ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1. Ικανοποίηση από την εργασία στην Τράπεζα Η σχετική πλειοψηφία των εργαζοµένων που συµµετείχαν στην αντίστροφη αξιολόγηση (3,98%) δηλώνει ότι είναι µέτρια ικανοποιηµένη από την εργασία στην Τράπεζα (ΓΡΑΦΗΜΑ 1α). Η δυσαρέσκεια που φαίνεται να εκφράζεται εδώ, µε το 36% να δηλώνει λίγο ή καθόλου ικανοποιηµένο (κι ένα µικρότερο ποσοστό, της τάξης του 28%, πολύ κι αρκετά, ΓΡΑΦΗΜΑ 1β), µπορεί να ερµηνευτεί µέσω των απαντήσεων στα επόµενα ερωτήµατα όπου αναδεικνύονται συγκεκρι- µένοι παράγοντες που την προκαλούν. ΓΡΑΦΗΜΑ 1α Είστε σε γενικές γραµµές ικανοποιηµένος/η από την εργασία σας στην Τράπεζα 4 3,98 3 2 2,38 21,97 13,64 2,27,76 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 1β Ικανοποίηση από την εργασία στην Τράπεζα Λίγο ή καθόλου 36% Πολύ κι αρκετά 28% Μέτρια 36% 1
2. Συνθήκες εργασίας Οι συνθήκες εργασίας αποτελούν µια πρώτη εξήγηση για τη δυσαρέσκεια. Σηµαντικότατο πρόβληµα φαίνεται πως αποτελεί η πίεση και το άγχος κατά τις ώρες δουλειάς και η συνακόλουθη επιµήκυνση του ωραρίου εργασίας (ΓΡΑΦΗΜΑ 2αα, ΓΡΑΦΗΜΑ 2αβ), δεδοµένου ότι το 93,9% δηλώνει ότι παραµένει στο χώρο εργασίας και µετά τη λήξη του (βλ. ΓΡΑΦΗΜΑ 4α). ΓΡΑΦΗΜΑ 2αα Ικανοποίηση από συνθήκες εργασίας (ωράριο, άγχος, πίεση χρόνου, κ.α.) 3 31,82 2, 2 18,18 19,32 4,92,76 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 2αβ Ικανοποίηση από συνθήκες εργασίας Πολύ κι αρκετά 23% Λίγο ή καθόλου 2% Μέτρια 2% Ένα θετικό στοιχείο είναι ότι διαφαίνεται ένα καλό κλίµα ανάµεσα στους/στις εργαζόµενους/ες, µε το 62% να εκφράζεται ιδιαίτερα θετικά για τις µεταξύ µας σχέσεις (ΓΡΑΦΗΜΑ 2ββ). Το ποσοστό αυτό µειώνεται σε ό,τι αφορά τις σχέσεις µε τους ανώτερους στο 3% (ΓΡΑΦΗΜΑ 2γβ), αλλά αυτό µάλλον θα πρέπει να θεωρηθεί αναµενόµενο, δεδοµένης της ιεραρχικής δοµής που δηµιουργεί προϋποθέσεις για δυσκολίες σ αυτό το επίπεδο. ΓΡΑΦΗΜΑ 2βα Ικανοποίηση από τις σχέσεις µε τους συναδέλφους 46,21 4 4 3 2,91 19,7 13,63 3,79,76 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α 2
ΓΡΑΦΗΜΑ 2ββ Ικανοποίηση από σχέσεις µε συναδέλφους Λίγο ή καθόλου 18% Μέτρια % Πολύ κι αρκετά 62% ΓΡΑΦΗΜΑ 2γα Ικανοποίηση από τις σχέσεις µε τους ανώτερους 27,6 24,24 23, 2 16,67 7, 1,14 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 2γβ Ικανοποίηση από σχέσεις µε ανώτερους Λίγο ή καθόλου 4% Πολύ κι αρκετά 3% Μέτρια 2% Το περιβάλλον εργασίας φαίνεται επίσης να µη βιώνεται ιδιαίτερα θετικά, µε τη σχετική πλειοψηφία (34,8%) να δηλώνει µέτρια ικανοποιηµένη από αυτό (ΓΡΑΦΗΜΑ 2δα). ΓΡΑΦΗΜΑ 2δα Ικανοποίηση από το περιβάλλον εργασίας 3 34,8 2 23,11 21,21,2 4,,76 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α 3
