Να απαντήσετε σε ΟΛΑ τα μέρη και σε ΟΛΑ τα ερωτήματα.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2013-2014 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΘΕΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ : Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 12.06.2014 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (10:15π.μ.- 12:15μ.μ.) Βαθμός :... Ολογράφως :... Όνομα Καθηγητή/τριας:... Υπογραφή :... Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:... ΟΔΗΓΙΕΣ: 1. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. 2. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp - ex) 3. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από εννέα (9) αριθμημένες σελίδες. 4. Να απαντήσετε σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται σε κάθε μέρος. 5. Τα ερωτήματα να απαντηθούν με μπλε στυλό στο εξεταστικό δοκίμιο. Να απαντήσετε σε ΟΛΑ τα μέρη και σε ΟΛΑ τα ερωτήματα. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Πολλοί πιστεύουν ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί για όλα τα επαγγέλματα, άλλοι νομίζουν ότι ο καθένας «ταιριάζει» αποκλειστικά σε ένα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι όλοι μπορούν να κάνουν αρκετά επαγγέλματα. Η αλήθεια ίσως να βρίσκεται στη μέση. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς ότι η πραγματικότητα μας διδάσκει ότι, όντως όλοι μας σχεδόν είμαστε ικανοί να ανταπεξέλθουμε σε διαφορετικά επαγγέλματα. Σίγουρα, όμως, ένα είναι αυτό που μας κάνει να νιώθουμε δημιουργικοί και να βρισκόμαστε σε εγρήγορση, αποφεύγοντας την πλήξη. Το πρόβλημα είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να το βρούμε στις πρώτες δύο δεκαετίες της ζωής μας, όπως υποχρεωνόμαστε. Όσον αφορά την ορθή επιλογή επαγγέλματος, η σημασία της είναι τεράστια κυρίως για το ίδιο το άτομο. Όταν ο άνθρωπος έχει επιλέξει το επάγγελμα που θα ακολουθήσει με μέτρο τα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητές του, τότε, αν μη τι άλλο, θα εργάζεται με χαρά, δημιουργικό πνεύμα και παραγωγική διάθεση. Τότε το μόνο πιθανό αποτέλεσμα θα είναι να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες, να καλλιεργηθεί, δηλαδή, και παράλληλα να αναπτύξει τη δημιουργική φαντασία, αισθητική και κρίση που θα τον βοηθήσουν να ανελιχθεί στη δουλειά του. Επίσης ικανοποιείται με τον εαυτό του, γιατί ξέρει ότι έχει νόημα η ύπαρξή του και αυτό με το οποίο ασχολείται. Εκτός από αυτά, εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι ένας άνθρωπος που ασχολείται ευχάριστα με κάτι αποφεύγει την ανία και το άγχος και τον διακρίνει η αισιοδοξία για τη ζωή. Με λίγα λόγια, αυτός ο άνθρωπος πετυχαίνει την ψυχική του ισορροπία. Σε αντίθεση, υπάρχει και η πολύ συχνή, λανθασμένη επιλογή. Κυρίως, αν κάποιος νέος επιλέγει το επάγγελμα που θα ασκήσει αναλογιζόμενος το υλικό κέρδος, επηρεασμένος από τον κοινωνικό περίγυρο και τις στερεότυπες αντιλήψεις που προβάλλει. Μετά τη μοιραία επιλογή, πλήττει βυθισμένος στη ρουτίνα της καθημερινότητας, στερείται χαράς και δημιουργικότητας, με αποτέλεσμα τη μειωμένη απόδοση και την ψυχική ταλαιπωρία. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα όπως κατάθλιψη, έλλειψη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης κ.α. Βασίλης Μαρκαντώνης (απόσπασμα, διασκευή) /.2

