ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ( Τ.Ε.Ι.)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ( Τ.Ε.Ι.) ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ :ΔΟΞΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ :ΒΑΡΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2007

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ( Τ.Ε.Ι.) ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ :ΔΟΞΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ :ΒΑΡΔΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2007 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΩΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 1.1ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΤΟ VENTURE CAPITAL 7 1.2 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 1.3 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 2.1 ΠΗΓΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 2.2 ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 2.3 ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ... ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 3.1 ΕΠΙΛΟΓΗ VENTURE CAPITAL ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 3.2 ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ VENTURE CAPITAL ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΟΥΣ... ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 3.3 ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 3

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 4.2 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. PRIVATE EQUITY...ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. 5.1 Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ PRIVATE EQUITY.31 5.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ PRIVATE EQUITY...30 5.3 Ο ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ PRIVATE EQUITY.31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ...33 ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΩΝ PRIVATE EQUITY...33 6.1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ PRIVATE EQUITY....33 6.2 Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ PRIVATE EQUITY.34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ 35 7.1 O ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ...35 7.2 ΑΓΟΡΑ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ...46 7.3 ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΩΝ PRIVATE EQUITY 46 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ..47 VENTURE CAPITAL. 47 PRIVATE EQUITY.48 WORLD WIDE WEB...52 4

EIΣΑΓΩΓΗ Οι επενδύσεις Επιχειρηματικού Κεφαλαίου (Venture Capital/Private Equity) αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανάπτυξης νέων επιχειρηματικών προσπαθειών (Venture Capital) ή στη διάθεση των αναγκαίων κεφαλαίων για ανάπτυξη σε δυναμικές εταιρίες, με δεδομένη παρουσία σε κάποιο κλάδο της οικονομικής ζωής (Private Equity). H χρηματοδότηση της μορφής Venture Capital/Private Equity, πραγματοποιείται με τη συμμετοχή του επενδυτή στο μετοχικό κεφάλαιο της επιχείρησης. Με αυτόν τον τρόπο, η επιχείρηση δεν αναλαμβάνει πρόσθετα χρηματοοικονομικά έξοδα και βάρη, ενώ παράλληλα βρίσκει ως συμμάχους επαγγελματίες οι οποίοι, αναλαμβάνοντας πραγματικό επιχειρηματικό ρίσκο, θα προσπαθήσουν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξή της. Με αυτή τη συντονισμένη προσπάθεια όλοι οι μέτοχοι -παλαιοί και νέοι- κερδίζουν από τη δημιουργία υπεραξίας. Ανάλογα με το στάδιο ωρίμανσης που βρίσκεται η εταιρία ή η επιχειρηματική ιδέα, η Vectis Capital μπορεί να δώσει αρχικό κεφάλαιο (Start-up ή Seed Capital) ή κεφάλαιο ανάπτυξης (Development Capital). Η Vectis Capital επενδύει στις υποψήφιες εταιρίες ποσά από Ευρώ 1εκατ. έως Ευρώ 2,5 εκατ. Το τελικό ποσό διαμορφώνεται ανάλογα με την ιδιαιτερότητα της κάθε εταιρίας και τις επενδυτικές της ανάγκες και κατά περίπτωση μπορεί να υπάρξει και απόκλιση από τα παραπάνω όρια. Ο χρονικός ορίζοντας της κάθε επένδυσης κυμαίνεται από 3 έως 5 χρόνια. Η χρηματοδότηση στηρίζεται σε μια συμφωνία μετόχων και γίνεται συνήθως μέσω αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρίας. Σε ειδικές περιπτώσεις, η Vectis Capital, επενδύει και με εξαγορά υφιστάμενων μετοχών σε συνδυασμό με αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Για την αποπληρωμή της, η Nectis Capital, δε στηρίζεται σε εμπράγματες ασφάλειες, αλλά στα μελλοντικά κέρδη των επιχειρήσεων στις οποίες επενδύει. Διατηρεί έναν ενεργό ρολό, προσφέρει πέρα από τα κεφαλαία σημαντικές επιχειρηματικές συνεργίες έτσι ώστε να συμβάλλει στην ουσιαστική ανάπτυξη της επιχείρησης. 5

Οι επιχειρήσεις μπορούν να βελτιώσουν τις πιθανότητες τους να επιτύχουν εφαρμόζοντας στρατηγικές "private equity εξαγορών" στις ανάγκες τους για ταλέντα. Υπάρχουν μαθήματα που μπορούμε να διδαχθούμε από τον τρόπο, με τον οποίον ένα venture private equity αντιμετωπίζει την αγορά ταλέντων. Ενώ αυτήν την εποχή η τάση στον τομέα private equity είναι η έξοδος της εξαγοραζόμενης επιχείρησης από τη χρηματιστηριακή αγορά, ο παραδοσιακός μακροχρόνιος (σε ορίζοντα τριετίας) σκοπός είναι η εκ νέου ανάδυσή της ως νέας, ισχυρότερης και αποτελεσματικότερης οικονομικής μονάδας που θα επανεισαχθεί στο χρηματιστήριο. Αυτό σημαίνει ταχεία κινητοποίηση σε όλες τις πτυχές της επιχείρησης, ειδικά στην αξιολόγηση και τη στρατολόγηση ταλέντων. Πολύ συχνά, ωστόσο, επιχειρήσεις που δεν παίζουν το παιχνίδι εξαγορών και συγχωνεύσεων διαχειρίζονται τη διαδικασία στρατολόγησης με μια αυξητική προσέγγιση. Το καλύτερο που θα είχαν να πράξουν θα ήταν να υιοθετήσουν έναν τρόπο σκέψης παρόμοιο με εκείνο μιας εταιρείας διαχείρισης ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων - να κινούνται, δηλαδή ταχύτερα και να σκέπτονται "μεγαλύτερα". Σκεφθείτε το χρόνο της ραγδαίας αντιστροφής σ ένα deal στον τομέα αprivate equity. Η αναγνώριση και ο προσδιορισμός των αναγκών ταλέντων με τον τυπικό -για την πλειονότητα των επιχειρήσεων- ρυθμό θα θεωρούταν πολύ αργή και δεν θα ήταν ανεκτή. Για την εταιρεία private equity, η πραγματοποίηση ταχύτατων, δραματικών αλλαγών στις διαδικασίες μιας αγορασθείσας εταιρείας στην πρώτη οικονομική χρήση μπορεί να επιφέρει σημαντική βελτίωση επιδόσεων την επόμενη χρονιά, κάτι που θα επηρεάσει δραστικά την τοποθέτηση της εταιρείας σε τροχιά εκ νέου ανάδυσής της τον τρίτο χρόνο. 6

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κεφάλαιο επιχειρηματικών συμμετοχών ή επιχειρηματικά κεφάλαια Ορισμός: Μέσο-μακροπρόθεσμες επενδύσεις υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου με συμμετοχή στα ίδια κεφάλαια νέων ή ταχέως αναπτυσσόμενων μη εισηγμένων επιχειρήσεων. Εναλλακτικά, μπορούμε να ορίσουμε το Venture Capital ως έναν τρόπο χρηματοδότησης της ίδρυσης, ανάπτυξης ή εξαγοράς μιας εταιρείας, βάσει του οποίου ο επενδυτής αποκτά τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης. Το venture capital είναι μια σχετικά νέα μορφή χρηματοδότησης που πρωτοεμφανίστηκε στις ΗΠΑ μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα αρχίζει να αναπτύσσεται με μεγάλη επιτυχία από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το venture capital στηρίζει τις ανάγκες δυναμικών και γρήγορα αναπτυσσόμενων εταιρειών που χρειάζονται ίδια κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους. H κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (σποράς ή εκκίνησης) όσο και σε μεταγενέστερο (ανάπτυξης ή εξαγοράς). Οι αποδόσεις στις οποίες αποβλέπουν οι εταιρείες venture capital είναι ανάλογες του επιχειρηματικού κινδύνου που αναλαμβάνουν. Επιπλέον, το venture capital χρησιμοποιείται συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της εταιρικής ιδιοκτησίας είτε σε μετόχους μειοψηφίας είτε σε ομάδες στελεχών των εταιρειών (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων. Η χρηματοδότηση venture capital πραγματοποιείται συνήθως μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κατά την οποία δε συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι προκειμένου να συμμετάσχει η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες venture capital χρησιμοποιούν και διάφορα άλλα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις τους, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια. Ως επί το πλείστον, ο κύριος μέτοχος εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας του μετά την επένδυση της εταιρείας venture capital. Η χρηματοδότηση μέσω του θεσμού του venture capital έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη πολλές από τις επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν. Τέτοιες περιπτώσεις στην Ελλάδα αποτελούν οι εταιρείες Goody's, Γερμανός και Chipita, ενώ στο εξωτερικό γνωστά παραδείγματα εταιρειών που χρηματοδοτήθηκαν με venture 7

capital είναι οι Microsoft, Amazon.com και Yahoo! Το venture capital αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς παγκοσμίως ενώ, σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης αναπτύσσονται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ 1.1 ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΤΟ VENTURE CAPITAL Ανταποκρίνεται στις ανάγκες δυναμικών εταιρειών που αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς και χρειάζονται κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους, διατηρώντας όμως υγιή πάντα κεφαλαιακή διάρθρωση. Συναντάτε συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της ιδιοκτησίας της επιχείρησης, είτε σε μετόχους μειοψηφίας είτε σε στελέχη της διοίκησης (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων. H χρηματοδότηση μέσω venture capital επιτυγχάνεται είτε μέσω της συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών με αύξηση ή σπανιότερα με εξαγορά τμήματος αυτού είτε με διάφορα άλλα ευέλικτα σχήματα, όπως η έκδοση νέας σειράς προνομιούχων μετοχών ή μετατρέψιμου ομολογιακού δανείου, επιτρέπει δε σχεδόν πάντοτε στον κύριο μέτοχο να διατηρήσει τον έλεγχο της εταιρείας του. Η κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (seed ή startup capital) όσο και σε μεταγενέστερο (development capital). Είναι εύλογο ότι το όφελος που προσδοκά ο επενδυτής venture capital είναι υψηλό, πράγμα που δικαιολογεί τον αυξημένο κίνδυνο που αναλαμβάνει για την επένδυσή του. O θεσμός του venture capital έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη τις περισσότερες επιχειρήσεις που τον αξιοποίησαν. Οι εταιρείες παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου συνήθως ρευστοποιούν τη συμμετοχή τους μετά την είσοδο στο Χρηματιστήριο των επιχειρήσεων στις οποίες επένδυσαν ή ακόμη κατά την πώληση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των εταιριών αυτών. 8

