἈρχιεπισκόπουΚωνσταντινουπόλεως,τοῦ Χρυσοστόμου,ΠρὸςΣτελέχιονκαὶπερὶκατανύξεως,Λόγοςδεύτερος,PG47415 416. 405 ΒασιλείουἈρχιεπισκόπουΚαισαρεῖας,ΚαππαδοκίαςπρὸςτὸνμακαρίονἈμφιλοχίον γεγραμμένον,περὶτοῦἁγίουπνεύματος,pg32,192.
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 590 μέγαςἐνθεολογίᾳγρηγόριοςἔφησε,τὸσολομώντιονῥητὸνἐξηγούμενος, δοῦναιμερίδατοῖςἑπτὰ,τῷπαρόντιβίῳφάσκων,καίγετοῖςὀκτώ,τῷ μέλλοντι.ἔδειδὲἐντῇὀγδόῃτὰτῆςὀγδόηςτοῖςτελείοιςἀποκαλύπτεσθαι. ὩςγὰρὁΘεῖοςὄντωςκαὶθεηγόροςΔιονύσιοςἔλεξεν,οὕτωςὁΔεσπότης ὀφθήσεταιτοῖςτελείοιςθεράπουσιναὐτοῦ,ὃντρόπονἐντῷὄρειθαβὼρτοῖς ἀποστόλοιςτεθέαται.ἔχειςτῶνἡμερῶντὴνἀρίθμησιν. 406 ΠαλαιὰψαλμῳδικὴπαράδοσιςεἰςτὴνΚαρελίανἘπειδὴἡΒυζαντινὴ ἐποχὴεἶχεμεγίστηνσημασίανδιὰτὴνδιαμόρφωσιντῶνὀρθοδόξων ἀκοκουθιῶνκαὶτῶντεχνῶντῶνσχετιζομένωνμετ*αὐτῶν,εἶναιφυσικόν, ὅτιαὐτὴἡβυζαντινήἀντίληψιςπερὶτέχνηςἐπέδρασεμεγάλωςεἰςτὴν κατεύθυνσιντῆςὀρθοδόξουγενικῶςἀντιλήψεωςπερὶτέχνης.μετάτῆς Ὀρθοδοξίαςμετεκομίσθησανκαὶὡρισμένακοινὰστοιχεῖατῆςτέχνης ἐπέκεινατῶνγλωσσικῶνκαὶἐθνικῶνὁρίων.ἀκριβῶςλόγῳτοῦ κανονιστικοῦχαρακτήροςτῆςὀρθοδόξουτέχνης,οἱὀρθόδοξοιτῶν διαφόρωνἐθνικοτήτωνἑνοῦνταικαὶσήμερονὂχιμόνονὡςπρόςτάςκοινάς ἀκολουθίας,ἀλλὰκαὶὡςπρόςτὸκοινὸνπλείστωνχαρακτηριστικῶνἐπὶ ὁλοκλήρουτοῦπεδίουτῆςἐκκλησιαστικῆςτέχνης. ΠαλαιὰψαλμῳδικὴπαράδοσιςεἰςτὴνΚαρελίαν ἩΒυζαντινὴἘκκλησιαστικὴμουσικὴμετεδόθηεἰςτὴνΡωσσίανμετὰ τοῦχριστιανισμοῦ.ὑποτίθεται,ὃτιἡἐπίδρασιςτῆςὀρθοδόξουἐκκλησίας ἐπεξετάθηεἰςτὴνκαρελίανἤδηκατὰτὸν12οναἰῶνα. 407 Κατὰτὰς πληροφορίαςτῶνἀρχαίωνχρονικῶν,ἡὀρθόδοξοςψαλμῳδίαἔγινεδεκτὴεἰς τὴνβυζαντινὴναὐτῆςμορφὴν. * ΠαλαιὰψαλμῳδικὴπαράδοσιςεἰςτὴνΚαρελίαν.Κατὰἀραχαῖαν παράδοσινὁπρῶτοςμοναχὸςκαὶἱδρυτὴςτῆςμονῆςτοῦβάλαμο,ὁὅσιος Σέργιος, ἦλθεἀπὸτὴνἀνατολὴν καὶἦτοἕλληνμοναχός. 408 Παραμείνει ἄγνωστον,ἂνἴσωςἦλθενεἰςτὸνβορρᾶνἀπὸτὸἅγιονὄροςἀθώ.ἐκεῖ πάντωςἠσκήτευσενἀργότεραὁἱδρυτὴςἄλληςμεγάληςμονῆς,κονεβίτσα,ὁ ὅσιοςἀρσένιος(τὸἔτος1393). 409 Ἀπὸἐκείνηντὴνἐποχὴνδὲνὑπάρχουν μουσικὰδοκουμέντα.ἡὀρθόδοξοςἐκκλησίατῆςκαρελίαςὑπήγετοεἰςτὴν Ρωσσίαν. ὙπάρχουνὅμωςπροβλήματατιναὡςπρὸςτὰςἀρχὰςτῆςὈρθοδόξου ἘκκλησιαστικῆςμουσικῆςεἰςτὴνΡωσσίαν.ἈργότεραἡΡωσσικὴψαλμῳδία 406 S. Ioannis Damasceni Homilia in Transfigurationem Domini, PG 96, 560. 407 Kirkinen, Heikki, Karjala idän ja lännen välissä. I, Kirjayhtymä, Helsinki 1970, 221. 408 Kirkinen, H., & Railas, V., Ortodoksisen kirkon historia. Ortodoksisen kirjallisuuden julkaisuneuvosto, Pieksämäki 1976, 162. 409 Kirkinen, Heikki, Karjala idän ja lännen välissä. I, Kirjayhtymä, Helsinki 1970, 207.
