ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΕΝ ΡΩΝ. Π Ε Π Ρ Α Γ Μ Ε Ν A του έτους 2011

ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΕΝ ΡΩΝ Π Ε Π Ρ Α Γ Μ Ε Ν A του έτους 2011 Νάουσα, 2012

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1.1. Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά 1.2. Εθνικά Ανταγωνιστικά 1.3. Έργα ή Μελέτες κατ ανάθεση 1.4. Συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό Σελίδα 4 6 6 6 13 20 2. ΝΕΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 2.1. Προγράµµατα που εγκρίθηκαν 2.2. Προγράµµατα υπό αξιολόγηση 2.3. Προγράµµατα που δεν έτυχαν 32 32 32 33 3. ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ 3.1. ηµοσιεύσεις σε ιεθνή Επιστηµονικά Περιοδικά µε κρίση 3.2. ηµοσιεύσεις σε Ελληνικά Επιστηµονικά Περιοδικά µε κρίση 3.3. ηµοσιεύσεις σε Πρακτικά ιεθνών Συνεδρίων 3.4. ηµοσιεύσεις σε Πρακτικά Εθνικών Συνεδρίων 3.5. Ανακοινώσεις ή παρουσιάσεις σε ιεθνή Συνέδρια οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται σε τόµους πρακτικών 3.6. Ανακοινώσεις ή παρουσιάσεις σε Εθνικά Συνέδρια οι οποίες δεν συµπεριλαµβάνονται σε τόµους πρακτικών 3.7. Εκθέσεις Ερευνητικών Προγραµµάτων 3.8. Άλλες ηµοσιεύσεις (Εκλαϊκευµένα περιοδικά, Ηµερήσιος τύπος κ.ά.) 3.9. Κριτές σε επιστηµονικά περιοδικά 3.10. Συλλογικοί τόµοι ή βιβλία, Κεφάλαια, Μονογραφίες 4. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕ ΡΙΑ ΗΜΕΡΙ ΕΣ 4.1. Συµµετοχή σε ιεθνή Συνέδρια και Ηµερίδες 4.2. Συµµετοχή σε Εθνικά Συνέδρια και Ηµερίδες 4.3. Οργάνωση ή συµµετοχή στην οργάνωση, ιεθνών Συνεδρίων 4.4. Οργάνωση ή συµµετοχή στην οργάνωση, Εθνικών Συνεδρίων 34 34 34 34 35 35 36 36 36 37 37 38 38 38 38 38 5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ 5.1. Επιτροπές εµπειρογνωµόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 5.2. Οµάδες εργασίας Υπουργείων 5.3. Οµάδες εργασίας ιαφόρων Οργανισµών 5.4. Επιτροπές Σύνταξης ιεθνών Επιστηµονικών περιοδικών 5.5. Επιστηµονικές Επιτροπές ιεθνών Συνεδρίων 5.6. Επιστηµονικές Επιτροπές Εθνικών Συνεδρίων 6. ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6.1. ιδασκαλία µαθηµάτων πανεπιστηµιακής / τεχνολογικής εκπαίδευσης 6.2. Επίβλεψη διατριβών-πτυχιακών εργασιών 39 39 39 39 39 39 39 40 40 40 2

7. ΑΛΛΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 7.1. Παροχή υπηρεσιών 7.2. Συµµετοχή σε δίκτυα επιστηµόνων 7.3. Συνεργασίες µε Ερευνητικά Ιδρύµατα / Οργανισµούς του εξωτερικού 7.4. Επισκέψεις ερευνητών της Ερευνητικής Μονάδας σε ερευνητικά ιδρύµατα 7.5. Επισκέψεις ξένων ερευνητών στην Ερευνητική Μονάδα 7.6. Προβολή του έργου της Ερευνητικής Μονάδας (τηλεόραση, ραδιόφωνο, εφηµερίδες/περιοδικά) 8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑ ΑΣ 8.1. απάνες 8.2. Έσοδα 8.3. Προσωπικό 8.3.1. Ερευνητές 8.3.2. Ειδικό επιστηµονικό προσωπικό 8.3.3. Τεχνικό προσωπικό 8.3.4. ιοικητικό προσωπικό 8.3.5. Βοηθητικό προσωπικό 42 42 42 42 42 42 42 43 43 43 44 44 44 44 44 45 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων ιδρύθηκε το 1961 µε έδρα τη Νάουσα Ηµαθίας και υπάγονταν στο Εθνικό Ίδρυµα Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) από το 1992. Από τις 13/10/2011 εντάχθηκε στον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισµό (ΕΛ.Γ.Ο.) «ήµητρα», στη Γενική ιεύθυνση Αγροτικής Έρευνας, στα πλαίσια της αναδιοργάνωσης του κράτους. Η Νάουσα βρίσκεται στο επίκεντρο παραγωγής, µεταποίησης και διακίνησης των καρπών που προέρχονται από τα φυλλοβόλα οπωροφόρα. Το 90% των καρπών αυτών των ειδών στη χώρας µας παράγεται στην ευρύτερη περιοχή που περιλαµβάνει τους Νοµούς: Ηµαθίας, Πέλλας και Πιερίας. Το Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων αποτελείται από την Κεντρική Μονάδα, που είναι εγκατεστηµένη στη Νάουσα (200 στρέµµατα) και τρία Παραρτήµατα: ένα στο Μακροχώρι Βεροίας (400 στρέµµατα), ένα στη Σκύδρα (400 στρέµµατα) και ένα στην Αριδαία του Νοµού Πέλλας (100 στρέµµατα). Τα εργαστήρια, η βιβλιοθήκη, η αίθουσα διαλέξεων, οι διοικητικές-οικονοµικές υπηρεσίες και όλες οι άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις βρίσκονται στην Κεντρική Μονάδα. Τα αντικείµενα έρευνας ορίστηκαν να είναι τα ακόλουθα για τα Φυλλοβόλα Οπωροφόρα καλλιεργούµενα είδη, βάσει του ιδρυτικού Β.. του Ινστιτούτου και των µετέπειτα νοµοθετικών ρυθµίσεων του Υπουργείου Γεωργίας, στο οποίο υπαγόταν τότε το Ινστιτούτο: - Η δηµιουργία και η επιλογή βελτιωµένων ποικιλιών. - Η δηµιουργία και η επιλογή βελτιωµένων υποκειµένων. - Η βελτίωση των καλλιεργητικών µεθόδων. - Η θρέψη-λίπανση - Οι εχθροί -ασθένειες- φυτοπροστασία. - Η τεχνολογία µετασυλλεκτικών χειρισµών και µεταποίησης καρπών. - Η µελέτη µεθόδων και τεχνικών πολλαπλασιασµού ποικιλιών και υποκειµένων, η συµφωνία µεταξύ τους, το ανθικό ασυµβίβαστο των ποικιλιών κ.λπ. - Η µελέτη αντιµετώπισης των ιώσεων. - Η διατήρηση γενετικού υλικού ποικιλιών και υποκειµένων φυλλοβόλων οπωροφόρων. - Η παραγωγή και ο έλεγχος πολλαπλασιαστικού υλικού. Το Ινστιτούτο ασχολείται και µε άλλες δραστηριότητες εκτός από το ερευνητικό έργο όπως: - Σύνταξη µελετών δενδροκοµικού ενδιαφέροντος. - Αντιµετώπιση σοβαρών προβληµάτων που προκύπτουν στην πράξη. - Παροχή υπηρεσιών στο ΥΠ.Α.Α.Τ., την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την υπηρεσία Γεωργικών Εφαρµογών, τους Αγροτικούς φορείς και µεµονωµένους αγρότες ή φυτωριούχους. - Συµµετοχή σε συλλογικά όργανα χάραξης και εφαρµογής αγροτικής πολιτικής. - ιοργάνωση Συνεδρίων, ηµερίδων, οµάδων εργασίας και συµµετοχή σε συνέδρια ελληνικών και διεθνών επιστηµονικών εταιρειών. - Εκπαίδευση φοιτητών και σπουδαστών Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. της χώρας µας και του εξωτερικού. - Ενηµέρωση και καθοδήγηση των παραγωγών κ.λπ. Ανάλογα µε τις δυνατότητες λόγω προσωπικού και πιστώσεων, ιεραρχήθηκαν οι προτεραιότητες στις εργασίες που καλύπτουν τα αντικείµενα που συνέβαλαν περισσότερο στην ανάπτυξη της ελληνικής δενδροκοµίας και κάλυπταν µείζονες ανάγκες της. 4

