Τρίπολη Μάιος 2016 Γρηγόριος Σπυράκης MPA, Ph.D
Η ποιότητα τησ νοςοκομειακόσ περύθαλψησ ϋχει προςελκύςει το μεγαλύτερο μϋροσ του ενδιαφϋροντοσ όλων των εμπλεκομϋνων μερών. Υπϊρχουν τϋςςερεισ (4) βαςικού λόγοι ςτουσ οπούουσ αποδύδεται η ιδιαύτερη ςημαςύα τησ ποιότητασ ςτη νοςοκομειακό περύθαλψη: 2
1. το νοςοκομεύο εύναι κατϊ κανόνα η ςημαντικότερη παρϊμετροσ ςτην παροχό υπηρεςιών υγεύασ, 2. γύνεται αποδϋκτησ μεγϊλου πλόθουσ αςθενών, 3. τα αποτελϋςματα των παρεχόμενων από τα νοςοκομεύα υπηρεςιών υγεύασ εύναι ϊμεςα, εμφανό και περιςςότερο μετρόςιμα, 4. οι οικονομικού πόροι που δαπανούνται για τη νοςοκομειακό περύθαλψη εύναι υψηλότεροι από κϊθε ϊλλο κλϊδο του υγειονομικού ςυςτόματοσ. 3
Το πλόθοσ των ανθρώπων που διακινούνται εντόσ του νοςοκομεύου εύναι ςημαντικό και μπορεύ να καταταχθεύ ςε επιμϋρουσ κατηγορύεσ: εςωτερικού αςθενεύσ, εξωτερικού αςθενεύσ, προςωπικό του νοςοκομεύου, προμηθευτϋσ του νοςοκομεύου, εξωτερικού ςυνεργϊτεσ του νοςοκομεύου, ςυνοδού των αςθενών, επιςκϋπτεσ των αςθενών, 4
επιςκϋπτεσ του νοςοκομεύου, φοιτητϋσ και ςπουδαςτϋσ ςτισ επιςτόμεσ τησ υγεύασ (πανεπιςτημιακϊ νοςοκομεύα), ευρύτερο κοινό (διοργϊνωςη ημερύδων). 5
Ο όγκοσ των υλικών που διακινούνται καθημερινϊ ςτουσ χώρουσ του νοςοκομεύου εύναι και αυτόσ ςημαντικόσ: υγειονομικό υλικό, φϊρμακα, τρόφιμα, τεχνικϊ υλικϊ και εξοπλιςμόσ, υλικϊ καθαριότητασ, αποκομιδό απορριμμϊτων. 6
Μεγϋθη ημερόςιασ διακύνηςησ υλικών ανϊ κατηγορύα ςε ϋνα νοςοκομεύο 800 κλινών: α/α Κατηγορία υλικών Μεγέθη ημερήςιασ διακίνηςησ υλικών 1. Εύδη ιματιςμού 23.77 m 3 2. Εύδη τροφύμων 2.267,57 Kgr 3. Αποςτειρωμϋνα υλικϊ 3,40 m 3 4. Γενικϊ απορρύμματα 10,19 m 3 Πηγό: King Edward s Hospital Fund for London, Hospital Traffic and Supply Problems, εκδ. King Edward s Hospital Fund for London, London, 1968 (τροποποιημένα μεγέθη ωσ προσ το μετρικό ςύςτημα) 7
Το υψηλό πλόθοσ μϋγεθοσ ανθρώπων και υλικών που διακινούνται εντόσ του νοςοκομεύου καθιςτούν ςημαντικό τη διαχεύριςη αυτών. Η μη διαχεύριςη τουσ θα οδηγόςει με βεβαιότητα: 1. ςε ςυμφόρηςη, 2. ςε παρεμπόδιςη τησ ανϊπτυξησ απαιτούμενων δραςτηριοτότων, 3. ςε παροχό υπηρεςιών κακόσ ποιότητασ και 4. ςε ανεπαρκό εξυπηρϋτηςη των εμπλεκομϋνων μερών και ςε μειωμϋνη ικανοπούηςη. 8
Η διακύνηςη ανθρώπων και υλικών εντόσ του νοςοκομεύου μπορεύ να υλοποιηθεύ: οριζόντια ό κϊθετα και ςχετύζεται με την οριζόντια ό κϊθετη ανϊπτυξη των εγκαταςτϊςεων. 9
