Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά : Πρόληψη της παραβατικότητας ανηλίκων Συνεργασία με Γυμνάσιο Ιωνιδείου Σχολής - 3ο Γυμνάσιο Νίκαιας Η Yπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά στα πλαίσια πρόληψης της παραβατικότητας ανηλίκων σε πρωτογενές επίπεδο, σε συνεργασία με την τοπική κοινότητα και το άνοιγμά της σ' αυτή, ξεκίνησε κύκλο παρεμβάσεων σε σχολεία της περιφέρειας Πειραιά, με θέμα την Παραβατικότητα Ανηλίκων. Αφορμή στάθηκε η πρόσκληση που αποδέχτηκε η Υπηρεσία από τη φιλόλογο κα Μ. Ανδρομιδά στο Πρότυπο Πειραματικό Γυμνάσιο της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά. Την προσπάθειά της στήριξαν ο Διευθυντής του σχολείου κ. Μ. Άνθης και ο Σύλλογος διδασκόντων. Η συγκεκριμένη δράση εντάχθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής του πιλοτικού προγράμματος που εφαρμόζουν τα δύο σχολεία, το Γυμνάσιο Ιωνιδείου και το 3 ο Νίκαιας, με στόχο την διασχολική επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Η πρόσκληση αυτή στάθηκε "πρόκληση" και για την Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων Πειραιά, αφού για πρώτη φορά ενεργοποιήθηκε η συγκεκριμένη πρακτική σε μαθητές. Αρωγός στη συγκεκριμένη προσπάθεια ήταν η Προϊσταμένη της Υπηρεσίας κα. Π. Γεωργαρά. Τη δράση ανέλαβαν να υλοποιήσουν οι Επιμελήτριες Ανηλίκων Χρ. Μουτσοπούλου (Σχολική ψυχολόγος) και Μ. Πυκνή (Κοινωνιολόγος). Δράσεις που υλοποιήθηκαν Στις 21/2/12 έγινε η πρώτη πιλοτική παρέμβαση σε μαθητές της Α' Γυμνασίου της Ιωνιδείου (Α2, 30 μαθητές) στη διάρκεια δύο διδακτικών ωρών. Στις 19/3/12, στο Αμφιθέατρο της Ιωνιδείου Σχολής, συναντήθηκαν δύο τμήματα της Α' Γυμνασίου (Α1 Ιωνιδείου Σχολής και Α1 του 3ου Γυμνασίου Νίκαιας, με υπεύθυνη καθηγήτρια την φιλόλογο κα Φ. Μητσώνη). Η συγκεκριμένη δράση διήρκεσε τέσσερις διδακτικές ώρες και εντάχθηκε στο πρόγραμμα του πιλοτικού σχολείου με τίτλο "Μια μέρα όπως τη θέλουμε εμείς...", η οποία όπως φαίνεται και από τη συνοδευτική κάρτα και αφίσα που διαμορφώσαμε, ήταν αφιερωμένη στην παραβατικότητα ανηλίκων. Ακολούθησε μουσικό διάλειμμα από τον μουσικοσυνθέτη Α. Ρέτσο, με βιωματική δράση, και "η δική τους μέρα", όπως χαρακτηριστικά λένε οι μαθητές, τελείωσε με σύσφιγξη των σχέσεών τους και τη δοκιμή διαφόρων ειδών κέικ και άλλων εδεσμάτων που οι ίδιοι οι μαθητές είχαν παρασκευάσει. Στις 10/5/12 η δράση επεκτάθηκε στο 3ο Γυμνάσιο Νίκαιας σε μαθητές του τμήματος Α2.
