SYNOPTIC CONDITIONS DURING THE HEAT WAVES OF JUNE AND JULY 2007 IN GREECE

ΤΝΟΠΣΗΚΔ ΤΝΘΖΚΔ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΔΜΦΑΝΗΖ ΣΧΝ ΔΠΔΗΟΓΗΧΝ ΚΑΤΧΝΑ ΣΟΝ ΗΟΤΝΗΟ ΚΑΗ ΗΟΤΛΗΟ ΣΟΤ 2007 ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Γ. ΜΏΚΡΤΓΕΏΝΝΔ 1, Ώ. ΜΏΤΡΏΚΔ 1,2, Κ. ΠΏΝΣΏΐΟΤ 2, Ώ. ΠΏΝΟΤ 2, Γ. ΚΏΣΏΐΟΤΣΏ 2 & Γ. ΘΒΟΥΏΡΏΣΟ 2 1 Σκήκα Οηθνλνκηθήο θαη Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, Πάληεην Παλεπηζηήκην, Λ. πγγξνύ 136, ΣΚ 176 71, Αζήλα 2 Σνκέαο Φπζηθήο Πεξηβάιινληνο Μεηεσξνινγίαο, Σκήκα Φπζηθήο, Δζληθό θαη Καπνδηζηξηαθό Παλεπηζηήκην Αζελώλ, Κηίξην V, Παλεπηζηεκηνύπνιε, ΣΚ 157 84,Αζήλα ΠΔΡΗΛΖΦΖ Σμ ηαθμηαίνζ ημο 2007, ήηακ έκα ελαζνεηζηά δφζημθμ ηαθμηαίνζ βζα μθυηθδνδ ηδκ κμηζμακαημθζηή Βονχπδ. ΐαζζηυ παναηηδνζζηζηυ ημο, ήηακ μζ ελαζνεηζηά ορδθέξ εενιμηναζίεξ ηαζ μ πμθφ ιεβάθμξ ανζειυξ ηαηαζηνμθζηχκ δαζζηχκ πονηαβζχκ. Δ Βθθάδα ανέεδηε 4 θμνέξ ζε ζοκεήηεξ πμο παναηηδνίγμκηαζ ςξ επεζζυδζα ηαφζςκα, έκα ημκ Εμφκζμ ηαζ έκα ημκ Εμφθζμ ιε ιεβάθδ δζάνηεζα ηαζ έκηαζδ, εκχ άθθα δφμ αζεεκέζηενα εηδδθχεδηακ ημκ ιήκα Ώφβμοζημ. ηδκ πανμφζα ενβαζία βίκεηαζ ιία πνμζπάεεζα πενζβναθήξ ηςκ ζοκμπηζηχκ ζοκεδηχκ πμο επζηνάηδζακ ηαηά ηδκ δζάνηεζα αοηχκ ηςκ δφμ ιεβάθςκ επεζζμδίςκ ηαφζςκα. Γζα ημκ ζημπυ αοηυ πνδζζιμπμζήεδηακ δεδμιέκα πμο πνμένπμκηαζ απυ ημ NCEP/NCAR ηαζ οπμθμβίζηδηακ μζ ηνμπζέξ αενίςκ ιαγχκ απυ ημ ARL, ηαεχξ ηαζ δεδμιέκα ναδζμαμθήζεςκ απυ ηδκ ΒΜΤ. Σα απμηεθέζιαηα δείπκμοκ ηδκ φπανλδ δφμ πμθφ ζζπονχκ ζοζηδιάηςκ ζηδκ ακχηενδ αηιυζθαζνα, εκυξ παιδθμφ ζηδκ πενζμπή ηδξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ηαζ εκυξ ορδθμφ ζηδκ πενζμπή ηδξ ακαημθζηήξ Μεζμβείμο. Ο ζοκδοαζιυξ αοηχκ ηςκ δφμ ζοζηδιάηςκ ηαζ ηςκ ιεηεςνμθμβζηχκ ζοκεδηχκ πμο ηα ζοκυδεοζακ είπε ζακ ζοκέπεζα ζζπονά επεζζυδζα ηαφζςκα ζημ πχνμ ηδξ κμηζμακαημθζηήξ Βονχπδξ. SYNOPTIC CONDITIONS DURING THE HEAT WAVES OF JUNE AND JULY 2007 IN GREECE G. MAKRYGIANNIS 1, A. MAVRAKIS 1,2, Κ. PANTAVOU 2, A. SPANOU 2, G. KATAVOUTAS 2 and G. THEOHARATOS 2 1 Department of Economic & Regional Development, Panteion University, 136 Syngrou Av., GR-176 71 Athens, Greece 2 Department of Environmental Physics and Meteorology, Faculty of Physics, University of Athens, Building PHYS V, Panepistimioupolis, GR-157 84, Athens, Greece ABSTRACT Σhe summer of 2007 was a very difficult summer for the entire area of Southeastern Europe. A key feature was the extremely high temperatures and a very large number of devastating forest fires. The entire region experienced four heat wave episodes. Two episodes occurred in June and July, both characterised by long duration and intensity and two others occurred in August. In this paper we attempt to