Σιτηρά (Χειμερινά, Εαρινά)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 15 1.1. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΣΙΤΗΡΩΝ... 15 1.1.1. Γενικά - Εξάπλωση... 15 1.1.2. Πλεονεκτήματα των σιτηρών... 17 1.2. ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΣΙΤΗΡΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 19 2. ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΧΕΙΜΕΡΙΝΩΝ ΣΙΤΗΡΩΝ... 23 2.1. ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 23 2.1.1. Ριζικό σύστημα... 23 2.1.2. Βλαστός (καλάμι)... 24 2.1.3. Φύλλα... 26 2.1.4. Ταξιανθίες -Άνθη... 27 2.1.5. Καρπός... 30 2.2. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 32 2.2.1. Φύτρωμα... 33 2.2.2. Πρώτη ανάπτυξη και αδέλφωμα... 37 2.2.3. Επιμήκυνση του στελέχους (καλάμωμα)... 45 2.2.4. Έκπτυξη ταξιανθίας (ξεστάχυασμα) - Άνθηση... 50 2.2.5. Αύξηση και ανάπτυξη του κόκκου... 52 2.2.6. Απόδοση και συστατικά της απόδοσης... 60 2.3. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚOΤΗΤΑ... 60 2.3.1. Αντοχή στο ψύχος... 61 2.3.2. Σκληραγώγηση... 62 2.3.3. Επίδραση της χαλαζόπτωσης... 63 2.4. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 64 2.4.1. Αμειψισπορά... 64 2.4.2. Προετοιμασία του εδάφους για σπορά... 67 2.4.3. Λίπανση... 73 2.4.4. Σπορά... 77 2.4.5. Έλεγχος των ζιζανίων... 81

8 Σιτηρά (Χειμερινά, Εαρινά) 2.4.6. Άρδευση... 82 2.4.7. Συγκομιδή... 84 2.5. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 85 2.5.1. Εχθροί... 85 2.5.2. Ασθένειες... 89 2.6. ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ... 95 2.6.1. Συνθήκες αποθήκευσης και κίνδυνοι αλλοιώσεων... 96 2.6.2. Έλεγχοι διατήρησης της ποιότητας... 99 2.6.3. Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπιση των προβλημάτων... 100 3. ΣΙΤΑΡΙ... 103 3.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 103 3.2. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ... 106 3.3. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 107 3.4. ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ... 110 3.5. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 113 3.6. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ... 117 3.6.1. Στάδια και φάσεις ανάπτυξης... 117 3.6.2. Συστατικά της απόδοσης... 121 3.7. ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ... 125 3.7.1. Περιβάλλον και ποιότητα... 126 3.8. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 128 3.8.1. Λίπανση... 128 3.8.2. Σπορά... 131 3.9. ΠΡΟΪΟΝΤΑ... 132 3.10. ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ... 135 3.10.1. Σύσταση των κόκκων... 135 3.10.2. Ορισμός της ποιότητας... 138 4. ΚΡΙΘΑΡΙ... 141 4.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 141 4.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 142 4.2.1. Τύποι και ποικιλίες κριθαριού... 143 4.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 145 4.4. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 147 4.5. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 149 4.5.1. Λίπανση... 149 4.5.2. Σπορά... 150 4.5.3. Συγκαλλιέργεια κριθαριού με χειμερινό ψυχανθές... 151

Περιεχόμενα 9 4.6. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΩΝ... 152 5. ΒΡΩΜΗ... 155 5.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 155 5.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 156 5.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 156 5.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 159 5.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 160 5.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 161 5.7. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΩΝ... 163 6. ΣΙΚΑΛΗ... 165 6.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 165 6.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 166 6.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 166 6.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 168 6.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 169 6.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 170 6.7. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 171 6.8. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΩΝ... 172 7. ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ... 175 7.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 175 7.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ- ΤΥΠΟΙ ΤΡΙΤΙΚΑΛΕ... 175 7.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 177 7.4. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 179 7.5. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 180 7.6. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΩΝ... 181 8. ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ... 183 8.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 183 8.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 185 8.2.1. Βασικοί τύποι καλαμποκιού... 185 8.2.2. Ειδικοί τύποι καλαμποκιού... 189 8.2.3. Υβρίδια καλαμποκιού... 194 8.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 199 8.3.1. Ριζικό σύστημα... 199 8.3.2. Βλαστός... 200 8.3.3. Φύλλα... 201