Ποιϊ από τισ δύο μορφϋσ διακύνηςησ (οριζόντια ό κϊθετη) ανθρώπων και υλικών πιςτεύετε ότι πλεονεκτεύ και για ποιουσ λόγουσ. Εξηγήςτε. 10
Πλεονεκτόματα τησ οριζόντιασ διακύνηςησ ανθρώπων και υλικών: ευκολύα οριζόντιασ διακύνηςησ ευελιξύα οριζόντιασ διακύνηςησ, χωρύσ χρονοκαθυςτϋρηςη, προςαρμογό των λειτουργιών του νοςοκομεύου ςε διαφοροποιόςεισ. 11
Η ελληνικό πραγματικότητα δεύχνει ότι, με εξαύρεςη τα πανεπιςτημιακϊ νοςοκομεύα Κρότησ, Πϊτρασ και Ιωαννύνων, καθώσ και όςων καταςκευϊςτηκαν την τελευταύα 15ετύα, δεν υπϊρχει καμύα πρόβλεψη για τη την οργϊνωςη τησ διακύνηςησ ανθρώπων και υλικών. 12
Αιτύα: η καταςκευό για ϊλλη χρόςη και οι κτηριακϋσ παρεμβϊςεισ. Συνϋπιεσ: δυςκαμψύα, μειωμϋνη ποιότητα, ϋλλειψη ικανοπούηςησ εμπλεκομϋνων μερών. 13
Προτϊςεισ: θϋςπιςη προδιαγραφών για τη διακύνηςη ανθρώπων και υλικών, διαμόρφωςη βούληςησ των οργϊνων διούκηδςησ για εφαρμογό των προδιαγραφών, αποφυγό απρογραμμϊτιςτων παρεμβϊςεων ςτισ κτηριακϋσ εγκαταςτϊςεισ, καθιϋρωςη ςυγκεκριμϋνου χρόνου και χώρου για την ενημϋρωςη των αςθενών. ενημϋρωςη των πολιτών για τισ προκαλούμενεσ δυςλειτουργύεσ από την απρογραμμϊτιςτη επύςκεψη ςτα νοςοκομεύα. 14
Μελϋτη περύπτωςησ: Η περίπτωςη του Πανεπιςτημιακού Νοςοκομείου Θεςςαλονίκησ ΑΧΕΠΑ 15
Ηγεςύα εύναι η ικανότητα ενόσ ατόμου να καθοδηγεύ, να κατευθύνει και να διευθύνει την εργαςύα ϊλλων ανθρώπων και να επηρεϊζει θετικϊ τη ςυμπεριφορϊ τουσ απϋναντι ςε αυτό. Η ηγεςύα δεν αςκεύται από ϋνα μόνο ϊτομο αλλϊ από μια ομϊδα ατόμων (ηγετικϊ ςτελϋχη: πρόεδροσ, γενικόσ δ/ντησ, δ/ντησ, τμηματϊρχεσ, υπεύθυνοι γραφεύων). 16
Η ηγεςύα διακρύνεται: ςε ανώτατη ό κεντρικό ό ϊμεςη και ςε ανατιθϋμενη ό περιφερειακό ό ϋμμεςη. 17
Η ςημαςύα τησ ηγεςύασ ςτο πλαύςιο του νοςοκομεύου για τη βελτύωςη τησ ποιότητασ των υπηρεςιών εύναι ςημαντικόσ. Η ςτϊςη και η ςυμπεριφορϊ των ηγετικών ςτελεχών απϋναντι ςτην οργϊνωςη και την καταβολό προςπϊθειασ για τη βελτύωςη τησ ποιότητασ, εύναι καθοριςτικόσ ςημαςύασ για τη διαμόρφωςη του τελικού αποτελϋςματοσ ενόσ νοςοκομειακού οργανιςμού. 18
Οι βαςικϋσ πρ0υποθϋςεισ κατϊ την ϊςκηςη τησ ηγεςύασ ςτην κατεύθυνςη τησ βελτύωςησ τησ ποιότητασ νοςοκομειακών υπηρεςιών εύναι: η διαμόρφωςη ςαφούσ και κοινόσ αντύληψησ για την ϋννοια τησ ποιότητασ, η αναγνώριςη τησ ανϊγκησ για βελτύωςη τησ ποιότητασ, ο ςχεδιαςμόσ για τη βελτύωςη τησ ποιότητασ, η δϋςμευςη τησ διούκηςησ και των ηγετικών ςτελεχών για την επιδύωξη τησ ποιότητασ, η επιμόρφωςη του προςωπικού, η δημιουργύα κατϊλληλου εργαςιακού κλύματοσ, η αξιολόγηςη των αποτελεςμϊτων τησ προςπϊθειασ βελτύωςησ, η ςυνεχόσ και ςυςτηματικό προςπϊθεια για βελτύωςη υπηρεςιών. 19