describe the synoptic conditions that prevailed during the two major heat wave episodes. For this purpose we used reanalysis data and model output data obtained from NCEP/NCAR, backtrajectory caclulations performed from ARL, as well as radiosondes data from HNMS. The results reveal the existence of two very strong systems in the upper atmosphere, a low pressure over Great Britain region and a high pressure system over the eastern Mediterranean. The combination of these two systems and the meteorological parameters associated with them has resulted in intense heat wave events in the area of south-eastern Europe. 1. ΔΗΑΓΧΓΖ 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 450

Σμ 2007, πνμζηέεδηε ζηδ ζεζνά ηςκ εηχκ πμο ηαηαβνάθδηακ ζακ ηα εενιυηενα έηδ, ηαζ ημ ζφκμθμ ημοξ εκημπίγεηαζ ηα 15 ηεθεοηαία πνυκζα. Σα ηφνζα παναηηδνζζηζηά ημο, ζε πθακδηζηή ηθίιαηα, ήηακ δ πνςημθακήξ ιείςζδ ηςκ επζπέδςκ ημο επζθακεζαημφ εαθάζζζμο πάβμο ηδξ Ώνηηζηήξ, δ ιεβαθφηενδ πμο έπεζ ηαηαβναθεί πμηέ, ηαεχξ ηαζ ηα αηναία ηαζνζηά θαζκυιεκα πμο εηδδθχεδηακ ζημκ πθακήηδ. Έκα επζπθέμκ παναηηδνζζηζηυ είκαζ υηζ δ απυηθζζδ ηδξ επζθακεζαηήξ εενιμηναζίαξ απυ ηδκ ιέζδ ηθζιαηζηή ηζιή έθηαζε ημοξ +4 ααειμφξ, εζδζηυηενα ζηδκ πενζμπή ηδξ Ώνηηζηήξ, εκχ ζηδκ κμηζμακαημθζηή Βονχπδ ημοξ +2 ααειμφξ (NCEP Reanalysis Temperatures Anomalies and NOAA State of the Climate Global Hazards) (πήια 1a ηαζ 1b). Σμ ηαθμηαίνζ ημο 2007, ήηακ έκα ελαζνεηζηά δφζημθμ ηαθμηαίνζ βζα μθυηθδνδ ηδκ κμηζμακαημθζηή Βονχπδ. ΐαζζηυ παναηηδνζζηζηυ ημο, ήηακ μζ ελαζνεηζηά ορδθέξ εενιμηναζίεξ πμο έθηαζακ ημοξ +7 ααειμφξ (πήια 1c ηαζ 1d) απυ ηδκ ιέζδ ηθζιαηζηή ηζιή ηαζ μ πμθφ ιεβάθμξ ανζειυξ ηαηαζηνμθζηχκ δαζζηχκ πονηαβζχκ. Δ Βθθάδα ανέεδηε 4 θμνέξ ζε ζοκεήηεξ πμο παναηηδνίγμκηαζ ςξ επεζζυδζα ηαφζςκα (Metaxas and Kallos, 1980), έκα ημκ Εμφκζμ ηαζ έκα ημκ Εμφθζμ ιε ιεβάθδ δζάνηεζα ηαζ έκηαζδ, εκχ άθθα δφμ αζεεκέζηενα εηδδθχεδηακ ημκ ιήκα Ώφβμοζημ. πςξ είκαζ βκςζηυ ηα επεζζυδζα ηαφζςκα έπμοκ ζδιακηζηέξ επζπηχζεζξ ζημ βεκζηυ πθδεοζιυ ηαζ επδνεάγμοκ άιεζα ηζξ ηναηζηέξ οπμδμιέξ (Pantavou et al., 2008; Katavoutas et al., 2009; Theoharatos et al., 2010). Βπζπθέμκ επζδεζκχκμοκ ηα πνμαθήιαηα πμζυηδηαξ ημο αένα (Kassomenos et al., 1998; Kassomenos, 2003). φιθςκα ιε ημ ανπείμ εενιμηναζζχκ ημο ζηαειμφ ημο Βεκζημφ Ώζηενμζημπείμο Ώεδκχκ (ΒΏΏ), απυ ημ 1897 ιέπνζ ζήιενα, ιυκμ δφμ πνμκζέξ είπαιε δφμ ζζπονμφξ ηαφζςκεξ ιέζα ζημ ίδζμ ηαθμηαίνζ: ημ 2000 ηαζ ημ 2007. Ο Εμφκζμξ ημο 2007 ήηακ έκαξ ιήκαξ ιε εενιμηναζίεξ πμθφ ορδθυηενεξ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ, θηάκμκηαξ ζε πμθφ ορδθέξ ηζιέξ ηζξ ηεθεοηαίεξ διένεξ ημο ιήκα. Σζξ ηεθεοηαίεξ διένεξ ημο Εμοκίμο, δ πενζμπή ηςκ ΐαθηακίςκ ηαζ ηδξ Ώκαημθζηήξ Μεζμβείμο, επδνεάζηδηε απυ ιζα πμθφ ζζπονή εενιή εζζαμθή, ιε απμηέθεζια κα ζδιεζςεμφκ εενιμηναζίεξ πμο λεπέναζακ ηαηά πμθφ ηα πνμδβμφιεκα νεηυν ορδθχκ εενιμηναζζχκ, ιε ηδ εενιμηναζία κα θηάκεζ ζηζξ ορδθυηενεξ ηζιέξ ηςκ ηεθεοηαίςκ 100 εηχκ (Founda and Giannakopoulos, 2009; Theoharatos et al., 2010). Σδκ Σνίηδ 26/06, δ ιέβζζηδ εενιμηναζία ζημ Θδζείμ έθηαζε ζημοξ 44.8 C, δ ιεβαθφηενδ εενιμηναζία πμο έπεζ ηαηαβναθεί ζημ ζηαειυ απυ ημ 1897 (δ πνμδβμφιεκδ ιέβζζηδ ηζιή ήηακ 43.0 C, πμο είπε ηαηαβναθεί ηδκ 21/06/1916 ηαζ ηδκ 02/07/1998). Πμθφ ορδθέξ ηζιέξ ηαηεβνάθδζακ ηδκ ίδζα διένα ζημοξ ζηαειμφξ ηδξ ΒΜΤ ζηδ Ν. Φζθαδέθθεζα ηαζ ζηδκ Βθεοζίκα, ηαεχξ ηαζ ζημοξ ζηαειμφξ ημο ΒΏΏ ζηα Υακζά (43.7 C), ζηα Σνίηαθα (43.8 C), ζημ ΐυθμ (44.7 C) ηαζ ζηδκ Παθαζυπςνα Υακίςκ (45 C). Ο Εμφθζμξ ημο 2007 παναηηδνίζηδηε απυ πμθφ ορδθέξ ηζιέξ εενιμηναζίαξ αένα ηαζ ακμιανία ζε μθυηθδνδ ηδ πχνα. ηδκ δζάνηεζα ημο ηνίημο δεηαδιένμο ημο, είπαιε ημ δεφηενμ ζδιακηζηυ επεζζυδζμ ηαφζςκα ημο ηαθμηαζνζμφ. ημκ ζηαειυ ημο ΒΏΏ ζημ Θδζείμ δ εενιμηναζία πανέιεζκε βζα 4 ζοκεπυιεκεξ διένεξ πάκς απυ ημοξ 40 C, εκχ ζε πενζμπέξ ηδξ Κεκηνζηήξ Βθθάδαξ (ππ. Σνίηαθα) δ εενιμηναζία έθηαζε ζημοξ 44 C. Καζ ηα δφμ επεζζυδζα ηαφζςκα είπακ επζδνάζεζξ ζημ βεκζηυ πθδεοζιυ, πνμηαθχκηαξ έκακ ανζειυ εοιάηςκ ηαζ εέημκηαξ ζε ζοκαβενιυ ημ Βεκζηυ Κέκηνμ Βπζπεζνήζεςκ Τβείαξ πμο εκενβμπμίδζε ιέηνα πνμζηαζίαξ ημο πθδεοζιμφ. ηδκ πανμφζα ενβαζία βίκεηαζ ιία πνμζπάεεζα πενζβναθήξ ηςκ ζοκμπηζηχκ ζοκεδηχκ πμο επζηνάηδζακ ηαηά ηδκ δζάνηεζα αοηχκ ηςκ δφμ ιεβάθςκ επεζζμδίςκ ηαφζςκα ζηδκ εονφηενδ πενζμπή ηαζ ηδκ απμηφπςζδ μνζζιέκςκ ζδζαίηενςκ παναηηδνζζηζηχκ ημοξ 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 451

c d ΥΖΜΑ 1. a) Παβηυζιζα Θενιμηναζζαηή Μεηααμθή; b) Ώπυηθζζδ Βπζθακεζαηήξ Θενιμηναζίαξ ηαηά ημ 2007; c) Βπεζζυδζα ηαφζςκα ζηδκ Βονχπδ ημκ Εμφκζμ ημο 2007; d) Βπεζζυδζα ηαφζςκα ζηδκ Βονχπδ ημκ Εμφθζμ ημο 2007. Πδβή: State of the Climate Global Hazards NOAA; available via http://www.ncdc.noaa.gov/ 2. ΓΔΓΟΜΔΝΑ Γζα ημκ ζημπυ αοηυ πνδζζιμπμζήεδηακ δεδμιέκα πμο πνμένπμκηαζ απυ ημ NCEP/NCAR reanalysis data. Βπίζδξ οπμθμβίζηδηακ μζ ηνμπζέξ ηςκ αενίςκ ιαγχκ ιε πνήζδ ημο ιμκηέθμο πμο πανέπεηαζ απυ ημ NOAA HYSPLIT ARL (Draxler and Rolph, 2003; Rolph, 2003), ηαεχξ ηαζ δεδμιέκα ναδζμαμθίζεςκ απυ ημκ ζηαειυ ηδξ ΒΜΤ ζημ Βθθδκζηυ, πμο πνμήθεακ απυ ηδκ ζζημζεθίδα ημο University of Wyoming. 3. ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ Ο ιδπακζζιυξ πμο είκαζ οπεφεοκμξ βζα ηδκ δδιζμονβία ζζπονχκ εενιχκ εζζαμθχκ επεζζμδίςκ ηαφζςκα ζημ πχνμ ηδξ ΐαθηακζηήξ ηαζ ηδξ κμηζμακαημθζηήξ Μεζμβείμο, έπεζ πενζβναθεί απυ ημοξ Prezerakos, (1989); Giles and Balafoutis, (1990); Metaxas and Bartzokas, (1994) ηαζ Brikas et al., (2006). Ο οπμηνμπζηυξ αενμπείιανμξ (STJ) παίγεζ πνςηεφμκηα νυθμ ζηδκ εηδήθςζδ εενιχκ εζζαμθχκ. ζμ αμνεζυηενα ηδξ ΐαθηακζηήξ Υενζμκήζμο ανίζηεηαζ, ηυζμ εκημκυηενδ δ εενιή ιεηαθμνά. Δ πενζβναθή ηςκ επζθακεζαηχκ ζοζηδιάηςκ, ζοκήεςξ είκαζ ηδξ αηυθμοεδξ ιμνθήξ: ΐανμιεηνζηυ παιδθυ ζηδκ πενζμπή ηδξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ηαζ ημο ΐζζηαζημφ Κυθπμο ηαζ εηηεηαιέκδ ζθήκα 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 452

οθέζεςξ, ιε ΐΏ ηαηεφεοκζδ, ζοκδοάγεηαζ ζηδκ πενζμπή ηδξ Κεκηνζηήξ Μεζμβείμο ιε ζφζηδια ορδθχκ πζέζεςκ ιε εηηεηαιέκδ ζθήκα ελάνζεςξ. Δ παναπάκς ζοκμπηζηή ηαηάζηαζδ έπεζ ιία ιέζδ δζάνηεζα γςήξ ηδξ ηάλδξ ηςκ 3 4 διενχκ. a b ΥΖΜΑ 2. Ώπυηθζζδ ημο Γεςδοκαιζημφ φρμοξ (dam) απυ ηδκ ακηίζημζπδ ηθζιαηζηή ηζιή ζημ επίπεδμ ηςκ 500mb: a) 23 έςξ 27 Εμοκίμο 2007 b) 22 έςξ 26 Εμοκίμο 2007 Οζ Founda and Giannakopoulos, (2009) ηαζ μζ Theoharatos et al., (2010), επζαεααίςζακ ηδκ παναπάκς βεκζηή πενζβναθή, ηαεχξ ηαζ ηδκ εέζδ ηαζ ηα παναηηδνζζηζηά ημο οπμηνμπζημφ αενμπεζιάνμο (STJ) ηαζ βζα ηα δφμ επεζζυδζα ηαφζςκα πμο εηδδθχεδηακ ζηδκ πενζμπή. Σμ πνχημ ζζπονυ επεζζυδζμ ηαφζςκα εηδδθχεδηε ιεηαλφ 23 ηαζ 27 Εμοκίμο ημο 2007, ιε ηζξ ορδθυηενεξ εενιμηναζίεξ κα ηαηαβνάθμκηαζ ηδκ 24 δ ηαζ 26 δ Εμοκίμο. Χξ πνμξ ηδκ ζοκμπηζηή ηαηάζηαζδ, έκα ζζπονυ ζφζηδια παιδθχκ πζέζεςκ, ζηνμαζθζγυηακ ζηδκ πενζμπή ηδξ Κεκηνζηήξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ηαζ ηδξ ΐυνεζαξ Θάθαζζαξ ηαζ ζοκδοαγυηακ ιε ορδθέξ πζέζεζξ ιε ηέκηνμ ημκ Βθθαδζηυ πχνμ (πήια 2a). Βίκαζ παναηηδνζζηζηυ υηζ βζα ημ δζάζηδια απυ 23 έςξ 27 Εμοκίμο, δ απυηθζζδ απυ ηδκ ιέζδ ηθζιαηζηή ηζιή ημο βεςδοκαιζημφ φρμοξ ζημ επίπεδμ ηςκ 500 mb, ήηακ (-15 dam) βζα ημ παιδθυ ηδξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ιε (+9 dam) βζα ημ ορδθυ ζημκ Βθθαδζηυ πχνμ. Δ πμθφ ιεβάθδ απυηθζζδ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ, αθθά ηαζ αενμζζηζηά δ ιεηαλφ ημοξ δζαθμνά (24 dam) ζοκέααθθακ ζηδκ έκημκδ εενιή ιεηαθμνά. Σμ ζοβηεηνζιέκμ επεζζυδζμ ηαφζςκα, ήηακ ημ δεφηενμ ζε δζάνηεζα ηαζ ιε ζδιακηζηή έκηαζδ, απυ υζα έπμοκ ηαηαβναθεί ζφιθςκα ιε ηα ζημζπεία ηδξ ΒΜΤ, αθθά ηαζ ημο Βεκζημφ Ώζηενμζημπείμο Ώεδκχκ. Βπίζδξ εηδδθχεδηε ημ ηεθεοηαίμ δεηαήιενμ ημο Εμοκίμο, ηάηζ πμο δεκ είκαζ αζοκήεζζημ, αθθά δεκ ζοιααίκεζ ηαζ ιε ιεβάθδ ζοπκυηδηα. Βπίζδξ μ βεκζηυξ πθδεοζιυξ δεκ είκαζ πνμεημζιαζιέκμξ βζα ηδκ ακηζιεηχπζζδ ηυζμ έκημκςκ επεζζμδίςκ ηαφζςκα ηαηά ημκ ιήκα Εμφκζμ. Ο ζοκδοαζιυξ ηςκ παναπάκς παναβυκηςκ, ηαηά ηδκ βκχιδ ηςκ ζοββναθέςκ, ηαηαηάζζεζ ημ ζοβηεηνζιέκμ επεζζυδζμ ηαφζςκα ζακ ημ εκημκυηενμ υθςκ υζςκ έπμοκ ηαηαβναθεί. Βίκαζ παναηηδνζζηζηυ υηζ ζηδκ πενζμπή ηςκ Κοηθάδςκ, ηαηεβνάθδζακ εενιμηναζίεξ αένα πμο έθηαζακ ημοξ 40 C βζα πνχηδ θμνά απυ ηυηε πμο οπάνπμοκ ιεηνήζεζξ, ηαζ ιάθζζηα ιε απμοζία ακέιμο (Θεμπανάημξ et al., 2008). 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 453