Σχεδιασμός της δράσης Ο σχεδιασμός βασίστηκε στην εφαρμογή του συνδυασμού θεωρίας-πράξης. Από την πλευρά μας στόχο είχαμε να ενεργοποιήσουμε τους μαθητές να μάθουν όχι παρακολουθώντας απλώς μια εισήγηση από την έδρα, που πιθανά θα τους άφηνε παγερά αδιάφορους αλλά να τους ενεργοποιήσουμε δίνοντάς τους αφορμή να συμμετέχουν βιωματικά στη διαδικασία. Η εμπειρία που είχαμε και οι δύο Επιμελήτριες από το χώρο της εκπαίδευσης μάς βοήθησε να θέσουμε εκπαιδευτικούς στόχους και να σχεδιάσουμε τις θεματικές ενότητες της δράσης. Συγκεκριμένα, θέσαμε τους εξής στόχους σε τρία επίπεδα: Επίπεδο γνώσεων: οι μαθητές να ενημερωθούν και να ανταλλάξουν απόψεις για την παραβατικότητα ανηλίκων. Επίπεδο δεξιοτήτων: να αναγνωρίζουν μορφές παραβατικότητας στην καθημερινή ζωή και να μπορούν να απευθύνονται στις κατάλληλες κοινωνικές υπηρεσίες. Επίπεδο στάσεων: να ευαισθητοποιηθούν όσον αφορά τους ανήλικους παραβάτες και να χτίσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με γονείς και εκπαιδευτικούς. Για να επιτευχθούν οι στόχοι, σχεδιάσαμε θεματικά τις διδακτικές ενότητες και δημιουργήσαμε διαφάνειες παρουσίασης μέσω powerpoint. Ενδεικτικά αναφέρονται μερικές: νεανική παραβατικότητα, ποινική ευθύνη, μορφές παραβατικότητας, αίτια, συνέπειες, ποινική καταστολή, αναμορφωτικά μέτρα, χρήσιμες υπηρεσίες. Εφαρμόστηκαν ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές προκειμένου να εμπλακούν οι μαθητές με τη μαθησιακή διεργασία και να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους. Μ' αυτόν τον τρόπο οι μαθητές μαθαίνουν βιωματικά χωρίς να είναι αμέτοχοι ακροατές μιας τυπικής εισήγησης που από κάποιο σημείο και μετά βαριούνται και χασμουριούνται. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι εξής τεχνικές: καταιγισμός ιδεών (brainstorming), εισήγηση (powerpoint), αφηγήσεις ανήλικων παραβατών, αποσπάσματα κινηματογραφικής ταινίας σχετικής με την παραβατικότητα, ομάδες εργασίας, συζήτηση. Η δράση ολοκληρώθηκε με ομαδική εργασία. Τους καλέσαμε συλλογικά να αφήσουν το "αποτύπωμά τους" πάνω σε ένα χαρτί μέτρου. Μια σκέψη, μια φράση, μια ζωγραφιά, ένα μήνυμα...
Αποτίμηση δράσης Οι μαθητές ευαισθητοποιήθηκαν μέσα από τη συγκεκριμένη δράση και συμμετείχαν ενεργά σε όλη τη διαδικασία. Έκαναν εύστοχες ερωτήσεις για τα αδικήματα, για τα αναμορφωτικά μέτρα, τις ποινές και τις φυλακές ανηλίκων. Εντύπωση τους έκανε η ύπαρξη και η διάκριση Μονομελούς/ Τριμελούς Δικαστηρίου, οι μορφές παραβατικότητας (πχ. γκράφιτι, σωματική βλάβη, βία στα γήπεδα...), οι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να μπλέξει σε παραβατικές πράξεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι δύο υπεύθυνες καθηγήτριες έχουν δημιουργήσει για τα