Οι υγρότοποι της Αττικής και η σημασία τους για την ορνιθοπανίδα Μαργαρίτα Τζάλη Διαχείριση και αξιοποίηση ρεμάτων στο αστικό περιβάλλον. Προκλήσεις και προοπτικές, 2012
Περιεχόμενο παρουσίασης Η Ορνιθολογική ερευνά και προστατεύει τους υγροτόπους της Αττικής από τα μέσα της δεκαετίας του 80 και έχει συγκεντρώσει μέχρι σήμερα αξιόλογο και επικαιροποιημένο όγκο επιστημονικών πληροφοριών. Πρόγραμμα υγροτόπων Αττικής (2009) Στόχοι: Καταγραφή και οριοθέτηση των υγροτόπων της Αττικής Αξιολόγηση των υγροτόπων της Αττικής ως προς τη σημασία τους για την βιοποικιλότητα Θεσμική κατοχύρωση της οριοθέτησης κάθε υγρότοπου Θεσμική προστασία των υγροτόπων Ανάδειξη της ανάγκης αποκατάστασης Εθελοντικό πρόγραμμα καταγραφής της Ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής (2008-σήμερα) Στόχοι: Συστηματική καταγραφή της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Αξιοποίηση αποτελεσμάτων για την ανάδειξη της αξίας των υγροτόπων και συμβολή στην τεκμηρίωση ανάγκης για προστασία τους
Τι θεωρείται υγρότοπος Κάθε τόπος που καλύπτεται εποχικά ή μόνιμα από ρηχά νερά ή που δεν καλύπτεται ποτέ από νερά, αλλά έχει υπόστρωμα (έδαφος, άμμο, χαλίκια κ.λπ) υγρό για μεγάλο διάστημα του έτους. Ρηχές λίμνες, ποτάμια, έλη, λιμνοθάλασσες, πηγές, τυρφώνες με νερό γλυκό, αλμυρό ή υφάλμυρο είναι υγρότοποι. Όλοι οι υγρότοποι προστατεύονται από τη Σύμβαση Ραμσάρ Τα όρια των υγροτόπων προς τη χέρσο προσδιορίζονται από τις υδρολογικές συνθήκες, τους τύπους εδαφών ή την παρουσία υδροφύτων. Λουτρός: εποχιακά πλημμυριζόμενος υγρότοπος Βουρκάρι: λιμνοθάλασσα Ραφήνα: ρέμα
Υγρότοποι της Αττικής
Ιδανική ποικιλία βιοτόπων σε έναν υγρότοπο
Λειτουργίες των υγροτόπων της Αττικής Στήριξη βιοποικιλότητας Εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων Βελτίωση ποιότητας νερού Μετριασμός πλημμυρών Παγίδευση ιζημάτων Σταθεροποίηση ακτών Απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα Αποθήκευση και ελευθέρωση θερμότητας Ποιότητα ζωής Ο αριθμός και η ποικιλία των ειδών πουλιών σε έναν υγρότοπο εξαρτάται μεταξύ άλλων από το βαθμό υποβάθμισής του και το επίπεδο όχλησης. Η ορνιθοπανίδα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και καλύτερα μελετημένους διεθνώς δείκτες της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος
Αξία των υγροτόπων της Αττικής για την ορνιθοπανίδα Το δίκτυο των υγροτόπων της Αττικής αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ των μεγάλων υγροτόπων της Ελλάδας Οι μικροί υγρότοποι: Βοηθούν στη μετανάστευση και διασπορά των υδρόβιων και υγροτοπικών ειδών. Επειδή είναι μικροί συχνά τους αγνοούμε και τους καταστρέφουμε. Όταν όμως εκλείπουν δημιουργούνται σημαντικά προβλήματα για τη βιοποικιλότητα
Αξία των υγροτόπων της Αττικής για την ορνιθοπανίδα Επιπλέον οι υγρότοποι είναι «νησίδες» για: την αναπαραγωγή τη διαχείμαση τον ανεφοδιασμό κατά την μετανάστευση Το δίκτυο των υγροτόπων της Αττικής φιλοξενεί πάνω από 280 είδη πουλιών Υγρότοποι Αττικής Είδη πουλιών Παγκοσμίως Απειλούμενα Έλος Σχινιά 236 9 Λίμνη Κουμουνδούρου 75 3 Υγρότοπος Βουρκάρι 127 3 Υγρότοπος Ωρωπού 180 6 Υγρότοπος Βραυρώνας 170 3
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Από το φθινόπωρο του 2008 υλοποιείται το εθελοντικό πρόγραμμα συστηματικής καταγραφής των πουλιών στους μεγαλύτερους υγροτόπους της Αττικής από εθελοντές της Ορνιθολογικής. Το πρόγραμμα αφορά 15 υγροτόπους της Αττικής. Καταγραφές πραγματοποιούνται κάθε δίμηνο με τη μέθοδο Look and see από έμπειρους παρατηρητές πουλιών. Τα στοιχεία αποστέλλονται σε ειδικά ηλεκτρονικά πρωτόκολλα και εισάγονται σε βάση δεδομένων, που έχει δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό. Κάθε χρόνο εκδίδεται η ετήσια αναφορά του προγράμματος, η οποία αποστέλλεται σε όλους τους αρμόδιους φορείς (ΥΠΕΚΑ, ΟΡΣΑ κ.α.)