Σμ δεφηενμ ζζπονυ επεζζυδζμ ηαφζςκα εηδδθχεδηε ιεηαλφ 22 ηαζ 26 Εμοθίμο ημο 2007, ιε ηζξ ορδθυηενεξ εενιμηναζίεξ κα ηαηαβνάθμκηαζ ηδκ 25 δ Εμοθίμο. Δ ζοκμπηζηή ηαηάζηαζδ ήηακ ακάθμβδ, ιε έκα επίζδξ ζζπονυ ζφζηδια παιδθχκ πζέζεςκ, ζηνμαζθζγυηακ ζηδκ πενζμπή ηδξ ΑΝΑ ηςκ ΐνεηακζηχκ Νδζζχκ ηαζ ζοκδοαγυηακ ιε ορδθέξ πζέζεζξ ιε ηέκηνμ ΝΏ ηδξ ΐαθηακζηήξ Υενζμκήζμο (πήια 2b). Γζα ημ δζάζηδια απυ 22 έςξ 26 Εμοθίμο, δ απυηθζζδ απυ ηδκ ιέζδ ηθζιαηζηή ηζιή ημο βεςδοκαιζημφ φρμοξ ζημ επίπεδμ ηςκ 500 mb, ήηακ (-12 dam) βζα ημ παιδθυ ηδξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ιε (+5 dam) βζα ημ ορδθυ ζηδκ ΝΏ ΐαθηακζηή. Δ ιεβάθδ απυηθζζδ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ, αθθά ηαζ αενμζζηζηά (17 dam), επίζδξ ζοκέααθθακ ζηδκ έκημκδ εενιή ιεηαθμνά. a b c d ΥΖΜΑ 3. Καηαηυνοθδ ημιή ηδξ αηιυζθαζναξ ηαηά ιήημξ ημο 38 μο παναθθήθμο ιεηαλφ 1000 ηαζ 500 mb: a) Μέζδ Θενιμηναζία αένα βζα ημ δζάζηδια 23 έςξ 27 Εμοκίμο 2007; b) Μέζδ Θενιμηναζία αένα βζα ημ δζάζηδια 22 έςξ 26 Εμοθίμο 2007; c) Ώπυηθζζδ Θενιμηναζίαξ αένα απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ βζα ημ πνμκζηυ δζάζηδια 23 έςξ 27 Εμοκίμο; d) Ώπυηθζζδ Θενιμηναζίαξ αένα απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ βζα ημ πνμκζηυ δζάζηδια 22 έςξ 26 Εμοθίμο. Πδβή: NCEP/NCAR Reanalysis data ηα πήιαηα 3a ηαζ 3b, δίκμκηαζ μζ ηαηαηυνοθεξ εενιμηναζίεξ απυ ημ φρμξ ηςκ 1000 mb έςξ ηα 500 mb, ηαηά ιήημξ ημο 38 μο παναθθήθμο, βζα ηα πνμκζηά δζαζηήιαηα 23 έςξ 27 Εμοκίμο 2007 ηαζ 22 έςξ 26 Εμοθίμο 2007 ακηίζημζπα. Βπίζδξ ζηα πήιαηα 3c ηαζ 3d, δίκμκηαζ μζ ηαηαηυνοθεξ απμηθίζεζξ ηδξ εενιμηναζίαξ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ, βζα ηα ακηίζημζπα πνμκζηά δζαζηήιαηα. Δ Ώεήκα ανίζηεηαζ ζηζξ 23 E. Ώπυ ηα πήιαηα 3a ηαζ 3b, είκαζ θακενυ υηζ δ ιέζδ εενιμηναζία ήηακ 30 C, έςξ ημ φρμξ ηςκ 850 mb, 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 454

Height [mb] Height [mb] 10ο COMECAP 2010, ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΤΝΕΔΡΙΟΤ -- 10th COMECAP 2010, CONFERENCE PROCEEDINGS βζα ημ επεζζυδζμ ηαφζςκα ημο Εμοκίμο, έπμκηαξ ιάθζζηα ηςδςκμεζδέξ ζπήια, εκχ βζα ημ ακηίζημζπμ πνμκζηυ δζάζηδια ημο Εμοθίμο δ ιέζδ εενιμηναζία ηςκ 30 C, πενζμνίζηδηε ηάης απυ ηα 900 mb. Βκηοπςζζαηά είκαζ ηα απμηεθέζιαηα βζα ηδκ απυηθζζδ ηδξ εενιμηναζίαξ απυ ηδκ ηθζιαηζηή ηζιή βζα ηα ελεηαγυιεκα πνμκζηά δζαζηήιαηα. Έηζζ ακ ηαζ ζηδκ επζθάκεζα, ζημ φρμξ ηςκ 1000 mb, δ απυηθζζδ έθηαζε ημο +7 C, παναηδνμφιε υηζ ζηα παιδθά ηιήιαηα ηδξ αηιυζθαζναξ οπήνπε εβηθςαζζιέκδ εενιή αένζα ιάγα ακάιεζα ζηα 950 ηαζ 850 mb ιε απυηθζζδ εενιμηναζίαξ απυ ηδκ ηθζιαηζηή ηζιή +11 C, (πήια 3a). Δ εεηζηή απυηθζζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ζοκεπίγεηαζ έςξ ηα 500 mb πενίπμο. Ώκηίζημζπδ εζηυκα έπμοιε ηαζ βζα ημ επεζζυδζμ ηαφζςκα ημο Εμοθίμο (πήια 3b). Δ απυηθζζδ ηδξ εενιμηναζίαξ απυ ηδκ ηθζιαηζηή ηζιή έθηαζε ημοξ +9 C ακάιεζα ζηα 950 ηαζ 850 mb. Δ εεηζηή απυηθζζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ζοκεπίγεηαζ έςξ ηα 600 mb πενίπμο, δδθαδή 100 mb παιδθυηενα απυ ημ επεζζυδζμ ημο Εμοκίμο. ηα πήιαηα 4a ηαζ 4b, δίκμκηαζ ηα απμηεθέζιαηα απυ ηζξ ναδζμαμθίζεζξ απυ ημκ ζηαειυ ηδξ ΒΜΤ ζημ Βθθδκζηυ. Σα απμηεθέζιαηα αοηά επζαεααζχκμοκ ηδκ εζηυκα πμο πνμέηορε πνμδβμφιεκα ηαζ δίκμοκ ιία πζμ ακαθοηζηή εζηυκα βζα ηδκ ηαηαηυνοθδ ηαηακμιή ηδξ εενιμηναζίαξ ημκ Εμφκζμ. Έηζζ παναηδνμφιαζ υηζ ζημ φρμξ ιεηαλφ ηςκ 950 ηαζ 850 hpa, εκημπίγεηαζ ιία αένζα ιάγα ιε εενιμηναζία ιεβαθφηενδ ζηδκ βεκζηή ηδξ πενίπηςζδ απυ ηδκ εενιμηναζία επζθακείαξ. Βπίζδξ δ εέζδ ημο STJ εκημπίγεηαζ παιδθά, πενίπμο ζηα 700 hpa. Σμ πθέμκ παναηηδνζζηζηυ υιςξ ηςκ απμηεθεζιάηςκ ηςκ ναδζμαμθήζεςκ, είκαζ δ ναδζμαυθδζδ ηδξ 25 δξ Εμοκίμο, υπμο ημ ζπήια ηδξ ηαηαηυνοθδξ ηαηακμιήξ ηδξ εενιμηναζίαξ οπμδεζηκφεζ αδζαααηζηή εένιακζδ. Δ 25 δ Εμοκίμο, ήηακ δ ιένα υπμο ηαηαβνάθδηε ιζηνή πηχζδ ηδξ εενιμηναζίαξ ζηδκ επζθάκεζα. Ώκηίεεηα βζα ημκ ηαφζςκα ημο Εμοθίμο, δεκ παναηδνείηαζ ακάθμβμ θαζκυιεκμ, πανά ιυκμ ηαηά ηδκ ναδζμαυθδζδ ηδξ 25 δξ Εμοθίμο, 12 UTC, δ μπμία απμηεθμφζε ηαζ ηδκ εενιυηενδ διένα ημο δεφηενμο ηαφζςκα. Ώπυ ηα ζημζπεία ηςκ ναδζμαμθήζεςκ, μ STJ, ημπμεεηείηαζ ορδθυηενα, πενίπμο ζηα 650 hpa. Temperature [ o C] -80-70 -60-50 -40-30 -20-10 0 10 20 30 40 0 24_00 100 200 24_12 25_00 25_12 300 400 26_00 26_12 27_00 500 27_12 600 700 800 900 1000 a Temperature [ o C] -80-70 -60-50 -40-30 -20-10 0 10 20 30 40 0 24_00 24_12 25_00 25_12 26_00 26_12 27_00 27_12 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 b ΥΖΜΑ 4. Ραδζμαμθίζεζξ ζηζξ 00 UTC ηαζ ζηζξ 12 UTC, ζημκ ζηαειυ ηδξ ΒΜΤ ζηδκ Ώεήκα, (a) βζα ημ δζάζηδια 24-27 Εμοκίμο 2007 ηαζ (b) 24-27 Εμοθίμο 2007 ηδκ ζοκέπεζα ελεηάγμκηαζ, ιε ηδκ αμήεεζα ηςκ απμηεθεζιάηςκ ημο HYSPLIT ηδκ πνμέθεοζδ ηςκ αενίςκ ιαγχκ ηαηά ημοξ δφμ ηαφζςκεξ. Παναηδνμφιαζ υηζ ζημκ ηαφζςκα ημο Εμοκίμο (πήια 5a), μζ αένζεξ ιάγεξ είπακ ζακ ηυπμ πνμέθεοζδξ ημοξ ηδκ αυνεζμ-αθνζηακζηή ένδιμ. Οζ αένζεξ ιάγεξ υκηαξ λδνέξ, ειπθμοηίγμκηακ ιε οδναηιμφξ πάκς απυ ηδκ Μεζυβεζμ, ηαζ έθεακακ ζημκ εθθαδζηυ πχνμ ιε αολδιέκα πμζά οβναζίαξ. Σμ παναπάκς παναηηδνζζηζηυ ήηακ ζδζαίηενα ακηζθδπηυ ηαηά ηδκ δζάνηεζα ηςκ κοπηενζκχκ ςνχκ (Theoharatos et al., 2010), μδδβχκηαξ ζε αηναία επίπεδα ημοξ αζμηθζιαηζημφξ δείηηεξ εενιζηήξ άκεζδξ. Δ ηίκδζδ ηςκ αενίςκ ιαγχκ ηαηά ηδκ δζάνηεζα 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 455

