Τελική Έκθεση Αξιολόγησης Ευρημάτων της Έρευνας Πεδίου για τις «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες»

Τελική Έκθεση Αξιολόγησης Ευρημάτων της Έρευνας Πεδίου για τις «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες» της Κατηγορίας Παρέμβασης : «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 4: «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007-20» (Αξιολογικό Ερώτημα Ε: Έρευνες Πεδίου) στο πλαίσιο του έργου ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΝΑΔΟΧΟΣ

ΠΑ: Μεθοδολογία της Αξιολόγησης Ιούνιος 204

Ευρημάτων της Έρευνας Πεδίου: «Για τις «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες» Πίνακας Περιεχομένων ΠΊΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΈΝΩΝ.... ΕΙΣΑΓΩΓΉ... 4.. ΣΚΟΠΌΣ ΚΑΙ ΣΤΌΧΟΙ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ... 4.2. ΠΕΡΊΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ... 4.2.. Περιγραφή της Δράσης ευάλωτες κοινωνικές ομάδες»...4.2.2. Αξιολογικά ερωτήματα και κριτήρια...5.2.. Αποδέκτες της Έρευνας Τρόπος διεξαγωγής Διάρκεια της έρευνας...5 2. ΠΡΩΤΟΓΕΝΉΣ ΈΡΕΥΝΑ ΠΕΔΊΟΥ (ΠΟΣΟΤΙΚΉ ΈΡΕΥΝΑ)... 7 2.. ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ... 7 2... Χρονικό περίοδος και Μεθοδολογία υλοποίησης της ποσοτικής έρευνας...7 2..2. Στοιχεία Δείγματος...7 2.2. ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΠΟΣΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΣΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΈΣ ΕΤΑΊΡΟΥΣ ΤΩΝ ΑΣ... 20 2.2.. Αποτίμηση της πορείας υλοποίησης των πράξεων...20.ομάδες Στόχος που συμμετέχουν στις Πράξεις - Προφίλ ωφελουμένων...20 4.Αποτίμηση της εξέλιξης του Φυσικού Αντικειμένου...22 4... Αποτίμηση της επάρκειας των πόρων...27 4..2. Αποτίμηση του τρόπου λειτουργίας του Εταιρικού Σχήματος...29 4... Αποτελέσματα, Επιπτώσεις, Προτάσεις Βελτίωσης...0 4.2. ΑΠΟΤΕΛΈΣΜΑΤΑ ΠΟΣΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΣΕ ΦΟΡΕΊΣ (ΕΤΑΊΡΟΥΣ) ΤΩΝ ΑΣ... 4.2.. Αποτίμηση του τρόπου λειτουργίας του Εταιρικού Σχήματος... 4.2.2. Αναμενόμενα αποτελέσματα Επιπτώσεις... 5. ΠΟΙΟΤΙΚΉ ΈΡΕΥΝΑ - ΥΛΟΠΟΊΗΣΗ ΕΣΤΙΑΣΜΈΝΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΎΞΕΩΝ ΜΕ ΕΚΠΡΟΣΏΠΟΥΣ ΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΏΝ ΣΥΜΠΡΆΞΕΩΝ... 5 5.. ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ... 5 5.2. ΚΎΡΙΑ ΕΥΡΉΜΑΤΑ ΠΟΙΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ, ΑΝΆ ΘΕΜΑΤΙΚΉ ΕΝΌΤΗΤΑ ΗΜΙΔΟΜΗΜΈΝΟΥ ΟΔΗΓΟΎ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗΣ...6 5.2.. Αξιολόγηση του Σχεδιασμού και της Πορείας Υλοποίησης της Δράσης...6 5.2.2. Εκτίμηση του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Επαγγελματική Ένταξη των Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων, καθώς και του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Τοπική Ανάπτυξη...7 5.2.. Παρακολούθηση Ωφελουμένων...7 5.2.4. Αξιολόγηση της Συνεργασίας με τους Φορείς...7 5.. ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ / ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ... 8 6. ΠΟΙΟΤΙΚΉ ΈΡΕΥΝΑ - ΟΜΆΔΑ ΕΣΤΙΑΣΜΈΝΗΣ ΣΥΖΉΤΗΣΗΣ ΜΕ ΩΦΕΛΟΎΜΕΝΟΥΣ/ΕΣ... 40 6.. ΓΕΝΙΚΆ... 40 6... Ποιοτικά κριτήρια των ομάδων εστίασης...40 6.2. ΟΜΆΔΕΣ ΕΣΤΊΑΣΗΣ ΜΕ ΩΦΕΛΟΎΜΕΝΟΥΣ ΔΡΆΣΕΩΝ ΤΟΠΕΚΟ... 40 6.2.. Διαδικασία επιλογής ωφελούμενων...40 6.2.2. Μέγεθος και σύνθεση των ομάδων εστίασης ΤΟΠΕΚΟ...4 6.2.. Διατύπωση ερωτήσεων για τις ομάδες εστίασης... 45 ~~