-2- ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Το οικογενειακό περιβάλλον, η οικογενειακή παράδοση και κουλτούρα βαρύνουν επίσης κατά περίπτωση, περισσότερο ή λιγότερο, στην πλάστιγγα 1 των επιλογών επαγγέλματος. Συχνά το επάγγελμα του πατέρα, της μητέρας, η οικογενειακή επιχείρηση είναι μια ενδιαφέρουσα προοπτική για το επαγγελματικό μέλλον των νέων. Όσο κι αν ακούγεται παρωχημένο 2, είναι γεγονός ότι σήμερα, σε μια άκρως ανταγωνιστική αγορά, είναι σε βάρος του ατομικού συμφέροντος των παιδιών να παραγνωρίζεται το προβάδισμα που τους παρέχεται από την οικογενειακή παράδοση, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει και εφησυχασμό. Όμως είναι επίσης γεγονός, ότι αρκετοί γονείς επιχειρούν να επιβάλλουν στα παιδιά τους τις δικές τους επιθυμίες ή και να προβάλλουν τα δικά τους απωθημένα, όσον αφορά τις σπουδές και το επάγγελμα που θα ακολουθήσουν. Πολλοί νέοι ή νέες πιέζονται υπέρμετρα για να σπουδάσουν μια από τις επιστήμες που θεωρούνται ότι αποτελούν το εισιτήριο για κοινωνική και οικονομική άνοδο, όπως γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος ή να ακολουθήσουν το οικογενειακό επάγγελμα. Αλλά, στη σημερινή εποχή, πολύ συχνά αυτού του τύπου η πίεση έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. Οι νέοι δηλαδή λειτουργούν αρνητικά ή και ανατρεπτικά απέναντι στις παλιότερες γενιές και ιδιαίτερα απέναντι σε γονείς με υπερπροστατευτική συμπεριφορά. Ενώ πολλές φορές οι γονείς μπορεί και να έχουν δίκιο, όταν επιμένουν για την επιλογή μιας ορισμένης καριέρας για τα παιδιά τους, το δίκιο αυτό το χάνουν εξαιτίας του επίμονου και πατερναλιστικού 3 τρόπου με τον οποίο θέλουν να την επιβάλουν. Λεξιλόγιο www.careergatetest.com 1. πλάστιγγα: ζυγαριά 2. παρωχημένο: ξεπερασμένο 3. πατερναλιστικός: τάση να προσπαθεί κάποιος να προστατεύει και να κηδεμονεύει όσους εκπροσωπεί, χωρίς να παρέχει δικαίωμα άποψης, πρωτοβουλίας, συμμετοχής. Α. Ερωτήσεις κατανόησης 1. α) Ποιο είναι το κοινό θέμα των δύο κειμένων; (μον. 0,5) β) Ποια πλευρά του θέματος παρουσιάζεται σε κάθε κείμενο; (μον. 1) γ) Ποιους νομίζετε ότι θα ενδιέφερε περισσότερο το δεύτερο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας μέσα από το κείμενο. (μον. 0,5).... /.3

-3- Β. Οργάνωση κειμένων 1. α) Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξη της 2 ης παραγράφου του κειμένου 1 (Όσον αφορά. ισορροπία.) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μον. 0,5) β) Να γράψετε πέντε (5) συνδετικές λέξεις φράσεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή της 2 ης παραγράφου του κειμένου 1. (μον. 0,5) Γ. Μορφοσυντακτικά φαινόμενα 1. Να διατυπώσετε το ρήμα των πιο κάτω προτάσεων στους χρόνους που σας ζητούνται στην παρένθεση. (μον. 0,5) α) Κάποιοι επιλέγουν επάγγελμα αναλογιζόμενοι το υλικό κέρδος. (Αόριστος) β) Οι νέοι λειτουργούν αρνητικά απέναντι στους γονείς με υπερπροστατευτική συμπεριφορά. (Μέλλοντας συνοπτικός) 2. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική. (μον. 0,25) Από λανθασμένη επιλογή το άτομο οδηγείται σε ψυχική ταλαιπωρία. 3. Να βρείτε τα αντικείμενα των πιο κάτω προτάσεων. (όπου χρειάζεται, να δηλωθεί το άμεσο και έμμεσο) (μον. 0,75) α) Η οικογενειακή παράδοση τους παρέχει το προβάδισμα. β) Οι οικογένειες δεν έχουν μεγάλες οικονομικές δυνατότητες. /.4