Η προσφορά του Ι.Φ.. στην ανάπτυξη της ελληνικής φυλλοβόλου δενδροκοµίας είναι ανυπολόγιστη, κατά τα 50 έτη λειτουργίας του, αφού το 90% των καλλιεργουµένων ποικιλιών, το 75% των χρησιµοποιουµένων υποκειµένων και όλες οι βελτιωµένες τεχνικές και µέθοδοι καλλιέργειας, πολλαπλασιασµού και φυτοπροστασίας, διαδόθηκαν από το Ινστιτούτο. Η βελτίωση των ποικιλιών και των υποκειµένων στα φυλλοβόλα οπωροφόρα είδη συντελεί στην αύξηση βιοποικιλότητας αυτών στη χώρα µας και στη δηµιουργία πολύτιµης παρακαταθήκης για την συνέχιση της έρευνας. Η παρακαταθήκη ποικιλιών και υποκειµένων επιβάλλεται από τους κανόνες της αγοράς και την φυσιολογία των φυτών διότι η συνεχής ανανέωση των καλλιεργούµενων ποικιλιών και υποκειµένων όλων των ειδών, είναι αναγκαία σε νέες φυτεύσεις ή επαναφυτεύσεις οπωρώνων. Μερικά από τα προγράµµατα και πειράµατα είχαν σαν αντικείµενο την αντιµετώπιση σοβαρών προβληµάτων, την βελτίωση των τεχνικών καλλιέργειας, την συµπλήρωση κενών στα πάγια ερευνητικά προγράµµατα και την διενέργεια µελετών, για την διεξαγωγή έρευνας σε νέες καλλιέργειες και είδη τα οποία άρχισαν να παρουσιάζουν διεθνές ενδιαφέρον. Κατά το 2011 διεξήχθησαν Εθνικά ανταγωνιστικά προγράµµατα, συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό, καθώς και προγράµµατα κατ ανάθεση στο Ι.Φ.. 5

1. ΕΚΤΕΛΟΥΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ 1.1. Ευρωπαϊκά Ανταγωνιστικά - 1.2. Εθνικά Ανταγωνιστικά 1.2.1. Τίτλος προγράµµατος Τίτλος έργου Σκοπός έργου ΕΣΠΑ 2007-2013: ράση Εθνικής εµβέλειας «Ενίσχυση Νέων και Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων»: Πράξη «Υποστήριξη Οµάδων Μικροµεσαίων Επιχειρήσεων για ραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης», κωδικός έργου 13SMEs2009. Μελέτη και βελτίωση της καλλιέργειας της ροδιάς στη χώρα µας. Παραγωγή χυµού υψηλής διαιτητικής αξίας για τον άνθρωπο. Η µελέτη 1) της σχετικής ανθεκτικότητας διαφορετικών γενοτύπων ροδιάς σε χαµηλές θερµοκρασίες, 2) των παραγόντων που προκαλούν το σχίσιµο των καρπών και ηλιοκάµατα για την εύρεση τρόπων αντιµετώπισης, 3) των απαιτήσεων της ροδιάς σε θρεπτικά στοιχεία για τον καταρτισµό κατάλληλης λιπαντικής αγωγής, και 4) των διαφόρων γενοτύπων / ποικιλιών για την παραγωγικότητα τους, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Έναρξη - Λήξη 2011-2014 Φορέας Γ.Γ.Ε.Τ. Προϋπολογισµός 55.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Π. ρογούδη Οµάδα υποστήριξης ρ. Θ. Σωτηρόπουλος, ρ. Γ. Παντελίδης, Σ. Πανταζής, Κ. Καζαντζής. Συµµετέχοντες φορείς Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης, Τµήµα Φυτικής Παραγωγής; Α.Π.Θ. Σχολή Γεωπονίας; Α.Π.Θ., Πολυτεχνική Σχολή; ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε., Ινστιτούτο Τεχνολογίας Γεωργικών Προϊόντων Μελέτη της αντοχής της ροδιάς σε χαµηλές θερµοκρασίες. Στην παρούσα εργασία έγιναν τα παρακάτω: 1. Αξιολόγηση της ζηµιάς που προκλήθηκε µετά από φυσικό ανοιξιάτικο παγετό το 2011 σε πολλές περιοχές της Β. Ελλάδος, συγκρίνοντας µετεωρολογικά δεδοµένα και αξιολογήσεις που έγιναν σπό τον ΕΛΓΑ. 2. Συγκριτική αξιολόγηση της ζηµιάς που προκλήθηκε µετά από φυσικό ανοιξιάτικο παγετό σε διαφορετικές ποικιλίες ροδιάς που βρισκόταν στο ίδιο φυτώριο. 3. Πειράµατα στο εργαστήριο για την αξιολόγηση της αντοχής σε χαµηλές θερµοκρασίες. 4. Αξιολόγηση της επίδρασης της µελάσας και της γλυκίνης-βεταίνης στην αντοχή της ροδιάς σε ανοιξιάτικες χαµηλές θερµοκρασίες Αποτελέσµατα 6

1. Μετά από παρακολούθηση των ελάχιστων θερµοκρασιών σε διαφορετικές περιοχές της Βορείου Ελλάδος βρέθηκε πως πιθανόν δηµιουργήθηκαν ζηµιές σε ροδιές τον Μάρτιο 2011, όπου παρατηρήθηκε ελάχιστη θερµοκρασία µέχρι -7,2 C (Κιλκίς), περίοδος που βγαίνουν τα δένδρα από το λήθαργο και είναι περισσότερο ευπαθή σε παγετοπληξία. Κατά τους χειµερινούς µήνες µόνο στον Έβρο και κατά τόπους να προκλήθηκαν ζηµιές από χαµηλές θερµοκρασίες (ελάχιστη -8,9 C). 2. Η ποικιλία ροδιάς Acco βρέθηκε πως είναι περισσότερο ανθεκτική στον παγετό σε σύγκριση µε τις Wonderful και Hicaznar (Πίνακας 1). Πίνακας 1. Επιπτώσεις από την επίδραση χαµηλών θερµοκρασιών που παρατηρήθηκαν τον χειµώνα 2010-2011 στη Λευκοθέα Σερρών, σε διετή δενδρύλλια ροδιάς διαφορετικών ποικιλιών ροδιάς. Οι τιµές που παρουσιάζονται είναι µέσος όρος ±ΤΣ. Ποικιλία % νεκρών δενδρυλλίων Αρ. ξερών βλαστών ανά δενδρύλλιο Wonderful 25,0% 2,4 ±0.5 2,9 ±0.4 Hicaznar 8,3% 1.4 ±0.4 3.9 ±0.7 Acco 0,0% 1,7 ±0.3 5,1 ±0.6 Αρ. νέων παραφυάδων ανά ζωντανό δενδρύλλιο 3. Ψεκασµοί µε µελάσα 2% και 4% µείωσαν το ποσοστό ζηµιάς των οφθαλµών ροδιάς µετά την επίδραση χαµηλών θερµοκρασιών, ενώ δεν επηρεάστηκαν από την εφαρµογή γλυκίνης-βεταΐνης. Η µελέτη θα επαναληφθεί το επόµενο έτος για επαλήθευση. Η αποτελεσµατικότητα εφαρµογής διαφορετικών χηµικών ουσιών για την προστασία των καρπών ροδιάς από ηλιοκάµατα και σκίσιµο. 1. Σε οπωρώνα ροδιάς που βρίσκεται στο Νεοχώρι Ηµαθίας, εφαρµόστηκαν χάρτινες ή πλαστικές σακούλες σε καρπούς ροδιάς κατά τη διάρκεια ωρίµανσή τους στο δένδρο και µελετήθηκαν διάφορα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Μελετήθηκαν ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών και η εµφάνιση φυσιολογικών ασθενειών. Βρέθηκε πως η χρήση χάρτινης σακούλας, και όχι µε δίχτυ, µείωσε το ποσοστό ηλιοκαµένων καρπών (Σχήµα 1). Όµως η εφαρµογή σακούλας αύξησε την εµφάνιση της φυσιολογικής ασθένειας σκουριά στους καρπούς (Εικ. 1). Τα συµπτώµατα σκουριάς σε καρπούς ήταν εντονότερα στη βορεινή σε σύγκριση µε την ανατολική πλευρά των δένδρων, σε καρπούς που ήταν καλυµµένοι µε σακούλες ή δίχτυ, και στο εσωτερικό της κόµης των δένδρων, δείχνοντας πως πιθανόν να σχετίζεται µε την αυξηµένη σχετική υγρασία του περιβάλλοντος. Σχήµα 1. Επίδραση από τη χρήση διαφορετικών σακκούλων σε ποιοτικά χαρακτηριστικά καρπών ροδιάς ποικ. Wonderful. 7

2. Έγιναν ψεκασµοί µε σαλικυλικό οξύ 0,4 και 0,9 mm ή νερό (µάρτυρας) σε δένδρα ροδιάς τρεις φορές κατά τη διάρκεια ωρίµανσης των καρπών. Βρέθηκε πως η εφαρµογές σαλικυλικού οξέος µείωσαν το ποσοστό ηλιοκαµένων καρπών και αυτών µε σκουριά, ενώ δεν επηρέασαν το σκίσιµο των καρπών. Το πείραµα θα επαναληφθεί την επόµενη χρονιά. Εικ. 1 Καρπός ροδιάς µε συµπτώµατα σκουριάς. Μελέτη της επίδρασης αζωτούχων λιπασµάτων στην αύξηση δένδρων ροδιάς και σε ορισµένα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών της ποικιλίας Wonderful Εφαρµόστηκαν οι παρακάτω 10 µεταχειρίσεις σε 125 δένδρα ροδιάς ηλικίας 3 ετών. 80 g N Νιτρική µορφή Ν (Nitrabor) + 20 g 11-15-15 130 g N Νιτρική µορφή Ν (Nitrabor) + 20 g 11-15-15 80 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 130 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 80 g N Νιτρική + αµµωνιακή µορφή Ν (νιτρική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 130 g N Νιτρική + αµµωνιακή µορφή Ν (νιτρική αµµωνία) + 20 g 11-15-15 80 g N Ουρία+ 20 g 11-15-15 130 g N Ουρία+ 20 g 11-15-15 80 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία υδατοδιαλυτή) + 20 g 11-15-15 130 g N Αµµωνιακή µορφή Ν (θειική αµµωνία υδατοδιαλυτή) + 20 g 11-15-15 Πριν την χορήγηση των λιπασµάτων καθώς και στο τέλος της βλαστικής περιόδου µετρήθηκαν το µήκος ετήσιων βλαστών και η διάµετρος κορµού. Επίσης µετρήθηκε η ένταση πράσινου χρωµατισµού των φύλλων. Κατά τη συγκοµιδή των καρπών συλλέχθηκαν 5 καρποί ανά πειραµατικό δένδρο και µετρήθηκαν: µέσο βάρος καρπού, χρώµα του καρπού, βάρος σπόρου ανά καρπό, βάρος 50 σπόρων, περιεκτικότητα σε διαλυτά στερεά και κιτρικό οξύ. Ένα µέρος των καρπών διατηρήθηκε σε κοινούς ψυκτικούς θαλάµους για 4 µήνες και τα αποτελέσµατα του προσδιορισµού των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών δεν είναι ακόµη διαθέσιµα. Επίσης, έγιναν µετρήσεις για τον προσδιορισµό της θρεπτικής κατάστασης των φύλλων και των καρπών. Επίδραση της αλατότητας στην αύξηση των φυτών, στην περιεκτικότητα των καρπών σε ανόργανα θρεπτικά στοιχεία και στις παραµέτρους φωτοσύνθεσης των ποικιλιών ροδιάς Ερµιόνη και Wonderful. 8