Ευρημάτων της Έρευνας Πεδίου: «Για τις «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες» 6.2.4. Διάταξη ερωτήσεων και οδηγός συζήτησης...45 6.2.5.Συντονισμός των ομάδων εστίασης: μέθοδος και τεχνικές...45 6.2.6. Επεξεργασία στοιχείων και σύνθεση συμπερασμάτων...46 6.. ΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ ΒΑΣΙΚΏΝ ΕΥΡΗΜΆΤΩΝ... 47 6... Ομάδα Εστίασης...47 6..2.Ομάδα Εστίασης 2...48 6.4.ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΙΣ ΟΜΆΔΕΣ ΕΣΤΊΑΣΗΣ... 49 7. ΣΎΝΟΨΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΆΤΩΝ... 50 7.. ΑΝΤΑΠΌΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΌΧΩΝ ΤΗΣ ΔΡΆΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΤΩΝ ΩΦΕΛΟΥΜΈΝΩΝ... 50 7.2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΗΣ ΔΡΆΣΗΣ ΜΕ ΒΆΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΤΗΣ ΤΡΈΧΟΥΣΑΣ ΥΛΟΠΟΊΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΊΜΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΉΣ ΕΠΊΤΕΥΞΗΣ ΤΩΝ ΣΤΌΧΩΝ... 50 7.. ΑΠΟΔΟΤΙΚΌΤΗΤΑ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ ΜΕ ΒΆΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΤΗΣ ΤΡΈΧΟΥΣΑΣ ΥΛΟΠΟΊΗΣΗΣ.... 50 7.4. ΒΑΣΙΚΆ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΕΊΨΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΏΠΙΣΑΝ ΟΙ ΑΣ... 50 7.5. ΣΥΝΈΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΜΕΤΑΞΎ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΆΛΛΩΝ ΣΥΝΑΦΏΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΆΤΩΝ ΕΝΊΣΧΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΥΆΛΩΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΆ ΟΜΆΔΩΝ... 5 8. ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ... 52 8.. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΌΓΙΟ ΠΟΣΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΈΣ ΕΤΑΊΡΟΥΣ... 52 8.2. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΌΓΙΟ ΠΟΣΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΦΟΡΕΊΣ ΑΣ... 68 8.. ΟΔΗΓΌΣ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗΣ ΠΟΙΟΤΙΚΉΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΜΕ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΈΣ ΑΣ... 74 8.4. ΟΔΗΓΌΣ ΣΥΖΉΤΗΣΗΣ ΓΙΑ ΟΜΆΔΕΣ ΕΣΤΊΑΣΗΣ ΜΕ ΩΦΕΛΟΎΜΕΝΟΥΣ... 77 ~4~

. Εισαγωγή.. Σκοπός και Στόχοι της Έρευνας Το παρόν Παραδοτέο Β Έρευνα Πεδίου της Δράσης Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες» (Αξιολογητικό Ερώτημα Ε: Έρευνες Πεδίου) αποτελεί παραδοτέο που εκπονεί ο Σύμβουλος Αξιολόγησης (ΣΑ), σύμφωνα με την από 0.2.20 υπογραφείσα σύμβαση, για λογαριασμό της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» (ΕΥΔ ΕΠΑΝΑΔ), στο πλαίσιο του έργου: Σύμβουλος Αξιολόγησης κατά τη Διάρκεια Υλοποίησης (On - Going) του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού». Το αντικείμενο της έρευνας πεδίου είναι η αξιολόγηση των πράξεων που εντάχθηκαν και υλοποιούνται στο πλαίσιο της Δράσης ευάλωτες ομάδες», της κατηγορίας Παρέμβασης «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 4 (4., 4.2 και 4.): «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007-20. Το αντικείμενο της έρευνας πεδίου είναι η αξιολόγηση των πράξεων που εντάχθηκαν και υλοποιούνται στο πλαίσιο της Δράσης ευάλωτες ομάδες», της κατηγορίας Παρέμβασης «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 4 (4., 4.2 και 4.): «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007-20. Ειδικότερα, η παρούσα αξιολόγηση εστιάζει στην αποτίμηση του βαθμού επίτευξης των ακόλουθων επιμέρους στόχων της δράσης: - ενίσχυση της απασχολησιμότητας Ευπαθών Κοινωνικά Ομάδων, - προώθηση της εταιρικότητας, - ενίσχυση της τοπικής διάστασης των δράσεων, και - υιοθέτηση μορφών κοινωνικής επιχειρηματικότητας ως μέσο για την αύξηση της απασχόλησης. Η έρευνα έχει ως αντικείμενο την εξακρίβωση του βαθμού επίτευξης του στόχου για ενίσχυση της απασχόλησης, την ποιοτική αποτίμηση σε σχέση με μια σειρά οργανωτικών και διαχειριστικών παραμέτρων, την αξιολόγηση της μεθόδου διαχείρισης και υλοποίησης της πράξης και την ανταπόκριση των εγκεκριμένων σχεδίων δράσης στις ανάγκες των ομάδων στόχων που ωφελούνται μέσω της δράσης ευάλωτες ομάδες»..2. Περίγραμμα της Έρευνας