ΓΡΑΦΗΜΑ 2δβ Ικανοποίηση από περιβάλλον εργασίας Λίγο ή καθόλου 37% Πολύ κι αρκετά 28% Μέτρια 3% Η δυσαρέσκεια επανέρχεται έντονη σε ότι αφορά τις προοπτικές ανέλιξης µέσα στην Τράπεζα. Μόνο το % δηλώνει απόλυτα ή σχετικά ευχαριστηµένο από αυτές (ΓΡΑΦΗΜΑ 2εβ), µε την α- πογοήτευση να κλιµακώνεται όσο ανεβαίνουµε στα χρόνια εργασίας (ΓΡΑΦΗΜΑ 2εγ). ΓΡΑΦΗΜΑ 2εα Ικανοποίηση από τις προοπτικές ανέλιξης 4 36,36 3 2 12,88 27,27 19,7 2,27 1,2 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 2εβ Ικανοποίηση από προοπτικές ανέλιξης Πολύ κι αρκετά % Λίγο ή καθόλου 7% Μέτρια 28% 4
ΓΡΑΦΗΜΑ 2εγ Προοπτικές ανέλιξης / Χρόνια εργασίας 8 7 6,2 67, 6 61, 42,9 2,8 Πολύ / Αρκετά Μέτρια Λίγο / Καθόλου 4 37,1 33,7,4, 23,7 22, 13,,3, 4,4-6- 11-16- +
3. Μισθολογικά Ένα ζήτηµα που φαίνεται να ενισχύει σηµαντικά τη δυσαρέσκεια είναι οι αµοιβές. Το 4% δηλώνει λίγο ως καθόλου ικανοποιηµένο από το ύψος των απολαβών του σε σχέση µε την ποιότητα και την ποσότητα της εργασίας που προσφέρει (ΓΡΑΦΗΜΑ 3αβ). Το πρόβληµα φαίνεται να είναι οξύτερο όταν ο µισθός κρίνεται σε σχέση µε τις ανάγκες, µε το 69% των εργαζοµένων να αντιµετωπίζει πρόβληµα ως προς την κάλυψή τους (ΓΡΑΦΗΜΑ 3ββ). 3 ΓΡΑΦΗΜΑ 3αα Είστε ικανοποιηµένος/η από το µισθό σας, σε σχέση µε την ποιότητα και την ποσότητα της εργασίας που προσφέρετε; 34,9 2 18,6 21,97 22,73 1,89,76 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 3αβ Ικανοποίηση από το µισθό σε σχέση µε εργασία Πολύ κι αρκετά 21% Λίγο ή καθόλου 4% Μέτρια 34% ΓΡΑΦΗΜΑ 3βα Ο µισθός σας καλύπτει τις οικονοµικές σας ανάγκες; 4 4,91 4 3 2 28,41 27,27 2,27 1,14 Σίγουρα ναι Μάλλον ναι Μάλλον όχι Σίγουρα όχι Α 6
ΓΡΑΦΗΜΑ 3ββ Κάλυψη αναγκών από µισθό Σίγουρα ή µάλλον ναι 31% Σίγουρα ή µάλλον όχι 69% Αµοιβές / φύλο Από την αντίστροφη αξιολόγηση προκύπτει µια ενδιαφέρουσα ένδειξη: όσον αφορά τις αµοιβές, φαίνεται να υφίσταται (ακόµα) σηµαντική διάκριση σε βάρος των γυναικών. Όπως δείχνει ο σχετικός συγκριτικός πίνακας (ΓΡΑΦΗΜΑ 3γ) το ποσοστό των γυναικών που ανήκουν στην ανώτερη εισοδηµατική βαθµίδα είναι πολύ µικρό αναλογικά µε το ποσοστό των γυναικών που απάντησαν και, σίγουρα, πολύ µικρότερο από το αυτό των ανδρών. Το «άνοιγµα της ψαλίδας» εδώ θα πρέπει πιθανότατα να αποδοθεί στο ότι οι γυναίκες προωθούνται πολύ πιο δύσκολα σε θέσεις ευθύνης, παρά το ότι, όπως προκύπτει από όλες τις υπόλοιπες συναφείς συσχετίσεις (υπερωρίες ανά φύλο π.χ.), η προσφορά τους στην επιχείρηση δεν υπολείπεται αυτής των ανδρών. 4% ΓΡΑΦΗΜΑ 3γ Εισόδηµα από την Τράπεζα / Φύλο Άνδρας Γυναίκα 3% 36,1% 32,7% % 2% 2,2% 26,1% % %,% 17,2% 21,7% % % 7,% 6,6% 7,4% % - 1-1-2 21- + 7
