ΟΔΗΓΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΔΛ/13Α/2015 Συναφής Οδηγία: Αντικαθιστά Οδηγία : ΔΛ/13/2015 Ρύθμιση Ζήτησης Φορτίου σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης λόγω Απώλειας Παραγωγής Ημερομηνία Εφαρμογής : 09/12/2015 Ημερομηνία Έκδοσης : 09/12/2015 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Η παρούσα Οδηγία αναθεωρείται ως αποτέλεσμα της μετονομασίας του Υ/Σ Μεταφοράς «ΤΣΕΡΙ» σε Υ/Σ «ΚΩΣΤΑΣ ΠΕΤΡΟΥ» και της απενεργοποίησης της προστασίας υποσυχνότητας UF5 στο καλώδιο υψηλής τάσης Αθαλάσσα- Παπακώστας 1. 1.2 Το Σχέδιο Απόρριψης Φορτίου λόγω Υποσυχνότητας (Παράρτημα 1) εφαρμόζεται με τη χρήση ηλεκτρονόμων υποσυχνότητας στο Σύστημα Διανομής και στο Σύστημα Μεταφοράς για την απόρριψη φορτίου καταναλωτών με στόχο την αποκατάσταση της συχνότητας καθώς και την απενεργοποίηση καλωδίων υψηλής τάσης του Συστήματος Μεταφοράς για τον περιορισμό της αύξησης της τάσης. Στην περίπτωση σημαντικής απώλειας στην παραγωγή και συνεπαγόμενης πτώσης της συχνότητας του Συστήματος κάτω από το όριο των 49Hz, ενεργοποιούνται οι ηλεκτρονόμοι υποσυχνότητας και απορρίπτουν φορτίο σύμφωνα με το Σχέδιο Υποσυχνότητας. Η απόρριψη φορτίου γίνεται σε προκαθορισμένα επίπεδα συχνότητας, κάτω από το όριο των 49Hz, σε μια προσπάθεια συγκράτησης της πτώσης της συχνότητας και αυτόματης επαναφοράς της, χωρίς την παρέμβαση χειριστή τουλάχιστο στα 49,5Hz σε μέγιστο χρόνο 20 δευτερολέπτων κάτω από συνθήκες συντονισμένου Σχεδίου Υποσυχνότητας. 1.3 Στην περίπτωση απώλειας στην παραγωγή και πτώσης της συχνότητας μέχρι του ελαχίστου ορίου των 49,0 Hz, τότε η συχνότητα αναμένεται κάτω από συνθήκες συντονισμένου Σχεδίου Υποσυχνότητας να ανακάμψει τουλάχιστο στα 49,5 Hz με την ανάληψη φορτίου από έκαστη μονάδα που παραμένει συγχρονισμένη μετά την απώλεια στην παραγωγή, σύμφωνα με την πραγματική ικανότητα προσφοράς σε πρωτεύουσα λειτουργική εφεδρεία. 1.4 Η παρούσα Οδηγία θα πρέπει να τυγχάνει άμεσης και έγκαιρης αναθεώρησης στην περίπτωση εισαγωγής ή διαφοροποίησης δεδομένων που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την κάτωθι περιγραφόμενη διαδικασία. Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 1 από 14
2.0 ΣΚΟΠΟΣ Σκοπός αυτής της Οδηγίας είναι η θεσμοθέτηση της διαδικασίας που θα ακολουθείται για την αποκατάσταση της ασφαλούς και ομαλής λειτουργίας του Συστήματος μετά από απώλεια στην παραγωγή και πτώση της συχνότητας, λαμβάνοντας υπόψη το νέο Σχέδιο Υποσυχνότητας. 3.0 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ 3.1 Η λειτουργία των Σταδίων του Σχεδίου Υποσυχνότητας εξαρτάται από το ελάχιστο της συχνότητας, που θα προκύψει μετά από απώλεια στην παραγωγή. 3.2 Στην περίπτωση σημαντικής απώλειας στην παραγωγή και πτώσης της συχνότητας του Συστήματος κάτω από τα 49,0 Hz, τότε θα λειτουργήσουν οι ηλεκτρονόμοι υποσυχνότητας των επηρεαζόμενων Σταδίων - ανάλογα με το ελάχιστο επίπεδο της συχνότητας - με αποτέλεσμα την απόρριψη φορτίου στο Σύστημα Διανομής σύμφωνα με τη σειρά απόρριψης, όπως αυτή παρουσιάζεται στις τρεις Εικόνες ΣΤΗΔΕ UFSTAGE1 4, UFSTAGE5 9 και UFST_10 13 (Παραρτήματα 2.1, 2.2, 2.3), και τη συνεπαγόμενη ανάκαμψη της συχνότητας, που αναμένεται κάτω από συνθήκες συντονισμένου Σχεδίου Υποσυχνότητας να φθάσει τουλάχιστον τα 49,5 Hz περίπου εντός 20 δευτερολέπτων. Στην περίπτωση που η συχνότητα δεν ανακάμψει στα 49,5 Hz εντός χρονικού διαστήματος της τάξης των 20 δευτερολέπτων, τότε θα λειτουργήσει το Στάδιο 14 με χρονική καθυστέρηση και θα αποσυνδέσει τις αναχωρήσεις διανομής σύμφωνα με το Σημείο 3.3. 