1.2 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL O θεσμός του επιχειρηματικού κεφαλαίου (venture capital) είναι μια μορφή χρηματοδότησης που πρωτοεμφανίστηκε στις HΠA μετά το B Παγκόσμιο Πόλεμο το 1946. Η ανάπτυξη ήταν αργή μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1970, οπότε δόθηκε ώθηση με τις επενδύσεις στους τομείς ηλεκτρονικής και βιοτεχνολογίας και σε μια δεκαετία (1987) το σύνολο των venture capital πλησίασε στα 30 δισ. δολ., σημειώνοντας υπερδεκαπλάσια αύξηση. Στη Ευρώπη η δραστηριότητα τέθηκε υπό την αιγίδα της ΕΟΚ με την ίδρυση το 1983 του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου European Venture Capital Association (EVCA). Ένα υποδειγματικό σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή το 1984 για να γίνει η αναγνώριση των προβλημάτων και στη συνέχεια προωθήθηκαν διάφορα σχέδια πολυεθνικής συνεργασίας. Η πρωτοβουλία ακολουθήθηκε σε ικανοποιητικό βαθμό και στο τέλος του 1987 είχαν δεσμευθεί περί τα 13 δισ ECU, όπου πλέον του μισού (7,1 δισ ECU) αντιστοιχούσε στη συμβολή του Ενωμένου Βασιλείου, το 1/7 περίπου (1,94 δισ ECU) αντιστοιχούσε στο μερίδιο της Γαλλίας και ακολουθούσαν Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία, Ιταλία κλπ. O θεσμός αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς παγκοσμίως, ενώ παρατηρείται παράλληλα ότι οι εταιρίες που τον χρησιμοποιούν επιτυγχάνουν θεαματικότερα αποτελέσματα από τους ανταγωνιστές τους. Στην Ελλάδα το Venture Capital, συναντάται για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Δεν έχουν σημειωθεί ακόμη σημαντικά βήματα, ίσως λόγω της σχετικά πρόσφατης νομοθετικής ρύθμισης του θεσμού. Παρόλα αυτά, την τελευταία πενταετία έχει αρχίσει μία έντονη κινητικότητα γύρω από το θεσμό του Venture Capital, με τη διεξαγωγή σχετικών διεθνών Forum και θεωρείται βέβαιο ότι θα αποτελέσει προσεχώς μια σύγχρονη μέθοδο στήριξης ελληνικών δυναμικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, στην αναπτυξιακή προσπάθειά τους. 9

1.3 ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ VENTURE CAPITAL Οι εταιρείες Venture Capital, σύμφωνα με το Ν.1775 (ΦΕΚ Α 101/24.5.1988), όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 8 του Ν 2166 (ΦΕΚ Α 137/24.8.1993), είναι ανώνυμες εταιρείες με σκοπό την προώθηση και υλοποίηση κυρίως επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας και σε ποσοστό 51% τουλάχιστο του χαρτοφυλακίου τους. Οι εταιρείες αυτές στη χώρα μας μπορούν να έχουν τη μορφή είτε Εταιριών Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών, όπως αυτές προβλέπονται από το N. 2367/95, είτε απλών ανωνύμων εταιριών. Οι εταιρείες Venture Capital μπορούν ειδικότερα: Να ιδρύουν νέες επιχειρήσεις με τη μορφή ΑΕ ή ΕΠΕ για την πραγματοποίηση επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας. Να συμμετέχουν στο κεφάλαιο υφισταμένων επιχειρήσεων ΑΕ ή ΕΠΕ, σε περίπτωση αυξήσεως του κεφαλαίου τους, για την πραγματοποίηση επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας. Να παρέχουν εγγυήσεις για τη χορήγηση δανείων στις προηγούμενες επιχειρήσεις. Να παρέχουν στις εν λόγω επιχειρήσεις υπηρεσίες έρευνας αγοράς, αναλύσεως επενδυτικών σχεδίων, οργανώσεως κλπ. Το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο των εταιρειών Venture Capital ορίζεται από το νόμο ίσο με 500 εκ.δρχ (1,5 εκατ. ) και καταβάλλεται μόνο σε μετρητά. Οι μετοχές είναι ονομαστικές και μπορούν να εισάγονται στο χρηματιστήριο. Στις ιδρυόμενες επιχειρήσεις τους, που προαναφέρθηκαν, οι Venture Capital δεν επιτρέπεται να χορηγούν δάνεια και η χρηματοδότησή τους γίνεται δια συμμετοχής στο κεφάλαιό τους, για την οποία είναι δυνατή η έκδοση ομολογιακών δανείων, μετατρέψιμων ή μη σε μετοχές. Η συμμετοχή της εταιρείας Venture Capital ή και η παροχή εγγύησης σε επιχείρηση δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει το 20% των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας Venture Capital. Δεν επιτρέπεται επίσης οι υποχρεώσεις της εταιρείας Venture Capital, στις οποίες προστίθεται και το 50% των εγγυήσεων που αυτή χορηγεί προς τις εταιρείες συμμετοχής της, να υπερβαίνουν τα ίδια κεφάλαιά της και σε περίπτωση υπέρβασης, αυτή πρέπει να καλυφθεί εντός εξαμήνου με την αναγκαία αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου. Η συμμετοχή των εταιρειών Venture Capital στις επιχειρήσεις που προαναφέρθηκαν επιδοτείται με ποσοστό μέχρι 30%, κατόπιν ειδικής διαδικασίας. 10

Επίσης, προβλέπονται φορολογικές απαλλαγές κερδών για τις εταιρείες αυτές και τους μετόχους σε εταιρείες επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας. Για τις εταιρείες Venture Capital εκτός της ειδικής νομοθεσίας ισχύει ο βασικός Ν.2190/1920 περί ανωνύμων εταιρειών και την εποπτεία αυτών ασκεί η Τράπεζα της Ελλάδος. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Venture Capital εταιρείες είναι κερδοσκοπικές άρα προφανώς είναι πολύ επιλεκτικές στην επιλογή των επενδυτικών τους σχεδίων. Από τα πολυάριθμα επενδυτικά σχέδια που υποβάλλονται για χρηματοδότηση μόνο το 10% θεωρείται άξιο για περαιτέρω εξέταση και από αυτά τελικά μόνο το 2% επιλέγεται για χρηματοδότηση. Τα σημαντικά κριτήρια για την επιλογή ή όχι ενός επενδυτικού σχεδίου: η επιχειρηματική ομάδα (management team), το επιχειρηματικό σχέδιο (Business Plan) και η προσδοκόμενη απόδοση (expected rate of return) της επένδυσης. Ι) Η επιχειρηματική ομάδα (management team) αποτελεί σημαντικό κριτήριο για την επιλογή της χρηματοδότησης ή όχι μιας επένδυσης, διότι η ικανότητα της ομάδας να διοικήσει μειώνει σημαντικά τον βαθμό του κινδύνου της αποτυχίας της επένδυσης και αυξάνει σημαντικά τα κέρδη. Δίνεται λοιπόν τεράστια σημασία τόσο στην θεωρητική κατάρτιση των μελών της ομάδας, όσο και στην πρακτική τους εμπειρία, στις προηγούμενες αποδόσεις τους και στον χαρακτήρα τους. Ένας επιχειρηματίας που δεν έχει προηγούμενη εμπειρία στον κλάδο που προτίθεται να δραστηριοποιηθεί είναι πολύ δύσκολο να χρηματοδοτηθεί, εκτός αν το ίδιο το fund αναλάβει να δημιουργήσει για αυτόν μια αξιόλογη επιχειρηματική ομάδα. Η επιχειρηματική ομάδα αρχικά να εντοπίσει κάποια πρόσφορη και ανεκμετάλλευτη μέχρι σήμερα αγορά, της οποίας το μέγεθος να είναι τέτοιο ώστε στα αρχικά και δύσκολα χρόνια της επιχείρησης να μην κινήσει το ενδιαφέρον των ανταγωνιστών. Στη συνέχεια πρέπει να καθορίσει με πιο τρόπο θα προωθήσει τα προϊόντα της στην αγορά αυτή. Το κριτήριο της ανεκμετάλλευτης αγοράς πολλές φορές είναι σημαντικότερο για τo Venture Capital fund και από αυτό το ίδιο το προϊόν. ΙΙ) Το επιχειρηματικό σχέδιο (Business Plan) θα πρέπει: 11

Να περιγράφει με σαφήνεια το νέο προϊόν και τα ανταγωνιστικά του πλεονεκτήματα Να παρουσιάζει έρευνα και ανάλυση του κλάδου και της αγοράς. Να αναλύει την πολιτική που θα ακολουθήσει η εταιρεία στο marketing Να περιέχει σαφή οικονομική ανάλυση της επιχείρησης (Οικονομικά αποτελέσματα και ισολογισμούς προηγούμενων ετών καθώς και μελλοντικές προβλέψεις ταμειακών ροών Να αναφέρει λεπτομερώς στοιχεία για τις εγκαταστάσεις και τις διαδικασίες παραγωγής. Να αναλύει το πρόγραμμα για την λειτουργία και την αναπτυξιακή εξέλιξη της επιχείρησης. ΙΙΙ) Η προσδοκώμενη απόδοση της επένδυσης (expected rate of return) των επενδύσεων των Venture Capital εταιρειών προέρχονται κυρίως από πιθανά έσοδα μερισμάτων ή τόκων και από κεφαλαιακά κέρδη που προέρχονται κυρίως από την πώληση των μετοχών της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Τα κριτήρια που συνήθως χρησιμοποιούν είναι ο εσωτερικός βαθμός απόδοσης (IRR) (Internal Rate of Return), Net Asset Value, Ratio analysis βασίζεται στο μέσο όρο των δεικτών του τομέα που ανήκει η επένδυση και είναι οι δείκτες P/S (price/sales), P/EBITDA, P/Book (καθαρή θέση) P/E (earnings). Οι Sahlaman and Barry (1990) προτείνουν για την επιλογή των επενδύσεων την εξής μέθοδο η οποία και χρησιμοποιείται κατά κόρον. Αρχικά τα Venture Capital funds κάνουν πρόβλεψη για την επιτυχή πραγματοποίηση των στόχων της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Στη συνέχεια εκτιμούν την πιθανή τελική αξία της επιχείρησης 5 έτη μετά την χρηματοδότηση. Η αξία αυτή προεξοφλείτε με προεξοφλητικό επιτόκιο της τάξης 40-60% ανάλογα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η χρηματοδοτούμενη επιχείρηση και τον κίνδυνο που το στάδιο αυτό εμπεριέχει. Η επένδυση γίνεται αποδεκτή όταν η συνολική παρούσα αξία της επιχείρησης είναι μεγαλύτερη από το απαιτούμενο κεφάλαιο για την επένδυση. Στη συνέχεια υπολογίζεται το ποσοστό συμμετοχής του fund, στο σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης. Το ποσοστό αυτό συνήθως δίνεται από το πηλίκο της απαιτούμενης επένδυσης προς συνολική παρούσα αξία της επιχείρησης. Επίσης η E.V.C.A. έχει θεσπίσει για τα μέλη της από το 1992 βασικές αρχές αξιολόγησης των αποδόσεων των επενδύσεων, οι οποίες στηρίζονται στον εσωτερικό βαθμό απόδοσης. Τα Venture Capital funds προσπαθούν να κλείσουν τέτοιες συμφωνίες με τους επενδυτές, ώστε η διοίκηση της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης να έχει ισχυρά κίνητρα εργασίας για να επιτευχθούν οι στόχοι του επιχειρηματικού σχεδίου. Συνήθως συμμετέχουν στο Διοικητικό Συμβούλιο της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Η συμμετοχή αυτή τους δίνει την δυνατότητα να δίνουν τις απαιτούμενες συμβουλές στη επιχείρηση, χωρίς την συνεχή εμπλοκή τους στα εσωτερικά θέματα της επιχείρησης. Επιπλέον έχουν την δυνατότητα να 12