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 591 ὑπέστηπολλὰςἐπιδράσεις,μάλιστακατὰκαὶμετὰτὸτέλοςτοῦ17ουαἰῶνος. Σήμερονπλέονδὲνεἶναιεὔκολοςἡἐπαναγνώρισιςτῶνχαρακτηριστικῶν,τὰ ὁποῖαἀπέμεινανἀπὸτὴνβυζαντινὴνψαλμῳδιακὴνπαράδοσιν. Χρονολογικῶςδὲνδύναταίτιςνὰπαρακολουθήσῃ βάσειτῶνσημερινῶν μελετῶν εὐκόλωςμέχριτὰςβυζαντινὰςαὐτῆςπηγὰςτὴνρωσσικὴν ὈρθόδοξονἘκκλησιαστικὴνμουσικὴν,διότιἡσημειογραφίααὐτῆς, παλαιοτέρατοῦ17ουαἰῶνος,δὲνδύναταιἀκόμηνὰμεταγραφῇἐπακριβῶς. Φαίνεται,ὃτιἡΦιλλανδικὴὈρθόδοξοςἘκκλησιαστικὴμουσικὴεἶχε κατὰτοὺςἀρχαιοτέρουςχρόνους ἄνδὲνσκεπτώμαστετὴνπρώτην ἀρχαῖανμικρὴνπιθανῶςβυζαντινὴνπερίοδον ἄμεσονσχέσινμετὰτῆς Ρωσσικῆςπαραδόσεως.Τὰδιατηρηθένταἕωςσήμερονἔγγραφατῆς μουσικῆςδεικνύουν,ὅτιἡψαλμῳδίαἠκολούθησετὴνγενικὴνρωσσικὴν μορφὴν.μέχριτὸμέσοντοῦ19.αἰῶνοςαἱἀκολουθίαιἐτελοῦντοείςτὴν Σλαυικὴνγλῶσσαν,ἕωςτῆςἐμφανίσεωςτῶνπρῶτωνΦιλλανδικῶν κειμένωντῶνἐκκλησιαστικῶνἀκολουθιῶν.ὀλίγονκατ*ὀλίγονἡχρῆσιςτῆς Φιλλανδικῆςεἰςτὰςἱερὰςἀκολουθίαςἐγενικεύθη.Εἷςλόγοςὑπῆρξενἡ ἐνίσχυσιςτοῦαἰσθήματοςτοῦἐθνικισμοῦ. ἩκατάστασιςμετὰἀπὸτὴνἀνεξαρτησίαντῆςΦιλλανδίας ὋτανἡΦιλλανδίαἀπέκτησετὴνἀνεξαρτησίαντης,διετηρήθησαντὰ ἘκκλησιαστικὰβιβλίαβασιζόμεναεἰςτὴνΡωσσικὴνψαλμῳδιακὴν παράδοσιν.ἔπειταἐζητήθησανκαὶἄλλαιδυνατότητεςνὰἐμπλουτισθῆἡ Ἐκκλησιαστικὴμουσικὴ.ΤὰπροβλήματατῆςὈρθοδόξουψαλμῳδίας τονίζονταιεἰςτὴνφιλλανδίανἐπειδὴεἰςτὴνχώρανμαςσυναντῶνταιἡ ἀνατολικὴκαὶἡδυτικὴπαράδοσιςτῆςψαλμῳδίας.ἡφιλλανδικὴὀρθόδοξος Ἐκκλησιαστικὴμουσικὴδὲνἒχειπρὸςτὸπαρὸνἰδίανγραπτὴνθεωρίανὡς βάσιντῆςπράξεωςαὐτῆς.ὁπρωτοπρεσβύτεροςἀλέξανδροςkasankoἔγραψε μικρὸντευχίδιον 410,τὸὁποῖονδιαπραγματεύεταιφιλλανδικῶνμελῳδιῶν,αἱ ὁποῖαιβασίζονταιεἰςτὸνρωσσικὸνὀκτώηχον,μορφὰςκαὶχρῆσιν.ἀλλὰ φαίνεται,ὅτιἐξεδόθηεἰςπολὺμικρὸνἀριθμόν,καὶμόνονὀλίγοιγνωρίσον τὴνὕπαρξίντης.ἐκτὸςἀπὸαὐτὰςτὰςβασικὰςμελῳδίαςχρησιμοποιοῦνται καὶμελῳδίαιἐκτὸςτοῦσυστήματοςτοῦὀκτωήχο.ἐπὶπλέον,τὸμουσικὸν ὑλικὸντυγχάνειλίανποικιλὸνκαὶπολύμορφονὡςπρὸςτὸἦθοςκαὶτὴν ἱστορίαν. ἩσημερινὴκατάστασιςτῆςἘκκλησιαστικῆςμαςμουσικῆςἐπέδρασεν ἐνμέρειεἰςτὴνσυγγραφὴντῆςπαρούσηςμελέτηςκαὶτῆς προβληματολογίαςαὐτῆς.διὰτοὺςἀνωτέρωἐκτεθένταςλόγουςεἶναι 410 Kasanko, Aleksanteri, Sävelmäjaksojemme rakenteesta, Sortavala 1938.