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Την τριετία 2009-2011 παρατηρήθηκαν: - 185 είδη πουλιών - 50 είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας για τα πουλιά - 30 είδη του Κόκκινου Βιβλίου για τα Ζώα της Ελλάδας, που έχουν χαρακτηριστεί ως Σχεδόν Κινδυνεύοντα, Τρωτά ή Κινδυνεύοντα
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Μόνιμοι κάτοικοι και αναπαραγόμενα είδη Βαλτόπαπια Παγκόσμια απειλούμενο είδος που χρήζει άμεσης προστασίας Στην Ελλάδα φωλιάζουν μόλις 250 ζευγάρια Καταγράφονται κάθε χειμώνα 35-45 άτομα σε υγροτόπους της Αττικής, ενώ φωλιάζει στο Σχινιά
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Διαχειμάζοντα είδη Μαυροκέφαλος Γλάρος Παγκόσμια απειλούμενο είδος που χρήζει άμεσης προστασίας (Κινδυνεύον στην Ελλάδα) Στην Ελλάδα διαχείμαζαν σύμφωνα με το Κόκκινο Βιβλίο την περίοδο 1996-2005 μόλις 450-550 άτομα Καταγράφονται κάθε χειμώνα ~1.900 άτομα στον υγρότοπο Βουρκάρι
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Μεταναστευτικά είδη Όλοι οι υγρότοποι χρησιμοποιούνται από τα μεταναστευτικά είδη, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους. Από τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί φαίνεται ότι οι υγρότοποι ανατολικής Αττικής φιλοξενούν περισσότερα μεταναστευτικά είδη, που πιθανόν να σχετίζεται με την μεταναστευτική διαδρομή μέσω των νησιών του Αιγαίου, αλλά και το βαθμό υποβάθμισης των υγροτόπων.
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Προστατευόμενα είδη Σε όλους τους υγροτόπους της Αττικής έχουν παρατηρηθεί είδη που χρήζουν προστασίας. Κόκκινο Βιβλίο Απειλούμενα: 1 Κρισίμως Κινδυνεύων (CR) 5 Κινδυνεύοντα (EN) 16 Τρωτό (VU) 8 Σχεδόν Απειλούμενα (NT) Οδηγία για τα Πουλιά 50 είδη Παραρτήματος Ι
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Αξία εποχιακά πλημμυριζόμενων εκτάσεων Υγρότοπος Λουτρός 2009-2010: Μη πλημμυρισμένες εκτάσεις 2011 : Πλημμύρισμα της περιοχής (Ιανουάριο-Μάιο)
Εθελοντικό Πρόγραμμα Παρακολούθησης της ορνιθοπανίδας των υγροτόπων της Αττικής Αξία υγροτόπων μέσα στο αστικό περιβάλλον Εκβολή ρέματος Πικροδάφνης 2009-2011: 36 είδη πουλιών 2011 : Παρατήρηση Πορφυροτσικνιά κατά τη μεταναστευτική περίοδο (Κινδυνεύον EN)
Πρόγραμμα Υγροτόπων Αττικής Απογραφή όλων των υγροτόπων της Αττικής Οριοθέτηση υγροτόπων Αττικής
Πρόγραμμα Υγροτόπων Αττικής
Πρόγραμμα Υγροτόπων Αττικής
Πρόγραμμα Υγροτόπων Αττικής www.ornithologiki.gr issuu.com/ornithologiki
Ευχαριστούμε! www.ornithologiki.gr Επικοινωνία: mtzali@ornithologiki.gr Φωτογραφίες: Αρχείο Ορνιθολογικής / Γ.Αλεξανδρής, Μ.Κωτσάκης, Π.Πέτρου, Σ.Σκαρέας, Λ.Σταύρακας, Μ.Τζάλη, Στ.Τσαρτακλέας