Χρησιµοποιήθηκαν 96 ετήσια δενδρύλλια ροδιάς από τις ποικιλίες Ερµιόνη και Wonderful. Τα φυτά καλλιεργήθηκαν σε πλαστικές σακούλες 3 L που περιείχαν αδρανές υπόστρωµα άµµου:περλίτη (1:1) και αρδεύονταν µε θρεπτικά διαλύµατα Hoagland µε διαφορετικές συγκεντρώσεις KCl (0: µάρτυρας, 50 mm και 100 mm). Στο τέλος του πειράµατος, κάθε φυτό χωρίστηκε σε ρίζα, διετή βλαστό, ετήσιο βλαστό, σε φύλλα βάσης και κορυφής και προσδιορίστηκε το νωπό και το ξηρό βάρος τους καθώς και η συγκέντρωση των ανόργανων θρεπτικών στοιχείων. Επίσης, µετρήθηκαν παράµετροι φωτοσύνθεσης, το ύψος του φυτού, η διάµετρος του κορµού και ο αριθµός των φύλλων τόσο κατά την αρχή της άρδευσης όσο και κατά το τέλος του πειράµατος. Οι παράµετροι φωτοσύνθεσης µετρήθηκαν µε τη συσκευή ADC. Αποτελέσµατα: Αυξανοµένης της συγκέντρωσης KCl του θρεπτικού διαλύµατος βρέθηκε µείωση του νωπού και του ξηρού βάρους των ριζών, των ετήσιων και διετών βλαστών και των φύλλων, της αύξησης του µήκους και της διαµέτρου των ετήσιων βλαστών, καθώς και του αριθµού των σχηµατισθέντων φύλλων και των δύο ποικιλιών και του ρυθµού φωτοσύνθεσης, διαπνοής και της στοµατικής αγωγιµότητας και των δύο µελετούµενων ποικιλιών. Τα αποτελέσµατα αφορούν το πρώτο πειραµατικό έτος και χρειάζεται επανάληψη και στατιστική επεξεργασία για να µπορέσουν να εξαχθούν ασφαλή συµπεράσµατα. Εικ. 2. ένδρα ροδιάς που δέχτηκαν ψεκασµό µε καολινίτη. 9

1.2.2. Τίτλος προγράµµατος Επιτροπή Ερευνών του Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης Τίτλος έργου Μελέτη της βιολογίας του άνθους και της παραγωγικότητας επιλεγµένων κλώνων ροδιάς. Προσδιορισµός και καταγραφή εντόµων που προσβάλλουν την καλλιέργεια της ροδιάς σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας Σκοπός έργου Η µελέτη της βιολογίας του άνθους, των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών και φυσιολογικών παραµέτρων των φυτών που µπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή. Έναρξη - Λήξη 6/2009 12/2011 Φορέας Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης Προϋπολογισµός 3.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ Α. Μαγγανάρης Οµάδα υποστήριξης ρ. Π. ρογούδη, ρ. Σ. Παπαδοπούλου Συµµετέχοντες φορείς Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/νίκης 1. Μελέτη της βιολογίας του άνθους της ροδιάς: Μελετήθηκε η βιολογία του άνθους σε πέντε εγχώριους κλώνους ροδιάς που βρίσκονται στο ΙΦ Νάουσας, και επτά κλώνους που βρίσκονται στο ΑΤΕΙ-Θ. Έγινε καταγραφή των εκπτυσσόµενων ανθέων, των ερµαφρόδιτων και αρσενικών ανθέων, της καρπόδεσης και της πτώσης των ανθέων, κάθε εβδοµάδα κατά τη διάρκεια της άνθησης. Εφαρµόστηκε τεχνητή επικονίαση σε ερµαφρόδιτα άνθη χρησιµοποιώντας γύρη διαφορετικής ποικιλίας καθώς και έγινε µέτρηση της ζωτικότητας της γύρης τους. Αν και η περίοδος ανθοφορίας διήρκησε 6-9 εβδοµάδες, η πλήρης ανθοφορία παρατηρήθηκε σε διάρκεια µιας εβδοµάδας, όπου εκπτύχθηκε το 34-73% των ανθέων. Το ποσοστό ερµαφρόδιτων ανθέων κυµάνθηκε µεταξύ 15 και 65% στους κλώνους του ΙΦ, και µεταξύ 5% και 27% στους κλώνους του ΑΤΕΙ-Θ. Το ποσοστό των ερµαφρόδιτων ανθέων, ήταν υψηλότερο στα πρώιµα και όψιµα άνθη (Σχήµα 1). Οι καρποί προήλθαν από ερµαφρόδιτα άνθη που εκπτύχθηκαν κυρίως µετά την πλήρη ανθοφορία, ενώ τα πρώιµα ερµαφρόδιτα άνθη δεν έδωσαν καρπούς. Το % καρπόδεσης επί του αριθµού των ερµαφρόδιτων ανθέων κυµάνθηκε από 6 µέχρι 55% στο ΙΦ, και από 20 µέχρι 27% στο ΑΤΕΙ-Θ. Η εφαρµογή τεχνητής επικονίασης σε τρεις χρονικές περιόδους κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας, αύξησε τα ποσοστά καρπόδεσης σε όλους τους κλώνους ιδιαίτερα κατά την τελευταία ηµεροµηνία εφαρµογής της, δεικνύοντας την ανάγκη της παρουσίας επικονιαστών εντόµων για την αύξηση της καρπόδεσης. 10

Σχήµα 1. Μέσος όρος (±ΤΣ) ποσοστών ερµαφρόδιτων ανθέων και καρπόδεσης κατά την εξέλιξη της ανθοφορίας σε κλώνους του α) ΙΦ, και β) ΑΤΕΙ-Θ, το έτος 2011. 2. Μελέτη φυσιολογικών και µορφολογικών χαρακτηριστικών σε γενότυπους ροδιάς µε διαφορετικό µέγεθος παραγωγής: Αν και η παραγωγή είναι ένα από τα ποιο σηµαντικά χαρακτηριστικά που αξιολογείται σε προγράµµατα βελτίωσης, λίγα είναι γνωστά για τη σχέση της παραγωγής µε µορφολογικά και φυσιολογικά χαρακτηριστικά της ροδιάς. Στην παρούσα εργασία έγιναν µετρήσεις για τον υπολογισµό του ποσοστού ερµαφρόδιτων ανθέων και της καρπόδεσης, της µάζας ανά φυλλική επιφάνεια, της επιφάνειας φύλλου, της πυκνότητας των στοµατίων, της συγκέντρωσης χλωροφύλλης ανά µάζα και επιφάνεια, και φωτοσυνθετικών παραµέτρων (µέγιστη φωτοσυνθετική ικανότητα - A max, στοµατική αγωγιµότητα-g s, διαπνοή-e, αποτελεσµατικότητα χρήσης νερού- A max /g s ), και του υδατικού δυναµικού των βλαστών (Ψ stem ) σε τέσσερις κλώνους ροδιάς µε διαφορετική απόδοση, που διατηρούνται σε πειραµατικό αξιολόγησης στο Ινστιτούτο Φυλλοβόλων ένδρων στη Νάουσα. Η παραγωγή ανά δένδρο ήταν µεγαλύτερη στον κλώνο 11005 και την ποικιλία Καλλίστη (µέσος όρος 19,2 kg), σε σύγκριση µε τους κλώνους 11019 και 11021 (µέσος όρος 8,2 kg). Παροµοίως το ποσοστό των ερµαφρόδιτων ανθέων, το οποίο µετρήθηκε τρεις φορές κατά τη διάρκεια της άνθησης, βρέθηκε πως ήταν µεγαλύτερο στον 11005 (63,8 %), ακολουθούσε η Καλλίστη (37,6 %), και οι 11019 και 11021 (15,0 %). Επιπλέον, ο 11005 είχε τη µεγαλύτερη A max (13.0 µmol m -2 s -1 ), που ήταν µέχρι και 1.6 φορές µεγαλύτερη σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους κλώνους ροδιάς. Σηµαντικά µεγαλύτερη πυκνότητα στοµατίων βρέθηκε στην Καλλίστη, χαρακτηριστικό που µπορεί να συνδέεται µε µεγαλύτερη προσαρµοστική ικανότητα των δένδρων σε συνθήκες ξηρασίας. Η επιφάνεια των φύλλων ήταν επίσης µεγαλύτερη στον 11005, αλλά όχι η µάζα ανά φυλλική επιφάνεια. Η αποδοτικότητα χρήσης νερού ήταν µεγαλύτερη, και οι g s και Ε ήταν συνήθως µικρότερες, στον 11005 και την Καλλίστη. εν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές ως προς το Ψ stem, χαρακτηριστικό που µπορεί να σχετίζεται µε την αντοχή της ροδιάς σε συνθήκες υδατικής καταπόνησης. 4. Μελέτη ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών διαφορετικών γενότυπων ροδιάς: ιερευνήθηκαν και συγκρίθηκαν ποιοτικά χαρακτηριστικά και η συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών σε καρπούς ροδιάς των τοπικών κλώνων 11005, 11019, 11021 και 11029 (ποικ. Καλλίστη ) (διατηρούνται στο ΙΦ Νάουσας), Νο 1, 2, 4, 5, 7, 9 και 10 (διατηρούνται στο ΑΤΕΙ Θεσ/νίκης), και των ξενικών ποικιλιών Wonderful, Hicaznar και Acco. Οι καρποί αξιολογήθηκαν ως προς το νωπό βάρος, το νωπό βάρος των καρπιδίων, το ποσοστό εδώδιµου µέρους και χυµού, την ογκοµετρούµενη οξύτητα, τη συγκέντρωση συνολικών διαλυτών στερεών, 11