.2.. Περιγραφή της Δράσης «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για Αντικείμενο των πράξεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο της Δράσης «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες» (πρόσκληση με αρ. πρωτ. 2.507/οικ.4.60_2/0/202 είναι η ενεργοποίηση και κινητοποίηση των τοπικών φορέων με στόχο την εξασφάλιση της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης για ανέργους ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, ως αποτέλεσμα διάγνωσης εξειδικευμένων τοπικών αναγκών και ανάδειξης των αναπτυξιακών δυνατοτήτων στις περιοχές παρέμβασης.

Οι πράξεις αφορούν στην προετοιμασία των ανέργων ωφελουμένων και περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες ενέργειες, από τη διαδικασία επιλογής μέχρι και την επιβεβαίωση της εξασφάλισης της δημιουργίας θέσεων απασχόλησης. Οι υλοποιούμενες πράξεις έχουν ως πεδίο αναφοράς τις τοπικές αγορές εργασίας και επικεντρώνονται στην υποστήριξη των ωφελουμένων αλλά και των επιχειρήσεων μιας οριοθετημένης περιοχής, για τη σύζευξη της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας. Επίσης, έμφαση δίνεται τόσο στην εξυπηρέτηση των αναγκών της υπάρχουσας τοπικής επιχειρηματικής κοινότητας, όσο και στη διεύρυνση αυτής μέσω της υποστήριξης και ενίσχυσης νέων επιχειρηματιών και της ανάδειξης νέων βιώσιμων πεδίων επιχειρηματικής δραστηριότητας. Στόχος της δράσης είναι να εξασφαλίζεται ότι: οι ωφελούμενοι που θα συστήσουν τη δική τους επιχείρηση θα προετοιμαστούν κατάλληλα ώστε να ιδρύσουν επιχειρήσεις, οι οποίες θα καλύπτουν διαπιστωμένες ανάγκες της περιοχής παρέμβασης και θα βασίζονται στην αξιοποίηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής, όπως περιγράφονται στο σχέδιο δράσης ή/και οι ωφελούμενοι που θα προωθηθούν για επιδότηση/επι χορήγηση από άλλα επενδυτικά κ.λπ. προγράμματα θα προετοιμαστούν κατάλληλα για την ένταξή τους στο αντίστοιχο πρόγραμμα ή/και οι ωφελούμενοι που θα προσληφθούν από επιχειρήσεις θα έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να καλύπτουν πραγματικές και διαπιστωμένες ανάγκες των επιχειρήσεων που θα τους προσλάβουν. Αρμόδιος φορέας διαχείρισης της Δράσης ευάλωτες ομάδες» είναι η Ειδική Υπηρεσία για την Κοινωνική Ένταξη και την Κοινωνική Οικονομία (ΕΥΚΕΚΟ). Δικαιούχοι των πράξεων είναι Αναπτυξιακές Συμπράξεις (Α.Σ.) που λειτουργούν με τη μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας βάσει του άρθρου 8 του ν.409/20(φεκ 26/Α), και έχουν επιλεγεί κατόπιν συγκριτικής αξιολόγησης. Εταίροι των Αναπτυξιακών Συμπράξεων μπορεί να είναι: τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης α και β βαθμού και οι κοινωφελείς επιχειρήσεις τους, οι δημόσιοι οργανισμοί και επιχειρήσεις, οι αναπτυξιακές ανώνυμες εταιρείες του άρθρου 94 του Ν. 852/200 (Α 87) και της περίπτωσης β της παρ. του άρθρου 252 του ν. 46/2006 (Α 4), τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων. Επιδίωξη των Αναπτυξιακών Συμπράξεων είναι να αντιμετωπίσουν πολύπλευρα προβλήματα απασχόλησης και ανεργίας στην περιοχής παρέμβασης με στόχευση τόσο στην εξυπηρέτηση των αναγκών της υπάρχουσας τοπικής επιχειρηματικής κοινότητας, όσο και στη διεύρυνση αυτής μέσω της υποστήριξης και ενίσχυσης νέων επιχειρηματιών και της ανάδειξης νέων βιώσιμων πεδίων επιχειρηματικής δραστηριότητας.