Αµοιβές / Χρόνια εργασίας Αξίζει να επισηµανθεί και κάτι ακόµα: η µισθολογική «στασιµότητα» που παρατηρείται στους/στις συναδέλφους/ισσες που απασχολούνται 11- χρόνια στην Τράπεζα (ΓΡΑΦΗΜΑ 3δ), η συµµετοχή των οποίων στις υψηλότερες εισοδηµατικές κατηγορίες είναι περιορισµένη και φαίνεται να µην ακολουθεί την αναµενόµενη εξέλιξη βάσει των ετών προϋπηρεσίας. Η παρατήρηση αυτή, στο βαθµό που πράγµατι ισχύει, δε θα πρέπει να οδηγήσει σε ένα αίτηµα περιορισµού των αποδοχών άλλων κατηγοριών εργαζοµένων, καλύτερα αµειβόµενων: το αίτη- µα θα πρέπει να είναι η εξοµοίωση προς τα πάνω των µισθών, οι οποίοι, εξάλλου, στα σηµερινά τους επίπεδα, δεν καλύπτουν τις ανάγκες των εργαζοµένων (ΓΡΑΦΗΜΑ 3ββ). ΓΡΑΦΗΜΑ 3δ Εισόδηµα / Χρόνια εργασίας Εισόδηµα από την τράπεζα - 1-1-2 21- + Σύνολο Χρόνια εργασίας στην τράπεζα -,7% 1,4% 2,8%,7% 11,4% % 6-9,% 29,8% 28,6% 19,% 13,1% % 11-6,7% 3,% 43,3% 11,7% 3,3% % 16-4,8% 28,6% 23,8% 33,3% 9,% % + 2,7% 8,1% 16,2% 32,4% 4,6% % 8
4. Πέραν του ωραρίου Οι υπερωρίες [πληρωµένες ή απλήρωτες] φαίνεται να είναι καθεστώς, αφού από εκείνους που απάντησαν µόνο το 6,6% δηλώνει ότι δεν κάνει (ΓΡΑΦΗΜΑ 4α). Σε αντίθεση δε µε ό,τι θα ανέµενε κανείς, δεν υπάρχει ευθεία συσχέτιση µεταξύ ύψους αµοιβών και υπερωριών, διαψεύδοντας το κλισέ που θέλει «να ανταµείβονται όσοι δουλεύουν περισσότερο» (ΓΡΑΦΗΜΑ 4β). ΓΡΑΦΗΜΑ 4α Πόσες ώρες χρειάζεται να παραµείνετε στο χώρο δουλειάς παραπάνω κατά µέσο όρο την ηµέρα; 4 3 32,9 37, 2 16,67 6,82 6,6 1-1-2 2-3 3+ Α [δεν κάνω υπερωρίες] ΓΡΑΦΗΜΑ 4β Υπερωρίες / Εισόδηµα Στην περίπτωση που εργάζεστε πέραν του ωραρίου, πόσες ώρες χρειάζεται να παραµείνετε στο χώρο δουλειάς παραπάνω, κατά µέσο όρο, την ηµέρα; -1 1-2 2-3 3+ Σύνολο Εισόδηµα από την τράπεζα - 31,2% 37,% 18,8% 12,% % 1-44,3% 41,4%,% 4,3% % 1-2 29,2% 38,% 23,1% 9,2% % 21-4,% 3,7% 16,7% 7,1% % + 28,1% 4,7% 28,1% 3,1% % Ισορροπία προσωπικής ζωής/οικογενειακή κατάσταση Για να έρθουµε όµως λίγο σε ένα άλλο ζήτηµα ουσίας, την επίδραση της εργασιακής καθηµερινότητας συνολικότερα στη ζωή µας, το 63% δηλώνει ότι αδυνατεί να ισορροπήσει την εργασία µε την προσωπική/οικογενειακή του ζωή (ΓΡΑΦΗΜΑ 4γβ). Όπως θα αναµενόταν, η δυσκολία στην εύρεση ισορροπίας είναι ιδιαίτερα έντονη σε όσους/ες έχουν παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου (ΓΡΑΦΗΜΑ 4δ), ενώ το µεγαλύτερο, συγκριτικά, πρόβληµα φαίνεται να αντιµετωπίζουν εκείνοι/ες που είναι άγαµοι/ες ή διαζευγµένοι/ες ή χήροι/ες µε παιδιά. Οι σηµερινές συνθήκες στην Τράπεζα, όπου η εγκυµοσύνη θεωρείται κάτι σαν φυσική καταστροφή και η απαίτηση για µειωµένο 9