10 Σιτηρά (Χειμερινά, Εαρινά) 8.3.4. Άνθη - Ταξιανθίες... 202 8.3.5. Ώριμος σπάδικας και καρπός (κόκκος)... 204 8.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 206 8.4.1. Στάδια του βιολογικού κύκλου... 206 8.4.2. Δείκτες πρωιμότητας των υβριδίων... 208 8.4.3. Βλαστική ανάπτυξη... 210 8.4.4. Αναπαραγωγική ανάπτυξη... 215 8.4.5. Διαμόρφωση της απόδοσης και συστατικά της... 220 8.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 224 8.5.1. Θερμοκρασία... 224 8.5.2. Υγρασία... 225 8.5.3. Φωτοπερίοδος και ένταση φωτισμού... 226 8.5.4. Εδαφικές απαιτήσεις... 227 8.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 227 8.6.1. Αμειψισπορά... 228 8.6.2. Κατεργασία του εδάφους... 229 8.6.3. Λίπανση... 232 8.6.4 Σπορά... 236 8.6.5 Αντιμετώπιση ζιζανίων... 243 8.6.6. Άρδευση... 246 8.6.7. Ωρίμανση Συγκομιδή... 248 8.6.8. Αποθήκευση σπόρου... 254 8.7. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 254 8.7.1. Εχθροί... 254 8.7.2. Ασθένειες... 258 8.8. ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ... 263 8.8.1. Καρποδοτική καλλιέργεια... 263 8.8.2. Καλλιέργεια για ενσίρωση... 266 8.9. ΣΠΟΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΠΛΩΝ ΥΒΡΙΔΙΩΝ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ... 267 8.9.1. Επιλογή, διατήρηση και πολλαπλασιασμός σπόρου καθαρών σειρών... 268 8.9.2. Παραγωγή του υβριδιόσπορου... 268 9. ΡΥΖΙ... 275 9.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 275 9.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 277 9.2.1. Οικότυποι ρυζιού... 277 9.2.2. Ταξινόμηση των ποικιλιών... 278 9.2.3. Στόχοι βελτιωτικών προγραμμάτων... 280

Περιεχόμενα 11 9.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 282 9.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 286 9.4.1. Φύτρωμα του σπόρου... 286 9.4.2. Βλαστική φάση... 287 9.4.3. Αναπαραγωγική φάση... 289 9.4.4. Διαμόρφωση της απόδοσης και συστατικά της... 293 9.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 296 9.5.1. Οικολογικές απαιτήσεις... 296 9.5.2. Παγκόσμια αγροοικοσυστήματα παραγωγής ρυζιού... 298 9.5.3. Εδαφικές απαιτήσεις... 301 9.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 303 9.6.1. Αμειψισπορά... 303 9.6.2. Προετοιμασία του ορυζώνα... 304 9.6.3. Λίπανση... 307 9.6.4. Σπορά... 312 9.6.5 Έλεγχος ζιζανίων... 315 9.6.6. Άρδευση... 318 9.6.7. Ωρίμανση-Συγκομιδή... 320 9.6.8. Ξήρανση-Αποθήκευση... 322 9.7. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 323 9.7.1. Εχθροί... 323 9.7.2. Ασθένειες... 326 9.8. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΡΥΖΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ... 327 9.9. ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΡΠΟΥ... 330 10. ΣΟΡΓΟ... 333 10.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 333 10.2. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ... 334 10.2.1. Τύποι καλλιεργούμενου σόργου... 334 10.2.2. Ποικιλίες σόργου... 337 10.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 337 10.3.1. Γενικά μορφολογικά χαρακτηριστικά... 337 10.3.2. Ειδικότερα χαρακτηριστικά των διαφόρων τύπων... 340 10.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 345 10.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 347 10.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 349 10.6.1. Αμειψισπορά... 349 10.6.2. Κατεργασία του εδάφους... 350 10.6.3. Λίπανση... 351

12 Σιτηρά (Χειμερινά, Εαρινά) 10.6.4. Σπορά... 353 10.6.5. Αντιμετώπιση ζιζανίων... 356 10.6.6. Άρδευση... 356 10.6.7. Συγκομιδή... 358 10.7. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 360 10.8. ΠΡΟΪΟΝΤΑ, ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΑΥΤΩΝ... 362 11.ΚΕΧΡΙ... 367 11.1. ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ... 367 11.2. ΤΥΠΟΙ ΚΕΧΡΙΟΥ... 368 11.3. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ... 372 11.3.1. Κοινό κεχρί... 372 11.3.2. Ιταλικό κεχρί... 373 11.3.3. Μαργαριτώδες κεχρί... 373 11.4. ΑΥΞΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 374 11.4.1. Κοινό κεχρί... 374 11.4.2. Ιταλικό κεχρί... 375 11.4.3. Μαργαριτώδες κεχρί... 376 11.5. ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΟΤΗΤΑ... 377 11.5.1. Κοινό κεχρί... 377 11.5.2. Ιταλικό κεχρί... 378 11.5.3. Μαργαριτώδες κεχρί... 378 11.6. ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ... 379 11.6.1. Αμειψισπορά... 379 11.6.2. Προετοιμασία του εδάφους... 380 11.6.3. Λίπανση... 380 11.6.4. Σπορά... 383 11.6.5. Περιποιήσεις μετά τη σπορά... 384 11.6.6. Συγκομιδή... 385 11.7. ΕΧΘΡΟΙ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ... 386 11.8. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΥΤΩΝ... 386 11.8.1. Κοινό κεχρί... 386 11.8.2. Ιταλικό κεχρί... 387 11.8.3. Μαργαριτώδες κεχρί... 388 11.9. ΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ... 389 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 391 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ... 413