Οι ιαδικασίες και η εξέλιξη του Σχεδιασµού του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΘΗΝΑΣ Οι ιαδικασίες και η εξέλιξη του Σχεδιασµού του Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού ΕΛΕΝΗ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ Αρχιτέκτων-Πολεοδόµος Αναπληρώτρια Προϊσταµένη ΟΡΣΑ. Όπως γνωρίζετε µέχρι σήµερα, σύµφωνα µε τον Νόµο για την κύρωση της Σύµβασης του Αεροδροµίου των Σπάτων, τις διαδικασίες του σχεδιασµού για τον χώρο του πρ. Αεροδροµίου Ελληνικού έχει συντονισει ο ΟΡΣΑ υπό την αιγίδα του ΥΠΕΧΩ Ε και σύµφωνα µε τις µέχρι σήµερα κυβερνητικές αποφάσεις. Στην εισήγησή µου, σαν εκπρόσωπος του ΟΡΣΑ, θα αναφερθώ σε: (α) ένα σύντοµο ιστορικό των διαδικασιών Σχεδιασµού (β) στο πρόγραµµα και τις κατευθύνσεις του ιεθνούς Αρχιτεκτονικού ιαγωνισµού (γ) στην αποτίµηση του ιαγωνισµού (δ) στα προτεινόµενα επόµενα βήµατα α. Ιστορικό Σύµφωνα µε τον Ν 2338/95 (για την κύρωση της σύµβασης του αεροδροµίου Σπάτων): Μετά την έναρξη λειτουργία τους νέου ιεθνούς Αερολιµένα στα Σπάτα, ο αερολιµένας του Ελληνικού παύει να λειτουργεί και ο χώρος που καταλαµβάνει προορίζεται κυρίως για την δηµιουργία Μητροπολιτικής Ζώνης Πρασίνου Αρµόδιος για το σχεδιασµό είναι ο ΟΡΣΑ Προβλέπεται Π για την ίδρυση ΝΠΙ Φορέα ιαχείρισης 10% των εσόδων του Φορέα θα διατίθενται στην περιοχή Σπάτων Βάσει του Νόµου αυτού ο ΟΡΣΑ ανέθεσε το 1996 στο ΕΜΠ, µε υπεύθυνο τον καθ.κ.λ.βασενχόβεν την εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού µε λειτουργίες Πολιτισµού, Αθλητισµού και Αναψυχής, και µικρό τµήµα για επιχειρηµατική εκµετάλλευση. Το φθινόπωρο του 1999 ολοκληρώθηκε η Β φάση του προγράµµατος που αφορούσε στην διατύπωση προτάσεων που πήραν τη µορφή 4 εναλλακτικών σεναρίων ανάπτυξης, τα εξής: ΠΑΝΟΡΜΟΥ 2, 11523 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ: 210 6925909, 210 6437895, 210 6438449, 210 6469813 FAX: 210 6464365, 210 6448091 E-MAIL: grammateia@orsa.minenv.gr Σενάριο Λόγου και Τέχνης 1

Σενάριο Συνεδριακού Εκθεσιακού Κέντρου και Οργάνωσης ιεθνούς Έκθεσης (ΕΧΡΟ) Σενάριο θεµατικών Πάρκων Αναψυχής Σενάριο Πάρκου Τεχνολογίας και Αεραθλητισµού Τα µέσα του 2000 αποφασίστηκε η ένταξη Ολυµπιακών εγκαταστάσεων στο Ελληνικό. Μετά την πιο πάνω απόφαση έγινε συµπληρωµατική ανάθεση προγράµµατος στο ΕΜΠ για τη σύνταξη Ρυθµιστικού Σχεδίου και κατευθύνσεων για την περιοχή Ολυµπιακών εγκαταστάσεων εντός αεροδροµίου, τη Παραλία Αγ.