συνολικών φαινολών και ανθοκυανών, και τη συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα. Οι κλώνοι Νο 9 και 10 περιείχαν σχετικά υψηλή συγκέντρωση συνολικών φαινολών και αντιοξειδωτικής ικανότητας, που ήταν παρόµοια µε αυτή των Wonderful και Hicaznar. Η συγκέντρωση ανθοκυανών ήταν µικρότερη στους τοπικούς γενότυπους σε σύγκριση µε τους ξενικούς γενότυπους. Η Καλλίστη είχε σχετικά µεγάλο µέγεθος καρπού, ιδιαίτερα µεγάλο µέγεθος καρπιδίου και µαλακό σπέρµα, όµως υστερεί στη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών. Οι ποικιλίες Wonderful και Hicaznar είχαν παρόµοια χαρακτηριστικά όπως ιδιαίτερα υψηλή συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών και ογκοµετρούµενη οξύτητα, και χαµηλή χυµοπεριεκτικότητα. Εικ. 3. Αποτελέσµατα από την ανάλυση σε κύριες ορθογώνιες συνιστώσες όπου δείχνει τις οµοιότητες και διαφορές µεταξύ των γενοτύπων ροδιάς. 12

1.3. Έργα ή Μελέτες κατ ανάθεση 1.3.1. Τίτλος έργου Σκοπός έργου Έρευνα επίδρασης της κάλυψης της καλλιέργειας κερασιάς µε πλαστικά φύλλα για την προστασία των καρπών από το σχίσιµο και µελέτη τυχόν παρενεργειών στην αύξηση, ανάπτυξη, απόδοση των δένδρων, ποιότητα των καρπών στην ευπάθεια στους σηµαντικότερους εχθρούς και ασθένειες. H έρευνα επίδρασης της κάλυψης της καλλιέργειας κερασιάς µε πλαστικά φύλλα για την προστασία των καρπών από το σχίσιµο και µελέτη τυχόν παρενεργειών στην αύξηση, ανάπτυξη, απόδοση των δένδρων, ποιότητα των καρπών στην ευπάθεια στους σηµαντικότερους εχθρούς και ασθένειες. Έναρξη - Λήξη 2008-2011 Φορέας ΕΛ.Γ.Α. Προϋπολογισµός 56.100 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης Ι. Θεριός, Ε. Καραγιάννη, Μ. Κουκουρίκου-Πετρίδου,. Αλµαλιώτης, Θ. Θωµίδης,. Καλφούντζος, Γ. Αλεξίου, Α. Πετρίδης, Μ. Παππά. Συµµετέχοντες φορείς Γεωπονική Σχολή Α.Π.Θ., Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/κης, ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ»/Ινστιτούτο Εδαφολογίας Θεσ/κης, ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ»/Ινστ. Χαρτ. Εδαφ. Λάρισας, ΕΛ.Γ.Α. Βέροιας. Στους δύο πειραµατικούς όσον αφορά τις διαστάσεις των καρπών δεν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές λόγω της κάλυψης. Όσον αφορά τις διαστάσεις των φύλλων (µήκος, πλάτος, επιφάνεια και περίµετρο), στους δύο πειραµατικούς οπωρώνες δεν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές στις παραµέτρους της φυλλικής επιφάνειας που εξετάστηκαν. Επίσης, στους δύο πειραµατικούς, η αύξηση του µήκους των ετήσιων βλαστών (τελική αρχική µέτρηση) δεν επηρεάστηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Οι µονάδες SPAD των φύλλων που σχετίζονται µε την ένταση του πράσινου χρώµατος των φύλλων, δεν επηρεάστηκαν σηµαντικά λόγω της κάλυψης των δένδρων µε τα πλαστικά φύλλα. H παραγωγικότητα των δένδρων εκφρασµένη σε κιλά ανά δένδρο καθώς και το µέσο βάρος καρπού δεν µεταβλήθηκαν σηµαντικά λόγω της κάλυψης και στους δύο οπωρώνες. εν παρατηρήθηκε πρωίµιση ή οψίµιση της παραγωγής των δένδρων µεταξύ του ακάλυπτου και του καλυµµένου τµήµατος του οπωρώνα. Στον πειραµατικό του Λουτροχωρίου, στο ακάλυπτο τµήµα του οπωρώνα το ποσοστό σχισίµατος των διάφορων ποικιλιών κυµάνθηκε από 18,3-27,5%, ενώ στο σκεπασµένο από 3,1-7,8%. Στον πειραµατικό της Επισκοπής, στο ακάλυπτο τµήµα του οπωρώνα το ποσοστό σχισίµατος κυµάνθηκε από 0-23,5%, ενώ στο σκεπασµένο από 0-4,5%. Σε όλες τις περιπτώσεις, τα ποσοστά σχισίµατος στο ασκέπαστο τµήµα ήταν σηµαντικά υψηλότερα σε σχέση µε το σκεπασµένο. Η ποικιλία Adriana έδειξε µεγάλη αντοχή στο σχίσιµο. Το ποσοστό σχισίµατος που παρουσιάστηκε σε ορισµένες ποικιλίες στο καλυµµένο τµήµα ήταν πολύ µικρό και 13