Βαςικϋσ μϋθοδοι για την αποτίμηςη, τη διαςφάλιςη και τη βελτίωςη τησ ποιότητασ των υγειονομικών υπηρεςιών εύναι: ο ποιοτικόσ ϋλεγχοσ, η διαςφϊλιςη τησ ποιότητασ, οι κύκλοι ποιότητασ, η διούκηςη ολικόσ ποιότητασ και τα ποιοτικώσ ςταθμιςμϋνα ϋτη ζωόσ. 20
Ποιοτικόσ ϋλεγχοσ: Εύναι η ςυςτηματικό προςπϊθεια που εντοπύζει τα προβλόματα ποιότητασ του τομϋα παροχόσ υπηρεςιών υγεύασ και προγραμματύζει κατϊλληλα προκειμϋνου να τα επιλύςει ό να τα ξεπερϊςει. 21
Ποιοτικόσ ϋλεγχοσ: Ο ποιοτικόσ ϋλεγχοσ ακολουθεύ τα εξόσ ςτϊδια: επιςόμανςη και καταγραφό των προβλημϊτων, αποςαφόνιςη παρεμβϊςεων (δομϋσ, διαδικαςύεσ, αποτελϋςματα), υλοπούηςη παρεμβϊςεων, μϋτρηςη αποτελεςμϊτων. Σημαντικό: Ο ποιοτικόσ ϋλεγχοσ εντοπύζει τισ αδυναμύεσ εκ των υςτϋρων. 22
Διαςφϊλιςη ποιότητασ: Εύναι το ςύνολο των προγραμματιςμϋνων ενεργειών που απαιτούνται για να εξαςφαλύςουν ότι ϋνα προώόν ό υπηρεςύα πληρού ςυγκεκριμϋνεσ προδιαγραφϋσ. Εξαςφαλύζει την ποιότητα εκ των προτϋρων. κατοχυρώνει ότι το τελικό προώόν ό υπηρεςύα δεν θα αποκλύνει από τισ προδιαγραφϋσ. Απαιτεύται οι προδιαγραφϋσ να εύναι ςαφεύσ, επαρκώσ γνωςτϋσ και πλόρωσ κατανοητϋσ. 23
Κύκλοι ποιότητασ: Εύναι ομϊδεσ ςτελεχών εργαζομϋνων, κατϊλληλα εκπαιδευμϋνων (4 ϋωσ 12 ϊτομα) που εργϊζονται ςτον ύδιο η αλληλοεξαρτώμενουσ τομεύσ και εθελοντικϊ ςυναντώνται τακτικϊ για την επύλυςη προβλημϊτων τησ εργαςύασ τουσ. 24
Κύκλοι ποιότητασ: Οι ςυχνότερα αναφερόμενοι κύκλοι ποιότητασ εύναι: η βελτύωςη τησ ποιότητασ των προώόντων και υπηρεςιών, η αύξηςη τησ παραγωγικότητασ, η μεύωςη του κόςτουσ, η αύξηςη του ενδιαφϋροντοσ των εργαζομϋνων για την εργαςύα, η ενύςχυςη του ηθικού των εργαζομϋνων. 25
Βαςικϊ χαρακτηριςτικϊ των κύκλων ποιότητασ: οι εργαζόμενοι ςυμμετϋχουν εθελοντικϊ, η ςυμμϋτοχη των προώςταμϋνων εύναι επιθυμητό και χρόςιμη με την απαρϊβατη προώπόθεςη ότι ςυμμετϋχουν ωσ απλϊ μϋλη, ο υπεύθυνοσ τησ ομϊδασ εκλϋγεται από τα μϋλη τησ, τα μϋλη του κύκλου ποιότητασ εργϊζονται ομαδικϊ για την επύλυςη και όχι μόνο τον προςδιοριςμό των προβλημϊτων, οι ςυναντόςεισ γύνονται τακτικϊ και ςε ώρεσ εργαςύασ, τα προβλόματα προσ επύλυςη επιλϋγονται από τα μϋλη του, κϊθε κύκλοσ ποιότητασ επιλϋγει για επεξεργαςύα και επύλυςη τα δικϊ του προβλόματα, η διούκηςη ςε όλα τα επύπεδα υποςτηρύζει ϋμπρακτα το πρόγραμμα. 26