ελέγχουν την πορεία και την αποδοτικότητα της επιχείρησης και να αποφασίζουν την συνέχεια ή όχι της χρηματοδότησης, σε επόμενους γύρους. 2.1 Πηγή Χρηματοδότησης Καινοτόμων Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων Οι ΜΜΕ, και ιδίως οι καινοτόμες ΜΜΕ, μειονεκτούν σε σχέση με τις μεγάλες εταιρείες όσον αφορά το επίπεδο κεφαλαιακής επάρκειας, εξαιτίας κυρίως των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στην άντληση κεφαλαίων. Μια πηγή χρηματοδότησης, ευρέως διαδεδομένη σε Ευρώπη και Η.Π.Α., είναι και το Venture Capital. Στη δημοσίευση αυτή, στα πλαίσια του προγράμματος Innovation του Ελληνικού Κέντρου Αναδιανομής, γίνεται μια παρουσίαση της χρηματοδοτικής αυτής μορφής, αναφέρονται και αναλύονται οι πηγές Venture Capital, η αποδοτικότητά της και οφέλη που προκύπτουν για τις μικρομεσαίες καινοτόμες επιχειρήσεις. ΓΕΝΙΚΑ Το Venture Capital τόσο ως θεσμός όσο και ως όρος στην Ελλάδα είναι σχετικά καινούριος. Μπορεί να αποδοθεί ως "Κεφάλαιο Διακινδυνεύσεως", "Επιχειρηματικό Κεφάλαιο", "Κεφάλαιο Επιχειρηματικών Συμμετοχών" ή ακόμα καλύτερα ως "Επιχειρηματικό Κεφάλαιο Υψηλού Κινδύνου - Venture Capital ". Το Venture Capital χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία τα οποία συγχρόνως αποτελούν και τις βασικές διαφορές του από τις άλλες μορφές χρηματοδότησης: Κίνδυνος Το Venture Capital είναι μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση η οποία συνήθως απαιτεί 5-10 χρόνια για να αποδώσει ικανοποιητικά και γι' αυτό ο κίνδυνος που υπάρχει είναι μεγάλος, Κεφαλαιακή Συμμετοχή Τις περισσότερες φορές το Venture Capital συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης, Υποστήριξη Επιχείρησης Αρκετές φορές οι Εταιρείες Venture Capital παίζουν σημαντικό ρόλο στην πορεία της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης καθοδηγώντας το management της, υποστηρίζοντας την τεχνικά και συμβάλλοντας στη χάραξη της στρατηγικής της. Οι Venture Capital είναι συνήθως ιδιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες μερικές φορές παρέχονται κρατικές επιδοτήσεις ή φορολογικά κίνητρα. Σκοπός τους είναι η προώθηση και υλοποίηση επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας με την ίδρυση ή τη συμμετοχή τους σε νέες εταιρείες οι οποίες δεν έχουν την δυνατότητα να αντλήσουν κεφάλαια από 13

άλλες πηγές χρηματοδότησης. Οι επενδύσεις τους είναι μακροπρόθεσμες και η συμμετοχή τους ρευστοποιείτε σε προκαθορισμένο χρόνο και με προσυμφωνημένο τρόπο, αντλώντας κέρδη από την υπεραξία των μετοχών που δημιουργήθηκε κατά την παραμονή τους στην εταιρεία. Έτσι ενδιαφέρονται για την αύξηση της κερδοφορίας και την αξία της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης χωρίς όμως ο έλεγχος των μετοχών ή η κατοχή της πλειοψηφίας αυτών να αποτελεί τον κύριο στόχο τους. Η χρηματοδότηση μπορεί να αρχίσει από τα αρχικά στάδια ανάπτυξης της επιχείρησης και να φθάσει στη φάση όπου από μόνη της η επιχείρηση θα είναι σε θέση να αντλήσει κεφάλαια από τις παραδοσιακές πηγές χρηματοδότησης (όπως τράπεζες, χρηματιστήριο). 2.2 ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL Τα φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία προμηθεύουν Venture Capital μπορούν να ταξινομηθούν στις παρακάτω κατηγορίες: Ιδιώτες με Μεγάλη Περιουσία. Παραδοσιακή πηγή Venture Capital που σήμερα όμως δεν κυριαρχεί, Ιδιωτικές Επενδυτικές Κοινοπραξίες και Εταιρείες. Συνηθέστερη πηγή με ορισμένη διάρκεια ζωής των κοινοπραξιών (10 χρόνια περίπου), Ιδιώτες που συμμετέχουν σε ανεπίσημη αγορά Venture Capital. Ίσως η μεγαλύτερη πηγή Venture Capital, Venture Capital Θυγατρικές Χρηματοπιστωτικών ή μη Χρηματοπιστωτικών Εταιρειών. Θυγατρικές τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών που διακρίνονται για τις συντηρητικές στρατηγικές που ακολουθούν και τη μικρή εμπειρία σε σχέση με άλλες Venture Capital, 14

Venture Capital που χρησιμοποιούν κρατική χρηματοδότηση. Στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας η χρηματοδότηση έχει τη μορφή: της χρηματοδότησης επιδοτούμενων δανείων στις νέες επιχειρήσεις, της φορολόγησης των Venture Capital με χαμηλούς συντελεστές, της φορολόγησης των κεφαλαιακών κερδών με χαμηλούς συντελεστές ή απαλλαγής αυτών από τη φορολογία, της μερικής αποζημίωσης των Venture Capital για τις ζημιές που προέρχονται από επενδυτική δραστηριότητα. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα προωθεί αρκετά προγράμματα σε επιλεγμένες περιοχές τα οποία έχουν ως στόχο : τη δημιουργία νέων Venture Capital με σκοπό την επένδυση κεφαλαίων σε Μικρο- Μεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ) αναπτυξιακών περιοχών, την επιχορήγηση Venture Capital ώστε να χρηματοδοτήσουν νέες ΜΜΕ που παράγουν προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, την επενδυτική συμμετοχή σε επενδύσεις ιδιωτών με Venture Capital τη χορήγηση δανείων σε Venture Capital ώστε να επενδύσουν σε ΜΜΕ που βρίσκονται σε αναπτυσσόμενες περιοχές. 2.3 ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL Η χρηματοδότηση μιας επιχείρησης μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερες από μία μορφές επενδύσεων. Αν και αρκετές φορές δεν υπάρχουν σαφή όρια μεταξύ διαδοχικών μορφών επενδύσεων, μπορούν να ταξινομηθούν στις κατηγορίες: Πρωταρχικό Κεφάλαιο ή Χρηματοδότηση Σποράς (Seed Finance) Είναι η πιο επικίνδυνη μορφή επένδυσης, αφού τελικά εγκαταλείπεται το 70% των χρηματοδοτήσεων. Αρχικό Κεφάλαιο ή Χρηματοδότηση Εκκίνησης (Start-Up Finance) Η διάρκεια της επένδυσης μπορεί να φτάσει τα τρία χρόνια και χαρακτηρίζεται από υψηλό κίνδυνο. Χρηματοδότηση στα πρώτα στάδια παραγωγής και πωλήσεων (Early Stage Financing) Σε αρκετές περιπτώσεις η επιχείρηση χρηματοδοτείται, ενώ δεν είναι ήδη κερδοφόρος. 15

Χρηματοδότηση Ανάπτυξης ή Επέκτασης (Development or Expansion Finance) Το κόστος του δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλο λόγω του μικρού σχετικά κινδύνου, ενώ μπορεί τελικά να διαρκέσει πολύ περισσότερο ή να απαιτήσει πολύ μεγαλύτερη ενίσχυση απ' ότι είχε προγραμματιστεί. Ενδιάμεση Χρηματοδότηση (Mezzanine Financing) Συνήθως οι χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις λειτουργούν τουλάχιστον στο νεκρό τους σημείο (break-even) και συχνά οι επενδύσεις αυτές είναι μακροπρόθεσμες. Χρηματοδότηση Σύνδεσης-Γέφυρας (Bridge Financing) Προετοιμάζει την επιχείρηση για την είσοδό της στο χρηματιστήριο και διαρκεί το αργότερο ένα χρόνο. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια έχουν αναπτυχθεί και άλλες μορφές επένδυσης με συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο των χρηματοδοτούμενων εταιρειών, όπως : Κεφάλαιο Εξαγοράς Management Εξαγορά της επιχείρησης από το υπάρχον management (Management Buy-Out / ΜΒΟ) ή από νέα ομάδα managers (Management Buy-In / ΜΒΙ). Οι επενδύσεις κερδοφορούν σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, παρουσιάζουν περιορισμένο βαθμό κινδύνου, ενώ οι αποδόσεις τους δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικές, Χρηματοδότηση Ανόρθωσης ή Στροφής (Turn Around Finance) Εξαγορά ζημιογόνων επιχειρήσεων και χρηματοδότηση αυτών με σκοπό να μετατραπούν σε κερδοφόρες, Replacement Εξαγορά μεριδίου απερχόμενου εταίρου. Οι Venture Capital χρηματοδοτούν επιχειρήσεις από τις οποίες αναμένουν ικανοποιητική απόδοση ανεξάρτητα από το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται. Τα αρχικά στάδια 16

χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο με μεγαλύτερες όμως αποδόσεις, σε σύγκριση με τα τελικά στάδια. Δεν είναι απαραίτητο όμως οι Venture Capital να χρηματοδοτούν όλα τα στάδια και σπάνια χορηγούν όλα μαζί τα κεφάλαια τα οποία χρειάζεται μια επιχείρηση. Συνήθως, χορηγούν τα κεφάλαια εκείνα που είναι απαραίτητα για να προχωρήσει η επιχείρηση στο επόμενο στάδιο. Στην Ευρώπη, σε αντίθεση με τις Η.Π.Α., οι Venture Capital αποφεύγουν να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αρχικά στάδια ανάπτυξης (χρηματοδοτήσεις seed, start-up) μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο και τα αναμενόμενα κέρδη. Για την ενθάρρυνση αλλά και τη βοήθεια των Venture Capital (παροχή υπηρεσιών και πληροφοριών) σε τέτοιες χρηματοδοτήσεις δημιουργήθηκε το European Seed Capital Fund Network. 2.4 ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL Στις Η.Π.Α., Αγγλία και Γαλλία γίνονται οι μεγαλύτερες επενδύσεις Venture Capital. Οι Venture Capital επενδύοντας αποβλέπουν σε ετήσια ποσοστά απόδοσης 25-60%, ενώ διατηρούν στο χαρτοφυλάκιό τους κατά μέσο όρο εννέα εταιρείες. Μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις Η.Π.Α. σε τρεις Venture Capital για 110 επενδυτικά προγράμματα την περίοδο 1960-1975 κατέληξε στα εξής συμπεράσματα: αν και μερικές επενδύσεις παρουσίασαν ετήσια απόδοση έως και 300%, η μέση ετήσια απόδοση των Venture Capital φτασε μόλις το 19%, μία στις έξι επενδύσεις οδηγήθηκε σε πλήρη αποτυχία, ενώ πολλές άλλες είχαν αρνητικά αποτελέσματα ή ασήμαντα κέρδη, δύο έως τρεις στις δέκα επενδύσεις ήταν επιτυχημένες, ενώ μόνο μία παρουσίασε 17

επενδύσεις ήταν επιτυχημένες, ενώ μόνο μία παρουσίασε υψηλή απόδοση. Έτσι οι περισσότερες Venture Capital αναζητούν επενδύσεις από τις οποίες αναμένουν να έχουν υψηλή απόδοση, τουλάχιστον 1 προς 10, ώστε σε συνδυασμό με τα αποτυχημένα επενδυτικά προγράμματα η συνολική απόδοση να ξεπερνά το ποσοστό του 30%. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, συνήθως εξετάζεται μόνο το 10% των προτεινόμενων επενδυτικών προγραμμάτων, ενώ χρηματοδοτείται μόλις το 3%. Πολλές Venture Capital προσπαθούν να μειώσουν το κίνδυνο στις επενδύσεις τους διαφοροποιώντας το χαρτοφυλάκιό τους. Έτσι προτιμούν να : επενδύουν σε επιχειρήσεις οι οποίες βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, επενδύουν σε πολλές επιχειρήσεις διαφορετικών κλάδων, επενδύουν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, επιτρέπουν τη συμμετοχή στα επενδυτικά τους προγράμματα και άλλων επενδυτών Venture Capital. Τέλος τα ποσοστά συμμετοχής στις χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις διαφέρουν μεταξύ των Venture Capital. Οι περισσότερες περιορίζονται σε ποσοστά μειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου (έως και 49%), ενώ οι μεγαλύτερες συμμετέχουν έως και 90%. Για να είναι όμως αποτελεσματική η επιρροή μιας Venture Capital στην πορεία της επιχείρησης θα πρέπει η συμμετοχή της στο μετοχικό κεφάλαιο να είναι τουλάχιστον 5%. Οι Venture Capital αντιπροσωπεύονται στα Διοικητικά Συμβούλια (Δ.Σ.) των επιχειρήσεων που χρηματοδοτούν, 18

ώστε να ελέγχουν καλύτερα την αποδοτικότητά τους αλλά και να μπορούν να παρέχουν συμβουλές, όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Συνήθως δεν απαιτούν την πλειοψηφία στο Δ.Σ. των επιχειρήσεων και αρκούνται κατέχοντας κατά μέσο όρο το 1/3 των θέσεων αυτού. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ Οι Venture Capital χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους επιλογής για τα προτεινόμενα επενδυτικά σχέδια, ώστε να αποφύγουν ακατάλληλες χρηματοδοτήσεις. Βασικοί παράγοντες σε όλες αυτές τις μεθόδους είναι η ομάδα διοίκησης της υπό χρηματοδότηση επιχείρησης και το προτεινόμενο επιχειρηματικό της πρόγραμμα. Η ικανότητα των διοικητικών στελεχών να διοικήσει την επιχείρηση θεωρείται σημαντικός παράγοντας, ώστε μια επενδυτική πρόταση να στεφθεί με επιτυχία. Πρωταρχικό τους μέλημα είναι η ανακάλυψη μιας ανεκμετάλλευτης αγοράς και, στη συνέχεια, ο καθορισμός των τρόπων με τους οποίους τα προϊόντα ή υπηρεσίες της επιχείρησης θα προωθηθούν σε αυτήν. Συνήθως οι Venture Capital δεν χρηματοδοτούν τα προϊόντα που αναζητούν κάποια αγορά αλλά τις επιχειρήσεις εκείνες που απευθύνονται σε αγορές οι οποίες αναζητούν προϊόντα. Έτσι, πολλές φορές, προϊόντα ή υπηρεσίες δεν είναι τόσο σημαντικά για τις Venture Capital όσο πιστεύουν οι υπεύθυνοι της επιχείρησης. Η ανεκμετάλλευτη αυτή αγορά θα πρέπει να είναι αρχικά όσο το δυνατό μικρή, ώστε να μην προκαλέσει το ενδιαφέρον πιθανών ανταγωνιστών της επιχείρησης και να μπορέσει να επιβιώσει στις αρχικές φάσεις εξέλιξής της. Επίσης θα πρέπει να υπάρχουν προοπτικές μεγέθυνσής της, έτσι ώστε η επιχείρηση να μπορέσει να αναπτυχθεί όσο το δυνατό περισσότερο. Το προτεινόμενο επιχειρηματικό πρόγραμμα θα πρέπει να είναι ρεαλιστικό και πραγματοποιήσιμο και όχι υπερβολικά αισιόδοξο ή απαισιόδοξο. Δεν αποτελεί ιδέα προς πώληση αλλά προσδοκίες της υπό χρηματοδότηση επιχείρησης. Έτσι θα πρέπει να περιγράφει το προτεινόμενο προϊόν ή υπηρεσία, την πιθανή αγορά καθώς επίσης την τεχνολογία και τους πόρους που θα χρησιμοποιηθούν. 19

Τέλος, αξιοσημείωτα είναι τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποίησε το πανεπιστήμιο του Hampshire σε επιχειρήσεις που χρηματοδοτήθηκαν με Venture Capital και τα οποία είναι : το μέσο χρονικό διάστημα που απαιτείται από τη στιγμή που αποφασίζει ένας επιχειρηματίας να χρηματοδοτηθεί με Venture Capital έως την πρώτη συνάντησή του με κάποιο στέλεχος της Venture Capital είναι 1.75 μήνες, η μέση διάρκεια της έρευνας που πραγματοποιεί ο επενδυτής για το παρελθόν της υπό χρηματοδότηση επιχείρησης είναι 6-8 εβδομάδες, ο μέσος χρόνος ανάμεσα στην προαναφερθείσα συνάντηση και στη λήψη του πρώτου κεφαλαίου είναι 4,5 μήνες. 3.1 ΕΠΙΛΟΓΗ VENTURE CAPITAL ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ Ο επιχειρηματίας που ενδιαφέρεται να χρηματοδοτηθεί με Venture Capital θα πρέπει κατ' αρχήν να αναζητήσει Venture Capital που ειδικεύονται στον κλάδο και ασκούν τις δραστηριότητές τους στη γεωγραφική περιοχή όπου ανήκει η επιχείρησή του. Αφού συγκρίνει το ύψος των απαιτούμενων κεφαλαίων με αυτά που διαθέτουν οι Venture Capital σε επιχειρήσεις, οι οποίες βρίσκονται στο ίδιο στάδιο ανάπτυξης, θα πρέπει να αναζητήσει επενδυτές που έχουν γερές οικονομικές πηγές και καλό ιστορικό και να αποταθεί σε αυτούς που έχουν τη δυνατότητα να τον βοηθήσουν και με δεύτερο ή τρίτο γύρο χρηματοδότησης, εάν χρειαστεί. Η συμμετοχή των Venture Capital στη χρηματοδοτούμενη επιχείρηση μπορεί να γίνει με διάφορες μορφές και συνεπώς θα πρέπει από την αρχή ο επιχειρηματίας να επιλέξει τον κατάλληλο συνδυασμό, έχοντας υπόψη ότι η μορφή της απαιτούμενης χρηματοδότησης επηρεάζει τον επενδυτή θετικά ή αρνητικά. Επίσης, θα πρέπει να ζητηθούν συμβουλές από επιχειρηματίες και επαγγελματίες (δικηγόρους, οικονομικούς συμβούλους, τραπεζίτες) για τον εντοπισμό τυχόν πρόσθετων πηγών χρηματοδότησης. Στελέχη Venture Capital υποστηρίζουν ότι η καλύτερη και πλέον αξιόπιστη πηγή για τις νέες τους επενδύσεις είναι οι συστάσεις που προέρχονται από στελέχη επιχειρήσεων ή επιτυχημένους επιχειρηματίες με τους οποίους έχουν συνεργαστεί κατά το παρελθόν. Έτσι ο επιχειρηματίας μπορεί να χρησιμοποιήσει προσωπικές ή επαγγελματικές του γνωριμίες για 20

την προσέγγιση των Venture Capital που θα επιλέξει. Θα πρέπει όμως να αποφύγει, στην αρχή, την έκθεση του προτεινόμενου επιχειρηματικού προγράμματος σε πολλούς επενδυτές και να διορθώνει τα αδύνατά του σημεία μόλις αυτά επισημαίνονται. 3.2 ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΩΝ VENTURE CAPITAL ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΟΥΣ Σημαντικός παράγοντας στις επενδύσεις Venture Capital αποτελεί ο χρόνος που μεσολαβεί από την αρχική επένδυση έως την αποδέσμευση των κεφαλαίων από τη χρηματοδοτούμενη επιχείρηση, αφού στο χρονικό αυτό διάστημα η επένδυση δεν μπορεί να ρευστοποιηθεί. Η αποδέσμευση των Venture Capital από τις χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις έρχεται την περίοδο όπου τα κεφαλαιακά κέρδη φτάνουν στο μέγιστο και πραγματοποιείται με τους εξής τρόπους : πώληση των μετοχών τους στο χρηματιστήριο, εξαγορά της συμμετοχής τους ή και όλης της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης από μεγάλη εταιρεία, εξαγορά της συμμετοχής τους από παραδοσιακή πηγή χρηματοδότησης (όπως τράπεζα), πώληση των μετοχών τους στους ιδρυτές (ή ιδιοκτήτες) της χρηματοδοτούμενης επιχείρησης. Οι τρεις πρώτοι τρόποι είναι και οι συνηθέστεροι, ενώ ελάχιστες είναι οι περιπτώσεις που ο ίδιος ο επιχειρηματίας αγοράζει τελικά ολόκληρη την επιχείρηση. Μελέτη σε 433 επενδύσεις Venture Capital στις Η.Π.Α. τη χρονική περίοδο 1978-1987 έδειξε ότι οι περισσότερες Venture Capital δεν αντιμετωπίζουν την έκδοση μετοχών στην πρωτογενή αγορά σαν μια στρατηγική εξόδου. Έτσι, πριν από την έκδοση μετοχών οι Venture Capital κατείχαν κατά μέσο όρο το 34% των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων, αμέσως μετά την έκδοση των μετοχών το ποσοστό συμμετοχής τους μειώθηκε στο 25% για να σταθεροποιηθεί ένα χρόνο αργότερα στο 18%. 21