χωρίς οικονοµική σηµασία. Εξαίρεση αποτέλεσε µόνο η ποικιλία Lapins (ποσοστό 7,8 %). Στον πειραµατικό του Λουτροχωρίου, η περιεκτικότητα των καρπών σε ασκορβικό οξύ δεν επηρεάστηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Η περιεκτικότητα των καρπών σε ολικά φαινολικά δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Εξαίρεση αποτέλεσε η ποικιλία Van στην οποία η περιεκτικότητα των καρπών σε ολικά φαινολικά µειώθηκε στα σκεπασµένα δένδρα σε σχέση µε τα ασκέπαστα. Η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα των καρπών δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Στον πειραµατικό της Επισκοπής, η περιεκτικότητα των καρπών σε ασκορβικό οξύ των ποικιλιών Lapins και Germersdorfer µειώθηκε στο σκεπασµένο τµήµα σε σχέση µε το ασκέπαστο ενώ στις υπόλοιπες ποικιλίες δεν βρέθηκαν σηµαντικές διαφορές. Η περιεκτικότητα των καρπών των ποικιλιών Hardy Giant, Michel Noir, Lapins και Germersdorfer σε ολικά φαινολικά δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Στην ποικιλία Andriana βρέθηκε στο σκεπασµένο τµήµα µείωση της περιεκτικότητα των καρπών σε ολικά φαινολικά. Η ολική αντιοξειδωτική ικανότητα των καρπών δεν µεταβλήθηκε σηµαντικά λόγω της κάλυψης. Στον πειραµατικό του Λουτροχωρίου, η κάλυψη του οπωρώνα δεν επηρέασε αρνητικά τη συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα. Στο πλείστο των περιπτώσεων δεν παρατηρήθηκαν σηµαντικές διαφορές στις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα µεταξύ του ασκέπαστου και του σκεπασµένου τµήµατος. Στην ποικιλία Ferovia, βρέθηκε αύξηση της συγκέντρωσης καλίου στα δένδρα που ήταν υπό κάλυψη σε σχέση µε τα ακάλυπτα. Στον πειραµατικό της Επισκοπής, η κάλυψη του οπωρώνα δεν επηρέασε αρνητικά την πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων. Στο πλείστο των περιπτώσεων δεν παρατηρήθηκαν σηµαντικές διαφορές στις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων στα φύλλα µεταξύ του ασκέπαστου και του σκεπασµένου τµήµατος. Στην ποικιλία Hardy Giant βρέθηκε αύξηση της συγκέντρωσης καλίου στα δένδρα που ήταν υπό κάλυψη. Στον πειραµατικό του Λουτροχωρίου αλλά και της Επισκοπής, η κάλυψη του οπωρώνα δεν µετέβαλε σηµαντικά τη συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων στους καρπούς. Το έτος 2011, το ποσοστό των καρπών µε συµπτώµατα σχισίµατος και σήψης ήταν πολύ χαµηλά σε όλες τις ποικιλίες µε αποτέλεσµα να µην υπάρχουν στατιστικώς σηµαντικές διαφορές. Παρόλα αυτά, υπάρχει µια τάση οι καρποί που συλλέχθηκαν από τα ασκέπαστα δένδρα να παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό σχισίµατος και σήψης. Το έτος 2011, το ποσοστό των κερασιών µε συµπτώµατα σήψης ήταν σχετικά χαµηλό. Βρέθηκε ότι οι δίδυµοι καρποί ήταν αυτοί που κυρίως παρουσίαζαν συµπτώµατα σήψης. Μύκητες του γένους Alternaria και Cladosporium ήταν υπεύθυνοι για την εµφάνιση των συµπτωµάτων σήψης σε αυτούς τους καρπούς. Επιπλέον, για πρώτη φορά εντοπίστηκε ο µύκητας Aspergillus niger ως υπεύθυνος για την εµφάνιση συµπτωµάτων προσυλλεκτικής σήψης σε κεράσια σε ποσοστό 15%. Τέλος, µύκητες του γένους Monilinia ήταν υπεύθυνοι για τις σήψεις στους καρπούς σε ποσοστό 4%. Το έτος 2011, βρέθηκε ότι τα σκεπασµένα δένδρα παρουσίασαν µεγαλύτερο ποσοστό προσβολής από τις ασθένειες του Κορύνεου και της Αλτερνάριας σε σύγκριση µε τα ασκέπαστα δένδρα. Αντίθετά, δεν βρέθηκαν στατιστικώς σηµαντικές διαφορές µεταξύ των ασκέπαστων και σκεπασµένων δένδρων για την ασθένεια της Κυλινδροσπορίωσης. Η ένταση των συµπτωµάτων ήταν παρόµοια στα σκεπασµένα και τα ασκέπαστα δένδρα για όλες τις ασθένειες που µελετήθηκαν. Το έτος 2011, δεν υπήρχαν συλλήψεις ενήλικων καθ όλη της περίοδο 14

παρακολούθησης των παγίδων για τα έντοµα R. cerasi, C. cossus, C. capitata, M. cerasi, και Z. pyrina. Επιπλέον, δεν καταγράφηκε καµία προσβολή στους καρπούς από το R. cerasi και καµία προσβολή κορυφής από το M. cerasi. Παρατηρήθηκαν όµως σοβαρότερες προσβολές από ακάρεα στα σκεπασµένα δένδρα σε σχέση µε τα ασκέπαστα Συµπερασµατικά, η επίδραση του γενοτύπου (ποικιλίας) ήταν πολύ σηµαντική σε πολλές περιπτώσεις, καθώς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ποικιλιών δεν επηρεάστηκαν µε τον ίδιο τρόπο λόγω της κάλυψης. Πάντως, δεν παρατηρήθηκαν αρνητικές επιδράσεις λόγω της κάλυψης και σε συνδυασµό µε τα χαµηλά ποσοστά σχισίµατος, τα αποτελέσµατα της κάλυψης κρίνονται ικανοποιητικά. 1.3.2. Τίτλος έργου Επίδραση διαφυλλικών σκευασµάτων θρεπτικών στοιχείων στην ποιότητα των καρπών της ελληνικής ποικιλίας ακτινιδιάς «Τσεχελίδης». Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα µελετάται η επίδραση διαφόρων διαφυλλικών σκευασµάτων καλίου, ασβεστίου, φωσφόρου και βορίου στην ποιότητα των καρπών της Ελληνικής ποικιλίας ακτινιδιάς Τσεχελίδης. Έναρξη - Λήξη 2009-2012 Φορέας Εταιρεία Agrohara Προϋπολογισµός 10.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης Αλµαλιώτης., Θεριός Ι., Κουκουρίκου-Πετρίδου Μ., Συµµετέχοντες φορείς Κουτίνας Ν., Παπαδάκης Ι., Πετρίδης Α., εληγεώργης Ε. Γεωπονική Σχολή ΑΠΘ, Γεωπονικό πανεπιστήµιο Αθηνών, ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ»/Ι.Ε.Θ., Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/κης Επεµβάσεις έγιναν σε ακτινιδεώνα µε τη µορφή ψεκασµών µε τα ακόλουθα διαφυλλικά σκευάσµατα: CaCl 2, Power-Ca, Agriphos, Profical, Chelan-CaP, Silene-K, ΚΝΟ3, Νιτρικό ασβέστιο, CalMg Μάρτυρας (αψέκαστα). Έγιναν τρεις ψεκασµοί των δένδρων µε 3 λίτρα των σκευασµάτων ανά τόνο ψεκαστικού υγρού στο µικρό καρπίδιο. Σε όλες τις µεταχειρίσεις προστέθηκε και βόριο (Power 7-B). Κατά την περίοδο συγκοµιδής των καρπών, µεγαλύτερη αντίσταση της σάρκας στην πίεση µετρήθηκε στη µεταχείριση όπου έγινε ψεκασµός µε φωσφονική ένωση καθώς και µε το σκεύασµα CalMg. Υψηλότερη περιεκτικότητα σε στερεά διαλυτά µετρήθηκε στη µεταχείριση όπου έγινε ψεκασµός µε το σκεύασµα Profical. Όσον αφορά τις συγκεντρώσεις των θρεπτικών στοιχείων, υψηλότερες συγκεντρώσεις Ca στα φύλλα µετρήθηκαν στις εξής µεταχειρίσεις: CalMg, και Power Ca. Υψηλότερες συγκεντρώσεις Κ στα φύλλα µετρήθηκαν στη µεταχείριση: Profical. Οι συγκεντρώσεις των υπολοίπων θρεπτικών στοιχείων δεν µεταβλήθηκαν σηµαντικά λόγω των ψεκασµών. 15

1.3.3. Τίτλος έργου Μελέτη της συντηρησιµότητας των καρπών της ελληνικής ποικιλίας ακτινιδιάς «Τσεχελίδης». Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα µελετάται η συντηρησιµότητα των καρπών της Ελληνικής ποικιλίας ακτινιδιάς Τσεχελίδης, και θα προσδιοριστεί ο καταλληλότερος τρόπος συντήρησης των καρπών. Έναρξη - Λήξη 2009-2012 Φορέας Προϋπολογισµός έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου Οµάδα υποστήριξης Εταιρεία Agrohara 5.000 - ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Αλµαλιώτης., Θεριός Ι., Κουκουρίκου-Πετρίδου Μ., Κουτίνας Ν., Παπαδάκης Ι., Πετρίδης Α., εληγεώργης Ε. Συµµετέχοντες φορείς Γεωπονική Σχολή ΑΠΘ, Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ»/Ι.Ε.Θ., Α.Τ.Ε.Ι. Θεσ/κης Μελετήθηκε η επίδραση διαφόρων συνθηκών συντήρησης των καρπών (θάλαµοι κοινής ψύξης, θάλαµοι µε smart fresh, θάλαµοι µε όζον) στην ποιότητα των καρπών και στη διάρκεια συντήρησης. H περιεκτικότητα των καρπών σε ολικά φαινολικά και ασκορβικό οξύ που συντηρήθηκαν σε θαλάµους µε smart fresh και όζον ήταν σηµαντικά µεγαλύτερη σε σχέση µε τους καρπούς σε κοινά ψυγεία. Αντίθετα, η αντιοξειδωτική ικανότητα των καρπών δεν διέφερε σηµαντικά. Η συνεκτικότητα της σάρκας των καρπών ήταν σηµαντικά υψηλότερη στη µεταχείριση µε smart fresh. 16

1.3.4. Τίτλος έργου Αξιολόγηση λιπασµάτων της εταιρείας COMPO σε καλλιέργειες φυλλοβόλων οπωροφόρων. Σκοπός έργου Στο παρόν ερευνητικό πρόγραµµα µελετάται η επίδραση διαφόρων λιπασµάτων νέας τεχνολογίας στην αύξησηανάπτυξη των δένδρων και στην ποιότητα και συντηρησιµότητα των καρπών σε καλλιέργειες ακτινιδιάς και µηλιάς Έναρξη - Λήξη 2011-2012 Φορέας Εταιρεία COMPO Ελλάς Α.Ε. Προϋπολογισµός 7.000 έργου (συνολικά) Προϋπολογισµός (από - τη Μονάδα) Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης ρ. Βαγγέλης Χατζηγιαννάκης, Κ. Καζαντζής, Ντίκας Α., Α. Γιάννινα. Συµµετέχοντες φορείς ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ»/Ι.Ε.Β. Υλικά και µέθοδοι Η φύτευση των δένδρων (έριζο µόσχευµα του υποκειµένου µηλιάς PI 80) έγινε στις 2/3/2011. Κατά τη φύτευση χορηγήθηκαν τα λιπάσµατα Basacote P-Max 6M, Basacote P-Max 9M, και Hydrocomplex. Στις 13/4 χορηγήθηκε το λίπασµα Nitrabor και στις 17/5 το Amidas. Οι µεταχειρίσεις που έγιναν ήταν οι εξής: 1 Μάρτυρας (χωρίς λίπασµα) 2 Παραδοσιακή λίπανση του φυτωριούχου: hydrocomplex 55 kg/στρ, Nitrabor 30 kg/στρ, Amidas 100 kg/στρ 3 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 6M 10g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 4 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 6M 20g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 5 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 6M 30g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 6 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 9M 10g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 7 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 9M 20g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 8 hydrocomplex 55 kg/στρ, basacote 9M 30g/δενδρύλλιο, Nitrabor 30, Amidas 100 Αποτελέσµατα H µεγαλύτερη αύξηση της διαµέτρου του κορµού των δενδρυλλίων µετρήθηκε στη µεταχείριση 7, δεν διέφερε όµως στατιστικά σηµαντικά από τις µεταχειρίσεις 4, 5, 6 και 8. H αύξηση της διαµέτρου του κορµού των δενδρυλλίων στη µεταχείριση 7 βρέθηκε µεγαλύτερη από το µάρτυρα (µεταχείριση 1), την παραδοσιακή λίπανση (µεταχείριση 2) και τη µεταχείριση 3 (Γράφηµα 1). Η αύξηση της δόσης του λιπάσµατος Basacote P-Max 6M από 10 σε 30 γρ. δεν επηρέασε σηµαντικά την αύξηση της διαµέτρου του κορµού. Ανάλογη τάση παρατηρήθηκε και για το λίπασµα Basacote P-Max 9M. H µεγαλύτερη αύξηση του ύψους των δενδρυλλίων (µέτρηση στον κεντρικό άξονα) µετρήθηκε στη µεταχείριση 7, δεν διέφερε όµως στατιστικά σηµαντικά από τη µεταχείριση 8. Οι µεταχειρίσεις 3, 4, 5, 6 και 8 δεν διέφεραν στατιστικά σηµαντικά. Μικρότερη αύξηση του µήκους των δενδρυλλίων µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 1 και 2 (Γράφηµα 2). Η αύξηση της δόσης του λιπάσµατος Basacote P-Max 6M από 10 σε 17

30 γρ. δεν επηρέασε σηµαντικά την αύξηση του ύψους των δενδρυλλίων. Όµως, η αύξηση της δόσης του λιπάσµατος Basacote P-Max 9M από 10 σε 20 γρ. συντέλεσε σε αύξηση του ύψους των δενδρυλλίων. Ο µεγαλύτερος αριθµός εκπτυχθέντων βλαστών ανά φυτό µετρήθηκε στις µεταχειρίσεις 5 και 8. Ακολούθησαν οι µεταχειρίσεις 2, 3, 4 και 7 που δεν διέφεραν στατιστικά σηµαντικά µεταξύ τους. Η αύξηση της δόσης των λιπασµάτων Basacote P-Max 6M και Basacote P-Max 9M από 10 σε 30 γρ. συντέλεσε σε αύξηση του αριθµού των εκπτυχθέντων βλαστών ανά δενδρύλλιο. H µεγαλύτερη αύξηση του συνολικού µήκους όλων των εκπτυχθέντων βλαστών ανά δενδρύλλιο µετρήθηκε στη µεταχείριση 5, δεν διέφερε όµως στατιστικά σηµαντικά από τη µεταχείριση 8, ακολουθούµενη από τη µεταχείριση 7. Μικρότερη αύξηση του µήκους των δενδρυλλίων µετρήθηκε στη µεταχείριση 1. Η αύξηση της δόσης των λιπασµάτων Basacote P-Max 6M και Basacote P-Max 9M από 10 σε 30 γρ. συντέλεσε σε αύξηση του συνολικού µήκους όλων των εκπτυχθέντων βλαστών ανά δενδρύλλιο που σε όλες τις περιπτώσεις βρέθηκε µεγαλύτερο από το µάρτυρα και την παραδοσιακή λίπανση. Το µεγαλύτερο βάρος του υπέργειου τµήµατος των δενδρυλλίων µετρήθηκε στη µεταχείριση 5, δεν διέφερε όµως στατιστικά σηµαντικά από τις µεταχειρίσεις 7 και 8. Η αύξηση της δόσης των λιπασµάτων Basacote P-Max 6M και Basacote P-Max 9M από 10 σε 30 γρ. συντέλεσε σε αύξηση του βάρους του υπέργειου τµήµατος των δενδρυλλίων που σε όλες τις περιπτώσεις βρέθηκε µεγαλύτερο από το µάρτυρα και την παραδοσιακή λίπανση. Το µεγαλύτερο βάρος του ριζικού συστήµατος των δενδρυλλίων µετρήθηκε στη µεταχείριση 5, δεν διέφερε όµως στατιστικά σηµαντικά από τη µεταχείριση 8. Η αύξηση της δόσης των λιπασµάτων Basacote P-Max 6M και Basacote P-Max 9M από 10 σε 30 γρ. συντέλεσε σε αύξηση του βάρους του ριζικού συστήµατος των δενδρυλλίων που σε όλες τις περιπτώσεις βρέθηκε µεγαλύτερο από το µάρτυρα και την παραδοσιακή λίπανση. Γράφηµα 1. Αύξηση διαµέτρου κορµού (τελική αρχική µέτρηση). ιαφορά αύξησης διαµέτρου κορµού (mm) ιάµετρος κορµού (mm) 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 a ab ab ab ab b b c 1 2 3 4 5 6 7 8 Μεταχείριση Μέσοι όροι που ακολουθούνται από το ίδιο γράµµα δεν διαφέρουν στατιστικά σηµαντικά (Duncan s multiple range test, P 0,05). 18

Γράφηµα 2. Αύξηση ύψους του κεντρικού άξονα των φυτών ιαφορά αύξησης ύψους φυτού (cm) 100,00 Ύψος φυτού (cm) 80,00 60,00 40,00 20,00 c c b bc b b a ab 0,00 1 2 3 4 5 6 7 8 Μεταχείριση Μέσοι όροι που ακολουθούνται από το ίδιο γράµµα δεν διαφέρουν στατιστικά σηµαντικά (Duncan s multiple range test, P 0,05). Εικόνα 3. Τελική µέτρηση φυτών (αριστερά φυτό της µεταχείρισης 2 και δεξιά φυτό της µεταχείρισης 5). 19

1.4. Συνεχιζόµενα προγράµµατα χωρίς ειδικό προϋπολογισµό Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση νέων υβριδίων βερικοκιάς. Σκοπός του προγράµµατος είναι η δηµιουργία νέων ποικιλιών βερικοκιάς και συγκεκριµένα η βελτίωση των ελληνικών ποικιλιών βερικοκιάς µε διασταυρώσεις, ώστε να αποκτηθούν νέες ποικιλίες οι οποίες να διαθέτουν ανθεκτικότητα στην ίωση Sharka (Ευλογιά της δαµασκηνιάς), προσαρµοστικότητα στις ελληνικές κλιµατικές συνθήκες, αυτογονιµότητα, παραγωγικότητα και καλή ποιότητα καρπού. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Καραγιάννη-Σγουρού Ειρήνη Οµάδα υποστήριξης - Τα υβρίδια που δηµιουργήθηκαν το 2001, από την διασταύρωση της Μπεµπέκου µε την ανθεκτική στη Sharka αµερικανικής καταγωγής ποικιλία Οrangered, παρουσίασαν επιδιωκόµενα αποτελέσµατα όπως µεγάλη πρωιµότητα στην ωρίµανση και πολύ καλή ποιότητα καρπού. Από ένα πληθυσµό 500 περίπου υβριδίων τα ακόλουθα τέσσερα: 134/01, 171/01, 82/01, 108/01 και110/01 ωρίµασαν από 27-31 Μαΐου, είχαν ικανοποιητικό µέγεθος καρπού και πολύ καλή γευστική ποιότητα. Τα υβρίδια αυτά έχουν κληρονοµήσει την ανθεκτικότητα στη Sharka. Σε αυτά θα διερευνηθεί η αυτογονιµότητα, η παραγωγικότητα και η προσαρµοστικότητα σε νοτιότερα περιβάλλοντα της χώρας προτού να διαδοθούν ως νέες πρώιµες ποικιλίες βερικοκιάς. Συνεχίστηκαν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των προαναφερθέντων υβριδίων. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Μελέτη της ευπάθειας γενετικού υλικού βερικοκιάς στην προσβολή από την ίωση Ευλογιά της δαµασκηνιάς (Plum pox virus, Sharka ). Σκοπός έργου Να επιλεγεί ανθεκτικό στην ίωση sharka γενετικό υλικό το οποίο είτε εισάγεται από το εξωτερικό, είτε δηµιουργείται στην Ελλάδα µε διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Καραγιάννη-Σγουρού Ειρήνη Οµάδα υποστήριξης - Παρατηρήσεις ελήφθησαν κατά το 2011 σε όλα τα νέα υβρίδια που δηµιουργήθηκαν το 2006 από την διασταύρωση δύο γονέων µε ανθεκτικότητα στην ίωση και φυτεύτηκαν στον αγρό τον Φεβρουάριο του 2008. εν παρατηρήθηκαν 20