τμήματά τους ηλεκτρονική πλατφόρμα επικοινωνίας. Απομονώνουμε κάποιες απόψεις τους και τις παραθέτουμε ως χαρακτηριστικό δείγμα των εντυπώσεών τους, όπως αναρτήθηκαν: Τι με εντυπωσίασε Καθώς παρακολουθούσα την παρουσίαση για την παραβατικότητα ανηλίκων, εντυπωσιάστηκα με τις παραβατικές πράξεις που διαπράττουν παιδιά της ηλικίας μου. Μου έκανε εντύπωση, επίσης, το ποσοστό παιδιών που βρίσκονται στην φυλακή. Έμαθα πολλά πράγματα Τζωρτζίνα Αυτό που μου έκανε όμως περισσότερο εντύπωση ήταν ότι πολλά παιδιά στην ηλικία μου είχαν πάρει το "στραβό δρόμο". Κάπνιζαν, έπαιρναν ναρκωτικά και έκαναν παραπτώματα. Επίσης, βρήκα πολύ όμορφη τη δουλειά των δύο κυριών, γιατί βοηθάνε τέτοια παιδιά να βρουν πάλι τη θέση τους στον κόσμο και τους δίνουν και πάλι λόγο να συνεχίσουν τη ζωή κάνοντας κάτι καλό και ωφέλιμο γι αυτά Ειρήνη
Μου άρεσε το power-point Κατά τη γνώμη μου, η παρουσίαση ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα. Αρχικά, ήμουν λίγο ντροπαλός, διότι δεν είχα ξαναδεί αυτές τις δύο κυρίες. Έπειτα, όμως, συμμετείχα περισσότερο. Σήκωνα περισσότερες φορές το χέρι, για να εκφράσω τις απορίες μου. Τελικά έμαθα πολλά πράγματα, όπως ότι υπάρχουν φυλακές ανηλίκων, καθώς και ειδικός εισαγγελέας ανηλίκων. Μου άρεσε το power-point που είχαν φτιάξει, καθώς και η οργάνωση που είχαν. Παναγιώτης Τιμωρούνται αυτές οι πράξεις Στην παρουσίαση για την παραβατικότητα ανηλίκων έμαθα την έννοια της λέξης αυτής. Κατάλαβα γιατί τα παιδιά ωθούνται σε αυτές τις πράξεις. Εντύπωση μου έκανε, ακόμη, ο τρόπος που τιμωρούνται αυτές οι πράξεις. Μου άρεσε που διαβάσαμε αληθινές ιστορίες για άτομα που αρχικά ακολούθησαν λάθος δρόμο αλλά μετά θέλησαν να αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή τους. Αυτά τα άτομα, πιστεύω, κατάλαβαν την αξία της ζωής "από πρώτο χέρι". Στέργιος Τα παιδιά από μόνα τους δεν είναι κακά... Από την παρουσίαση αυτή έμαθα πολλά πράγματα που δεν τα ήξερα (Μονομελές, Τριμελές Δικαστήριο κ.ά.) και κατάλαβα πως τα παιδιά από μόνα τους δεν είναι κακά, το περιβάλλον τους τα επηρεάζει. Επίσης, έμαθα πως τα περισσότερα παιδιά μετανιώνουν γι' αυτό που έκαναν, βοηθιούνται ψυχολογικά και έπειτα μπορούν να κάνουν μία νέα αρχή. Γιώργος
Είδα πολλά πράγματα και τις συνέπειες τους Από το μάθημα που παρακολουθήσαμε από τις δύο κυρίες έμαθα τόσα πράγματα που ποτέ μου δεν είχα ξανακούσει. Ένα από αυτά ήταν και το δικαστήριο ανηλίκων που δεν είχα ξανακούσει ποτέ μου ότι υπήρχε και μάλιστα δύο στενά κάτω από την Ιωνίδειο. Μάθαμε όλες τις παράνομες πράξεις που κάνουν παιδιά στην ηλικία μας και τις συνέπειες τους. Παρόλα αυτά το μάθημα μου άρεσε πολύ!!! Μαρία Όλα αυτά που άκουσα ήταν πολύ ενδιαφέροντα!! Μου έκαναν εντύπωση όλα όσα είδαμε