Οι βασικές αρχές εφαρμογής της Δράσης, εκτός άλλων είναι : Εταιρικότητα σε τοπικό επίπεδο, η οποία να εξασφαλίζει ενεργοποίηση και συνεργασία για συνένωση των δυνάμεων των τοπικών αρχών, κοινωνικών φορέων και επιχειρήσεων, υπέρ της ενίσχυσης της τοπικής απασχόλησης. Εμπλοκή διαφορετικών επιπέδων διοίκησης μέσω διαδικασιών κοινωνικού διαλόγου και συνεργατικότητας, ώστε να ενεργοποιηθούν και να συμβάλλουν ουσιαστικά οι τοπικοί κοινωνικοί πρωταγωνιστές στο σχεδιασμό και στην εφαρμογή τοπικών πολιτικών απασχόλησης. Ενεργός συμμετοχή των ομάδων στόχου στην επιλογή και στην υλοποίηση των προτεινόμενων παρεμβάσεων, προκειμένου να είναι προσανατολισμένες στις πραγματικές ανάγκες των ομάδων στόχου που θα επωφεληθούν από τα σχέδια, καθώς θα λαμβάνονται εξ αρχής και συνεχώς υπόψη οι επισημάνσεις και οι απόψεις τους. Καινοτομία, η οποία θα συνίσταται είτε στις προτεινόμενες διαδικασίες και μεθόδους, είτε στους ειδικούς στόχους των ενεργειών είτε στο περιεχόμενο των ενεργειών (ως προς τα προϊόντα / αποτελέσματα, ως προς το είδος των δράσεων). Ο καινοτομικός χαρακτήρας θα πρέπει να εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων αλλά και τη διατηρησιμότητα των αποτελεσμάτων Ολοκληρωμένος χαρακτήρας αφενός μέσα από το συνδυασμό ποικίλων δράσεων οι οποίες καλύπτουν συμπληρωματικά διαφορετικές ανάγκες των ωφελούμενων, παρέχοντάς τους ολοκληρωμένη υποστήριξη και αφετέρου μέσα από διασύνδεση των αναπτυξιακών παρεμβάσεων στην κάθε περιοχή παρέμβασης. Προσέγγιση «από κά τω προς τα πάνω» (bottom up ) τόσο κατά το σχεδιασμό όσο και κατά την υλοποίηση των παρεμβάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες και τις γενικότερες αναπτυξιακές προοπτικές, καθώς και τα ισχύοντα συστήματα επενδυτικών κινήτρων της κάθε περιοχής. Ενσωμά τωση των αρχών ισότητας των φύλων (Gender mainstreaming) Ενσωμά τωση της διάστασης της αναπηρίας, ώστε η ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης να συμβαδίζει με την καταπολέμηση του κοινωνικο-οικονομικού αποκλεισμού των ατόμων με αναπηρία. Πολυσυμμετοχικότητα μέσω της διασφάλισης της συμμετοχής των τοπικών φορέων και κοινωνικοοικονομικών εταίρων αλλά ταυτόχρονα και των ομάδων στόχου. Ενσωμά τωση της περιβαλλ οντικής διάστασης, ώστε η ανάπτυξη και η δημιουργία θέσεων απασχόλησης να συμβαδίζουν αρμονικά και ισόρροπα με την προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και να αξιοποιούνται οι ευκαιρίες που αναδύονται στον τομέα του περιβάλλοντος συμπεριλαμβανομένου του τομέα της «πράσινης επιχειρηματικότητας». Ενίσχυση κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας, προκειμένου να επιτευχθεί η κοινωνική ένταξη των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού, η καταπολέμηση της ανεργίας και να ενισχυθεί η τοπική αναπτυξιακή δυναμική.

Η στοχευμένη και άρτια δομημένη διακρατική συνεργασία για την παραγωγή καινοτομίας και προστιθέμενης αξίας με χαμηλό κόστος. Η αξιοποίηση αποτελεσμά των και καλών πρακτικών της Γ Προγραμματικής περιόδου Ωφελούμενοι/ες των πράξεων που υλοποιούν οι ΑΣ είναι άνεργοι, εγγεγραμμένοι/ες στα Μητρώα Ανεργίας του ΟΑΕΔ που εμπίπτουν σε μία τουλάχιστον από τις παρακάτω κατηγορίες: Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα Άτομα με αναπηρία Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών Γυναίκες θύματα κακοποίησης/θύματα trafficking Διαφορετικές φυλετικές και θρησκευτικές ομάδες (μετανάστες, παλλινοστούντες, πρόσφυγες) Άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες ROM Αιτούντες άσυλο Αποφυλακισθέντες Πρώην χρήστες ουσιών Οροθετικοί Άστεγοι Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια Άτομα που υπόκεινται σε διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και λόγω ταυτότητας κοινωνικού φύλου Επίσης, δυνητικοί ωφελούμενοι/ες μπορεί να είναι οι εγγεγραμμένοι/ες σε ειδικό κατάλογο του ΟΑΕΔ, εκτός Μητρώου ανεργίας. Οι δράσεις που οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις υλοποιούν στον πλαίσιο των πράξεων εντάσσονται στις παρακάτω κατηγορίες:. ΜΕΛΕΤΕΣ 2. ΔΙΚΤΥΩΣΗ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 4. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΡΑΞΗΣ 5. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ - ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ 6. ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ Σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο, τα ανώτατα ποσοστά του προϋπολογισμού ανά δράση διαμορφώνονται ως εξής: Συντονισμός και διαχείριση πράξης: έως 0% του προϋπολογισμού της Πράξης. Συμβουλευτική-υποστήριξη-προώθηση στην απασχόληση: έως 40% του προϋπολογισμού της Πράξης. Κατάρτιση/επιμόρφωση: έως 5% του προϋπολογισμού της Πράξης. Δικτύωση: έως 0% του προϋπολογισμού της Πράξης. Ενέργειες δημοσιότητας και ευαισθητοποίησης: έως 0% του προϋπολογισμού της Πράξης Διακρατικότητα (προαιρετικά) έως 5% του προϋπολογισμού της Πράξης.