3.3 Στην περίπτωση που η συχνότητα δεν ανακάμψει στα 49,5 Hz σε διάστημα περίπου 20 δευτερολέπτων, τότε θα λειτουργήσουν οι ηλεκτρονόμοι υποσυχνότητας των αναχωρήσεων του Σταδίου 14, για την απόρριψη φορτίου με χρονική καθυστέρηση 25, 40, 45, και 50 δευτερολέπτων, σύμφωνα με την Εικόνα του ΣΤΗΔΕ UFST_14-15, όπου οι εν λόγω αναχωρήσεις περιγράφονται με κίτρινο χρωματισμό (Παράρτημα 3). Σημειώνεται ότι οι αναχωρήσεις διανομής που απορρίπτονται με το Στάδιο 14, περιλαμβάνονται στα Στάδια Υποσυχνότητας 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 8 και ως εκ τούτου θα τύχουν καθυστερημένης απόρριψης, εφόσον η βύθιση της συχνότητας, ως αποτέλεσμα της βλάβης παραγωγής, δεν έχει ήδη απορρίψει το στάδιο για το οποίο είναι ρυθμισμένες. 3.4 Σημειώνεται ότι για σκοπούς επιβράδυνσης της πτώσης της συχνότητας στην περίπτωση σημαντικής απώλειας παραγωγής, έχουν τεθεί σε πιλοτική λειτουργία ηλεκτρονόμοι RoCoF σε επιλεγμένες αναχωρήσεις του Συστήματος Διανομής, οι οποίες περιγράφονται με καφέ χρωματισμό στην Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFST_14-15 (Παράρτημα 3). Οι ηλεκτρονόμοι RoCoF ενεργοποιούνται για συχνότητες κάτω από 49,9 Hz και αποστέλλουν σήμα ανοίγματος στους διακόπτες των επιλεγμένων αναχωρήσεων, στην περίπτωση που ο ρυθμός πτώσης της συχνότητας (df/dt) υπερβαίνει το όριο των 1,0 Hz/sec για χρονική περίοδο πέραν των 300 ms. 3.5 Το απαιτούμενο φορτίο απόρριψης σε ποσοστό επί της συνολικής παραγωγής ισχύος για κάθε στάδιο καταγράφεται στο κάτω μέρος των σχετικών Εικόνων ΣΤΗΔΕ UFSTAGE1 4, UFSTAGE5 9 και UFST_10 13 (Παραρτήματα 2.1, 2.2, 2.3) και συγκρίνεται με το πραγματικό φορτίο (επίσης σε ποσοστό επί της συνολικής παραγωγής ισχύος). Ενδεχόμενη απόκλιση των συγκρινόμενων ποσοστών εντοπίζεται άμεσα μέσω λογισμικής εφαρμογής και ανάλογα με το εύρος και τη διάρκεια της απόκλισης το ΕΚΕΕ ενημερώνει το Διευθυντή Λειτουργίας για τη λήψη ενδεχόμενων διορθωτικών μέτρων. Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 2 από 14
3.6 Λαμβάνοντας υπόψη την υφιστάμενη δομή του Σχεδίου Υποσυχνότητας και με βάση την πτώση της συχνότητας υπάρχει πιθανότητα απόρριψης φορτίου, που σε ποσοστό ανέρχεται μέχρι και 68% της συνολικής παραγωγής ισχύος του Συστήματος (Παράρτημα 1). 3.7 Στα Στάδια 5 και 7 (48,6 Hz και 48,4 Hz), πέραν της απόρριψης φορτίου καταναλωτών, πραγματοποιείται και αυτόματη απενεργοποίηση καλωδίων υψηλής τάσης για περιορισμό της αναμενόμενης αύξησης της τάσης του Συστήματος, όπως αυτά περιγράφονται στην Εικόνα ΣΤΗΔΕ UF132CABLE (Παράρτημα 4). 