3.3 ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ VENTURE CAPITAL Η επιχείρηση που χρηματοδοτείται με Venture Capital αποκτά τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει αναγκαίες επενδύσεις ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού, χωρίς να αυξηθεί ο χρηματοδοτικός κίνδυνος λόγω υπερβολικού δανεισμού. Οι Venture Capital παρέχουν οικονομική, εμπορική και διοικητική τεχνογνωσία στις χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις και αυξάνουν το κύρος αυτών που προετοιμάζονται να εισαχθούν στο χρηματιστήριο. Το Venture Capital παίζει καταλυτικό ρόλο στη γρήγορη ανάπτυξη των εταιρειών, κυρίως των ΜΜΕ, αλλά και στην ανάπτυξη και την υγιή δομή της οικονομίας γενικότερα. Οι Venture Capital αφενός διευκολύνουν την δημιουργία νέων επιχειρήσεων και αφετέρου υποκινούν την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό υπαρχουσών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα να βοηθούν την οικονομική ανάπτυξη και να καταπολεμούν την ανεργία. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα ερευνών στις Η.Π.Α. και Γαλλία. Στην πρώτη περίπτωση το 4% των αναπτυσσόμενων επιχειρήσεων δημιούργησαν το 70% των νέων θέσεων εργασίας, ενώ στη δεύτερη χρηματοδοτούμενες με Venture Capital επιχειρήσεις αύξησαν κατά 34% τις θέσεις εργασίας, 4% τις πωλήσεις, 80% τις εξαγωγές και διπλασίασαν τις επενδύσεις στην πενταετία 1987-1991. 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ο θεσμός των Venture Capital εισήχθη στην Ελλάδα με τους Ν1775/88 και Ν2166/93, που αποτελεί τροποποίηση του πρώτου, οι οποίοι όμως δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα γιατί περιόρισαν τις δραστηριότητες των Venture Capital σε επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας, ενώ οι διαδικασίες για την έγκριση αυτών ήταν μάλλον πολύπλοκες και χρονοβόρες. Μέχρι σήμερα μία Venture Capital, η οποία σχηματίστηκε στα πλαίσια της συγκεκριμένης νομοθεσίας, πραγματοποίησε μόνο μία επένδυση, ενώ οι περισσότερες Venture Capital λειτουργούν σύμφωνα με τις διατάξεις που διέπουν τις ανώνυμες εταιρείες. Αποτέλεσμα όσων προαναφέρθηκαν ήταν η θέσπιση του Ν2367/95 ο οποίος ισχύει έως σήμερα. Στη συγκεκριμένη νομοθεσία οι Εταιρείες Παροχής Επιχειρηματικών Κεφαλαίων (Venture Capital ) μετονομάζονται Εταιρείες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών (Venture Capital ) και το πλαίσιο λειτουργίας τους ρυθμίζεται συνολικά, ενώ αποφεύγονται παραπομπές από νόμο σε νόμο. Σύμφωνα με την παραπάνω νομοθεσία, ορίζεται ως Venture Capital μία ανώνυμη εταιρεία που έχει ως σκοπό τη συμμετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεων που εδρεύουν στην Ελλάδα και ασκούν γεωργική, βιομηχανική, μεταλλευτική, βιοτεχνική, ξενοδοχειακή ή εμπορική δραστηριότητα. Ο Υπουργός Εμπορίου είναι αυτός που εξετάζει εάν μια εταιρία τηρεί τις προϋποθέσεις να χαρακτηριστεί Venture Capital και να υπαχθεί στο Ν2367/95, ενώ ο ίδιος ελέγχει τις ήδη υπάρχουσες Venture Capital. Η συγκεκριμένη νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα σε μια Venture Capital : να επενδύει σε συμμετοχές (μετοχές Α.Ε. ή εταιρικά μερίδια Ε.Π.Ε.) στο κεφάλαιο επιχειρήσεων των οποίων οι μετοχές δεν είναι εισηγμένες σε χρηματιστήριο, να επενδύει σε ομολογίες μετατρέψιμες σε μετοχές που εκδίδονται από επιχειρήσεις των οποίων οι μετοχές δεν είναι εισηγμένες σε χρηματιστήριο, ενώ η μετατροπή τους πρέπει να πραγματοποιείται εντός τριών ετών από την απόκτησή τους, 23

να παρέχει εγγύηση σε τρίτους για τη χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις στις οποίες συμμετέχει, να τοποθετεί τα διαθέσιμά της σε καταθέσεις και βραχυχρόνιες κινητές αξίες σε δραχμές ή συνάλλαγμα, να παρέχει τις υπηρεσίες της στις χρηματοδοτούμενες επιχειρήσεις (για την έρευνα αγοράς, την ανάλυση επενδυτικών προγραμμάτων, την οργάνωσή τους κλπ.), να συμμετέχει κατ' εξαίρεση στο κεφάλαιο επιχειρήσεων των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε χρηματιστήριο, να αναθέτει με σύμβαση διαχείρισης σε εξειδικευμένες εταιρείες την εκπλήρωση των σκοπών της και τη διαχείριση της περιουσίας της. Ορίζεται ως ελάχιστο ύψος κεφαλαίου της Venture Capital το 1 δισεκατομμύριο δραχμές, ενώ οι μετοχές της είναι ονομαστικές και μπορούν να εισαχθούν στο χρηματιστήριο αξιών. Φυσικά ή νομικά πρόσωπα δεν επιτρέπεται να κατέχουν (άμεσα ή έμμεσα) πάνω από το 30% των μετοχών μιας Venture Capital εκτός από τα πιστωτικά ιδρύματα για τα οποία το ποσοστό της συμμετοχής τους (άμεσης ή έμμεσης) μπορεί να φτάσει και το 65%. Η επένδυση κεφαλαίων ή παροχή εγγυήσεων από Venture Capital σε επιχείρηση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 20% των ιδίων κεφαλαίων της Venture Capital. Οι υποχρεώσεις της, συμπεριλαμβανομένου και το 50% των συνολικών εγγυήσεων σε τρίτους για τη δανειοδότηση των χρηματοδοτούμενων επιχειρήσεων, δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα ίδια κεφάλαιά της. Σε αντίθετη περίπτωση υποχρεούται η Venture Capital στο πρώτο εξάμηνο της επόμενης διαχειριστικής χρήσης να αυξήσει το μετοχικό της κεφάλαιο, ώστε να αποκατασταθεί η σχέση των ιδίων κεφαλαίων προς τις υποχρεώσεις. Επίσης, οι Venture Capital είναι υποχρεωμένες να δημοσιεύουν εξαμηνιαίες και ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, ελεγμένες από ορκωτούς λογιστές, ενώ μετά το κλείσιμο της τρίτης χρήσης πρέπει να έχουν και να διατηρούν συνεχώς επενδεδυμένο σε συμμετοχές ή μετατρέψιμες ομολογίες τουλάχιστον το 50% των ιδίων κεφαλαίων τους. Εάν κάτι από όσα προαναφέρθηκαν, σε αυτήν αλλά και στην προηγούμενη παράγραφο, δεν τηρηθεί από κάποια Venture Capital, τότε αυτή χάνει αυτόματα τα πλεονεκτήματα (επιχορηγήσεις, φοροαπαλλαγές και φορολογικά κίνητρα) που αναφέρονται στη συγκεκριμένη νομοθεσία. Για τη συμμετοχή των Venture Capital σε επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν επενδύσεις υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας στην Ελλάδα επιχορηγούνται με ποσοστό μέχρι και 20% της συμμετοχής τους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο νομοθέτης θεωρεί ως συμμετοχή 24

την καταβολή μετοχικής ή εταιρικής εισφοράς σε αύξηση του κεφαλαίου υφισταμένων εταιρειών ή σε ίδρυση νέων επιχειρήσεων. Τα τεχνικοοικονομικά και άλλα κριτήρια για το χαρακτηρισμό μιας επένδυσης ως υψηλής τεχνολογίας ή καινοτομίας καθορίζονται με απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας, ενώ οι επιχορηγήσεις παρέχονται μετά από απόφαση του πρώτου. Πάσης φύσεως κέρδη που πραγματοποιεί μια Venture Capital, εφόσον διανέμονται, υπόκεινται σε φόρο εισοδήματος 15% εξαντλούμενης της φορολογικής υποχρέωσης των δικαιούχων. Τα μη διανεμενόμενα κέρδη και τα κέρδη που πραγματοποιεί η Venture Capital από την πώληση ή ανταλλαγή συμμετοχών απαλλάσσονται της φορολογίας υπό προϋποθέσεις. Οι Ν1775/88 και Ν2166/93 καταργούνται και αντικαθίστανται από την παραπάνω νομοθεσία μετά την πάροδο δύο ετών. Στο χρονικό αυτό διάστημα όσες Venture Capital (ή Venture Capital ) επιθυμούν, μπορούν να ζητήσουν να υπαχθούν στο Ν2367/95, ώστε να επωφεληθούν από τις παροχές που προαναφέρθηκαν. Έτσι σήμερα οι Venture Capital διέπονται από τη συγκεκριμένη νομοθεσία και συμπληρωματικά από τις διατάξεις που ισχύουν για τις ανώνυμες εταιρείες. 4.2 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ VENTURE CAPITAL Το Venture Capital εισήχθη στην Ελλάδα σαν εναλλακτική πηγή χρηματοδότησης το 1988 με είκοσι χρόνια περίπου υστέρηση σε σχέση με τις ΗΠΑ και τις άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Κύριοι λόγοι για τη σημαντική αυτή υστέρηση είναι η μη ανεπτυγμένη αγορά κεφαλαίου, το περιοριστικό πλαίσιο λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, καθώς επίσης και ο εξαιρετικά χαμηλός βαθμός οικονομικής ανάπτυξης. Εντούτοις κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 λόγω της ΟΝΕ συντελέστηκαν σημαντικές αλλαγές που οδήγησαν στον εκσυγχρονισμό του τραπεζικού συστήματος και την ανάπτυξη της κεφαλαιακής αγοράς. Οι παράγοντες αυτοί οδήγησαν στην δημιουργία και ανάπτυξη Venture Capital funds και στη χώρα μας. Ο ελληνικός χώρος του Venture Capital παραδοσιακά κυριαρχείται από ένα μικρό αριθμό εταιρειών οι οποίες επενδύουν κυρίως στα στάδια επέκτασης των επιχειρήσεων ή σε επιχειρήσεις πριν την εισαγωγή τους στο χρηματιστήριο (pre IPO stage). Οι επενδύσεις επίσης αφορούν κύρια στον τομέα της κατανάλωσης και της παροχής υπηρεσιών. Τελευταία 25