Κοσµά και τη παράκτια ζώνη µέχρι Φλοίσβο, που περιελάµβανε και προτάσεις συγκοινωνιακών και αντιπληµµυρικών έργων. Με βάση τις παραπάνω προτάσεις, έγιναν (12.00) οι παρακάτω εξαγγελίες του Πρωθυπουργού: ιακοπή των πτήσεων της Πολεµικής Αεροπορίας και της Γενικής Αεροπορίας ηµιουργία µεγάλου Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου ιάθεση έκτασης όχι πάνω από 20% του χώρου για χρήσεις που θα συµβάλλουν στο κόστος κατασκευής του Πάρκου ηµιουργία Μεγάλου Συνεδριακού Κέντρου Κατασκευή το δυνατόν λιγότερων νέων κτηρίων εντός του Πάρκου Αποµάκρυνση µε ευθύνη των εργολάβων µετά το 2004 των Ολυµπιακών εγκαταστάσεων πλην ενός γηπέδου και εγκαταστάσεων των υποστέγων της Ολυµπιακής Καµία παραχώρηση από την ΚΕ εως ότου ολοκληρωθούν οι προτάσεις για τις µεταολυµπιακές χρήσεις του χώρου Βάσει σχετικών Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων το 2001 χωροθετήθηκαν οι ολυµπιακές εγκαταστάσεις και έργα υποδοµής (Αθλητικές και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις, Αµαξοστάσιο τραµ, Σταθµός ιανοµής ΕΗ, αντιπληµµυρικά έργα), και καθορίστηκε ποιες ολυµπιακές εγκαταστάσεις παραµένουν µεταολυµπιακά. Συγκεκριµένα σε έκταση περίπου 2.500 στρ. χωροθετήθηκαν τα αθλήµατα Baseball, Softball, Hockey (µε κύρια και βοηθητικά γήπεδα), το Slalom στην περιοχή του πρώην Cargo της Ολυµπιακής καθώς και 3 ακόµα αθλήµατα στα πρώην υπόστεγα επισκευής αεροπλάνων της Ολυµπιακής. Επίσης βάσει νόµου παραχωρήθηκαν (8/2001) 170στρ. στην ΕΤΑ για δηµιουργία Συνεδριακού Κέντρου. Η Β φάση του ερευνητικού προγράµµατος προσαρµόστηκε στις πιο πάνω εξελίξεις, ενώ η Γ φάση δεν προχώρησε. Τον Απρίλιο του 2003 µε ανακοίνωση τύπου του Γραφείου Πρωθυπουργού επιβεβαιώθηκε η πρόθεση της κυβέρνησης για προώθηση της διαµόρφωσης του Πάρκου του Ελληνικού. Σύµφωνα µε αυτή, από το σύνολο των 5300στρ., το Μητροπολιτικό Πάρκο του Ελληνικού θα έχει συνολική έκταση 4.000στρ περίπου και εκτός από πράσινο θα διαθέτει εγκαταστάσεις αναψυχής, πολιτισµού και αθλητισµού και ένα πολυλειτουργικό Συνεδριακό Εκθεσιακό Κέντρο. Περιορισµένο τµήµα του συνολικού χώρου, περίπου 1000στρ. (18% περί του συνόλου) θα διατεθεί για αναπτυξιακές δραστηριότητες προκειµένου να χρηµατοδοτηθεί η κατασκευή του Πάρκου και η αναβάθµιση υποβαθµισµένων περιοχών του Λεκανοπεδίου. Σε νεώτερη διυπουργική σύσκεψη (Οκτ. 2003) µετά 2

από συνεργασία µε τους εµπλεκόµενους Υπουργούς Πολιτισµού, Μεταφορών, Αµύνης, αποφασίστηκε να παραµείνουν στον χώρο ελάχιστες από τις υπάρχουσες ή προγραµµατισµένες εγκαταστάσεις. Επίσης αποφασίστηκε η διενέργεια ιεθνούς Αρχιτεκτονικού ιαγωνισµού Ιδεών. β. Ο ιεθνής Αρχιτεκτονικός ιαγωνισµός για το Μητροπολιτικό Πάρκο και την Πολεοδοµική Ανάπτυξη του Ελληνικού Πρόκειται για ιεθνή Ανώνυµο ιαγωνισµό Ιδεών σε ένα στάδιο, που έχει εγκριθεί από την ιεθνή Ένωση Αρχιτεκτόνων (UIA) και συµµορφώνεται µε τους κανονισµούς της UIA UNESCO για τους διεθνής αρχιτεκτονικούς διαγωνισµούς. Η διαδικασία που επελέγη αποτελεί την πιο δηµοκρατική διαδικασία (ανοιχτός και διεθνής) που επιτρέπει τη συµµετοχή σε όλους χωρίς περιορισµούς από τυχόν