ωράριο αντιµετωπίζεται περίπου σαν αχαριστία εκ µέρους των εργαζοµένων, σίγουρα εντείνουν το πρόβληµα. Θα πρέπει ωστόσο να σηµειωθεί ότι σε όλες τις κατηγορίες, ανεξαρτήτως επιµέρους διαφορών ως προς την οικογενειακή κατάσταση, το ποσοστό αδυναµίας διατήρησης ισορροπίας µεταξύ εργασίας και προσωπικής/οικογενειακής ζωής, µεταξύ δουλειάς και υπόλοιπης ζωής δηλαδή, είναι σταθερά πάνω από % (ΓΡΑΦΗΜΑ 4δ). ΓΡΑΦΗΜΑ 4γα Υπό τις παρούσες συνθήκες στην Τράπεζα, µπορείτε να ισορροπήσετε την εργασία σας µε την προσωπική/οικογενειακή σας ζωή; 4 41,29 4 3 32,19 2 21,9 4,17,76 Σίγουρα ναι Μάλλον ναι Μάλλον όχι Σίγουρα όχι Α ΓΡΑΦΗΜΑ 4γβ Ισορροπία προσωπικής/οικογενειακής ζωής µε εργασία Σίγουρα ή µάλλον ναι 37% Σίγουρα ή µάλλον όχι 63% ΓΡΑΦΗΜΑ 4δ Ισορροπία εργασίας - προσωπικής ζωής / Οικογενειακή κατάσταση Άγαµος/η ή διαζευγµένος/η ή χήρος/α µε παιδιά,% 8,% Έγγαµος/η µε παιδιά 29,9% 7,1% ιαζευγµένος/η ή χήρος/α 42,8% 7,2% Σίγουρα / Μάλλον όχι Σίγουρα / Μάλλον ναι Έγγαµος/η 37,9% 62,1% Άγαµος/η 49,3%,7% % % % % 4% % 6% 7% 8%
. Αξιολογήσεις και οργάνωση δουλειάς Ένα σηµαντικό ποσοστό συναδέλφων (34,9%) δηλώνουν έντονα δυσαρεστηµένοι/ες από τις αξιολογήσεις που έχουν γίνει για τους/τις ίδιους/ες τα τελευταία χρόνια, ενώ ακόµα κι οι µετρίως ικανοποιηµένοι από αυτές (,31%) δηλώνουν ότι δεν αποτυπώνουν το σύνολο της εργασίας τους (ΓΡΑΦΗΜΑ α). Το γεγονός αυτό θα πρέπει να προβληµατίσει για το κατά πόσο η αξιολόγηση, όπως γίνεται, εξασφαλίζει την αντικειµενικότητα και δεν εγκαταλείπει τον/την εργαζόµενο/η ανυπεράσπιστο/η στην αυθαίρετη κρίση ενός αξιολογητή, ιδιαίτερα σε ένα σύστηµα οργάνωσης της εργασίας στο οποίο ο τρόπος µε τον οποίο θα δουλέψουµε καθορίζεται συγκεντρωτικά, χωρίς να έχουµε λόγο οι ίδιοι/ες σ αυτό, αλλά η αξιολόγηση έρχεται να κρίνει την απόδοσή µας ατοµικά, ενώ το σύστηµα οργάνωσης µέσα στο οποίο αυτή λαµβάνει χώρα δεν αξιολογείται παράλληλα. Το πρόβληµα αυτό διαφαίνεται στις απαντήσεις σε σχέση µε το οργανόγραµµα και τον τρόπο οργάνωσης της δουλειάς. ΓΡΑΦΗΜΑ α Είστε ικανοποιηµένος/η από τις αξιολογήσεις που έγιναν για σας από τη µεριά της Τράπεζας τα τελευταία χρόνια; 3 26,89,31 2,4 13,64 7,9,76 Ναι, απολύτως Μάλλον ναι, δεν είχαν σηµαντικό αποτέλεσµα για µένα Μέτρια, δεν Μάλλον όχι, θεωρώ ότι αποτυπώνουν το έχω αδικηθεί σύνολο της εργασίας µου Όχι, θεωρώ ότι αδικούµαι επανειληµµένα Α Είναι µάλλον ξεκάθαρο άρα ότι το νέο οργανόγραµµα βιώνεται µε έναν αρνητικό τρόπο από την πλειοψηφία, µε το 78,3% εκείνων που απάντησαν να δηλώνουν