ημο ηαφζςκα ημο Εμοκίμο, δεκ ηαζνζάγεζ ιε ηα ζοκήεδ παναηηδνζζηζηά πμο έπμοκ μζ ηαφζςκεξ ζημκ εθθαδζηυ πχνμ (Metaxas and Kallos, 1980; Prezerakos, 1989; Giles and Balafoutis, 1990; Metaxas and Bartzokas, 1994; Brikas et al., 2006), ηάηζ πμο μδήβδζε ζε απμοζία ακέιμο ζηδκ πενζμπή ημο Ώζβαίμο. Ώκηίεεηα, μ ηαφζςκαξ ημο Εμοθίμο (πήια 5b), είπε υθα ηα παναηηδνζζηζηά εκυξ ηοπζημφ ηαφζςκα πάκς απυ ημκ εθθαδζηυ πχνμ, υπςξ αοηά πενζβνάθμκηαζ ζε πνμδβμφιεκεξ ενβαζίεξ. Οζ αένζεξ ιάγεξ, πνμενπυιεκεξ απυ ηδκ ααθηακζηή πενζυκδζμ, ηαεζγάκμοκ ηαζ θηάκμοκ ζηδκ επζθάκεζα λδνυηενεξ ιε παναηηδνζζηζηυ ημοξ εηδζίεξ (ιεθηέιζ) ζηδκ πενζμπή ημο Ώζβαίμο. a b ΥΖΜΑ 5. Οπζζεμηνμπζέξ 72 ςνχκ, ιε ηαηάθδλδ ηδκ Ώεήκα ζε 3 φρδ 500 m (ηυηηζκδ βναιιή), 3000 m (ιπθε βναιιή) ηαζ 5000 m (πνάζζκδ βναιιή): a) βζα ηζξ 26-6-2007 ηαζ b) βζα ηζξ 26-7- 2007. 4. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ηδκ πανμφζα ενβαζία έβζκε ιία πνμζπάεεζα κα ακαδεζπεμφκ μνζζιέκα παναηηδνζζηζηά δφμ έκημκςκ επεζζμδίςκ ηαφζςκα ημκ Εμφκζμ ηαζ ημκ Εμφθζμ ημο 2007. Σα απμηεθέζιαηα πμο πνμέηορακ, δείπκμοκ ηδκ φπανλδ δφμ πμθφ ζζπονχκ ζοζηδιάηςκ ζηδκ ακχηενδ αηιυζθαζνα, εκυξ παιδθμφ ζηδκ πενζμπή ηδξ Μεβάθδξ ΐνεηακίαξ ηαζ εκυξ ορδθμφ ζηδκ πενζμπή ηδξ ακαημθζηήξ Μεζμβείμο. Ο ζοκδοαζιυξ αοηχκ ηςκ δφμ ζοζηδιάηςκ ηαζ δ ιεβάθδ απυηθζζδ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ ηςκ βεςδοκαιζηχκ ορχκ ηςκ δφμ ζοζηδιάηςκ (ζημ επίπεδμ ηςκ 500 mb) ηαζ ηςκ ιεηεςνμθμβζηχκ ζοκεδηχκ πμο ηα ζοκυδεοζακ είπε ζακ ζοκέπεζα ζζπονά επεζζυδζα ηαφζςκα ζημ πχνμ ηδξ κμηζμακαημθζηήξ Βονχπδξ. Βπίζδξ έκα απυ ηα παναηηδνζζηζηά ηςκ δφμ επεζζμδίςκ ήηακ μζ πμθφ ορδθέξ ηζιέξ ηδξ εενιμηναζίαξ ηαζ δ πμθφ ιεβάθδ απυηθζζδ ηδξ εενιμηναζίαξ απυ ηζξ ηθζιαηζηέξ ηζιέξ ζηα παιδθά ηαζ ιέζα ζηνχιαηα ηδξ αηιυζθαζναξ. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 456

Θεμπανάημξ Γ., Μαονάηδξ Ώ., Καηααμφηαξ Γ., 2008: Ώθθδθεπίδναζδ ηδξ επζθακεζαηήξ εενιμηναζίαξ ημο Ώζβαίμο Πεθάβμοξ ηαζ ιεηεςνμθμβζηχκ παναιέηνςκ ημκ Εμφκζμ ημο 2007. Πξαθηηθά ηνπ 9 νπ Παλειιήληνπ πλεδξίνπ Μεηεσξνινγίαο Κιηκαηνινγίαο θαη Φπζηθήο ηεο Αηκόζθαηξαο, Θεζζαθμκίηδ, 67 74 Brikas D.P., Karacostas T.S., Pennas P.J., Flocas A.A., 2006: The role of the subtropical jet stream during heat wave events over north-central Greece: Meteorology and Atmospheric Physics, 94, 1 4, 219 233, DOI: 10.1007/s00703-006-0190-y, Draxler R.R. and Rolph G.D., 2003: HYSPLIT (Hybrid, Single-Particle Lagrangian Integrated Trajectory): Model access via NOAA ARL-READY, website