Κύκλοι ποιότητασ: Την επιτυχύα του προγρϊμματοσ διαςφαλύζει ο ςυντονιςτόσ ο οπούοσ : εποπτεύει το πρόγραμμα, ςυντονύζει τισ δραςτηριότητεσ των κύκλων ποιότητασ, εκπαιδεύει τουσ υπεύθυνουσ των κύκλων, εξαςφαλύζει τουσ απαιτούμενουσ χώρουσ, εξαςφαλύζει τον απαιτούμενο εξοπλιςμό, αποτελεύ το ςύνδεςμο με την διούκηςη. 27
Διούκηςη Ολικόσ Ποιότητασ (TQM Total Quality Management): Εύναι η φιλοςοφύα διούκηςησ που αποςκοπεύ ςτη ςυνεχό ικανοπούηςη των απαιτόςεων των πελατών εξωτερικών και εςωτερικών), με ελαχιςτοπούηςη του κόςτουσ και ενεργοπούηςη ολόκληρου του ανθρώπινου παρϊγοντα του οργανιςμού. 28
Διούκηςη Ολικόσ Ποιότητασ (TQM Total Quality Management): Η αποτελεςματικό εφαρμογό τησ Δ.Ο.Π. απαιτεύ την τόρηςη τριών βαςικών αρχών: δϋςμευςη τησ ηγεςύασ, επιςτημονικό γνώςη και εμπλοκό όλου του προςωπικού. 29
Οφϋλη από τη Διούκηςη Ολικόσ Ποιότητασ: βελτύωςη τησ ποιότητασ προώόντων και υπηρεςιών, αύξηςη ικανοπούηςησ εξωτερικών και εςωτερικών πελατών, αύξηςη ανταγωνιςτικότητασ, αύξηςη παραγωγικότητασ, μεύωςη κόςτουσ, βελτύωςη ςυνθηκών εργαςύασ, καλλιϋργεια πνεύματοσ ςυνεργαςύασ μεταξύ των εργαζομϋνων ςτον οργανιςμό. 30
Ποιοτικώσ ςταθμιςμϋνα ϋτη ζωόσ (QALYs Quality Adjusted Life Years): Εύναι δεύκτησ μϋτρηςησ τησ ποιότητασ ζωόσ με τη μϋθοδο ανϊλυςησ κόςτουσ χρηςιμότητασ και εφαρμόζονται για την κοινωνικοοικονομικό αξιολόγηςη των ιατρικών παρεμβϊςεων. 31
Ποιοτικώσ ςταθμιςμϋνα ϋτη ζωόσ (QALYs): Με τη μϋθοδο αυτό καταγρϊφονται από τη μια οι αλλαγϋσ ςτα ϋτη και την ποιότητα ζωόσ του αςθενό, με την εφαρμογό μιασ θεραπευτικόσ αγωγόσ και από την ϊλλη η υποκειμενικό ικανοπούηςη του από τισ παρεχόμενεσ υπηρεςύεσ. Εύναι το ςύνολο των ποιοτικόσ ςταθμιςμϋνων ετών ζωόσ που κερδύζονται με τη εφαρμογό μιασ ςυγκεκριμϋνησ θεραπευτικόσ παρϋμβαςησ. 32
Αλεξιϊδησ, Α. Δ., Σιγϊλασ, Ι.(1999). Διοίκηςη υπηρεςιών υγείασ νοςοκομείων: Εμπειρίεσ, τάςεισ και προοπτικέσ. Αθόνα, εκδ. ΕΑΠ. Γούλα, Α. (2007). Διούκηςη και Διαχεύριςη Νοςοκομεύου (2 η ϋκδοςη). Αθόνα, εκδ. Παπαζόςη. Μπουραντϊσ, Δ.(2002). Μάνατζμεντ. Θεωρητικό υπόβαθρο, ςύγχρονεσ πρακτικέσ. Αθόνα, εκδ. Μπϋνου. Τύπασ, Γ., Κατςαρόσ, Γ. (2006). Ειςαγωγή ςτη διοικητική επιςτήμη. Από τη γραφειοκρατία και την επιςτημονική διοίκηςη ςτη ςύγχρονη οργανωτική θεωρία. Αθόνα, εκδ. Gutenberg. 33
34