Η πρόσκληση για την υποβολή πράξεων προς ένταξη, εκ μέρους της Ειδικής Υπηρεσίας για την Κοινωνική Ένταξη & την Κοινωνική Οικονομία (ΕΥ ΚΕΚΟ), συνολικού προϋπολογισμού 60.000.000,00 εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 202 και στο τέλος του ου εξαμήνου 202 ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση των προτάσεων και η ένταξη των πράξεων, που αξιολογήθηκαν θετικά. Εντάχθηκαν συνολικά 2 πράξεις συνολικού προϋπολογισμού ένταξης 59.750. 000. Με βάση στοιχεία που διατέθηκαν από την Ειδική Υπηρεσία Κοινωνικής Ένταξης και την Κοινωνική Οικονομία προκύπτει ότι : Έχουν εγκριθεί να υλοποιηθούν συνολικά 2 Σχέδια Δράσης από Αναπτυξιακές Συμπράξεις (ΑΣ), μέσω των οποίων αναμένεται να ωφεληθούν 2.298 ωφελούμενοι άνεργοι ευπαθών ομάδων Ο αριθμός ωφελούμενων που θα τοποθετηθούν σε επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό των πράξεων, ανέρχεται σε 4.407 άνεργους ΕΚΟ, ο αριθμός των ανέργων ΕΚΟ που αναμένεται να ιδρύσουν ατομικές επιχειρήσεις σε 2.45 και ο αριθμός ωφελούμενων οι οποίοι θα προωθηθούν στην ίδρυση Κοινωνικών Επιχειρήσεων (ΚοινΣΕπ) ανέρχεται σε.405 άτομα. Μέχρι 02/05/204 από όλες τις ΑΣ που εγκρίθηκαν σε όλες Περιφέρειες (Αμιγούς στόχου Σύγκλισης, Σταδιακής Σύγκλισης και Σταδιακής Εξόδου) Αναπτυξιακές Συμπράξεις ευρίσκοντο σε φάση υλοποίησης. Αναφορικά με την πρόοδο οικονομικού αντικειμένου των έργων με βάση στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την Ειδική Υπηρεσία Κοινωνικής Ένταξης και την Κοινωνική Οικονομία προκύπτει ότι η υλοποίηση των ανωτέρω υλοποιούμενων πράξεων μέχρι 0.5.204 σε δαπάνες ανήλθε σε 6.692.09 ευρώ (28% του προϋπολογισμού των έργων).ο ρυθμός υλοποίησης έχει αυξηθεί σημαντικά αλλά επιβάλλονται ταχύτεροι ρυθμοί υλοποίησης και απορρόφησης των πόρων ώστε να ολοκληρωθούν (ως προς το φυσικό και οικονομικό τους αντικείμενο) οι δράσεις εντός του προβλεπόμενου χρονικού πλαισίου

Πίνακας : Συνοπτική Παρουσίαση της Δράσης «Τοπικές Δράσεις Κοινωνικής Ένταξης για Ευάλωτες Ομάδες» Περιφέρειες Π/Υ Δημόσιας δαπάνης Αριθμός Πράξεων Αριθμός Ωφελούμενων από τα Σχέδια Δράσης Αριθμός Ωφελούμενων που θα προωθηθούν σε επιχειρήσεις Αριθμός Ωφελούμενων που θα ιδρύσουν ατομικές επιχειρήσεις Αριθμός Ωφελούμενων που θα προωθηθούν στην ίδρυση κοινωνικών επιχειρήσεων Πρόσκλησης Ενταγμένων Πράξεων Ενταγμένων Σε εξέλιξη 2 4 5 6