4.0 ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΟΜΑΛΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 4.1 Όλοι οι χειρισμοί και ενέργειες για ανάληψη ή απόρριψη φορτίου και αποσύνδεση εξοπλισμού και μηχανημάτων σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα αποφασίζονται από τον ΥΜΒΕΣ εκτός των περιπτώσεων που αναφέρονται στο Μέρος 4.3 και 5.0. 4.2 Στην περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπου επιβάλλεται η απόρριψη φορτίου λόγω επικείμενης απώλειας στην παραγωγή, τότε ο ΥΜΒΕΣ πρέπει να προχωρεί στην ιεραρχική απόρριψη φορτίου σύμφωνα με την ακόλουθη προτεραιότητα : - φορτίο υδραντλιών, - φορτίο θερμοσυσσωρευτών ή κλιματιστικών συστημάτων και - φορτίο καταναλωτών σύμφωνα με την Εικόνα του ΣΤΗΔΕ EACGRLSHED (Παράρτημα 5). 4.3 Στην περίπτωση λειτουργίας του Σχεδίου Υποσυχνότητας και εφόσον η συχνότητα του Συστήματος δεν ανακάμψει στα 49,5 Hz, τότε ο ΥΜΒΗΣ έκαστου ΗΣ χωρίς να αναμένει οποιαδήποτε εντολή θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια, εάν και εφόσον υπάρχει δυνατότητα, να αυξήσει την παραγωγή ισχύος των συγχρονισμένων μονάδων του ΗΣ και επομένως τη συχνότητα μέχρι την επίτευξη του ορίου για την κανονική λειτουργία. 4.4 Στην περίπτωση που, παρά την ανάληψη του μέγιστου δυνατού φορτίου από τις συγχρονισμένες μονάδες και ενδεχομένως τη λειτουργία του Σχεδίου Απόρριψης, η συχνότητα παραμένει καθηλωμένη κάτω από το αποδεκτό όριο των 49,5 Hz, τότε ο ΥΜΒΕΣ πρέπει να προχωρεί τάχιστα και κατά την κρίση του στην απόρριψη φορτίου υδραντλιών, θερμοσυσσωρευτών/συστημάτων κλιματισμού και φορτίου καταναλωτών σύμφωνα με την Εικόνα ΣΤΗΔΕ EACGRLSHED που διαθέτει και τη δυνατότητα για ομαδοποιημένη απόρριψη (Παράρτημα 5). 4.5 Στην περίπτωση ανάγκης για άμεση απόρριψη πολύ μεγάλου φορτίου κάτω από έκτακτες συνθήκες (π.χ. συνθήκες πολύ χαμηλής συχνότητας παρά τη λειτουργία των ηλεκτρονόμων υποσυχνότητας, συνθήκες χαμηλής συχνότητας και ταυτόχρονης απώλειας/αστοχίας του ΣΤΗΔΕ, συνθήκες υπερφόρτωσης γραμμών), τότε ο ΥΜΒΕΣ πρέπει να αποσυνδέει γραμμές μεταφοράς (είτε μέσω του ΣΤΗΔΕ, είτε μέσω εντολών στους ΥΜΒΗΣ στην περίπτωση απώλειας/αστοχίας του ΣΤΗΔΕ) για την άμεση απόρριψη του απαιτούμενου φορτίου, ούτως ώστε να αποκαθίσταται τάχιστα η ομαλότητα στο Σύστημα. Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 3 από 14
4.6 Σημειώνεται ότι η λειτουργία εκπομπών του ΣΤΗΦΟΡ διακόπτεται από το ΣΤΗΔΕ στη συχνότητα 49,6 Hz για σκοπούς αποφυγής ανεπιθύμητης εκπομπής, που ενδεχομένως θα προκαλούσε τη σύνδεση επιπροσθέτου φορτίου (π.χ. φορτίου θερμοσυσσωρευτών, υδραντλιών). Με την αποκατάσταση της συχνότητας και την επαναφορά της ομαλότητας στο Σύστημα, ο ΥΜΒΕΣ θα πρέπει να επαναφέρει το ΣΤΗΦΟΡ σε κανονική λειτουργία. Σήματα, των οποίων η εκπομπή ενδεχομένως να είχε διακοπεί λόγω της διαταραχής στο Σύστημα, πρέπει να αποστέλλονται χειροκίνητα από την οθόνη του ΣΤΗΦΟΡ. 4.7 Ανάλογα με την απώλεια στην παραγωγή και λαμβάνοντας υπόψη την εναπομείνασα στρεφόμενη εφεδρεία του Συστήματος θα πρέπει άμεσα να δίνεται εντολή από τον ΥΜΒΕΣ προς τους ΥΜΒΗΣ για να τίθεται σε λειτουργία ο αναγκαίος αριθμός αεριοστρόβιλων στον ΗΣ Μονής και Βασιλικού και ΜΕΚ στον ΗΣ Δεκέλειας για κάλυψη της απολεσθείσας παραγωγής και επαναφορά συνθηκών ασφάλειας και ομαλής λειτουργίας για το Σύστημα. 