ότι δε διευκολύνει την αποτελεσµατικότητα της δουλειάς τους και το 18,18% να λέει το ίδιο, αφήνοντας όµως ανοιχτό το ενδεχόµενο να έχει βοηθήσει γενικότερα (ΓΡΑΦΗΜΑ β). Παράλληλα, το 89% να δηλώνει ότι οι συνθήκες εργασίας του δε βελτιώθηκαν µετά την εφαρµογή του (ΓΡΑΦΗΜΑ γβ). Είναι αξιοσηµείωτο ότι ακόµα και το µεγαλύτερο µέρος (το 62%) των συναδέλφων που θεωρούν ότι το νέο οργανόγραµµα γενικά µπορεί και να βοηθάει, δηλώνει παράλληλα ότι οι συνθήκες εργασίας του επιδεινώθηκαν µετά την εφαρµογή του (ΓΡΑΦΗΜΑ δ). 11
ΓΡΑΦΗΜΑ β Το νέο οργανόγραµµα διευκολύνει την αποτελεσµατικότητα της δουλειάς σας; 4 4 41,67 36,36 3 2 18,18 3,3,76 Σίγουρα ναι Ίσως όχι της δικής µου προσωπικά, αλλά µάλλον ναι, βοηθάει γενικότερα Μάλλον όχι Σίγουρα όχι Α ΓΡΑΦΗΜΑ γα Από την εφαρµογή του και µετά οι συνθήκες εργασίας σας βελτιώθηκαν; 4 4 3 44,32 4,7 2 1,14 9,47 Σίγουρα ναι Μάλλον ναι Μάλλον όχι Σίγουρα όχι ΓΡΑΦΗΜΑ γβ Το νέο οργανόγραµµα βελτίωσε τις συνθήκες εργασίας; Σίγουρα ή µάλλον ναι 11% Σίγουρα ή µάλλον όχι 89% 12
ΓΡΑΦΗΜΑ δ Οργανόγραµµα διευκόλυνση αποτελεσµατικότητας / Οργανόγραµµα βελτίωση συνθηκών εργασίας Από την εφαρµογή του νέου οργανογράµµατος και µετά, οι συνθήκες εργασίας σας βελτιώθηκαν; Σίγουρα / Μάλλον ναι Σίγουρα / Μάλλον όχι Σύνολο Θεωρείτε ότι το νέο οργανόγραµµα της τράπεζας διευκολύνει την αποτελεσµατικότητα της δουλειάς σας; Σίγουρα ναι 87,% 12,% % Ίσως όχι της δικής µου προσωπικά, αλλά µάλλον ναι, βοηθάει γενικότερα 37,% 62,% % Μάλλον όχι 2,7% 97,3% % Σίγουρα όχι,%,% % Αυτή η εξαιρετικά αρνητική αξιολόγηση του οργανογράµµατος, ανεξαρτήτως της χρησιµότητας που µπορεί να αναγνωρίζει κανείς σ αυτό, θα πρέπει να ερµηνευτεί και σαν µια άρνηση του συγκεντρωτισµού που συνεπάγεται αυτού του τύπου η οργάνωση. Ιδιαιτέρως µάλιστα αν αυτό το στοιχείο συνδυαστεί µε τις απαντήσεις στο επόµενο ερώτηµα, όπου η µεγάλη πλειοψηφία (93%, ΓΡΑΦΗΜΑ εβ) δηλώνει ότι θεωρεί πως εάν µπορούσε να αναλάβει πρωτοβουλίες ως προς την οργάνωση της δουλειάς της θα βελτιώνονταν οι συνθήκες εργασίας και το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχει. ΓΡΑΦΗΜΑ εα Αν είχατε τη δυνατότητα να καθορίσετε την οργάνωση της δουλειάς σας θα βελτιώνονταν οι συνθήκες εργασίας και το επίπεδο των υπηρεσιών που παρέχετε; 6 6,7 4 3,98, 1,89,76 Σίγουρα ναι Μάλλον ναι Μάλλον όχι Σίγουρα όχι Α 13
ΓΡΑΦΗΜΑ εβ Καθορισµός οργάνωσης δουλειάς και βελτίωση συνθηκών/υπηρεσιών Σίγουρα ή µάλλον όχι 7% Σίγουρα ή µάλλον ναι 93% 14