διαδικασίες προεπιλογής και επιχειρηµατικά ή άλλα συµφέροντα. Αξίζει να σηµειωθεί ότι στην Ελλάδα δεν έχει υπάρξει µέχρι τώρα ιαγωνισµός για τέτοιας έκτασης και σηµασίας έργο. Σε ότι αφορά την επιλογή της κριτικής επιτροπής το πεδίο εξειδίκευσης των µελών της καλύπτει ολόκληρο το φάσµα από την αρχιτεκτονική έως την χωροταξική κλίµακα και βεβαίως το πεδίο της Αρχιτεκτονικής τοπίου. Θεωρώ περιττή την αναφορά στην εκτεταµένη σχετική εµπειρία των κριτικών. Ο ιαγωνισµός στηρίχτηκε στο Ερευνητικό πρόγραµµα του ΟΡΣΑ ΕΜΠ και στις κυβερνητικές εξαγγελίες δεσµεύσεις. Σύµφωνα µε την ανακοίνωση, σκοπός του διαγωνισµού ήταν η επιλογή ενός λαµπρού σχεδίου για το Μητροπολιτικό Πάρκο και την πολεοδοµική ανάπτυξη του Ελληνικού. Ο σχεδιασµός πρέπει πρωτίστως να δώσει απαντήσεις σε ζητήµατα εικόνας και ταυτότητας κατάλληλης για ένα αστικό πάρκο εξαιρετικής κλίµακας στον 21 ο αιώνα, εµπλουτισµού της σύγχρονης αστικής ζωής και εµπειρίας, ολοκληρωµένου αστικού σχεδιασµού σε σχέση µε το ευρύτερο και άµεσο περιβάλλον, τόσο φυσικό όσο και ανθρωπογενές, ποιοτικής αναβάθµισης του ανθρωπογενούς και φυσικού περιβάλλοντος των γειτονικών περιοχών, αστικής οικολογίας, βιωσιµότητας και συντήρησης, και προσέλκυσης του κοινού. εδοµένου ότι το όλο εγχείρηµα εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τα έσοδα που θα παράσχει η αυστηρά περιορισµένη πολεοδόµηση µέσα στην περιοχή, η συνολική οικονοµική σκοπιµότητα της παρέµβασης πρέπει να εξασφαλισθεί απολύτως δια του σχεδιασµού. Για την εξασφάλιση ανταποδοτικότητας και την µεγιστοποίηση των εσόδων η πολεοδοµική ανάπτυξη θα βασισθεί σε ενδεδειγµένη ανάµιξη/ σύνθεση χρήσεων/ δραστηριοτήτων/ προγραµµάτων, που θα κατανεµηθούν και θα µορφοποιηθούν κατάλληλα στο χώρο και οι εγγενείς δυνατότητες της περιοχής θα αξιοποιηθούν πλήρως και θα βελτιστοποιηθούν. Το κόστος εφαρµογής και συντήρησης, συµπεριλαµβανοµένου του κόστους της αλλαγής χρήσης και/ ή της κατεδάφισης της υποδοµής και του οικοδοµικού πλούτου που υπάρχουν, θα πρέπει να περιορισθεί σε ένα εύλογα ελάχιστο επίπεδο, χωρίς 3

ωστόσο σηµαντικές παραχωρήσεις σε ό,τι αφορά την γενική ποιότητα του έργου µακροπρόθεσµα. Πιο κάτω θα συνοψίσουµε το πρόγραµµα και τις κατευθύνσεις του ιαγωνισµού. Βάσει του προγράµµατος του ιαγωνισµού: Α. Το Μητροπολιτικό Πάρκο θα περιλαµβάνει λειτουργίες αναψυχής, πολιτισµού, αθλητισµού, πρασίνου Β. Η περιοχή Πολεοδοµικής Ανάπτυξης, έκτασης µέχρι 1000στρ µε Σ 1,00, δύναται να περιλαµβάνει τις ακόλουθες χρήσεις: κατοικία, χώρος λιανικού εµπορίου, γραφεία, ξενοδοχεία, επιχειρηµατικά κέντρα, χώρους αναψυχής, κοινωνική υποδοµή, κτίρια στάθµευσης. Γ. Θα παραµείνουν ορισµένες υφιστάµενες ή προγραµµατισµένες εγκαταστάσεις (µέρος των Ολυµπιακών Αθλητικών Εγκαταστάσεων, το αµαξοστάσιο τραµ, το κέντρο Ελέγχου Εναέριας Κυκλοφορίας Αθηνών, το Αµαξοστάσιο Λεωφορείων, ο Σταθµός Μεταφόρτωσης Απορριµάτων, το Κέντρο ιανοµής ΕΗ, ο Μετεωρολογικός Σταθµός, το κέντρο περίθαλψης ΑΜΕΑ του Υπ.