4.8 Μετά από τέτοιας μορφής συμβάντα διαταραχών επιβάλλεται η άμεση ρύθμιση των τάσεων του Συστήματος και η επαναφορά τους στα κανονικά όρια σύμφωνα με το Άρθρο 5.4 των Κανόνων Μεταφοράς και Διανομής. Για την εφαρμογή της ρύθμισης τάσης, ο ΥΜΒΕΣ μπορεί να χρησιμοποιεί κατάλληλα και άλλα στοιχεία του εξοπλισµού, ως ακολούθως : (α) Θέτει εκτός λειτουργίας ειδικό εξοπλισμό που επηρεάζει αυξητικά τα επίπεδα της τάσης, όπως είναι π.χ. οι συστοιχίες πυκνωτών. (β) Θέτει σε λειτουργία Αντισταθμιστές Άεργου Ισχύος για απορρόφηση πλεονάζουσας άεργου ισχύος και μείωση των επιπέδων τάσης σύμφωνα με τις ανάγκες του Συστήματος. (γ) Αλλάζει τις θέσεις των μεταγωγέων μεταβολής τάσης των μετασχηματιστών 132/11 kv και 66/11kV. (δ) Αλλάζει τις θέσεις των μεταγωγέων μεταβολής τάσης των διαζυγικών μετασχηματιστών 132/66 kv. (ε) Απενεργοποιεί καλώδια υψηλής τάσης (σε ορισµένες περιπτώσεις και γραµµές µεταφοράς) για τη µείωση της χωρητικής φόρτισης και κατ επέκταση των επιπέδων τάσης του Συστήµατος Μεταφοράς. Η έκταση της χρησιµοποίησης των µέσων για τη ρύθµιση τάσης, µπορεί να περιορίζεται από τις επικρατούσες συνθήκες στο Σύστηµα Μεταφοράς και άλλους περιορισµούς που υπαγορεύονται από τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήµατα. Σημειώνεται ότι ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα καλώδια υψηλής τάσης, που απενεργοποιούνται από το Στάδιο 5 και 7 του νέου Σχεδίου Υποσυχνότητας και φέρουν τη χαρακτηριστική σήμανση UF5 και UF7. Στην περίπτωση που καλώδιο τροφοδοσίας Υ/Σ Μεταφοράς αποσυνδέεται από το Σύστημα για σκοπούς συντήρησης ή βλάβης, τότε το δεύτερο καλώδιο τροφοδοσίας, εάν και εφόσον είναι το μόνο που παραμένει ως τροφοδότης του Υ/Σ, δεν πρέπει να απενεργοποιείται μέσω του Σχεδίου Υποσυχνότητας. Εάν το εν λόγω καλώδιο υψηλής τάσης περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Υποσυχνότητας, τότε επιβάλλεται να τίθενται εκτός λειτουργίας οι ηλεκτρονόμοι υποσυχνότητας που το απενεργοποιούν. Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 4 από 14
ΑΚΡΩΝΥΜΙΑ ΥΜΒΕΣ Υπεύθυνος Μηχανικός Βάρδιας Ελέγχου Συχνότητας ΥΜΒΗΣ Υπεύθυνος Μηχανικός Βάρδιας Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού ΛΕΣ Λειτουργός Ελέγχου Συστήματος ΗΣ Ηλεκτροπαραγωγός Σταθμός ΕΚΕΕ Εθνικό Κέντρο Ελέγχου Ενέργειας ΣΤΗΔΕ (SCADA) Σύστημα Τηλελέγχου και Διαχείρισης Ενέργειας ΣΤΗΦΟΡ (RIPPLE CONTROL) Σύστημα Τηλεχειρισμού Φορτίου Υ/Σ Υποσταθμός Μεταφοράς ΜΕΚ Μηχανές Εσωτερικής Καύσης ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Παράρτημα 1 Παράρτημα 2 Παράρτημα 3 Παράρτημα 3.1 Σχέδιο Απόρριψης Φορτίου λόγω Υποσυχνότητας Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFST_14-15 Στάδιο 14 Στάδιο Υποσυχνότητας 14 με Χρονική Καθυστέρηση Στάδιο 15 Στάδιο Υποσυχνότητας 15 με Ηλεκτρονόμους RoCoF Εικόνες ΣΤΗΔΕ - Στάδια 1-13 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFSTAGE1 4 Στάδια Απόρριψης 1 4 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Παράρτημα 3.2 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFSTAGE 5 9 Στάδια Απόρριψης 5 9 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Παράρτημα 3.3 