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 592 σπουδαῖοννὰσυνειδιτοποιηθῆἀκριβῶςεἰςτὴνφιλλανδίανὁεἰδικὸς χαρακτὴρτῆςὀρθοδόξουἐκκλησιαστικὴςμουσικὴς,ὄχιμόνονὡς φαινομένουἱστορικοῦἢπολιτιστικοῦ,ἀλλὰκαὶμουσικοθεορητικοῦ.ἡ ΦιλλανδικὴὈρθόδοξοςψαλμῳδίαδύναταινὰἐξετασθὴδιὰσυγκρίσεως αὐτῆςμετὰτῶνσλαυικῶνπηγῶν.ἐντῇπεριπτώσειὃμωςταύτῃδὲνθὰ συνήγομενπληροφορίαςπερὶτῶντυχὸνβυζαντινῶνστοιχείωναὐτῆς.ἡ μοναδικὴμέθοδοςδιὰτὴνἐξεύρεσιντοιούτωνστοιχείωνεἶναιἡσύγκρισις τῆςψαλμῳδίαςκατεὐθείανμετὰτῆςβυζαντινῆςπαραδόσεως.ἡπαροῦσα μελέτηἐπιχειρεῖνὰδιασαφηνίσῃτὸμουσικοθεωρητικὸνβάθοςτῆς ΦιλλανδικῆςὈρθοδόξουἘκκλησιαστικὴςμουσικῆς,καὶνὰδώσῃ κατευθύνσειςτινὰςδιὰτὴνσυγγραφὴντῆςθεωρίαςαὐτῆς.ὁπρώτιστος ὅμωςσκόποςαὐτῆςεἶναινὰἐξετάσῃκατὰπόσονὑπάρχουνσυγκεκριμέναι σχέσειςμεταξὺβυζαντινῆςκαὶφιλλανδικῆςὀρθοδόξουψαλμῳδίας. ἩΒυζαντινὴὀκτώηχος θεωρίαὡςἀφετηρία ἈφετηρίατῆςμελέτηςτυγχάνειἡΒυζαντινὴμουσικὴθεωρίαπερὶ ἤχων. 411 Ἐπειδὴπρὸςτὸπαρὸνδὲνὑπάρχουνμελέταιπερὶτοῦὀκτωήχουαἱ ὁποῖαιθὰἠδύναντονὰβοηθήσουνεἰςτὴνδιασαφήνισιντοῦπροβλήματος τῶνἤχωνεἰςτὴνφιλλανδικὴνεκκλησιαστικὴνμουσικὴν,ἐθεωρήθη ἀναγκαίαἡἔκθεσιςτῆςβυζαντινῆςπερὶἤχωνθεωρίας.ἡἔκθεσιςαὔτηεἶναι μίασύνθεσις,συμπύκνωσιςτῆςβυζαντινῆςμουσικῆςθεωρίας συμπεριλαμβάνειτὰςἱστορικὰςγνώσειςτὰςδιατηρηθείσαςείςτὴν σημερινὴνπαράδοσιντῆςἑλληνικῆςἐκκλησιαστικῆςμουσικῆς. ἽναἐπετύχωμενπληροφορίεςπερὶτῆςποιότητοςτῆςΦιλλανδικῆς ψαλμῳδίας,μεταφέρομενἔπειτατὰςβασικὰςἐννοίαςτῆςβυζαντινῆςεἰςτὸ Φιλλανδικὸνὑλικὸν.ΤὸΦιλλανδικὸνὑλικὸντῆςμελέτηςἀποτελοῦναἱ βασικαὶσυλλογαὶτῆςψαλμῳδίας,αἱὁποῖαιδύνανταιὅπωςθεωρηθοῦνὡς ἐπικυρωθεῖσαιδιὰτῆςχρήσεως.αἱνεώτεραιἐκδόσειςδὲνλαμβάνονταιἐξ ἴσουὑπ*ὄψιν,ἐπειδὴἀκολουθοῦνσυνήθωςἐκεῖνοτὸσύστημαἤχων,τὸ ὁποῖονεἶχον,ὅτανμετεφράσθησανεἰςτὴνφιλλανδικὴν. ἩσχέσιςτῶνἤχωνεἰςτὴνφιλλανδικὴνψαλμῳδίανπρὸςτοὺςΒυζαντινοὺς ἤχους. ΕἰςτὴνἀρχὴνὁὅροςἦχοςμετεφράσθηδιὰτῆςΦιλλανδικῆςλέξεως ääni,φωνὴ.ἔπειταχρησιμοποιοῦνταιλέξειςsävelmä,μελῳδία,καὶ 411 Bλπ.χ.Μαργαζιώτη,Ἰωάννου,ΘεωρητικὸνΒυζαντινῆςἘκκλησιαστικῆςΜουσικῆς, Ἀθῆναι1965.
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 593 sävelmäjakso,τάξιςτῆςμελῳδίας.εἶναισαφές,ὅτιἐδοκίμασανδυσκολίαςεἰς τὴνμετάφρασιντοῦἦχος,glas.παρατηροῦμενὅμως,ὅτιοὐδέποτεἐγένετο δεκτὸςὁδύτικὸςὅροςmodus,ὁὁποῖοςσημαίνειτὸνἦχοντῆςγρηγοριανικῆς μουσικῆς. Παρατηροῦμενἐπίσης,ὅτιτὸΦιλλανδικὸνὑλικὸνδιαιρεῖταιεἰςδύο. Ἓνμέροςἀνήκειείςτὸσύστηματοῦὀκτωήχου,τὸἕτερονἐμφανίζεταιἄνευ ἤχου,ἐκτὸςτοῦσυστήματος. ΜετὰσυγκεντρώνεταιἡπροσοχὴεἰςτὸμέροςἐκεῖνοτοῦΦιλλανδικοῦ ὑλικοῦ,τὸὁποῖονδιεπιστώθηἀκολουθοῦντὸἦχος/σύστημα,ἄςεἶναικαὶ τυπικῶςμόνον.τοῦτοτὸὑλικὸν,συμπεριλαμβάνονκυρίωςτὴνβασικὴν συλλογὴντῆςὀκτωήχου,τὴνμικρὰνὀκτώηχον,μελετᾶταιβάσειτῆς Βυζαντινῆςμουσικῆςθεωρίαςκαὶτοῦἀντιστοίχουνεοβυζαντινοῦὑλικοῦ.Ὁ Βυζαντινὸςὅροςἦχοςἐσμικρύνθηεἰςτὴνφιλλανδικὴνμορφὴν,Ὁκαθεὶςἐκ τῶνὀκτὼἤχωνσυμπεριλαμβάνειὀλίγαςμόνονμελῳδίας.αἱμελῳδίαιτῶν ἢχωνδιαιροῦνταιεἰςμελῳδίας1)τῶνστηχηρῶν,2)τῶνἀπολυτικίων,3)τῶν κανόνων,καὶ4)τῶνπροκειμένων. ἘνῷὁΒυζαντινὸςὅροςπροϋπετίθειμίανκαθωρισμένηνχρῆσινἑνὸς καθωρισμένουμελῳδικοῦδιαστήματος,μόνονὀλίγοιτρόποιπαρέμεινανεἰς τὴνφιλλανδικὴνψαλμῳδίαν.ὅπωςγνωρίζομενἤδηβάσειτῆςρωσσικῆς παραδόσεως,ἡμελῳδίαἔγινεἡκεντρικὴμονὰςἀντὶτοῦμονταλικοῦ διαστήματος.ἡφιλλανδικὴμελῳδίατοῦἢχουχρησιμοποιεῖταιμετὰ ἐλαφρῶνπαραλλαγῶνδιὰπλεῖστακείμενα.τοιαύτηχρῆσιςμιᾶςμελῳδίας ἤχουτινὸςδὲντυγχάνειβεβαίωςξένη**κἂνδιὰτὴνβυζαντινὴνψαλμῳδίαν. Τὸσύστηματῶνπροσομοίωνεἶναιλίανδιαδεδομένον.Ἀλλὰεἶναιμόνονμία δυνατότης.ἡμελῳδίαὡςἰδέαεἶναιπαρὰτοῖςβυζαντινοῖςἐλευθερωτέραἤ παρὰτοῖςφιλλανδοῖς ἡπλουσίαπαραλλαγὴτῶνμελῳδιῶνεἶναιπολὺ συνήθης.ὅμωςπαρατηροῦμεντὴνἐπίδρασιντῆςβυζαντινῆςπερὶμελῳδίας θεωρίαςκαὶεἰςτὴνφιλλανδικὴνμελῳδιακὴνπαράδοσιν.αἱπαραλλαγαὶτῆς μελῳδίαςἐνσχέσειπρὸςτὸνκείμενονγίνονταιμὲἕνατρόπον,ὁὁποίος ἀντιστοιχεῖπρὸςτὸνβυζαντινὸν.ὑπάρχουνκαὶκανονισμοὶὡςπρὸςτὰς παραλλαγὰςτῶνἁπλπυστέρωνμελῳδιῶν. ΟἱἦχοιτῆςΦιλλανδικῆςψαλμῳδίαςἐνσυγκρίσειπρὸςτοὺς Βυζαντινοὺςἤχουςδὲντυγχάνουνἐξἴσουσαφεῖςκατὰτὴνμονταλικὴν αὐτῶνδομήν.ἄνκαὶἕνμέροςτῶνφιλλανδικῶνμελῳδιῶνἀκολουθεῖτὰς νεοβυζαντινὰςἀρχὰςτῆςμονταλικότητος,δὲνδύναταιὅμωςαὔτηνὰ θεωρηθῆὡςλίανσημαντική,ὡςκυριαρχοῦσαἀρχὴτῶνἤχωντῆς Φιλλανδικῆςψαλμῳδίας.Ἡἰδέατοῦπροτύπουἔγινεπλέονσημαντικωτέρα παρὰμίακλίμαξμονταλική.ἡμελέτητῶνμονταλικῶνσχέσεωνἐντῇ Φιλλανδικῇψαλμῳδίαδυσκολεύεταιἐπὶπλέονἀπὸτοῦμικροῦἀριθμοῦτῶν κατ*ἦχωνμελῳδιῶν.ὡςμίαἀφετηρίαδιὰτὴνμελέτηντοῦπροβλήματος