7 8 9 Περιφέρειες Αμιγής στόχος Σύγκλισης Θεσσαλία 6.00.000,00 6.00.000,00.45 5 96 527 Ήπειρος.200.000,00

.200.000,00 7 7 660 60 00 24 Ιόνια Νησιά.800.000,00.800.000,00 4 4 98 58 60 40 Δυτική Ελλάδα 6.200.000,00 6.200.000,00.40

20 0 0 Κρήτη 4.800.000,00 4.800.000,00 9 9 920 599 250 77 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 5.600.000,00 5.600.000,00 2 2.075 448 276 06 Πελοπόννησος 4.520.000,00

4.520.000,00 9 9 950 425 55 254 Βόρειο Αιγαίο.500.000,00.500.000,00 00 65 70 70 Σύνολα.720.000,00.720.000,00 70 70 6.588

2.420.67.828 Περιφέρειες Σταδιακής Σύγκλισης Αττική 5.586.000,00 5.586.000,00 8 8.0 842 75.2 Κεντρική Μακεδονία 7.000.000,00 7.000.000,00

4 4.45 875 58 2 Δυτική Μακεδονία.00.000,00.00.000,00 420 270 85 45 Σύνολα 2.886.000,00 2.886.000,00 55 55 5.45.987

88.577 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου Phasing In* Νότιο Αιγαίο.094.000,00.094.000,00 00 Στερεά Ελλάδα**.00.000,00.050.000,00 4

265 Σύνολο 2.94.000,00 2.44.000,00 7 6 565 0 0 0 Γενικά Σύνολα 60.000.000,00 59.750.000,00 2 2.298 4.407 2.45

.405 Σχόλιο: Στον ως άνω πίνακα η στήλη 6 «Αριθμός ωφελούμενων από τα Σχέδια Δράσης» προκύπτει από τα επικαιροποιημένα στοιχεία εκ των Σχεδίων Δράσης. Οι υπόλοιπες τρεις στήλες 7,8 και 9 αποτυπώνουν τα προγραμματικά στοιχεία των προτάσεων ως είχαν αποτυπωθεί και δηλωθεί (με ελλείψεις ή ασάφειες) από τους ίδιους τους Δικαιούχους και δεν αποτελούν επικαιροποιημένη ολοκληρωμένη αποτύπωση των ωφελουμένων. Ένεκα αυτού η στήλη 6 δεν αποτελεί το άθροισμα των στηλών 7,8 και 9 Πηγή : Ειδική Υπηρεσία για την Κοινωνική Ένταξη και Κοινωνική Οικονομία Μάρτιος 204 * Για τις περιφέρειες του Στόχου 2 (Νότιο Αιγαίο, Στερεά Ελλάδα) δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία για τους ωφελούμενους, **Η ΑΣ "ΤΟΠΙΚΗ ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΔΗΜΟΥ ΙΣΤΙΑΙΑΣ-ΑΙΔΗΨΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ" έχει απενταχθεί

.2.2. Αξιολογικά ερωτήματα και κριτήρια Στην παρούσα ενότητα περιγράφονται τα κύρια αξιολογικά ερωτήματα της έρευνας σε άμεση συνάφεια με τους βασικούς στόχους της έρευνας τα οποία ενσωματώθηκαν λειτουργικά στα μεθοδολογικά εργαλεία της έρευνας (ερωτηματολόγια). Τα βασικά αξιολογικά ερωτήματα που επιδιώχθηκε να απαντηθούν με την παρούσα έρευνα είναι: Σε ποιό βαθμό ανταποκρίνονται οι στόχοι του προγράμματος στις ανάγκες των ομάδων στόχος; Πώς αξιολογείται ο τρόπος υλοποίησης του προγράμματος από τις συμμετέχουσες Αναπτυξιακές Συμπράξεις; Ποιά είναι η αποτελεσματικότητα του προγράμματος με βάση τα στοιχεία της τρέχουσας υλοποίησης του και ποιά η εκτίμηση της τελικής επίτευξης των στόχων του; Ποιά είναι η αποδοτικότητα του προγράμματος με βάση τα στοιχεία της τρέχουσας υλοποίησης του; Ποιος ο βαθμός σύζευξης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας σε τοπικό επίπεδο; Ποια είναι τα βασικά προβλήματα και οι ελλείψεις που αντιμετώπισαν οι ΑΣ; Σε ποιό βαθμό υπάρχει συνέργεια και συμπληρωματικότητα μεταξύ του προγράμματος και τυχόν άλλων συναφών προγραμμάτων ενίσχυσης των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων; Ο καθορισμός των βασικών αξιολογητικών ερωτημάτων και κριτηρίων τα οποία επιδιώκεται να απαντηθούν μέσω της έρευνας πεδίου και η ανάλυσή τους σε επιμέρους ειδικότερα ερωτήματα, πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Μεθοδολογίας Εκπόνησης Έρευνας Πεδίου (Παραδοτέο Α). Ειδικότερα μέσω της έρευνας διερευνήθηκαν τα εξής : Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά των φορέων που έχουν ενταχθεί στις υπό αξιολόγηση Αναπτυξιακές Συμπράξεις της δράσης; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ομάδων στόχος που συμμετείχαν στις υπό αξιολόγηση Αναπτυξιακές Συμπράξεις της δράσης; Σε ποιό βαθμό το υπό αξιολόγηση πρόγραμμα ανταποκρίνεται στις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας και των ομάδων στόχος; Σε ποιο βαθμό αξιοποιήθηκαν τα πορίσματα των μελετών διάγνωσης των αναγκών της τοπικής αγοράς που εκπόνησαν οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις; Τι προβλήματα παρουσιάζονται κατά την υλοποίηση των επιμέρους δράσεων κάθε Αναπτυξιακής Σύμπραξης; Πως αξιολογείται το σύστημα συγκέντρωσης των στοιχείων των ωφελουμένων από τις ΑΣ και την ΕΥΚΕΚΟ; Ποιος ο βαθμός διασύνδεσης της κατάρτισης που έλαβαν οι ωφελούμενοι με τις μετέπειτα δράσεις που υλοποίησαν (απασχόληση, σύσταση επιχείρησης κλπ.); ~ 2 ~