συµπτώµατα προσβολής από την ίωση Sharka στα φύλλα. Συνεχίστηκαν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των προαναφερθέντων υβριδίων. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου ηµιουργία νέων ποικιλιών βερικοκιάς µε διασταυρώσεις. Σκοπός έργου Η συνεχής βελτίωση της βερικοκιάς για την επιλογή απογόνων µε τα επιθυµητά χαρακτηριστικά. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Καραγιάννη-Σγουρού Ειρήνη Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκαν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των διασταυρώσεων µε σκοπό την επίτευξη πρωιµότητας στην ωρίµανση. Ως µητέρα χρησιµοποιήθηκε το ανθεκτικό στη sharka υβρίδιο Β207/91[Μπεµπέκου x {S.Early Orange x Πρώιµο Τίρυνθος}] και ως πατέρας η ανθεκτική ποικιλία Αurora. Τίτλος έργου Γενετική βελτίωση και αξιολόγηση ποικιλιών Βερικοκιάς / ανθεκτικότητα ή ανεκτικότητα στην ιολογική ασθένεια Sharka. Τίτλος υποέργου Πολλαπλασιασµός και διατήρηση παλαιών αξιόλογων ποικιλιών βερικοκιάς και νέων ανθεκτικών στην ίωση Sharka επιλεγµένων υποσχόµενων υβριδίων βερικοκιάς του Ι.Φ.. Σκοπός έργου Να διατηρηθεί το γενετικό υλικό και να αποτελέσει πηγή γενετικών πόρων για χρησιµοποίηση σε µελλοντικές διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1989 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Καραγιάννη-Σγουρού Ειρήνη Οµάδα υποστήριξης - Έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες διατήρησης των ποικιλιών που αποτελούν πολύτιµο γενετικό υλικό που πρέπει να διασωθεί, δεδοµένου ότι διαθέτουν πολλά επιθυµητά χαρακτηριστικά: Ξένες ποικιλίες: Jubilejna, Robada, Kech Pshar, K104-98, Pui Sha Sin, Aurora, Orangered. Ελληνικές επιλογές: Νόµια (Α616/91), Ναϊάς (Α600/91), Ναστάζια (Α614/91), ΕΟΤ- 30, Β540/91, Β599/91, Α885/91, Νεράϊδα (Α300/91), Α578/91, Νίκη (ΕΟΤ-43), Νίνα (217/92), αναϊς (Α96/91), Χαρίεσσα (Β605/91), Νεφέλη (22/89), Τύρβη(Α64/91), Β24/91, Λαϊς (Β207/91), Νηρηίς (Β193/91), Β540/91, 497/99. 21

Τίτλος έργου ιατήρηση πολλαπλασιαστικού υλικού ποικιλιών και υποκειµένων φυλλοβόλων οπωροφόρων, απαλλαγµένων από ιολογικές ασθένειες. Σκοπός έργου Η απόκτηση φυτικού υλικού, από τις προωθούµενες ποικιλίες, από τα νέα υβρίδια και τα υποκείµενα φυλλοβόλων δένδρων, απαλλαγµένου από ιολογικές ασθένειες, που θα χρησιµεύσει ως βασικό πολλαπλασιαστικό υλικό για την εγκατάσταση µητρικών φυτειών εµβολιοληψίας και την παραγωγή υγιών δενδρυλλίων. Η πρακτική αυτή θα συµβάλλει στην πρόληψη της διάδοσης των ιολογικών ασθενειών στους οπωρώνες, µε την αύξηση της παραγωγικότητάς τους και τη βελτίωση της ποιότητας των παραγοµένων καρπών. Έναρξη - Λήξη 1970 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Καραγιάννη-Σγουρού Ειρήνη Οµάδα υποστήριξης - Μακροσκοπικός έλεγχος διενεργήθηκε για την καταγραφή της εκδήλωσης ή µη συµπτωµάτων της ίωσης Sharka στο γενετικό υλικό βερικοκιάς που διατηρείται στον αγρό και στον εντοµοστεγή θάλαµο. εν διενεργήθηκε indexing ή test ELISA λόγω έλλειψης χρηµάτων και προσωπιικού. Τίτλος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Τίτλος υποέργου Αξιολόγηση 18 ξένων νέων ποικιλιών µηλιάς και 11 Ελληνικών επιλογών. Σκοπός έργου Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά στάδια των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς. Από τις νέες ποικιλίες µηλιάς που αξιολογούνται, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι θερινές ποικιλίες Gala Snigha, οι φθινοπωρινές Florina, Anurca, Skarlet spur, Red Cap, Red Kan και οι όψιµες ποικιλίες Fuji Kiku 8 και Fuji Aztec. Από τις επιλογές που προήλθαν από διασταυρώσεις στο Ι.Φ.., το υβρίδιο 12/7 (Golden Delicious x Granny Smith) εµφανίζει αξιόλογα χαρακτηριστικά στον καρπό και αξιολογείται σε επίπεδο παραγωγών. Έχουν γίνει µετρήσεις των ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών της εν λόγω ποικιλίας. 22

Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Αξιολόγηση 145 ξένων ποικιλιών µηλιάς, 24 ξένων υβριδίων και 13 Ελληνικών υβριδίων. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίζεται η λήψη παρατηρήσεων (παραγωγικότητας και ποιοτικών χαρακτηριστικών των καρπών). Από τα µέχρι τώρα αποτελέσµατα, διαπιστώθηκαν ως αξιόλογες προς διάδοση στους παραγωγούς οι ποικιλίες, Ozark Gold, Red Chief, Golden Reinders και Golden B. Όσον αφορά τα Ελληνικά υβρίδια, διαπιστώθηκαν ως υποσχόµενα τα 9/7, 9/9 και 11/4. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Μηλιάς. Αξιολόγηση 123 υβριδίων µηλιάς. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών µηλιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Τα υβρίδια δηµιουργήθηκαν στο ερευνητικό κέντρο Holovousy της Τσεχίας ως αποτέλεσµα Ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράµµατος και δοκιµάζονται στις εδαφοκλιµατικές συνθήκες στη χώρα µας για να εντοπιστούν αξιόλογες νέες ποικιλίες. Τα δενδρύλλια είναι 5 ετών και οι σχετικές παρατηρήσεις λαµβάνονται επί σειρά ετών. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Έναρξη - Λήξη Φορέας Υπεύθυνος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών-υποκειµένων Αχλαδιάς. Αξιολόγηση 58 ξένων ποικιλιών αχλαδιάς, 18 ξένων υβριδίων, 19 Ελληνικών ποικιλιών και 18 Ελληνικών υβριδίων. Σκοπός του έργου είναι ο καθορισµός του βαθµού προσαρµογής των διαφόρων ποικιλιών αχλαδιάς που εισάγονται από το εξωτερικό ή επιλέγονται από τον εγχώριο πληθυσµό ή δηµιουργούνται µε διασταυρώσεις. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς 23

Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά σταδία των διαφόρων ποικιλιών αχλαδιάς. Όσον αφορά τα Ελληνικά υβρίδια, αξιόλογα προς διάδοση είναι τα 1/6, 7/9, 1/7, 2/9. Αυτά άρχισαν να διαδίδονται από το Ι.Φ.. και να καλλιεργούνται από τους παραγωγούς. Επί του παρόντος, έχει εγκατασταθεί ένας νέος πειραµατικός καθώς στον παλιό τα δένδρα ήταν προχωρηµένης ηλικίας και έχουν εκριζωθεί. Τα δένδρα είναι τώρα 6 ετών. Η αξιολόγησή τους γίνεται προς το παρόν στο στάδιο της νεανικότητας και θα συνεχισθεί τα επόµενα χρόνια στο στάδιο της καρποφορίας. Τίτλος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών Κυδωνιάς και γενοτύπων κυδωνιάς ως υποκείµενα αχλαδιάς. Σκοπός έργου Σκοπός του πειράµατος είναι η επιλογή κατάλληλων ποικιλιών-γενοτύπων κυδωνιάς (ανθεκτικών στο βακτηριακό κάψιµο) για τη βελτίωση της ποιότητας, την αντοχή στις ασθένειες και αύξηση των στρεµµατικών αποδόσεων των επιτραπέζιων και µεταποιηµένων κυδωνιών. Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. Σωτηρόπουλος Θωµάς Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων ως προς τα φαινολογικά σταδία των διαφόρων ποικιλιών κυδωνιάς και ειδικότερα 5 επιλεγµένων γενοτύπων µε καλά χαρακτηριστικά. Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Αξιολόγηση ποικιλιών και υποκειµένων Ροδακινιάς. Αξιολόγηση 40 ποικιλιών ροδακινιάς και νεκταρινιάς εµβολιασµένων στα υποκείµενα GF677, Pr204/84 και ΚΙ 2. Σκοπός του προγράµµατος είναι η συνεχής βελτίωση της ροδακινοκαλλιέργειας µε την επιλογή νέων ποικιλιών και υποκειµένων µε καλύτερα χαρακτηριστικά και την αξιολόγηση ξένων αξιόλογων ποικιλιών-υποκειµένων ροδακινιάς, οι οποίες να προσαρµόζονται στις ελληνικές συνθήκες και να είναι καλύτερες από τις καλλιεργούµενες. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Έναρξη - Λήξη Φορέας Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκε η λήψη παρατηρήσεων που αφορούν το χρόνο έναρξης και πλήρους ανθοφορίας, την παραγωγικότητα των δένδρων, την ευπάθεια των δένδρων σε ασθένειες και την ανάπτυξη των δένδρων. Επίσης, µελετήθηκε η επίδραση των υποκειµένων στην συγκέντρωση ανόργανων στοιχείων στα φύλλα, φυσιολογικές 24