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 594 τούτουδυνατὸννὰληφθῇἡμελέτητοῦἱστορικοῦβάθους,τῆςἱστορικῆς γενέσεωςτῶνμελῳδιῶν,αἱὁποῖαιἐκκλίνουνἀπὸτὸνμονταλικὸνἦχον. Παρατηρητέονὅμως,ὅτιἄνκαὶἡσημερινὴΒυζαντινὴδιδασκαλίαπερὶτῶν κλιμάκωντῶνἤχωνεἶναιμᾶλλονσαφής,δυσκολίαςτινὰςπροξενεῖτὸ γεγονός,ὅτιπερισσότεραιτῆςμιᾶςκλίμακοςδυνατὸννὰἀνήκουνεἰςτὸν ἴδιονἦχον.εἰςτὸνεοβυζαντινὸνσύστημαπρόκειταιτότεσυνήθωςπερὶἑνὸς ἀποχρώσεωςτοῦἤχου.εἰςτὴνφιλλανδικὴνψαλμῳδίαν,λόγῳτῆςἱστορικῆς ἐξελίξεως,τοιαῦταιἀποχρώσειςτυγχάνουνοὐκὀλίγαι.δι*αὐτὸντὸνλόγον ἡἰδέα,καθ*ἥνκάθεἦχοςἀποτελεῖμίανμονταλικὴνὁλοκληρότητα,δὲν ἐπαληθεύειπλέον.ἐνσυγκρίσειμετὰτῆςνεοβυζαντινῆςψαλμῳδίαςἡ Φιλλανδικὴψαλμῳδίαεἶναι,φαινομενικὰτοὐλάχιστον,πλέονἀσυνάρτητος, ἀλλὰἴσωςμόνονἐπειδη*αἱἀποχρώσειςδὲνκαθωρίσθησαν μουσικοθεωρητικῶς. Σύγκρισιςτῶνκατ*ἦχονμελῳδιῶν Ἐκεῖἐξετάζονταιαἱκατ*ἦχονμελῳδίαιἐκεῖναι,αἱὁποῖαικατὰτὴν νεοβυζαντινὴνκαὶτὴνφιλλανδικὴναὐτῶνμορφὴνφαίνονταιἀνήκουσαιεἰς κοινὴνμελῳδικὴνπαράδοσιν.ἡσύγκρισιςτῶνμελῳδιῶντούτων ἀποδεικνύει,ὅτιὑπάρχουνἐνχρήσειὅμοιαιμελῳδικαὶπαραδόσεις,ἀκόμη καὶκοιναίμελῳδίαικαὶεἰςτὴνφιλλανδικὴνκαὶεἰςτὴννεοβυζαντινὴν ψαλμῳδίαν.ἰδιαιτέρωςἐμφαίνεταιαὐτὸτὸγεγονὸςεἰςτὴνσύγκρισιντῶν μελῳδιῶντῶνκανόνων.αἱἐνλόγῳμελῳδίαιτῶνκανόνωνἀνήκουνεἰςτὸ λεγόμενονἑλληνικὸνροσπέβ.εἶναιγνωστὸν,ὅτιαὐτὸτὸσύστηματῆς ψαλμῳδίας,τὸὁποῖονμόνονὀλίγονἐμελετήθηἕωςσήμερον,εἶναιεἰςχρῆσιν ἐντῇρωσσίᾳἀπὸτὸν17οναἰῶνα.συγκρίνονταςαὐτὰςτὰςμελῳδίαςμετὰ παραδειγμάτων ἐκτὸςτῶννεοβυζαντινῶνμελῳδιῶν ἀρχαιοτέρων Βυζαντινῶν,διαπιστοῦται,ὅτικαὶἡνεοβυζαντινὴκαὶἡΒυζαντινὴμελῳδία ἔχουνκοινὰχαρακτηριστικά.ἐντὸςτῶνὁρίωντῆςπαρούσηςμελέτηςἡ ἐξέτασηςτῶνμελῳδιῶντοῦἑλληνικοῦροσπὲβκατ*ἀνάγκηνἔγινεμόνον μερικῶς ἀποτελεῖὅμωςἀσφαλῶςλίανἐνδιαφέρονὑλικὸνδιὰτὴνμελέτην. ὍταναἱμελῳδίαιτῶνκανόνωνεἰςτὴνΦιλλανδικὴνψαλμῳδίαν ἐξετάζονταιεἰςεὐρυτέρανμορφήν,ἐκτὸςτοῦκύκλουτοῦὀκτοήχου, παρατηρεῖται,ὅτιἀκολουθοῦνγενικῶςὡςαἱνεοβυζαντιναὶκατ*ἦχον μελῳδίαι.τὸγεγονὸςτοῦτογίνεταιἐμφανές,ὅταναἱφιλλανδικαὶμελῳδίαι τῶνκανόνωνἀποδεικνύονταιἀκολουθοῦσαιτὸσύστηματῶνἤχων,εἰς πλαίσιαεὐρύτερατοῦσημερινοῦσυστήματοςτῆςσημειογραφίας.διότιβάσει τῶνἑλληνικῶνπηγῶνεἶναιδυνατὸννὰεἰσαχθοῦνὅλοιφιλλανδικοὶ κανόνεςτῶνἑορτῶνεἰςτὸκατ*ἦχονσύστημα.ἐντούτῳτῷεὐρυτέρῳ συνόλῳτῶνκανόνωνεὑρίσκονταικαὶαἱπλέονστεναὶσυνάφειαιμεταξὺ