Πώς αποτιμάται ο τρόπος παρακολούθησης του υπό αξιολόγηση προγράμματος από την ΕΥ ΚΕΚΟ; Πώς αποτιμάται η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του προγράμματος σε ό,τι αφορά τους στόχους για δημιουργία θέσεων απασχόλησης και σύζευξη της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας σε τοπικό επίπεδο; Ποιος ο εκτιμώμενος βαθμός βιωσιμότητας των συσταθεισών κοινωνικών επιχειρήσεων;.2.. Αποδέκτες της Έρευνας Τρόπος διεξαγωγής Διάρκεια της έρευνας Στόχος των ερευνών πεδίου αποτελεί αφενός η παροχή στοιχείων για τη μέχρι σήμερα πορεία υλοποίησης (υφιστάμενη κατάσταση) και αφετέρου η ενίσχυση της διαδικασίας διαμόρφωσης και της λήψης αποφάσεων αναφορικά με τη μελλοντική εφαρμογή ανάλογων δράσεων. Ειδικότερα, στην παρούσα περίπτωση η έρευνα σκοπό έχει, την άντληση βασικών πληροφοριών από τους ίδιους τους εμπλεκόμενους για τα βασικά αξιολογικά θέματα που αφορούν την δράση. Για το λόγο αυτό η έρευνα αφορούσε στους άμεσα εμπλεκόμενους αποδέκτες από την υλοποίηση της δράσης «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες», ήτοι συντονιστές εταίρους, εμπλεκόμενους εταίρους και ωφελούμενους από την υλοποίηση των σχετικών παρεμβάσεων. Η διάρθρωση της έρευνας περιλάμβανε τις εξής ενέργειες:. Πρωτογενής Έρευνα Πεδίου ( Ποσοτική Έρευνα) Σε αυτήν συμμετείχαν: εκπρόσωποι Συντονιστών εταίρων των Αναπτυξιακών Συμπράξεων, και Φορείς (Εταίροι) που μετέχουν στις Αναπτυξιακές Συμπράξεις. 2. Υλοποίηση εστιασμένων συνεντεύξεων με εκπροσώπους των Αναπτυξιακών Συμπράξεων. εκπρόσωποι Συντονιστών εταίρων των Αναπτυξιακών Συμπράξεων, και. Διεξαγωγή δυο Ομάδων Εστιασμένης Συζήτησης (Focus Group): Στην πρώτη ομάδα συμμετείχαν έξι ωφελούμενοι Στη δεύτερη ομάδα συμμετείχαν δέκα ωφελούμενοι ~ 22 ~

Το μοντέλο αξιολόγησης είναι «συμμετοχικού τύπου», εμπλέκει δηλαδή όλες τις παραπάνω ομάδες και κρίνεται απαραίτητη η διατήρηση της επιλογής αυτής και στο στάδιο της προσπάθειας αξιοποίησης των πορισμάτων. Το μοντέλο αξιολόγησης -εκτιμάται ότι- ενισχύει, συν τοις άλλοις, το πνεύμα συνεργασίας, την καθολικότητα της συμμετοχής και τη συναντίληψη και συνευθύνη των ανωτέρω όσον αφορά το σύνολο των πεπραγμένων αξιολόγησης. Τα στοιχεία ταυτότητας των ανωτέρω ερευνών που διενεργήθηκαν καθώς και ανάλυση των ευρημάτων τους παρουσιάζονται στο επόμενο κεφάλαιο. ~ 2 ~