-4-4. Να διατυπώσετε τα επίθετα που βρίσκονται με έντονα γράμματα στην πιο κάτω πρόταση στον υπερθετικό βαθμό (μονολεκτικός τύπος). (μον. 0,5) Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι όλοι είναι ικανοί για όλα τα επαγγέλματα. Δ. Λεξιλογικές ασκήσεις 1. Να γράψετε το α συνθετικό των πιο κάτω λέξεων, που βρίσκονται με έντονα γράμματα στα κείμενα 1 και 2, και ακολούθως να σχηματίσετε με το καθένα μια νέα λέξη. (μον. 1) Σύνθετη λέξη Α συνθετικό Νέα λέξη ανταγωνιστική.. απωθημένα.. εφησυχασμός.. έλλειψη.. Ε. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μον. 8) "Αν ρυθμίσει κανείς καλά τα πράγματα του παρόντος, τότε το μέλλον θα είναι αίσιο", έγραψε ο Ισοκράτης. Ο παράγοντας όμως σήμερα που απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα στο παρόν, για να αποδώσει γλυκούς καρπούς στο μέλλον είναι η εκλογή του κατάλληλου επαγγέλματος. Σ ένα κείμενο, που θα δημοσιευθεί στο περιοδικό του Σχολείου σας, να γράψετε για το επάγγελμα που θα θέλατε να ακολουθήσετε, αφού αναφερθείτε στα προσόντα που νομίζετε ότι πρέπει να έχετε και στους λόγους για τους οποίους το επιλέξατε, ώστε να εργάζεστε με χαρά και δημιουργικότητα. (περίπου 220-250 λέξεις).... /.5

-5-.................. /.6

-6- ΜΕΡΟΣ Β: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (6 μονάδες) Ι. ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΕΙΜΕΝΟ 1 : «Για ένα παιδί που κοιμάται», Δήμητρα Χριστοδούλου ΚΕΙΜΕΝΟ 2 : «Ο Βάνκας», Άντον Τσέχωφ Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο. Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο, Οι μηχανές, αποσταμένες μα άγρυπνες, Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος Κοντά στη σκάρα του ατμού, Με του αδελφού του το παλτό σκεπασμένος Ξεκουράζεται. Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο. Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι. Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα, Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα. Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του, Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο, Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα Μόλις θυμάται. Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του, Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα. Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας, Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου Ενός ανίκητου στρατηλάτη, Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη, Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη. Καμία φορά πιο εγκάρδια Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας, Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό. Ο Βάνκας Ζούκοφ, ένα παιδάκι εννιά χρονών, δουλεύει εδώ και τρεις μήνες κάλφας στο τσαγκαράδικο του Αλιάχιν. Τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων δεν πλάγιασε. Περίμενε να φύγει το αφεντικό με τους μαστόρους για τον όρθρο. Και μόλις απόμεινε μονάχος στο μαγαζί, πήρε από το ντουλάπι του αφεντικού το καλαμάρι με το μελάνι, έναν κοντυλοφόρο με σκουριασμένη πένα, άπλωσε το χαρτί στο παλιοτράπεζο με τα εργαλεία και ετοιμάστηκε να γράψει. [ ] Πολυαγαπημένε μου παππού Κωνσταντή Μακάριτς. Σου γράφω γράμμα. Σου εύχομαι καλά Χριστούγεννα και ο Θεός να σου δίνει όλα τα καλά. Δεν έχω πια ούτε πατέρα ούτε μάνα, μονάχα εσύ μου απόμεινες. /.7