Υγείας - Πρόνοιας). Ο µέσος συνολικός Σ (Πάρκου, Πολεοδοµικής Ανάπτυξης και λοιπών εγκαταστάσεων) δεν δύναται να υπερβαίνει το 0,25. Βάσει των γενικών κατευθύνσεων που αποτέλεσαν και κριτήρια αξιολόγησης,ο σχεδιασµός έπρεπε πρωτίστως να δώσει απαντήσεις σε ζητήµατα εµπλουτισµού της σύγχρονης αστικής ζωής και εµπειρίας, ιδιαίτερα σε σχέση µε τους ανοικτούς δηµόσιους χώρους και τους χώρους πρασίνου, ποικιλίας και αλληλεπίδρασης προγραµµάτων (χρήσεων και συνδυασµού τους) σε διάφορες κλίµακες, τόσο στο εσωτερικό της περιοχής, όσο και πέρα από αυτήν. εικόνας και ταυτότητας κατάλληλης για ένα αστικό πάρκο εξαιρετικής κλίµακας στον 21ο αιώνα, ολοκληρωµένου αστικού σχεδιασµού, σε σχέση µε το ευρύτερο και άµεσο περιβάλλον, τόσο φυσικό όσο και ανθρωπογενές, αστικής αρχιτεκτονικής µε αναγνωρίσιµα χαρακτηριστικά και διακριτή ποιότητα ποιοτικής αναβάθµισης των γειτονικών περιοχών, αστικής οικολογίας, βιωσιµότητας και συντήρησης, προσέλκυσης κοινού. Το µέγεθος του πάρκου, ωστόσο, µαζί µε την ανάγκη για την οικονοµική του σκοπιµότητα-βιωσιµότητα κατά τη διάρκεια τόσο της περιόδου κατασκευής, όσο και µετά, έθεσε επιπλέον προκλήσεις στους µελετητές, οι οποίοι θα έπρεπε να ανταποκριθούν σε µια µακρά σειρά ποικίλων και ενδεχοµένως αντιφατικών απαιτήσεων. Σε αυτές περιλαµβάνονται : - η προώθηση του διεθνούς ρόλου και της εικόνας της Αθήνας, στα πλαίσια του διεθνούς ανταγωνισµού µεταξύ των πόλεων, 4

- η ένταξη του πάρκου και της περιοχής πολεοδοµικής ανάπτυξης στις γύρω περιοχές και το όλο πολεοδοµικό συγκρότηµα, - η αποκατάσταση της φυσικής συνέχειας µεταξύ της περιοχής, των υπωρειών του Υµηττού προς τα ανατολικά και της ακτής του Αγίου Κοσµά προς τα δυτικά, - οι περιβαλλοντικές βελτιώσεις και προβλέψεις, όπως η χρήση ιδεών/ µέτρων εξοικονόµησης φυσικών πόρων (π.χ. ενέργειας, νερού, κλπ), - η δηµιουργία σηµείων αναφοράς στην πόλη, - η συνέργεια (αµοιβαία ενίσχυση) των διάφορων προγραµµάτων που θα επιλεγούν, - η συµβατότητα µιας ευρείας ποικιλίας δραστηριοτήτων µέσω του σχεδιασµού, - το χαµηλό κόστος υλοποίησης και συντήρησης, τόσο για το πάρκο όσο και για την περιοχή πολεοδοµικής ανάπτυξης, που όµως δεν θα πρέπει να αποτελέσει πρόσχηµα για κοινότυπες σχεδιαστικές προτάσεις, - η προτίµηση της αττικής χλωρίδας για την φύτευση του πάρκου, - η δηµιουργία εκτεταµένων αδιατάρακτων / αδιάκοπων περιοχών πρασίνου, και - η εξασφάλιση βέλτιστης σχέσης ανάµεσα στην οικονοµική αποδοτικότητα και τα επιδιωκόµενα ποιοτικά χαρακτηριστικά, σε συµφωνία µε τους άλλους καθορισµένους στόχους και τις