παραµέτρους, την ποιότητα και ποσότητα της παραγωγής στις ποικιλίες ροδακινιάς Symphonie, Sun crest (επιτραπέζιες) και A37 και Ε45 (κονσερβοποιήσιµες). Μετρήσεις της περιµέτρου του κορµού των δένδρων έδειξαν πως υπάρχουν σηµαντικές διαφορές µεταξύ των ποικιλιών (Σχήµα 1). Επίσης, η περίµετρος κορµού ήταν µεγαλύτερη στα δένδρα που ήταν εµβολιασµένα στο υποκείµενο Pr204/84 (µέσος όρος 40,2 εκ.), σε σύγκριση µε τα GF677 και ΚΙ 2 (µέσος όρος 37,1 εκ.) (Σχήµα 1). Σχήµα 1. Επίδραση της ποικιλίας και του υποκειµένου στην περίµετρο κορµού διαφορετικών ποικιλιών επιτραπέζιας ροδακινιάς, νεκταρινιάς και κονσερβοποιήσιµου ροδάκινου. Στην ποικιλία Α37, τα υποκείµενα ΚΙ 2 και Pr204/84 είχαν περισσότερους καρπούς µεγάλου µεγέθους. Το υποκείµενο ΚΙ 2 αύξησε τη συγκέντρωση µαγνησίου στα φύλλα ενώ το Pr204/84 εξάλειψε διαφορές µεταξύ ορισµένων ποικιλιών ως προς τη συγκέντρωση βορίου, µαγγανίου και σιδήρου. Μετρήσεις του υδατικού δυναµικού των βλαστών και του φωτοσυνθετικού ρυθµού των φύλλων έδειξαν πως τα δένδρα που ήταν εµβολιασµένα στο Pr204/84 ήταν περισσότερο στρεσσαρισµένα σε σύγκριση µε τα GF677 και ΚΙ 2 τα οποία δεν διέφεραν µεταξύ τους. 25

Τίτλος έργου Αξιολόγηση ποικιλιών και υποκειµένων αµασκηνιάς καθώς και διειδικών υβριδίων µεταξύ δαµασκηνιάς και βερικοκιάς ( αµασκηνοβερίκοκα Plum cot). Τίτλος υποέργου Αξιολόγηση νέων ποικιλιών Ευρωπαϊκής και Ιαπωνικής δαµασκηνιάς. Σκοπός έργου Σκοπός του προγράµµατος είναι η αξιολόγηση και επιλογή ποικιλιών και υποκειµένων δαµασκηνιάς µε καλή ποιότητα καρπού, καλές αποδόσεις και λοιπά φυτοτεχνικά χαρακτηριστικά καθώς και αντοχή στην ιολογική ασθένεια Ευλογιά της δαµασκηνιάς (Sharka) και τα φυτοπλάσµατα. Επίσης, σκοπός του πειράµατος είναι η δηµιουργία µε διασταυρώσεις νέου καρπού που θα συνδυάζει τα γνωρίσµατα του βερίκοκου και του δαµάσκηνου και θα ανοίξει νέους ορίζοντες στην παραγωγή φρούτων σε µία ήδη πλεονασµατική αγορά (αποσύρσεις), από ροδάκινα και µήλα. Έναρξη - Λήξη 1972 - συνεχές Φορέας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Α) Συνεχίστηκαν οι καλλιεργητικές φροντίδες του νέου πειραµατικού αξιολόγησης 20 ποικιλιών Ευρωπαϊκής και 32 ποικιλιών Ιαπωνικής δαµασκηνιάς εµβολιασµένων σε υποκείµενο GF677. Β) Συνεχίστηκαν οι εργασίες των προηγούµενων ετών για τη συµπλήρωση των αποτελεσµάτων αξιολόγησης των υπό µελέτη ποικιλιών. Από τις ποικιλίες Ευρωπαϊκής δαµασκηνιάς που αξιολογούνται και έδειξαν καλά χαρακτηριστικά είναι οι: Valor, Washington, Prune d Ente 707, President, Stanley και η ποικιλία Anna Spath που ο καρπός της µοιάζει µε την ποικιλία Σκοπέλου θεωρείται πολύ αξιόλογη γιατί είναι ανεκτική στη Sharka (PPV). Τίτλος έργου Τίτλος υποέργου Σκοπός έργου Έναρξη - Λήξη Φορέας Αξιολόγηση ποικιλιών και υποκειµένων αµασκηνιάς καθώς και διειδικών υβριδίων µεταξύ δαµασκηνιάς και βερικοκιάς ( αµασκηνοβερίκοκα Plum cot). Αξιολόγηση και δηµιουργία διειδικών υβριδίων µεταξύ δαµασκηνιάς και βερικοκιάς- δαµασκηνοβερίκοκα (Plum cot). Σκοπός του προγράµµατος είναι η αξιολόγηση και επιλογή ποικιλιών και υποκειµένων δαµασκηνιάς µε καλή ποιότητα καρπού, καλές αποδόσεις και λοιπά φυτοτεχνικά χαρακτηριστικά καθώς και αντοχή στην ιολογική ασθένεια Ευλογιά της δαµασκηνιάς (Sharka) και τα φυτοπλάσµατα. Επίσης, σκοπός του πειράµατος είναι η δηµιουργία µε διασταυρώσεις νέου καρπού που θα συνδυάζει τα γνωρίσµατα του βερίκοκου και του δαµάσκηνου και θα ανοίξει νέους ορίζοντες στην παραγωγή φρούτων σε µία ήδη πλεονασµατική αγορά (αποσύρσεις), από ροδάκινα και µήλα. 1972 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» 26

Υπεύθυνος έργου ρ. ρογούδη Παυλίνα Οµάδα υποστήριξης - Συνεχίστηκαν οι εργασίες των προηγούµενων ετών για τη συµπλήρωση των αποτελεσµάτων και γίνεται αξιολόγηση των νέων υβριδίων. Τα µέχρι τώρα αποτελέσµατα έδειξαν πως αξιόλογα υβρίδια και ποικιλίες είναι τα Pluot και PRO 53/84. Τίτλος έργου Σκοπός έργου Έναρξη - Λήξη Φορέας Υπεύθυνος έργου Οµάδα υποστήριξης Συµµετέχοντες φορείς Συλλογή, αξιολόγηση και διατήρηση γενετικού υλικού πυρηνοκάρπων στα πλαίσια της Ι.B.P.G.R. H επισήµανση, καταγραφή, χαρτογράφηση, συλλογή και αξιολόγηση γενετικού υλικού πυρηνοκάρπων από αυτοφυή άτοµα ή πληθυσµούς και η διατήρηση σε ειδικές συλλογές του Ινστιτούτου (ex situ), αυτού που κινδυνεύει άµεσα να εξαφανιστεί ή έχει ιδιαίτερο γενετικό ενδιαφέρον, για να χρησιµοποιηθεί σε προγράµµατα βελτίωσης ποικιλιών και υποκειµένων, καθώς και η διατήρηση αξιόλογων ποικιλιών και υποκειµένων που άρχισε να εγκαταλείπεται η καλλιέργειά τους από τους παραγωγούς και κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Οι πρώτες προσπάθειες ξεκίνησαν την περίοδο 1984 1986, µε χρηµατοδότηση εξερευνητικών αποστολών από την I.B.P.G.R. Εξερευνήθηκαν περιοχές στη Θράκη, Μακεδονία, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Πελοπόννησο και νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Επισηµάνθηκαν και καταγράφηκαν 330 άτοµα (σπορόφυτα, άγρια είδη, κλώνοι και παλαιές ποικιλίες). Από τις προσπάθειες αυτές συλλέχθηκαν 90 άτοµα διαφόρων ειδών πυρηνοκάρπων και αξιολογήθηκαν, σε ειδικές συλλογές του Ι.Φ.., µε πιστώσεις του ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. Επιλέγηκαν τρία φυσικά διειδικά υβρίδια P. amygdalus x P. persica, τρία σπορόφυτα P. mahaleb και τρεις ποικιλίες κερασιάς που συµπεριλήφθηκαν στα προγράµµατα βελτίωσης υποκειµένων και ποικιλιών. 1984 - συνεχές ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΕΛ.Γ.Ο. «ΗΜΗΤΡΑ» ρ. Καραγιάννη Σγουρού Ειρήνη Ισαακίδης Ανέστης, ρ. ρογούδη Παυλίνα Ε.Τ..Γ.Υ., I.B.P.G.R. Σταµάτησε η µελέτη της συµπεριφοράς των παραπάνω επιλογών, των χαρακτηριστικών και της ευπάθειάς τους σε εχθρούς και ασθένειες, λόγω ελλείψεως πιστώσεων και προσωπικού. Η εξερεύνηση του υπολοίπου ελλαδικού χώρου και η παρακολούθηση in situ των ατόµων που είχαν επισηµανθεί σταµάτησε, λόγω ελλείψεως πιστώσεων. Για τον ίδιο λόγο δεν µπόρεσε να γίνει και η χαρτογράφηση του υλικού. Ο συνολικός αριθµός των διατηρούµενων ποικιλιών, υποκειµένων κ.λπ., των διαφόρων ειδών πυρηνοκάρπων παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα: 27