-7- Σου γράφω τα βάσανά μου, παππού. Χθες το αφεντικό με άρπαξε από τα μαλλιά, με τράβηξε στην αυλή και με ρήμαξε στο ξύλο γιατί εκεί που κουνούσα το μωρό με πήρε ο ύπνος. Την άλλη βδομάδα πάλι η κυρά μού είπε να καθαρίσω μια ρέγγα και ʼγω άρχισα από την ουρά. Και τότε μου άρπαξε τη ρέγγα και την έτριβε στα μούτρα μου. Και οι καλφάδες του μαγαζιού όλοι με βασανίζουν. Με στέλνουν στην ταβέρνα να πάρω βότκα και με βάνουν να κλέβω το τουρσί του αφεντικού και κείνος με κοπανάει με ό,τι κρατάει στα χέρια του. Όσο για φαΐ, ασ τα! Το πρωί ξεροκόμματο, το μεσημέρι κουρκούτι, το βράδυ πάλι ξεροκόμματο. Ούτε τσάι, ούτε λαχανόσουπα, όλα τα περιδρομιάζουν τα αφεντικά. Με βάζουν και κοιμάμαι μπροστά στην πόρτα και όταν κλαίει το μωρό, εγώ δεν κλείνω μάτι, γιατί πρέπει να κουνάω την κούνια. Αγαπημένε μου παππού, για όνομα του Θεού, κάνε μου μια χάρη: πάρε με από δω, πάρε με στο σπίτι, στο χωριό, δεν αντέχω άλλο Τα πόδια θα σου φιλήσω, όλη μου τη ζωή θα παρακαλώ το Θεό για σένα, πάρε με από εδώ, γιατί θα πεθάνω Έλα γρήγορα, αγαπημένε μου παππού, για όνομα του Θεού. Σε παρακαλώ, πάρε με από δω! Λυπήσου με το δύστυχο ορφανό, γιατί όλοι με δέρνουν και πεινάω πολύ. Και έχω τόση στεναχώρια που δεν ξέρω πώς να σου την πω. Όλο κλαίω, παππού. Και μια μέρα το αφεντικό μού έδωσε μια στο κεφάλι με το καλαπόδι, τόσο δυνατά που έπεσα κάτω και έλεγα πως δε θα σηκωθώ. Δεν είναι ζωή αυτή, χειρότερη και από του σκύλου Χαιρετίσματα στην Αλιόνα, στον Ιγκόρ το στραβό και στον αμαξά. Και τη φυσαρμόνικά μου να μην την δώσεις σε κανέναν. Ο εγγονός σου, Ιβάν Ζουκόφ, αγαπημένε μου παππού, έλα. ΚΕΙΜΕΝΟ 3 : «Το παιδί με τα σπίρτα», Νικηφόρος Βρεττάκος ΙΙ. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Το παιδί της μεγάλωσε. Έκλεισε σήμερα τα έξι του χρόνια. Το χτένισε όμορφα. Δε θα ʼχει πια ανάγκη. Περνά και το βλέπει. Στη γωνιά της πλατείας στέκει σαν άντρας. Απ τα πέντε κουτιά τα σπίρτα έχει κιόλας πουλήσει τα τέσσερα. Παίζει ο χειμώνας στα δέκα του δάχτυλα. Έγινε νύχτα. Κοιτάζει η μητέρα του δεξιά της, ζερβά της, απάνω και κάτω. Σκοτάδι: «Ας μπορούσεν ανάβοντας το παιδί μου ένα σπίρτο να φωτίσει τον κόσμο». Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, αφού αντιπαραβάλετε και τα τρία λογοτεχνικά κείμενα που σας δίνονται πιο πάνω: 1. Οι πρωταγωνιστές και των τριών κειμένων «Για ένα παιδί που κοιμάται», «Ο Βάνκας» και «Το παιδί με τα σπίρτα» αντιμετωπίζουν κοινές δυσκολίες στην προσπάθειά τους για καθημερινή επιβίωση. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τρεις (3) τέτοιες δυσκολίες. (μον. 1,5).. /.8

-8-.. 2. Να αναφέρετε δύο (2) στόχους που είχαν οι λογοτέχνες παρουσιάζοντας τη ζωή των τριών παιδιών. (μον. 1)... 3. Ποιες δύο (2) εικόνες της Ελλάδας παρουσιάζονται μέσα στο ποίημα "Για ένα παιδί που κοιμάται"; (μον. 1).... 4. α) Ποιο μήνυμα δίνεται με την ευχή της μάνας στο ποίημα "Το παιδί με τα σπίρτα"; (μον. 0,5) β) Να αναφέρετε δύο (2) από τα συναισθήματα της μάνας και να δικαιολογήσετε την άποψή σας. (μον. 0,5).... /.9

-9-5. α) Ποιος τύπος αφήγησης (γραμματικό πρόσωπο) χρησιμοποιείται στο ποίημα "Για ένα παιδί που κοιμάται" και ποιος στο πεζό "Ο Βάνκας"; (μον. 0,5) β) Για ποιο λόγο νομίζετε ότι ο συγγραφέας στο κείμενό του "Ο Βάνκας" επέλεξε τον συγκεκριμένο τύπο αφήγησης; (μον. 1).. Ο Διευθυντής... Ιωάννης Λοΐζου

-9-5. α) Ποιος τύπος αφήγησης (γραμματικό πρόσωπο) χρησιμοποιείται στο ποίημα "Για ένα παιδί που κοιμάται" και ποιος στο πεζό "Ο Βάνκας"; (μον. 0,5) β) Για ποιο λόγο νομίζετε ότι ο συγγραφέας στο κείμενό του "Ο Βάνκας" επέλεξε τον συγκεκριμένο τύπο αφήγησης; (μον. 1).. Οι Εισηγήτριες Ο Διευθυντής Ιωάννα Ιωάννου Στέλλα Πετρίδη Κατερίνα Βήχα Μάρω Ιορδάνου... Παναγιώτα Παναγιώτου Ιωάννης Λοΐζου