σχεδιαστικές/ πολεοδοµικές αρχές των µελετητών. Σε σχέση µε το σύστηµα µεταφορών ίσχυσαν οι εξής γενικές κατευθύνσεις: - µεγιστοποίηση της δυνατότητας πρόσβασης µέσω δηµόσιων µεταφορικών µέσων - επαρκής δυνατότητα πρόσβασης µέσω του υφιστάµενου και σχεδιαζόµενου µητροπολιτικού οδικού δικτύου, - πρόβλεψη χώρων στάθµευσης για τους επισκέπτες και τους εργαζόµενους, τόσο του πάρκου όσο και της περιοχής πολεοδοµικής ανάπτυξης, - πρόβλεψη χώρων στάθµευσης σε συσχετισµό µε τους σταθµούς του µετρό, στα πλαίσια ενός συστήµατος στάθµευσης-µετεπιβίβασης για την ευρύτερη περιοχή, - κατάλληλο εσωτερικό σύστηµα κυκλοφορίας και πρόσβασης για την εξασφάλιση της λειτουργίας και της συντήρησης του πάρκου και την αποθάρρυνση της διερχόµενης κυκλοφορίας. γ. Συνοπτική αποτίµηση του ιεθνούς ιαγωνισµού Ιδεών για το Μητροπολιτικό Πάρκο και την Πολεοδοµική Ανάπτυξη του Ελληνικού. Παρά τη µικρή προθεσµία εγγραφών, τη σύµπτωσή της µε τα Χριστούγεννα και τις χειµερινές διακοπές το σχετικά χαµηλό ύψος των βραβείων το µάλλον βεβαρηµένο παρελθόν της χώρας σχετικά µε διεθνείς διαγωνισµούς και την εφαρµογής τους 5

υπήρξε ευρύτατο ενδιαφέρον. Έγινε εγγραφή από 440 γραφεία Αρχιτεκτόνων, Αρχιτεκτόνων αστικού Σχεδιασµού, Πολεοδόµων, Αρχιτεκτόνων Τοπίου και συνδυασµού τους από 44 χώρες*, και πολύ υψηλής συµµετοχής 159 οµάδων (συνολικά άνω των 1200 ανθρώπων) έναντι των 110 περίπου αναµενόµενων. Η ιδιαίτερα αξιοσηµείωτη υψηλή αναλογία µεταξύ εγγεγραµµένων και τελικώς συµµετεχόντων που προκάλεσε έκπληξη στην UIA :1 προς 2,77 (έναντι της συνήθους 1προς 3,5 και 1 προς 4) δηλαδή κατά 25% αυξηµένη. Αυτό καταδεικνύει αφ ενός το ενδιαφέρον του θέµατος για τη διεθνή κοινότητα των αρχιτεκτόνων πολεοδόµων κλπ και αφ ετέρου την πληρότητα της προετοιµασίας του ιαγωνισµού από την Ελληνική πλευρά παρά το πλήθος των τεχνικών δυσκολιών (δεδοµένης µάλιστα και της µη δεσµεύσεως για ανάθεση στο 1 ο βραβείο). Αξίζει να σηµειωθεί 1. η συµµετοχή υπερεθνικών οµάδων µελετητών σε ποσοστό ασυνήθιστα υψηλό (πράγµα που δείχνει την κατεύθυνση που παίρνουν τα επαγγέλµατα του σχεδιασµού) 2. η συµµετοχή αρκετών διακεκριµένων µελετητών από το εξωτερικό (πέραν βέβαια των Ελλήνων) τόσο δυναµικών νέων γραφείων όσο και µελετητών µε από µακρού εδραιωµένη φήµη 3. η αντιπροσώπευση όλων των αναγνωρίσιµων σύγχρονων τάσεων σχεδιασµού, συχνά σε ανανεωτικές εκδοχές τους 4. η υποβολή µελετών που ξεκινούσαν από την συνοπτική εννοιολογική αναφορά και έφθαναν στην επεξεργασµένη κτιριακή µελέτη 5. η υψηλή µέση ποιότητα των µελετών σε ένα τοµέα σχεδιασµού, τον αστικό σχεδιασµό / (urban design) µεταξύ του αρχιτεκτονικού και του πολεοδοµικού / (urban planning), που κατ ουσίαν τώρα ανιχνεύεται διεθνώς. 