www.arl.noaa.gov/ready/hysplit4.html. NOAA Air Resources Laboratory, Silver Spring, MD. Founda D. and Giannakopoulos C., 2009: The exceptionally hot summer of 2007 in Athens, Greece A typical summer in the future climate? Global and Planetary Change, 67, 227 236. Giles B.D. and Balafoutis Ch. J., 1990: The Greek Heat Waves of 1987 and 1988. International Journal of Climatology, 10, 505 517 http://weather.uwyo.edu/ http://www.arl.noaa.gov/ http://www.cdc.noaa.gov/ http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/research/2007/ http://www.noa.gr http://www.noaawatch.gov/themes/heat.php Kassomenos P, Flocas HA, Lykoudis S, Skouloudis AN., 1998: Spatial and temporal characteristics of the relationship between air quality status and mesoscale atmospheric circulation over an urban Mediterranean basin. Science of Total Environment, 217, 37 57. Kassomenos P., 2003: Anatomy of the synoptic conditions occurring over southern Greece during the second half of 20th century: Part I. Winter and Summer. Theoretical and Applied Climatology, 75, 1 2, 65 77 Katavoutas G., Theoharatos G., Flocas H.A., Asimakopoulos D.N., 2009: Measuring the effects of heat wave episodes on the human body s thermal balance. International Journal of Biometeorology, 53, 177 187, DOI: 10.1007/s00484-008-0202-3 Metaxas D.A. & Bartzokas A., 1994: Pressure covariability over the Atlantic, Europe and N. Africa. Application: Centers of action for temperature, winter precipitation and summer winds in Athens, Greece. Theoretical and Applied Climatology, 49, 9 18 Metaxas D.A. & Kallos G., 1980: Heat waves from a synoptic point of view. Rivista di Meteor. Aeronautica JL, 2 3, 107 119 Pantavou K., Theoharatos G., Nikolopoulos G., Katavoutas G., Asimakopoulos D., 2008: Evaluation of thermal discomfort in Athens territory and its effect on the daily number of recorded patients at hospitals emergency rooms. International Journal of Biometeorology, 52, 773 778. Prezerakos N.G., 1989: A contribution to the study of the Extreme Heat Wave over the South Balkans in July 1987. Meteorology and Atmospheric Physics, 41, 261 271 Rolph G.D., 2003: Real-time Environmental Applications and Display system (READY). Website (http://www.arl.noaa.gov/ready/hysplit4.html), NOAA Air Resources Laboratory, Silver Spring, MD Theoharatos G., Pantavou K., Mavrakis A., Spanou A., Katavoutas G., Efstathiou P., Mpekas P., Asimakopoulos D., 2010: Heat Waves observed in 2007 in Athens, Greece: synoptic conditions, bioclimatological assessment, air quality levels and health effects. Environmental Research, 110, 2, 152 161, DOI: 10.1016/j.envres.2009.12.002 25 28/5/2010, PATRAS, GREECE 457