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 595 τῶνμελῳδικῶνπαραδόσεων.αἱαὐταὶμελῳδίαιτῶνκανόνωνδεικνύουν ἐπίσης,ὅτιἡκατ*ἦχονψαλμῳδίατῆςφιλλανδικῆςἐκκλησιαστικῆςμουσικῆς ἐντῷσυνόλῳαὐτῆςδὲνἐπιγράφεταικατ*ἦχους.τὸσύστηματῶνἤχων λειτουργεῖἐνμέρεικεκαλυμμένως.ἐντῇπραγματικότητιὅμωςὑπάρχειἐν χρήσεικαὶσήμερονπερισσοτέραμουσικὴκατ*ἦχονἀπὸἐκείνηντὴνὁποίαν εἶναιδυνατὸννὰδιαπιστώσῃκανεὶςβάσειτῶνἐπιγραφῶν. Εἰδικὰτιναχαρακτηριστικὰ ἘδῶἐπιστρέφομενεἰςτὸσύνολοντῆςΦιλλανδικῆςψαλμῳδίαςἐν σχέσειπρὸςτὸνἦχον.ἰδιαιτέρωςπροσέχομενἐκεῖνατὰστοιχεῖα,τὰὁποῖα διαφέρουνεἰςτὴνβυζαντινὴνκαὶτὴνφιλλανδικὴνὀρθόδοξον Ἐκκλησιαστικὴνμουσικήν.Ξένονδιὰτὴννεοβυζαντινὴνθεωρίανεἶναι ὁπωσδήποτετὸγεγονὸς,ὅτιἕνμέροςτῆςψαλμῳδίαςδὲνἀνήκειεἰςτὸ σύστηματῶνἤχων.ἐνμέρειαὐτὸὀφείλεται,ὅπωςἀνωτέρωἀνεφέρθη,εἰςτὸ ὅτιαἱἐπιγραφαὶεἶναιἐλλιπεῖς,καὶἑπομένωςμίαδιόρθωσιςεἶναιδυνατή. Ἕνμέροςὅμωςαὐτοῦτοῦἐξωτερικοῦὑλικοῦεἶναιτοιούτουχαρακτήρος,ὅτι δὲνδύναταινὰἐπανάχθῃεἰςτὸκατ*ἦχονσύστημαδιὰτινοςἁπλῆςμεθόδου (π.χ.καθορίζοντεςτὸνἦχονβάσειτοῦἑλληνικοῦὑλικοῦ). ἩἰδέατῶνἤχωνἐντῇΒυζαντινῇμουσικῇἐνισχύεταιδιὰτῆς γραφικῆςἐμφανίσεωςαὐτῆς,τῆςσημειογραφίας.ὅτανγίνεταιχρῆσις εὐροπαϊκῆςμουσικῆςγραφῆς,πενταγράμμου,ἡβυζαντινὴθεωρητικὴσκέψις παραμερίζεται.ἐντῷφιλλανδικῷὑλικῷαὐτὸτὸγεγονὸςγίνεται συγκεκριμένωςἐμφανὲςεἰςτὰςμελῳδίας,αἱὁποῖαιναίμὲνλειτουργοῦν κατὰτὸσύστηματῶνἤχων,ἄνευὅμωςτῆςοἰκείαςἐπιγραφῆς. Κατανοητέον,ὅτιὅτανπρόκειταιπερὶψαλμῳδίας,ἡὁποῖα ἐπαναλαμβάνεταιἑβδομάδακαθ*ἑβδομάδακαὶτυγχάνειμουσικῆςγραφῆς, ἐθεωρήθηἄχρηστοςἡἐπιγραφὴτῶνἤχων.ὅμως,ὅτανὁἦχοςδὲν σημειοῦταιὡςθεωρητικὴβάσιςτῆςψαλμῳδίαςδὲνἐννοεῖταιπλέοντὸ Ὀρθόδοξονσύστηματῆςμουσικῆςθεωρίας.Εἰςπλείσταςσυναφείας ἐμφαίνεταισαφῶς,ὅτιἡφιλλανδικὴψαλμῳδίαπροὐχώρησενἐντούτῷ πέραντῆςρωσσικῆςκαὶἀπεξενώθη ἐξωτερικὰτοὐλάχιστον πρὸςτὴν ἀρχικὴνἰδέαντοῦσυστήματος.εἷςλόγοςεἶναιπιθανῶς,ὅτιἡπαράδοσιςτῆς σημειογραφίαςδὲνἔχειἄμεσονσχέσινμετὰτῆςφιλλανσικῆςψαλμῳδίας, καὶὅτιδὲνὑπάρχειμονόφωνοςσυλλογὴπεριέχουσατὰςπαραλλαγὰςτῶν ἤχων.παράδοξονεἶναι,ὅτιτὸσύστηματῶνἤχωνπραγματοποιεῖται καλύτεραεἰςτὸὑλικόν,τὸὁποῖονδὲνἐγράφημετὰτῆςμουσικῆςγραφῆςἐν τῷσυνόλῳαὐτῆς,ἀλλὰἡχρῆσιςτῶνμελῳδιῶντῶνἤχωνκαθοδηγεῖταιμετὰ τὰςἐπιγραφὰςτῶνἢχων.ἀντιθέτως,ὅτανπρόκειταιδιὰκείμενα,τὰὁποῖα ἐκδίδονταιτακτικῶςμετὰτῆςμουσικῆςγραφῆς,καὶτὰὁποῖατυγχάνουν