6. το υψηλό διεθνές κυρίως ενδιαφέρον για το follow up του διαγωνισµού που ήδη εκδηλώνεται µε αποστολή µηνυµάτων και ερωτηµάτων Πρέπει επίσης να αναφερθεί η απόφαση της Κριτικής Επιτροπής να βραβεύσει κυρίως ευφάνταστες και ανανεωτικές πλην όµως εφαρµόσιµες βιώσιµες και οικολογικά ιδιαίτερα υπεύθυνες προτάσεις. * ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, ΑΥΣΤΡΙΑ, ΒΕΛΓΙΟ, ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ, ΒΟΛΙΒΙΑ, ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, ΒΡΑΖΙΛΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΓΕΩΡΓΙΑ, ΑΝΙΑ, ΕΛΒΕΤΙΑ, ΕΛΛΑ Α, ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, ΗΠΑ, ΙΑΠΩΝΙΑ, ΙΝ ΙΑ, ΙΡΛΑΝ ΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΚΑΝΑ ΑΣ, ΚΙΝΑ, ΛΙΒΑΝΟΣ, ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ, ΜΑΥΡΙΤΑΝΙΑ, ΜΕΞΙΚΟ, Ν.ΑΦΡΙΚΗ, ΝΟΡΒΗΓΙΑ, ΟΛΛΑΝ ΙΑ, ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ, ΠΟΛΩΝΙΑ, ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΡΩΣΣΙΑ, ΣΕΡΒΙΑ ΚΑΙ ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ, ΣΚΩΤΙΑ, ΣΛΟΒΑΚΙΑ, ΣΟΥΗ ΙΑ, ΤΑΙΒΑΝ, ΤΟΥΡΚΙΑ, ΤΣΕΧΙΑ, ΦΙΝΛΑΝ ΙΑ, ΧΙΛΗ Τα βραβεία που απονεµήθηκαν είναι τα εξής: 1 ο Βραβείο: DZO Architecture Παρίσι, Νέα Υόρκη Η Κριτική Επιτροπή επέλεξε οµόφωνα για το 1 ο βραβείο, πρόταση που προσφέρει µια δηµιουργική και ευφυή στρατηγική για την οργάνωση του πάρκου και της γειτονικής πολεοδόµησης, µε έντονη έµφαση στην οικολογική δυναµική του χώρου, και µια ευέλικτη στρατηγική για την ενσωµάτωση ενός ευρέως φάσµατος δηµόσιων δραστηριοτήτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πρόβλεψη ενός συστήµατος τοπιακών στοιχείων, που διασχίζουν το χώρο από τον Υµηττό προς τη θάλασσα. 6

Η αστική ανάπτυξη έχει ενταχθεί πολύ καλά στους γειτονικούς δήµους, εξασφαλίζοντας τη µέγιστη επαφή του πάρκου µε το περιβάλλον του. 2 ο Βραβείο: Αντώνης Νουκάκης, Αρχιτέκτονας Παρασκευή Μπαµπαλού Νουκάκη, Αρχιτέκτονας - Βασιλική Αγοραστίδου, Αρχιτέκτονας Λητώ Ιωαννίδου, Αρχιτέκτονας Αθήνα Επειδή, κατά την άποψη των µελετητών η έκταση του πάρκου είναι τεράστια, έχει εξαλειφθεί το φυσικό ανάγλυφο, και ο χώρος λόγω της χρήσης του αεροδροµίου είναι αυστηρά οριοθετηµένος και αποκλεισµένος από την περιβάλλοντα πόλη, προτείνεται η οργάνωσή του µε την εισαγωγή ενός συστήµατος πλέγµατος, πάνω στο οποίο αρθρώνονται οι επί µέρους τόποι έννοιες Η έκταση του Μητροπολιτικού πάρκου χωροθετείται κατά µήκος του συµπλέγµατος των αεροδιαδρόµων σε µία πλατειά ζώνη παράλληλη ως προς το θαλάσσιο µέτωπο. Η ζώνη αυτή συνδέεται µε τον αστικό ιστό και την παραλιακή ζώνη µε µια σειρά εγκάρσιων αξόνων. Η πολεοδοµική ανάπτυξη, οργανώνεται κυρίως στο ανατολικό και νοτιοανατολικό τµήµα, ως συνέχεια του οικιστικού ιστού του ήµου Ελληνικού 3 ο Βραβείο: Marc Bourgeois Στυλιανή αούτη, Αρχιτέκτονες