όμως αρχίζουν να εμφανίζονται και νέες Venture Capital εταιρίες και το επενδυτικό ενδιαφέρον στρέφεται και σε άλλους τομείς όπως οι τηλεπικοινωνίες, ο χώρος των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ο τομέας της υγείας, της βιοτεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κ.λ.π.. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών που έγινε για λογαριασμό του ΤΑΝΕΟ, αυτή τη στιγμή στη χώρα μας λειτουργούν 14 εταιρείες Κεφαλαίου Επιχειρηματικών Συμμετοχών VCs, οι οποίες δραστηριοποιούνται σε επενδύσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στα Βαλκάνια και την Νοτιοανατολική μεσόγειο και έχουν υπό τη διαχείρισή τους ποσό κεφαλαίων ύψους 902,5 billion. Στο παρακάτω πίνακα βλέπουμε μια λίστα των εταιρειών αυτών καθώς και το ύψος των κεφαλαίων που κάθε Venture Capital εταιρεία διαχειρίζεται. ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΨΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ million AIAS FINANCE A.E. 26,5 ALPHA TRUST A.E.Π.Ε.Υ. 11 ALPHA VENTURES A.E. 59 AVC- MARFIN A.E.Π.Ε.Υ. 5 COMMERCIAL CAPITAL A.E. 200 GLOBAL FINANCE 350 HELLENIC BUSINESS 26,1 DEVELOPMENT & INVESTMENT Co.S.A. CAPITAL CONNECT 24 ULYSSES FINANCE A.E. ITHAKI 7,35 NATIONAL BANK OF GREECE 135 Venture Capital NOTOS ASSOCIATES 30,5 VECTIS CAPITAL 26,4 PARTHENON TRUST 350 26

Στις παρακάτω γραφικές παραστάσεις βλέπουμε τη μετοχική σύνθεση των κεφαλαίων αυτών όπου φαίνεται, καθαρά η κυρίαρχη θέση των τραπεζών Η συγκέντρωση κεφαλαίων και στη χώρα μας το 2001 επηρεάστηκε, όπως ήταν αναμενόμενο βέβαια, από το διεθνές αρνητικό οικονομικό κλίμα με αποτέλεσμα το ποσό των κεφαλαίων που συγκεντρώθηκαν το 2001 να είναι μόλις 51 εκατ. σημειώνοντας πτώση της τάξης του 83.2% συγκρινόμενο με το ποσό των 305 εκατ. που συγκεντρώθηκαν το 2000. Η συντριπτική πλειοψηφία των κεφαλαίων αυτών προέρχεται από τον τραπεζικό τομέα. FUNDS RAISED IN GREECE 2000 Corporate investors Private Indiniduals Government Agencies Banks Pension Funds Insurance Companies Fund of Funds Academic Institutions Capital Markets 27

FUNDS RAISED IN GREECE 2000 Corporate investors Private Indiniduals Government Agencies Banks Pension Funds Insurance Companies Fund of Funds Academic Institutions Capital Markets Επίσης τα κεφάλαια που επενδύθηκαν το 2001 έφτασαν το ύψος των 104 εκατ. σημειώνοντας πτώση της τάξης του 47% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Σε απόλυτους αριθμούς το 2001 πραγματοποιήθηκαν 49 επενδύσεις ενώ το προηγούμενο έτος είχαν πραγματοποιηθεί 78 επενδύσεις. Από αυτές οι εγχώριες επενδύσεις αντιπροσωπεύουν το 44% των συνολικών επενδύσεων. Στο παρακάτω γράφημα βλέπουμε την κατανομή των επενδύσεων των Ελληνικών Venture κεφαλαίων ανά τομέα και ανά στάδιο χρηματοδότησης τα έτη 2000 και 2001. 28

STAGE DISTRIBUTION 120 100 80 60 40 2000 2001 20 0 Seed Start up Expansion Replacement Buyout Sectoral distribution of investments 70 60 50 40 30 20 10 0 Communications Computer Related Other electonics Related Biotechnology Medical/Health Related Energy Consumer Related Industrial Products & Services Chemical & Materials Industrial Automation Other Manufacturing Transportation Financial Services Other Services Argicultural construction other Μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί 20 συμφωνίες για επενδύσεις Venture Capital με μέσο ύψος κεφαλαιακής συμμετοχής 300 εκατομμύρια δραχμές. Συγκεκριμένα, το 1995 από τα 15 εκατομμύρια ECU διαθέσιμα, Venture Capital επενδύθηκαν τα 8 εκατομμύρια, 39% σε χρηματοδοτήσεις εκκίνησης και 61% σε χρηματοδοτήσεις επέκτασης. 2000 2001 29

Τέλος, χαρακτηριστικά παραδείγματα επιχειρήσεων με επιτυχημένη πορεία σε Ελλάδα και εξωτερικό, η οποία οφείλεται σε επενδύσεις Venture Capital, είναι οι εταιρείες τροφίμων Chipita και Goody's. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ PRIVATE EQUITY Οι επενδύσεις private equity - "επιχειρηματικές συμμετοχές" - αφορούσαν τη χρηματοδότηση εταιριών μη εισηγμένων σε χρηματιστήριο, κυρίως με την απόκτηση συμμετοχής στο μετοχικό τους κεφάλαιο. Η χρηματοδότηση συνήθως αποσκοπούσε στην ταχύτερη ανάπτυξη της επιχείρησης, στην ενδυνάμωση του κεφαλαίου κίνησης και του ισολογισμού της εταιρίας, ή/και στην εξέλιξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Το venture capital αποτέλεσε υποσύνολο του private equity, που κυρίως αφορούσε στη χρηματοδότηση κατά την ίδρυση, τα αρχικά στάδια ή την περίοδο έντονης ανάπτυξης μιας επιχείρησης. Στο εξωτερικό για παράδειγμα, οι περισσότερες επιτυχημένες εταιρίες τεχνολογίας αναπτύσσονται και ωριμάζουν με τη συμμετοχή εταιριών venture capital. 5.1 Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ PRIVATE EQUITY Σε μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας και παράλληλα αυξημένων προσδοκιών για την επίτευξη των καλύτερων δυνατών επιδόσεων από την πλευρά των επιχειρήσεων, η αγορά φαίνεται ότι βρήκε τη διέξοδο που αναζητούσε. Οι εταιρείες επενδυτικών κεφαλαίων, ή διαφορετικά οι εταιρείες private equity, αποκτούν σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερη ισχύ στις χώρες της Ευρώπης, ακόμη και σε μεσογειακές χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, πολλαπλασιάζοντας τα οφέλη για επιχειρήσεις, μετόχους, επενδυτές και στελέχη. Παράλληλα, αναδεικνύονται σε πολύ σημαντικούς πελάτες των συμβουλευτικών εταιρειών, όπως επεσήμανε στην «Κ» ο John Grumbar, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας συμβουλευτικών υπηρεσιών Egon Zehnder International, o οποίος βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα. 30

«Η ανάδυση των εταιρειών private equity προκαλεί μια αλυσίδα θετικών συνεπειών για τον κόσμο των επιχειρήσεων εν γένει» επισημαίνει ο κ. Grumbar, υπογραμμίζοντας ότι μεταξύ των κυριότερων αλυσιδωτών αντιδράσεων περιλαμβάνεται και η απορρόφηση των πλέον ταλαντούχων στελεχών της αγοράς. 5.2 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ PRIVATE EQUITY «Αυτό που συμβαίνει από τη στιγμή που μια εταιρεία private equity εντοπίσει μια επενδυτική ευκαιρία σε μια επιχείρηση, είναι κατ' αρχήν η απόκτηση πλειοψηφικού μεριδίου σε αυτήν, η ανάληψη εκ μέρους της του management και, στη συνέχεια, η αναδιάρθρωση όλου του οργανισμού, με στόχο την επίτευξη του maximum της δυναμικής του. Εχει προηγηθεί η αναλυτικότατη μελέτη του κλάδου στον οποίο εντάσσεται ο οργανισμός-στόχος και ο εντοπισμός των σημείων που απαιτούν διόρθωση». Σύμφωνα με τον CEO της Egon Zehnder International, οι εταιρείες private equity αποτελούν σήμερα πολύ σημαντικούς πελάτες για εταιρείες παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και στελέχωσης, όπως η Egon Zehnder International, καθώς από τη στιγμή της απόκτησης των πλειοψηφικού μεριδίου, κεντρικός τους στόχος είναι η αναζήτηση των κατάλληλων στελεχών για να αποτελέσουν την ανώτερη διοικητική ομάδα που θα φέρει τα πάνω κάτω στην επιχείρηση, προκειμένου να μεγιστοποιήσει τις επιδόσεις της. «Υπηρεσίες στελέχωσης, αποτίμησης αλλά και ευρύτερα συμβουλευτικές αποτελούν το ζητούμενο από τις εταιρείες private equity που απευθύνονται σε εμάς. Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα το γεγονός ότι σήμερα οι εταιρείες επενδύσεων συνεισφέρουν περί το 30% του κύκλου εργασιών που η Egon Zehnder International πραγματοποιεί στη Βρετανία, αγορά στην οποία το private equity αναπτύσσεται ταχύτατα την τελευταία 25ετία» υποστηρίζει ο κ. Grumbar. Μάλιστα, το στοιχείο που πιστοποιεί με τον καλύτερο ίσως τρόπο τη σημασία τους στη βρετανική αγορά είναι η πρόσφατη τοποθέτηση εκ μέρους του πλέον ισχυρού συνταξιοδοτικού ταμείου στη Βρετανία, με αναγνωρισμένο κύρος, αυτού της British Telecommunications, ποσοστού 25% των περιουσιακών του στοιχείων σε εταιρείες private equity, με στόχο την κάλυψη των συνταξιοδοτικών αναγκών των εργαζομένων του. 31