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 596 πλέονποικιλόμορφαἀπὸτὰπροηγούμεναμουσικῶς,ἡπαρουσίατοῦ συστήματοςτῶνἤχωνδὲνεἶναιἐξίσουἐμφανής. Ἦχος μουσικὴκαὶἐναρμώνησις. Ἡἡρμοσμένηἐμφάνισιςτῆςμουσικῆςδυνατὸννὰπροξενήση δυσκολίαςτινὰςδιὰτὴνδιαπίστωσιντῶνχαρακτηριστικῶντῶνἤχων,ὅπως καὶδιὰτὴνδιατήρησιναὐτῶν.εἰςτὰπλαίσιατῆςπαρούσηςμελέτηςτὸ πρόβληματῆςἐναρμονίσεωςτῆςψαλμῳδίαςδὲνἔχεικεντικὴνθέσιν,καίτοι αὐτὴἡἡπμοσμένημουσικὴδὲνἔχειπαρεμφερῆπαραδείγματαεἰςτὴν παραδοσιατικὴνβυζαντινὴνψαλμῳδίαν.φανερὸνγίνεταιἐπίσης,ὅτιἐντῇ μελέτῃτῶνεἰδικῶνχαρακτηριστικῶντῆςἐνηρμοσμένηςκατ*ἦχονμουσικῆς, μίαπροϋπόθεσιςεἶναι,ὅτιἡκατ*ἦχονμελῳδίαδύναταινὰἐπισημανθῇἐν τῇπολυφωνίᾳ.τὰἀποτελέσματατῆςμελέτηςἐνισχύουναὐτὴντὴνἄποψιν, διότιἀποδεικνύουντὴνσυντήρησιντῆςκατ*ἦχονμελῳδίας. Καθ*ὃσονἡμονοφωνίαθεωρεῖταιὡςἡβασικὴμορφὴτῆςκατ*ἦχον ψαλμῳδίας,τότεἡἐναρμόνισιςτῆςψαλμῳδίαςδέοννὰθεωρηθῆὡς παρακμήτιςκαὶἀποξένωσιςἀπὸτὴνἀρχικὴνἰδέαν.ἁλλὰἄνλάβωμενὑπ* ὄψιν,ὅτιὁπλοῦτοςτῆςἀποχρώσεωςτῆςβυζαντινῆςμουσικῆςἐξαρτᾶταιἔν τινιμέτρῳἀπὸτὴνὡρισμένηνγλῶσσανκαὶἀπὸτὴνμουσικὴνσυνήθειαν, καὶδὲνδύναταινὰδιατηρηθῆεὐκόλωςεἰςἄλληντινὰγλῶσσαν,καὶκατὰ βάθοςδὲνἔχεισχέσινμετὰτῆςμουσκικῆςπαραδόσεωςαὐτῆς,ἀλλὰἀντ* αὐτῆςἐτέθηἄλληἀπόχρωσις,τ.ἐ.ἡἐναρμόνισις,τότεδὲνδυνάμεθαχωρὶς ἄλλουνὰὁμιλήσωμενπερὶπαρακμῆςτῆςψαλμῳδιάςἀλλὰμᾶλλονδέοννὰ μιλήσωμενπερὶδυνάμεωςψαλμῳδικῆςπαραδόσεως,ἐπειδὴἡπαράδοσις εἶναιἱκανὴνὰεὑρίσκῃτὸνπλέονκατάλληλοντρόπονἐμφανίσεως.ὅμωςἡ προϋπόθεσιςτῆςσυντηρήσεωςτοῦἤχουεἶναι,ὅτιἡἐναρμόνισιςδὲνἀλλοιοῖ τὴνἀρχηκὴνἰδέαντοῦἤχου.ὡςβάσιςτῆςψαλμῳδίαςπαραμένειἡ μονοφωνία. Παραδείγματατινατῆςμελέτηςἀποδεικνύουν,ὅτιἡκατ*ἦχον μελῳδίαἐρείδεταιεἰςτὴνἐναρμόνισιν.ἡἡρμοσμένηψαλμῳδία,ἡὁποία εἶναιἐκτὸςτοῦσυστήματοςτῶνἤχων,ἐπαναφέρεταιπολλάκιςλίαν δυσκόλωςεἰςτὸνκύκλοντῶνἤχων.ἡπαράδοσιςτῆςἡρμοσμένηςμουσικῆς δὲνεἶναικαθόλουἑνιαία.διὰτὴνσυνέχειαντοῦπαραδοσιακοῦσυστήματος εἶναιεὐχῆςἔργον,ὅτιοἱαδήτιςκαὶἐάνεἶναιἡδομήτῆςἱστορικῆςμορφῆςτῆς ἐναρμονήσεως,νὰδιατηρηθῆἡκατ*ἦχονμελῳδία ἀγνή.ἐπιπλέονἡ ἐναρμόνισιςθὰἔπρεπεἤδηνὰὑπογραμμίσῃτὴνὕπαρξιντῆςμελῳδίας αὐτῆς.