Παρίσι Και εδώ ο χώρος οργανώνεται γύρω από τέσσερις εγκάρσιους άξονες µε βασικότερο ένα κατά µήκος του παλαιού διαδρόµου (βορράς νότος): «Προµενάδα της Πέµπτης Ουσίας», η οποία αποτελεί και το ισχυρότερο δοµικό στοιχείο του πάρκου, που πέρα από την συµβολική αναφορά στη παλαιά λειτουργία του χώρου, οργανώνει τις δραστηριότητες και την κύρια κίνηση, πληροφόρηση εξυπηρέτηση και αναψυχή των επισκεπτών του πάρκου. Επιµέρους ζώνες του πάρκου οργανώνονται γύρω από τέσσερις «κήπους» µε διαφορετικούς χαρακτήρες και λειτουργίες. Παράλληλα οργανώνονται και τρεις εκτεταµένες ζώνες δάσους. Απονεµήθηκαν επίσης έξι ισότιµοι έπαινοι. Παράλληλα, σε αρκετές από τις υπόλοιπες 150 µελέτες υπάρχουν σηµαντικές επιµέρους ιδέες σε όλα τα επίπεδα χειρισµού του πολύπλοκου αυτού θέµατος που πρέπει να αξιοποιηθούν. δ. Επόµενα βήµατα Προφανώς οι µέχρι τώρα επιλογές - κυρίως όσες δεν είναι θεσµοθετηµένες - καθώς και όλα τα επόµενα βήµατα, θα πρέπει να τύχουν της έγκρισης της νέας πολιτικής ηγεσίας. Στη φάση αυτή, που έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς ο ιεθνής ιαγωνισµός, πρέπει να επωφεληθούµε για την προώθηση του σηµαντικού αυτού έργου, συνολικά και συντονισµένα. Ο Ο.Ρ.Σ.Α. λοιπόν προτείνει κατ αρχάς τις πιο κάτω ενέργειες: Να εξεταστούν οι µελέτες και να καταγραφούν οι πιο ενδιαφέρουσες ιδέες. Συγχρόνως να δηµοσιευθεί ο Επιστηµονικός Κατάλογος του ιαγωνισµού. 7

Στη συνέχεια να διατυπωθούν κατευθύνσεις προς την οµάδα του Α βραβείου για σύνταξη προκαταρκτικής µελέτης και εξειδίκευση των προτάσεών της. Στις κατευθύνσεις θα ενσωµατωθεί κριτική και προσαρµογές που θα κριθούν απαραίτητες από τον ΟΡΣΑ και την Πολιτική Ηγεσία. Βάσει της προκαταρκτικής µελέτης που θα παραδοθεί να γίνει συστηµατικός τεχνικοοικονοµικός έλεγχος. Η προµελέτη που θα προκύψει θα δηµοσιοποιηθεί πλήρως. Στη συνέχεια θα ανοίξει η διαδικασία διαλόγου µε µορφή ανοιχτού Συνεδρίου, στα πλαίσια του οποίου θα γίνει η αξιολόγηση της µελέτης. Από το διάλογο θα προκύψουν οριστικά συµπεράσµατα που θα επηρεάσουν τις αποφάσεις και τα επόµενα βήµατα. Θα ακολουθήσει νοµοθετική ρύθµιση που θα καθορίζει τις χρήσεις του συνόλου του χώρου και τα επιτρεπόµενα στοιχεία δόµησης καθώς και τις διαδικασίες έγκρισης τόσο του γενικού ολοκληρωµένου σχεδίου ανάπτυξης όσο και των επιµέρους πολεοδοµικών και αρχιτεκτονικών σχεδίων. Τέλος ανάλογα µε τον χαρακτήρα του Πάρκου θα συσταθεί ο φορέας ή φορείς ιαχείρισης, σύµφωνα µε τους Νόµους 2538/95 (Σύµβαση Σπάτων) και 2742/99 (Νόµος Χωροταξίας) Ήδη µε τα µέχρι σήµερα δεδοµένα, ο Ο.Ρ.Σ.Α. είχε επεξεργαστεί πρόταση νοµοθετικής ρύθµισης και έχει διατυπώσει ιδέες για τον Φορέα ιαχείρισης οι οποίες πρέπει να προσαρµοστούν στα νεότερα δεδοµένα Σχεδιασµού και τις Πολιτικές αποφάσεις. 8