5.3 ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΓΙΑ PRIVATE EQUITY «Η Ελλάδα αποτελεί τον επόμενο ιδανικό προορισμό για τις εταιρείες επενδυτικών κεφαλαίων, καθώς υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις μεσαίου μεγέθους οι οποίες έχουν φθάσει στα όρια των δυνατοτήτων τους. Απ' την άλλη πλευρά, οι εταιρείες επενδυτικών κεφαλαίων είναι σε θέση να βρουν τα κατάλληλα στελέχη, να διαμορφώσουν τη σωστή διοικητική ομάδα ή να εντοπίσουν τον ηγέτη που θα οδηγήσει τον οργανισμό στην καταξίωση και στη συνέχεια να χαρτογραφήσουν και να εφαρμόσουν την απαιτούμενη στρατηγική» σημειώνει ο κ. Grumbar. Ο ίδιος επισημαίνει παράλληλα ότι οι εταιρείες επενδύσεων δεν είναι οι μόνες που κυνηγούν τις ευκαιρίες. «Τα ικανά, ταλαντούχα στελέχη επιδιώκουν τη συνεργασία τους με αυτές, αφού τους προσφέρουν το ιδανικότερο εργασιακό περιβάλλον. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι το χρήμα προσελκύει το ταλέντο. Καθώς οι εταιρείες private equity μπαίνουν σε μια επιχείρηση για περιορισμένο χρονικό διάστημα (3-5 ετών), αναζητούν στελέχη που μπορούν να επιτύχουν συγκεκριμένους επιθετικούς στόχους, σε συγκεκριμένη προθεσμία. Το στοιχείο αυτό αρέσει στα ταλαντούχα στελέχη, γιατί τους δίνει τη δυνατότητα να αναπτύξουν πλήρως τις ικανότητές τους, αποκομίζοντας τα μέγιστα δυνατά υλικά οφέλη -απολαμβάνοντας με λίγα λόγια αποδοχές που δεν συγκρίνονται με τον μέσο όρο- και ακόμη προσφέροντάς τους τη δυνατότητα λήψης ταχέων αποφάσεων, σε συνεννόηση με τους ελάχιστους δυνατούς μεσάζοντες». Το τελευταίο αυτό στοιχείο, σύμφωνα με τον κ. Grumbar, αποτελεί επιπλέον κεντρικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των εταιρειών private equity έναντι της μέσης επιχείρησης και συγκαταλέγεται στα στοιχεία που κάθε ταλαντούχο στέλεχος αναζητά σήμερα. Για τους προαναφερθέντες λόγους, οι εταιρείες επενδυτικών κεφαλαίων αναδεικνύονται σε κεντρικούς παίκτες τόσο στην διαχείριση ταλέντου όσο όμως και στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας κλάδων και οικονομιών. Είναι με λίγα λόγια ικανές να παράγουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, στο συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα. 32

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΗ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ ΤΩΝ PRIVATE EQUITY 6.1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ PRIVATE EQUITY «Η παρουσία των εταιρειών private equity στην Ελλάδα πρόκειται να καταστεί περισσότερο προφανής το επόμενο διάστημα» επισημαίνει ο CEO της Egon Zehnder International, υπογραμμίζοντας ότι έχοντας συγκεντρώσει τεράστια ποσά προς επένδυση, οι εταιρείες αυτές κινούνται προς την κατεύθυνση που εντοπίζουν ευκαιρίες άμεσης απόδοσης (return on investment). Ήδη πάντως, έχουμε δει την είσοδο εταιρειών private equity τόσο στον χώρο των τηλεπικοινωνιών (με την περίπτωση της ΤΙΜ και της Q Telecom με την εμπλοκή των private equities Apax, TPG και BC Partners) καθώς και έντονο ενδιαφέρον για τον κλάδο της υγείας (Ιατρικό Αθηνών και Θεραπευτήριο Υγεία με την εμπλοκή των BC Partners και Marfin) και τον κλάδο του λιανεμπορίου. Επίσης, οι κλάδοι του real estate καθώς και των τροφίμων συμπεριλαμβάνονται στους στόχους εταιρειών private equity στην ελληνική αγορά. Βασικό κριτήριο για την είσοδο των εταιρειών επενδυτικών κεφαλαίων στην ελληνική αγορά αποτελεί, σύμφωνα με τον κ. Grumbar, μια σειρά μακροοικονομικών παραγόντων, που εν πολλοίς σχετίζονται με το βελτιωμένο οικονομικό κλίμα που ενθαρρύνει τις επενδύσεις με μεσοπρόθεσμη απόδοση. Επιπλέον, εκτιμάται ότι η εμπλοκή δύο τουλάχιστον Ελλήνων στελεχών σε μια σειρά από διεθνείς συνεργασίες, του κ. Νίκου Σταθόπουλου από την εταιρεία BC Partners, και του κ. Φιλίππου Κωστελέτου, από την TPG, προκάλεσε σε έναν βαθμό το ενδιαφέρον των εν λόγω εταιρειών επενδυτικών κεφαλαίων στον ελλαδικό χώρο. 33

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ PRIVATE EQUITY FUND (12/07/2007 Περαιτέρω, πέρα από τις προαναφερθείσες συμφωνίες στους κλάδους τηλεπικοινωνιών και υγείας που είδαν το φως της δημοσιότητας, εκτιμάται ότι υπάρχουν πολλές περισσότερες συμφωνίες οι οποίες δεν ανακοινώνονται μέχρις ότου οριστικοποιηθούν ή ακόμη παραμένουν εν πολλοίς μυστικές. Η ρευστότητα που υπάρχει στην ελληνική, αλλά και στη διεθνή αγορά είναι πρωτοφανής και αυξήσεις κεφαλαίου τραπεζών και εταιρειών, μετοχοποιήσεις κρατικών επιχειρήσεων (ΟΤΕ, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο) καλύπτονται κυριολεκτικά εν ριπή οφθαλμού. Κολοσσιαία κεφάλαια αναζητούν εναγώνια τοποθέτηση σε αξιόπιστες μετοχές, που εγγυώνται την αποκόμιση κερδών. Οι επικείμενες αυξήσεις κεφαλαίου της Eurobank (1,2 δισ. ευρώ) και της Τράπεζας Πειραιώς (1,35 δισ.) θα γίνουν ανάρπαστες, γιατί και τα δύο πιστωτικά ιδρύματα είναι πολύ δυνατά και με υψηλή κερδοφορία. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι μέσα στον χορό αυτών των δισεκατομμυρίων την παράσταση έκλεψε ο κ. Α. Βγενόπουλος, ο τραπεζίτης της Marfin Popular Bank, που επέτυχε μέσα σε λίγες ημέρες να αυξήσει το μετοχικό κεφάλαιο της επενδυτικής του εταιρείας Marfin Investment Group (MIG) κατά 5,2 δισ. ευρώ, με συμμετοχή της Dubai Financial (500 εκατ.), μεγάλων funds του εξωτερικού, αλλά κυρίως από πλούσιους Έλληνες (εφοπλιστές κ.λπ.). Όπως προκύπτει από τα μεγέθη αυτά, είναι η μεγαλύτερη αύξηση κεφαλαίου που έγινε ποτέ στην Ελλάδα και μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς. Σαν να μην έφτανε όμως αυτή η γιγαντιαία αύξηση, όπως ήδη ανακοινώθηκε από τον κ. Α. Βγενόπουλο (όσοι τον γνωρίζουν λένε ότι είναι ένας από τους πιο εργατικούς και ευφυείς επιχειρηματίες της χώρας, που αντάμειψε με υψηλά κέρδη όσους του εμπιστεύθηκαν τα χρήματά τους), βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο διαπραγματεύσεων με μεγάλες ξένες τράπεζες για άντληση επιπλέον 10 δισ. ευρώ υπό μορφή δανείων. Μια επενδυτική εταιρεία με την απίστευτη ρευστότητα των 15 δισ. ευρώ είναι προφανές ότι μπορεί να κάνει μεγαλεπήβολες επενδύσεις που θα βοηθήσουν την ανάπτυξη της χώρας, είναι ικανή όμως να φέρει και τα πάνω κάτω στην ελληνική αγορά με εξαγορές και πωλήσεις για άμεση πραγματοποίηση κερδών. Σε κάθε περίπτωση η Marfin Investment Group (MIG) αποτελεί ένα νέο παράγοντα της οικονομίας, η μελλοντική δραστηριότητα του οποίου γεννά προσδοκίες για κέρδη σε ορισμένους και αβεβαιότητες για όσους φοβούνται αναστατώσεις και χρηματιστηριακά παιχνίδια. 6.2 Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ PRIVATE EQUITY Οι εταιρείες private equity ξεκίνησαν στην Αμερική πριν από αρκετές δεκαετίες. Συγκεντρώνοντας γρήγορα σημαντικά ποσά προς επένδυση, διέσχισαν τον Ατλαντικό εισερχόμενες αρχικά στην βρετανική αγορά, όπου το έδαφος ήταν εξαιρετικά πρόσφορο. Σήμερα η δυναμική τους στις ΗΠΑ ξεπερνά κάθε φαντασία αφού συγκεντρώνουν τεράστια ποσά, όντας σε θέση να πραγματοποιήσουν οποιαδήποτε εξαγορά στον κόσμο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέση ετήσια απόδοση των επενδύσεων των εταιρειών αυτών εκτιμάται σε 34

16,5%. Σύμφωνα με την εταιρεία Thomson Financial, μέχρι σήμερα οι εταιρείες private equity έχουν συγκεντρώσει το αστρονομικό ποσό των 159 δισ. δολαρίων συνολικά. Στην κορυφή βρίσκεται το private equity Blackstone Capital Partners V, LP, με 15,6 δις δολάρια, ακολουθεί το TPG Partners V, LP, με 14,0 δις δολάρια, το Permira Europe IV, με 12,1 δις δολάρια, το Apollo Investment Fund VI, LP, με 10,1 δις και το GS Capital Partners V, LP με 8,5 δις δολάρια. Με αυτά τα δεδομένα, εκτιμάται ότι οι εταιρείες private equity είναι σήμερα σε θέση να αγοράσουν επιχειρήσεις με χρηματιστηριακή αξία της τάξεως ακόμη και των 50 δισ. δολαρίων, με χαρακτηριστικά παραδείγματα-πιθανούς στόχους τις εταιρείες-κολοσσούς McDonald's και General Motors στις ΗΠΑ ή Vivendi, BT Group και Unilever στην Ευρώπη. Άμεση συνέπεια τέτοιων κινήσεων είναι η μαζική ιδιωτικοποίηση του επιχειρηματικού κόσμου, γεγονός που ήδη συμβαίνει στην Αμερική, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές. Μέχρι στιγμής πάντως, οι εταιρείες private equity έχουν επενδύσει συνολικά περί τα 421 δισ. δολάρια σε εξαγορές παγκοσμίως, με περίπου 50% των συμφωνιών να λαμβάνουν χώρα σε αμερικανικό έδαφος, 38% σε ευρωπαϊκό και το υπόλοιπο στην Ασία. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ 7.1 O ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ PRIVATE EQUITY Όπως είναι γνωστό η ανάπτυξη της καινοτομίας είναι βασική προτεραιότητα του συνόλου των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ειδικότερα των πολιτικών που θεσπίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.Σε όλα τον Ευρωπαϊκό χώρο έχουν σχεδιαστεί και τεθεί σε εφαρμογή εκατοντάδες μετρά πολιτικής και σχεδία υποστήριξης για την υποβοήθηση της καινοτομίας. Το ζήτημα της χρηματοδότησης όμως της καινοτομίας συνεχίζει και θα συνεχίσει να αποτελεί ένα από τα βασικότερα θέματα προς συζήτηση όσον αφορά την προώθηση της στον Ευρωπαϊκό χώρο αλλά και την εφαρμογή των πολιτικών που αναπτύσσονται. Η αντιμετώπιση του συγκεκριμένου θέματος από τα κράτη-μέλη έχει κυρίως επικεντρωθεί στην εισαγωγή συστηματικών δημοσιονομικών μέτρων,τα οποία αποκτούν συνεχώς αυξανομένη δημοτικότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ως μετρά για την προώθηση 35