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFST_10 13 Στάδια Απόρριψης 10 13 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Παράρτημα 4 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UF132CABLE Στάδια Απόρριψης 5 & 7/ Πίνακας Αποσυνδεδεμένων Καλωδίων στο Σύστημα Μεταφοράς Παράρτημα 5 Εικόνα ΣΤΗΔΕ EACGRLSHED Απόρριψη Φορτίου σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης Παράρτημα 6 Εικόνα ΣΤΗΔΕ TROV_EAC Καταχώρηση Σταδίων Υποσυχνότητας για Αποσύνδεση Καλωδίων στο Σύστημα Μεταφοράς Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 6 από 14
Παράρτημα 1 Σχέδιο Απόρριψης Φορτίου λόγω Υποσυχνότητας Στάδιο Λειτουργίας Συχνότητα Απόρριψης (Hz) Καθυστέρηση Απόρριψης (sec) Ποσοστό Απόρριψης (%) 1 49,0 0,2 4% 2 48,9 0,2 4% 3 48,8 0,2 3% 4 48,7 0,2 8% 5 48,6 0,2 4% 6 48,5 0,2 4% 7 48,4 0,2 4% 8 48,3 0,2 1% 9 48,2 0,35 7% 10 48,1 0,35 6% 11 48,0 0,35 5% 12 47,75 0,35 9% 13 47,5 0,35 9% 14* 49,5 * * 15** 49,9 ** ** Ολικό 68% * Το Στάδιο 14 του Σχεδίου Υποσυχνότητας ενεργοποιείται στα 49,5 Hz και λειτουργεί με χρονική καθυστέρηση σύμφωνα με το Μέρος 3.3. Οι αναχωρήσεις που απορρίπτονται με το Στάδιο 14 περιλαμβάνονται στα Στάδια Υποσυχνότητας 1, 2, 3, 4, 5, 6 και 8. Το φορτίο απόρριψης σε ποσοστό επί της συνολικής παραγωγής ισχύος του Συστήματος είναι της τάξης του 6%. ** Το Στάδιο 15 αφορά την πιλοτική λειτουργία ηλεκτρονόμων RoCoF σε επιλεγμένες αναχωρήσεις του Συστήματος Διανομής. Οι ηλεκτρονόμοι RoCoF ενεργοποιούνται για συχνότητες κάτω από 49,9 Hz και αποστέλλουν σήμα ανοίγματος στους διακόπτες των επιλεγμένων αναχωρήσεων, στην περίπτωση που ο ρυθμός πτώσης της συχνότητας (df/dt) υπερβαίνει το όριο των 1,0Hz/sec για χρονική περίοδο πέραν των 300 ms. Το φορτίο απόρριψης σε ποσοστό επί της συνολικής παραγωγής ισχύος του Συστήματος είναι της τάξης του 2-3%. Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 7 από 14
Παράρτημα 2.1 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFSTAGE 1 4 - Στάδια Απόρριψης 1 4 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 8 από 14
Παράρτημα 2.2 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFSTAGE 5 9 - Στάδια Απόρριψης 5 9 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 9 από 14
Παράρτημα 2.3 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFST_10-13 - Στάδια Απόρριψης 10 13 του Σχεδίου Υποσυχνότητας Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 10 από 14
Παράρτημα 3 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UFST_14-15 Stage 14 - Στάδιο Υποσυχνότητας 14 με Χρονική Καθυστέρηση Stage 15 - Στάδιο Υποσυχνότητας 15 με Ηλεκτρονόμους RoCoF Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 11 από 14
Παράρτημα 4 Εικόνα ΣΤΗΔΕ UF132CABLE Στάδια Απόρριψης 5 & 7 / Πίνακας Αποσυνδεόμενων Καλωδίων στο Σύστημα Μεταφοράς Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 12 από 14
Παράρτημα 5 Εικόνα ΣΤΗΔΕ EACGRLSHED Απόρριψη Φορτίου σε Κατάσταση Έκτακτης Ανάγκης Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 13 από 14
Παράρτημα 6 Εικόνα ΣΤΗΔΕ TROV_EAC - Καταχώρηση Σταδίων Υποσυχνότητας για Αποσύνδεση Καλωδίων στο Σύστημα Μεταφοράς Οδηγία ΔΛ/13Α/2015 Σελίδα 14 από 14