6. Κερδοφορία και οικονοµική κρίση Παρά τη δυσαρέσκεια που φαίνεται να εκφράζεται γενικότερα, είναι εντυπωσιακό ως ποιοτικό χαρακτηριστικό το ενδιαφέρον που δείχνουν οι εργαζόµενοι/ες στην Τράπεζα για την οικονοµικής της πορεία, ανεξαρτήτως του αν κατέχουν οι ίδιοι/ες µετοχές ή όχι (το 1,4% άλλωστε απάντησε ότι δεν κατέχει, ενώ και για πολλούς/ές από όσους/ες απάντησαν καταφατικά είναι πολύ πιθανό ότι το πλήθος των µετοχών τους δεν είναι τέτοιο που να µπορεί να διαφοροποιήσει αισθητά την οικονοµική τους κατάσταση). ΓΡΑΦΗΜΑ 6α Σας απασχολεί η κερδοφορία της Τράπεζας; 4 37, 3 32,9 2,83 4, 3,79,38 Σίγουρα ναι, σε κάθε περίπτωση Ναι, στο βαθµό που Μάλλον ναι, στο βαθµό επηρεάζει και τη δική µου που κρίνεται η οικονοµική κατάσταση βιωσιµότητα της Μάλλον όχι, γιατί δε θεωρώ πως έχω να κερδίσω κάτι από αυτή Όχι, τα προβλήµατα πρέπει να απασχολούν µόνο µετόχους και διοίκηση Α Παρά την αίσθηση µιας µεγάλης οικογένειας που αδιαµφισβήτητα υπάρχει ωστόσο, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι, σε επίπεδο συνείδησης, τα εργασιακά δικαιώµατα δεν αποτελούν αντικείµενο διαπραγµάτευσης για τους εργαζόµενους/ες σε ποσοστό 84% (ΓΡΑΦΗΜΑ 6ββ), µε µόνο το 6,6 να θεωρεί χρέος τη στήριξη της επιχείρησης άνευ όρων και το,23% να βλέπει αυτό το ενδεχόµενο απλώς σαν µια ρεαλιστική προοπτική (ΓΡΑΦΗΜΑ 6βα).
ΓΡΑΦΗΜΑ 6βα Οι εργαζόµενοι οφείλουν να αποδεχθούν δυσµενέστερες σχέσεις και συνθήκες εργασίας λόγω της οικονοµικής κρίσης; 6,76 4 32,9 6,6,23 Σίγουρα ναι, έχουν χρέος Μάλλον ναι, είναι το µόνο που µπορούν να κάνουν Μάλλον όχι, αυτό δε θα επιλύσει το πρόβληµα Σίγουρα όχι, οι εργαζόµενοι οφείλουν να προασπίζονται τα εργασιακά τους δικαιώµατα και σε περιόδους κρίσης ΓΡΑΦΗΜΑ 6ββ υσµενέστερες συνθήκες λόγω κρίσης Σίγουρα ή µάλλον ναι 16% Σίγουρα ή µάλλον όχι 84% 16
7. Συνδικαλιστική οργάνωση Γενικές θέσεις Το παραπάνω υψηλό ποσοστό συνδέεται άµεσα µε τις απαντήσεις σε ό,τι αφορά τη συνδικαλιστική οργάνωση. Έτσι, η µεγάλη πλειοψηφία (2%) πιστεύει πολύ κι αρκετά στη συνδικαλιστική δράση (ΓΡΑΦΗΜΑ 7αβ). Μολονότι αυτό είναι σαφώς ελπιδοφόρο, το ότι υπάρχει µια διακύµανση των σχετικών ποσοστών ανάλογα µε τα χρόνια εργασίας στην Τράπεζα πρέπει να ληφθεί υπόψη (ΓΡΑΦΗΜΑ 7β). Φαίνεται να πιστεύουν περισσότερο συγκριτικά πάντα- σ αυτήν όσοι/ες εργάζονται λιγότερο από χρόνια στην Τράπεζα, γεγονός ιδιαίτερα θετικό σε σχέση µε την περιρρέουσα στην κυρίαρχη πολιτική και τα ΜΜΕ αντίληψη που θέλει τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζοµένων ως κάτι, αν όχι αρνητικό, τουλάχιστον οπισθοδροµικό, καθώς και οι παλαιότεροι, οι οποίοι έχουν µνήµες από τις µεγάλες αγωνιστικές κινητοποιήσεις και κατακτήσεις του κλάδου µας. Το ποσοστό πέφτει σηµαντικά σε αυτούς που εργάζονται από 6 έως χρόνια στην Τράπεζα, περίοδος που ταυτίζεται µε την οπισθοχώρηση του συνδικαλιστικού κινήµατος και την ταύτισή του µε λογικές συνδιαλλαγής και βολέµατος. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι το 8% περίπου τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ των συλλογικών διεκδικήσεων (ΓΡΑΦΗΜΑ 7γ). Σε µια εποχή που εξυµνείται το µοντέλο της «ευελιξίας» στις εργασιακές σχέσεις και που η ατοµική διαπραγµάτευση παρουσιάζεται ως πιο «προσοδοφόρα» τακτική, αυτό αδιαµφισβήτητα δείχνει ότι ως προς τα ζητήµατα συνείδησης δεν εί- µαστε διατεθειµένοι/ες να κάνουµε εκπτώσεις. ΓΡΑΦΗΜΑ 7αα Πιστεύετε στην αποτελεσµατικότητα της συνδικαλιστικής δράσης; 3 31,44 2,4 19,7 19,7 8,33,38 Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Α ΓΡΑΦΗΜΑ 7αβ Αποτελεσµατικότητα συνδικαλιστικής δράσης Λίγο ή καθόλου 28% Πολύ κι αρκετά 2% Μέτρια % 17
ΓΡΑΦΗΜΑ 7β Αποτελεσµατικότητα συνδικαλιστικής δράσης / Χρόνια εργασίας Πιστεύετε στην αποτελεσµατικότητα της συνδικαλιστικής δράσης; Πολύ / Αρκετά Μέτρια Λίγο / Καθόλου ΣΥΝΟΛΟ Χρόνια εργασίας στην τράπεζα - 6,% 22,9% 17,1% % 6-44,9%,2% 34,9% % 11-9,9% 16,7% 23,4% % 16-2,2% 17,4%,4% % + 8,% 17,1% 24,4% % ΓΡΑΦΗΜΑ 7γ Θεωρείτε ότι είναι πιο αποτελεσµατικές οι συλλογικές διεκδικήσεις ή οι ατοµικές διαπραγµατεύσεις; 84,8 9 8 7 6 4 Οι συλλογικές διεκδικήσεις 4,92 Οι ατοµικές διαπραγµατεύσεις 9,8 Ούτε το ένα, ούτε το άλλο Α,38 Τα καθ ηµάς Ανάµεσα σ εκείνους/ες που απάντησαν φαίνεται να υπάρχει ένα µάλλον υψηλό ποσοστό (1%) δυσαρέσκειας σε ό,τι αφορά τη συνδικαλιστική λειτουργία του ΣΥΤΑ (ΓΡΑΦΗΜΑ 7δβ). Θα µπορούσαµε ίσως να «ξεµπλέξουµε» µε την ένδειξη αυτή χαρακτηρίζοντας τους εργαζόµενοι/ες που συµµετείχαν στην αντίστροφη αξιολόγηση ντε φάκτο µέλη µιας «αντιπολιτευόµενης µειοψηφίας», στρυφνών και γενικώς δυσαρεστηµένων. Κάτι τέτοιο όµως δεν επιβεβαιώνεται από τα ίδια τα στοιχεία της αντίστροφης αξιολόγησης, η συµµετοχή στην οποία φαίνεται να µην εξαρτήθηκε από παραταξιακές εντάξεις, µια και το ποσοστό εκείνων που αξιολογούν θετικά και µάλλον θετικά τη λειτουργία του ΣΥΤΑ δεν είναι µικρό (16%), πόσο µάλλον εάν ληφθούν υπόψη κι εκείνοι/ες (η σχετική πλειοψηφία) που δεν εκφράζονται ούτε θετικά, ούτε αρνητικά γι αυτήν (33,33%). Το «γιατί» αυτής της δυσαρέσκειας δεν µπορεί να απαντηθεί εδώ, µια και δεν ήταν στους στόχους της αντίστροφης αξιολόγησης η ενδελεχής ανάλυση της συνδικαλιστικής µας εκπροσώπησης, αλλά η καταγραφή της εργασιακής µας πραγµατικότητας. Ωστόσο, θα πρέπει να µας απασχολήσει όλους κι όλες, ανεξάρτητα από τη θέση µας απέναντι στις παρατάξεις του Σ. Η όποια δυσαρέσκεια κι οι όποιες δυσλειτουργίες µας αφορούν όλους κι όλες. Στο κάτω-κάτω, εδώ είµαστε για να αλλάξουµε την κατάσταση. 18