συγκεκριμένο κατηγοριών καινοτομικής συμπεριφοράς.ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στα πλαίσια των συγκεκριμένων δημοσιονομικών μέτρων, ένας σημαντικός αριθμός κρατώνμελών έχει προχωρήσει σε συζητήσεις και έχει παράλληλα εισάγει μετρά,τα οποία αφορούν στην φορολογική ελάφρυνση για δραστηριότητες Ερευνάς & Ανάπτυξης ή αναλογών υποστηρικτικών μηχανισμών. Παράλληλα με τις δημοσιονομικές πολιτικές που εφαρμόζονται όσον αφορά την χρηματοδότηση της καινοτομίας ένα ακόμα σημαντικό θέμα που απαιτεί αντιμετώπισης είναι όσον αφορά στην προσέλκυση ιδιωτικών πηγών χρηματοδότησης για την καινοτομία και ειδικότερα στις περιπτώσεις συγκέντρωσης κεφαλαίου σποράς (seed capital ) και έναρξης(start-up capital), πηγές οι οποίες αποτελούν τους κυριότερους μοχλούς ανάπτυξης καινοτόμων επιχειρηματικών προσπαθειών. Τα υψηλά επίπεδα ρίσκου και η αβέβαιη οικονομική ανάπτυξη που επικρατεί παγκόσμιος,οι τεχνολογίες και οι εξελίξεις, λειτουργούν συνολικά ως ένα σοβαρό εμπόδιο για την συγκέντρωση ιδιωτικών επενδυτικών κεφαλαίων με στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των καινοτόμων start up και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κατά συνεπεία μπλοφάροντας την εκμετάλλευση των ευκαιριών βιωσιμότητας τους και την ανάπτυξη των καινοτόμων δραστηριοτήτων τους. Μελέτες έχουν παρουσιάσει ότι για το 2004 τα συνολικά επενδυτικά κεφαλαία, τα οποία συγκέντρωσαν τόσος από ιδιωτικές ανεπίσημες πηγές όσο και από εταιρίες venture capital στην Ευρώπη έφτασαν τα 27,5 δις, παρουσιάζοντας ελαφριά αύξηση της τάξεως του 16% σε σχέση με το 2003. 36

Όπως φαίνεται και από το διάγραμμα που ακολουθεί οι κυρίες πηγές συγκέντρωσης ιδιωτικών κεφαλαίων είναι οι τραπεζικοί οργανισμοί κάθε μορφής με 21,7% και ακολουθούν τα ασφαλιστικά ταμεία με 19,3%,τα fund of funds με 13,5% και οι ασφαλιστικές εταιρείες με ποσοστό 12%. 37

Συνολικά το ύψους των ιδιωτικών κεφαλαίων τα οποία τελικώς επενδυθήκαν για το 2004 έφτασε τα 36,9 δις,παρουσιάζοντας αύξηση της τάξεως του 27% σε σχέση με το 2003 «σπάζοντας» παράλληλα και το φράγμα του 2004 ύψους 34,9 δις Αναλυτικότερα,το 69,7% των επενδυμένων κεφαλαίων χρησιμοποιήθηκε για εξαγορές ενώ το 0,4% ως κεφαλαίο σποράς και το 6% ως κεφαλαίο εκκίνησης δραστηριοτήτων 38

Το Ηνωμένο Βασίλειο αντλεί τα περισσότερα κεφαλαία 10,1 δις ή 36,6% του συνόλου. Αυτό οφείλεται μερικώς στο γεγονός ότι οι μεγαλύτεροι «παίκτες» πανευρωπαϊκά στηρίζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Σουηδία κατείχε το επόμενο μεγαλύτερο ποσοστό το οποίο ήταν 13,3% (3,7 δις αντληθέντα κεφαλαία ) και η Ολλανδία τρίτη με ποσοστό 11,7% (3,2 δις αντληθέντα κεφαλαία ) 7.2 ΑΓΟΡΑ PRIVATE EQUITY ΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα κεφαλαία που συγκεντρώθηκαν για επενδύσεις που αφορούν στη χρηματοδότηση υψηλής τεχνολογίας και καινοτομικών δραστηριοτήτων αυξήθηκαν από το 8,3% για το 2003 στο 9%, από τα οποία το 4,1% αφορούσε στη χρηματοδότηση αρχικής ανάπτυξης δραστηριοτήτων ενώ το 4,9% αφορούσε στην επέκταση υφισταμένων δραστηριοτήτων.την μερίδα του λέοντος όμως κατέχει παρά μια σημαντική πτώση σε σχέση με το 2003 της από το 65% στο 78% για το 2004, η συγκέντρωση κεφαλαίων για εξαγορές.είναι εμφανές ότι οι κάτοχοι ιδιωτικών κεφαλαίων διατηρούν μια ιδιαίτερα συντηρητική στάση όσο αφορά τις επενδύσεις σε καινοτόμες και υψηλής τεχνολογίας αρχικές κυρίως επιχειρηματικές δραστηριότητες. 39

Σημαντικό ερώτημα είναι που επενδύονται τα πιο πάνω ιδιωτικά κεφαλαία. Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί ο τομέας που σχετίζεται με τους Η/Υ κι ο οποίος περιλαμβάνει υλικό Η/Υ, λογισμικό,υπηρεσίες Η/Υ και ημιαγωγούς, παρέμενε η κυριότερη κατηγόρια επενδύσεων σε τεχνολογία για το 2004, αποτελώντας το 39% του συνολικού επενδυμένου ποσού ύψους 2,5 δις, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του 2003 ήταν 39% φτάνοντας τα 1,7 δις και αυτή των ιατρικών οργάνων και συσκευών, αυξημένη κατά 35% φτάνοντας τα 0,9 δις. Η μικρή αύξηση στον κλάδο που σχετίζεται με τους Η/Υ προέκυψε κυρίως από μια ώθηση σε επένδυση σε λογισμικό Η/Υ, η οποία αυξήθηκε κατά 81% φτάνοντας τα 1,7 δις και 6πλάσια αύξηση σε επενδύσεις υπηρεσιών Η/Υ ύψους 370 εκατ. Παρά τη συνολικά ανοδική τάση, ένας αριθμός κλάδων παρουσίασε μικρές μειώσεις σε επενδύσεις το 2004 π.χ. η τεχνολογία Internet μειώθηκε κατά 31% στα 0,4 δις, άλλοι κλάδοι σχετικοί με ηλεκτρονικά μειώθηκαν κατά 37% στα 0,3 δις και ο επιμέρους τομείς υλικού Η/Υ μειώθηκε κατά 60% στα 0,3 διs. 40

Αναλυτικότερα, στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται για τα έτη 2003 και 2004 τόσο τα ποσά που έχουν επενδυθεί, ο αριθμός των επενδυτικών συμφωνιών που έγιναν,αλλά και ο αριθμός των εταιριών που έλαβαν χρηματοδότηση. 41

Μια ταξινόμηση των επενδύσεων σε τεχνολογία ανά τομέα για το 2004 επιβεβαιώνει ότι το λογισμικό των Η/Υ αποτελεί το μεγαλύτερο κλάδο, τόσο ως προς το επενδυμένο πόσο, όσο και ως προς τον αριθμό των συμφωνιών.η αύξηση των επενδύσεων σε λογισμικό Η/Υ κατά 81% στα 1,7 δις έδειξε ότι η αναλογία τους ως προς την επένδυση συνολικά στο χώρο της τεχνολογίας αυξήθηκε σημαντικά από 18% στο 27%, ενώ τα μερίδια τους τόσο ως προς τον όγκο συμφωνιών όσο και ως προς τον αριθμό των χρηματοδοτουμένων εταιριών αυξήθηκε από το 28%στο 29%, παρά μια μικρή πτώση και τις δυο αυτές κατηγορίες σε απολύτους ορούς.ο κλάδος των μεταφορών επικοινωνιών έρχεται δεύτερος ως προς το επενδυμένο ποσό με ποσοστό 14,5% και 0,94 δις και χαρακτηρίστηκε για άλλη μια φορά από έναν σχετικά μικρό αριθμό μεγάλων συμφωνιών. Ο κλάδος των ιατρικών οργάνων / συσκευών ήταν 3 ος με ποσοστό 14,1% της συνολικής επένδυσης και με ποσό επένδυσης 0,91 δις. Όπως κάθε χρόνο από το 1999 και μετά, οι μεταφορείς επικοινωνίας παρουσίαζαν το μεγαλύτερο μέσο μέγεθος συμφωνιών φτάνοντας τα 5,3 εκατ.,ενώ το 2003 το αντίστοιχο νούμερο ήταν 34 εκατ.. Το υλικό των επικοινωνιών ακολουθεί με 2,4 εκατ. πάνω από τα 0,9 εκατ. του 2003 και ο κλάδος των ιατρικών οργάνων / συσκευών ήταν 1,8 εκατ..το μικρότερο μέσο μέγεθος συμφωνιών παρατηρείται σε 4 τομείς, καθένας ύψους 0,9 εκατ..οι τομείς αυτοί είναι: η τεχνολογία Internet, υλικό Η/Υ, η βιοτεχνία και αλλά ηλεκτρονικά. 42

43

Όσον αφορά στον αριθμό των συμφωνιών, το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρώτο με 1,124 συμφωνίες (το 2003 ήταν 1,148.Η Γερμάνια είναι 3 η θέση με 550συμφωνιες,ενώ 2003 είχε 516. 44

45

46