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 597 Ἡπαρουσίατοῦὀκτωήχου ἩπαρουσίατοῦσυστήματοςτοῦὀκτωήχουὑποφαίνειὈρθόδοξον βάσινδιὰτιναμελῳδίαν.ὁκανὼντῆςμουσικῆς,αἱὁδηγίαιδιὰτὴνποιότητα καὶδιὰτὰςδυνατότηταςτῆςἐκφράσεωςτῆςὀρθοδόξουψαλμῳδίας, ἐμπεριέχονταικατ*ἀρχὴνεἰςτὸσύστηματοῦὀκτωήχου.αὐτὸὁπωσδήποτε δὲνσημαίνει,ὅτιμόνονἡνεοβυζαντινὴμουσικὴπρᾶξιςθὰἦτοὀρθὴ.αὐτὸτὸ πρότυποντυγχάνειὅμωςπιστὸςκαὶἀκριβὴςἀκόλουθοςτῆςπαραδόσεως, καὶεἶναιοὕτωκαὶπρότυπον. Ἐπειδὴὁσκοπὸςτῆςμελέτηςἦτονὰδιαφωτήσῃτὰςσχέσειςμεταξὺ τῆςβυζαντινῆςκαὶτῆςφιλλανδικῆςἐκκλησιαστικῆςμουσικῆςβάσειτῆς θεωρίαςκαὶτῆςπαραδόσεοςτῆςψαλμῳδίας,καὶτὰἀποτελέσματα συνδέονταιστενῶςμετ*αὐτῶν.ἀλλὰτὰἀποτελέσματα,εἰςτὰὁποῖα κατελήξαμενἐνταῦθα,ἐφαρμόζονταιἴσωςκαὶεὐρύτερον.λ.χ.εἰςτὰ ζητήματατῆςἡρμοσμένηςκατ*ἦχονμουσικῆςγενικῶςκαὶεἰςτὰζητήματα τῶνχαρακτηριστικῶντῆςψαλμῳδίαςτῶντοπικῶνἐκκλησιῶν.ἐπίσης θέματαἀναφερόμεναεἰςτὴνἀισθητικὴνσκέψιντῆςὀρθοδόξου Ἐκκλησιαστικῆςμουσικῆςσυνδέονταιἔντινιμέτρῳμετὰτοῦ μουσικοθεωρητικοῦβάθους.ἡμουσικοθεωρητικὴσκέψιςδίδειἐπίσης κατευθύνσειςτινὰςδιὰτὴνλύσιντοῦἐρωτήματος,τίεἶναιβασικὰἡ Ὀρθόδοξοςμουσική,καὶπῶςδιαφέρειἀπὸτὴνκοσμικὴνμουσικὴν. ἝωςσήμεροντὰπροβλήματατῆςὈρθοδόξουψαλμῳδίαςδὲνἔτυχον καὶπολλῆςἔσωθενμελέτης.κατὰτὴνἐποχὴνἡμῶνδὲνἐρωτᾶσχεδὸν κανείς,τίςἡἄποψιςτῆςὀρθοδόξουἐκκλησίαςπερὶτῆςἰδίαςαὐτῆς μουσικῆς.ἐπίσηςδὲνἔγινελεπτομερὴςἀνάλυσιςτῶνχαρακτηριστικῶν,τὰ ὃποῖαἀποτελοῦντὴνὀρθοδοξότητατῆςψαλμῳδίας.ὅμωςπάντοτεὑπῆρξεν ἡἀντίληψιςπερὶτοῦὀρθοῦτῆςψαλμῳδίας.αὐτὸἀποδεικνύεταικαὶἀπὸτοῦ γεγονότος,ὅτιοὐδεμίααἵρεσις,ἀποκοπεῖσαἀπὸτὴνὀρθόδοξονἐκκλησίαν, δὲνἀμφέβαλεδιὰτὴνὀρθότητατῆςμουσικῆςσκέψεωςκαὶἀντιλήψεωςτῆς Ἐκκλησίας. Σκόποςτῆςμελέτηςἦτοἡδιαπίστωσιςτῶνκοινῶνχαρακτηριστικῶν τῆςψαλμῳδίαςεἰςτὰδύοἄκρατῆςμουσικῆςπαραδόσεως.τὰἀποτελέσματα ἐνγενικαῖςγραμμαῖςεἶναιθετικὰ.βυζαντινὰχαρακτηριστικὰτῆςθεωρίας τῆςμουσικῆςἔχουνδιατηρηθῆκαὶεἰςτὴνφιλλανδικὴνὀρθόδοξον ψαλμῳδίαν.τὰκοινὰστοιχεῖαδύνανται ἐπειδὴπρόκειταιδιὰτὰἄκρατῆς Ὀρθοδόξουψαλμῳδίας νὰθεωροῦνταιὡςπανορθόδοξακαὶνὰ ἀριθμοῦνταιεἰςτὰὀρθόδοξασύμβολατῆςψαλμῳδίας.ἡφιλλανδικὴ ὈρθόδοξοςἘκκλησιαστικὴμουσικὴἐμφαίνειἀκριβῶςεἰςτοὺςἤχουςτὴν κοινὴνὀρθόδοξονπαράδοσιν ἩπαραδοσιακὴΒυζαντινὴμουσικὴθεωρία
Proceedings of the 1st International Conference of the ASBMH page 598 ἰσχύεικαὶἐκεῖ,ὅπουπλεῖσταἐξωτερικὰστοιχεῖαφαινομενικῶςδίδουντὴν ἐντύπωσιν,ὅτιαὐτὴἤδηἐλησμονήθη.