και όλα όσα ακούσαμε. Δεν ήξερα ότι υπάρχουν δικαστήρια και φυλακές ανηλίκων. Πράγματι ήταν πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η τόσο ωραία παρουσίαση των δύο κυριών, στην οποία συμμετείχαμε και εμείς οι ίδιοι. Ενημερωθήκαμε για πολλές παράνομες πράξεις που πραγματοποιούν τα ίδια τα παιδιά, επειδή έχουν μια κακή στιγμή ή ένα ψυχολογικό πρόβλημα. Μου άρεσε πάρα πολύ αυτό το διδακτικό πρόγραμμα που κάναμε, και θέλω να ευχαριστήσω την κα. Ανδρομιδά που το οργάνωσε!! Δανάη Οι υπεύθυνες καθηγήτριες κα. Μ. Ανδρομιδά και η κα Φ. Μητσώνη σε μήνυμά τους αναφέρουν: "Σας ευχαριστούμε που ανταποκριθήκατε πρόθυμα στην πρόσκλησή μας, δίνοντας στα παιδιά την ευκαιρία να έχουν πολύτιμη και υπεύθυνη πληροφόρηση για ένα τόσο σοβαρό θέμα και μάλιστα προσεγγίζοντάς το με ένα βιωματικό τρόπο! Καλή επιτυχία και στις επόμενες παρουσιάσεις σας! Και μια ευχή: Να είστε κοντά μας, όποτε σας χρειαστούμε ξανά." Την πιλοτική μέρα παρακολούθησε και η Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Πειραιά κα Χρ. Κουμπάρου, η οποία μας απέστειλε το εξής μήνυμα: "Σας ευχαριστούμε για το γεγονός ότι ανταποκριθήκατε στο αίτημά μας για συνεργασία. Η συμμετοχή σας μας άνοιξε νέους ορίζοντες. Καλό κουράγιο για το έργο σας".
Ομάδα παρατήρησης αποτέλεσαν η συνάδελφός μας Α. Μαλλούχου και τρεις εκπαιδευόμενες φοιτήτριες στην Υπηρεσία μας από τη Σχολή της Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τη Σχολή της Κοινωνικής Εργασίας. Η φοιτήτρια Ε. Σταυρινουδάκη αποτυπώνοντας τις εντυπώσεις της γράφει: "Τα παιδιά συνεργάστηκαν και συμμετείχαν με ευχαρίστηση. Πρόσεχαν και διατύπωσαν όλες τις απορίες τους, συμμετέχοντας ενεργά σ' όλα τα μέρη της διαδικασίας και απαντώντας πρόθυμα σ' όλες τις ερωτήσεις. Ταυτόχρονα έδειξαν πως κατέχουν αρκετές γνώσεις σχετικά με το θέμα της παραβατικότητας και σίγουρα αποκόμισαν αρκετά". Τη φωτογραφική κάλυψη της δράσης ανέλαβε η φοιτήτρια Κ. Ευλογημένου. Η συγκεκριμένη δράση στο στάδιο της προετοιμασίας μάς έδωσε την ευκαιρία να συνεργαστούμε σ' αυτόν τον τομέα και να ανταλλάξουμε απόψεις, να προβληματιστούμε, να δημιουργήσουμε και να "πειραματιστούμε". Στη διάρκεια της υλοποίησης, συγχρονιστήκαμε και απολαύσαμε τη διαδικασία. Εντυπωσιαστήκαμε από την αυτενέργεια των μαθητών, την προθυμία τους να εκφράσουν απόψεις και βιώματα, τον υψηλό βαθμό πρόσληψης πληροφοριών, την έκδηλη αίσθηση χιούμορ και τη θετική τους διάθεση. Η καλύτερη ανατροφοδότηση για μας ήταν τα θετικά σχόλια των μαθητών (πλατφόρμα επικοινωνίας, δραστηριότητα στο κλείσιμο της δράσης στο χαρτί μέτρου...) Μυρσίνη Πυκνή (Κοινωνολόγος, Επιμελήτρια Ανηλίκων, MSc Εκπαίδευση Ενηλίκων) Χριστίνα Μουτσοπούλου ( MSc Σχολική Ψυχολόγος, Επιμελήτρια Ανηλίκων)