ΓΡΑΦΗΜΑ 7δα Πώς αξιολογείτε τη συνδικαλιστική δράση του ΣΥΤΑ 3 2 33,33 21,97 28,79 12, 3,41 Θετικά Μάλλον θετικά Ούτε θετικά, ούτε Μάλλον αρνητικά Αρνητικά αρνητικά ΓΡΑΦΗΜΑ 7δβ Αξιολόγηση δράσης ΣΥΤΑ Θετικά και µάλλον θετικά 16% Αρνητικά και µάλλον αρνητικά 1% Ούτε θετικά, ούτε αρνητικά 33% Ιδιαίτερη σηµασία έχει ότι η απόλυτη πλειοψηφία εκείνων που απάντησαν (61,36%) θεωρεί ότι µπορεί να υπάρξει ένα άλλο µοντέλο λειτουργίας του Συλλόγου (ΓΡΑΦΗΜΑ 7εα), ενώ το 89% πιστεύει ότι µπορούν να γίνουν σηµαντικές ή επιµέρους βελτιώσεις σ αυτό που υπάρχει σήµερα (ΓΡΑΦΗΜΑ 7εβ). Η συσχέτιση των απαντήσεων στις δύο τελευταίες ερωτήσεις δείχνει ότι ακόµα και όσοι αξιολογούν θετικά ή µάλλον θετικά ή ουδέτερα τη δράση του ΣΥΤΑ, θα επιθυµούσαν ένα διαφορετικό τρόπο λειτουργίας του Συλλόγου, κατά 44,4%, 93,9% και 86,4% αντίστοιχα (ΓΡΑΦΗΜΑ 7στ). Αυτό το στοιχείο έχει ιδιαίτερη σηµασία, µια και δείχνει ένα δρόµο βελτίωσης τον οποίο η ηγεσία δεν µπορεί να αγνοήσει, πόσο µάλλον αφού προέρχεται από εργαζόµενους/ες πολύ έως µέτρια ικανοποιηµένους από τη λειτουργία του ΣΥΤΑ. Η υπέρβαση της κρίσης ωστόσο που διέρχεται το συνδικαλιστικό κίνηµα δεν είναι, ούτε στα καθ ηµάς, ούτε γενικότερα, υπόθεση κάποιων «χαρισµατικών» ηγετών αλλά αλλαγών των δοµών του στην κατεύθυνση της µεγαλύτερης συµ- µετοχής των κανονικών εργαζόµενων. Αυτό φαίνεται να δηλώνεται ξεκάθαρα εδώ από µία «µειοψηφία» της τάξης του ¼ του συνόλου. Κι η δήλωση αυτή φαίνεται να έχει σηµασία όταν προέρχεται από εργαζόµενους κι εργαζόµενες που έδειξαν έµπρακτα, συµµετέχοντας στην α- ντίστροφη αξιολόγηση, ότι και θέσεις έχουν και επιθυµούν να έχουν λόγο στα τεκταινόµενα στο Σύλλογο. 19
ΓΡΑΦΗΜΑ 7εα Θεωρείτε ότι µπορεί να υπάρξει ένα βελτιωµένο µοντέλο λειτουργίας του Συλλόγου 7 61,36 6 4 28,4 8,71 1,89 Σίγουρα ναι Μάλλον ναι Μάλλον όχι Όχι ΓΡΑΦΗΜΑ 7εβ Άλλο µοντέλο λειτουργίας Συλλόγου Σίγουρα ή µάλλον όχι 11% Σίγουρα ή µάλλον ναι 89% ΓΡΑΦΗΜΑ 7στ Αξιολόγηση λειτουργίας ΣΥΤΑ / Άλλο µοντέλο λειτουργίας Συλλόγου Θεωρείτε ότι µπορεί να υπάρξει ένα άλλο, βελτιωµένο, µοντέλο λειτουργίας του Συλλόγου ή ότι αυτό που υφίσταται είναι το µόνο δυνατό; Μπορούν να γίνουν σηµαντικές / επιµέρους βελτιώσεις Είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει κάτι / Είναι το µόνο δυνατό ΣΥΝΟΛΟ Πως αξιολογείτε τη συνδικαλιστική δράση του ΣΥΤΑ; Θετικά 44,4%,6% % Μάλλον θετικά 93,9% 6,1% % Ούτε θετικά, ούτε αρνητικά 86,4% 13,6% % Μάλλον αρνητικά 93,1% 6,9% % Αρνητικά 93,4% 6,6% %