2. Πρωτογενής Έρευνα Πεδίου (Ποσοτική Έρευνα) Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα ευρήματα της Πρωτογενούς Έρευνας Πεδίου (Ποσοτικής Έρευνας) στις ομάδες στόχους πληθυσμό δείγμα της έρευνας. Η ποσοτική έρευνα πεδίου αφορά τις πράξεις που επιλέχθηκαν για χρηματοδότηση στο πλαίσιο της υπ αριθμ. 2.507/οικ.4.60_2/0/202 πρόσκλησης και θα υλοποιήθηκε με χρήση ερωτηματολογίων. Η ομάδα στόχος της εν λόγω έρευνας αποτελείτο από δυο υποομάδες : α) εκπροσώπους συντονιστών εταίρων των ΑΣ και β) εκπροσώπους φορέων που συμμετείχαν στις ΑΣ 2.. 2... Χρονικό περίοδος έρευνας Ταυτότητα της έρευνας και Μεθοδολογία υλοποίησης της ποσοτικής Η έρευνα πεδίου διήρκησε από 7 μέχρι και 7 Μαΐου 204. Τηλεφωνικές Συνεντεύξεις μέσω Η/Υ (C.A.T.I. Computer Aided Telephone Interviews), μέσης διάρκειας 5 λεπτών της ώρας εκάστη με την χρήση δομημένου ερωτηματολογίου για τους εκπροσώπους συντονιστών εταίρων των ΑΣ. Το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε από τους συνεντευκτές, τόσο για λόγους ικανοποίησης της διερεύνησης της αποτελεσματικότητας της δράσης όσο και για λόγους συγκρισιμότητας απαντήσεων και επομένως εξαγωγή συμπερασμάτων οριζόντιου χαρακτήρα, διαρθρώνονταν σε αξιολογικές ενότητες. Μεθοδολογικά χαρακτηρίζεται ως «μικτού» τύπου, περιλαμβάνει δηλαδή τόσο «ανοιχτές» όσο και «κλειστές» ερωτήσεις, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στον ερωτώμενο, αφενός να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις και αφετέρου να τις εμπλουτίσει με περισσότερες πληροφορίες ή να προβεί σε περισσότερα σχόλια. 2..2. Στοιχεία Δείγματος Ο προσδιορισμός του μεγέθους του δείγματος, μετά την εξασφάλιση του καταλόγου πλαισίου, προσδιορίσθηκε από τους ακόλουθους παράγοντες: Την επιθυμητή ακρίβεια της έρευνας (δηλ. το επιθυμητό μέγεθος του δειγματοληπτικού σφάλματος), Το διαθέσιμο κόστος και χρόνο, Την ομοιογένεια (το μέγεθος της διακύμανσης) του πληθυσμού ως προς το διερευνώμενο χαρακτηριστικό, Την αντιπροσωπευτικότητα του δείγματος, Τον αριθμό των μεταβλητών και των υποομάδων αυτών που πρέπει να ερευνηθούν και Την επιλεγείσα μέθοδο δειγματοληψίας ~ 24 ~

Η προσέγγιση των φορέων των Αναπτυξιακών Συμπράξεων (Συντονιστών και Λοιπών Εταίρων) πραγματοποιήθηκε με Τηλεφωνικές Συνεντεύξεις μέσω Η/Υ (C.A.T.I. Computer Aided Telephone interviews) μέγιστης διάρκειας εκάστη 2 λεπτών της ώρας. Η δειγματοληψία ήταν στρωματοποιημένη με μονάδα τη ΑΣ & στρώμα την Περιφέρεια όπου έχει έδρα η ΑΣ, ενώ προκαθορίστηκε η κατανομή (quoted κατανομή) αναλογικά σε όλες τις Περιφέρειες σύμφωνα με την πραγματική κατανομή. Με βάση τη μεθοδολογία, το δείγμα της ποσοτικής έρευνας διαμορφώθηκε ως ακολούθως : Πίνακας 2: Δείγμα Επαφών και Ολοκληρωμένες Συνεντεύξεις με τους Συντονιστές Εταίρους των ΑΣ στο σύνολο της επικράτειας Αποτέλεσμα τελικής επαφής ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ Λάθος Αριθμός Fax/ modem Μιλάει (Busy Number) Τηλεφωνητής Δεν απαντάει (No answer) Άρνηση Διακόπηκε το ερωτηματολόγιο στη μέση Ορισμένο ραντεβού για συμπλήρωση Ολοκληρωμένες συνεντεύξεις ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΑΦΩΝ (χ) ΑΡΧΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Κλήσεις που έγιναν (ψ) Μ.Ο. κλήσεων (=ψ/χ) 6 0 (0,0%) 0 (0,0%) (0,8%) 0 (0,0%) (0,8%) (0,8%) 0 0 (8,%) 6 6 (29%) 75 75 (60,5%) 0 0 70 5,4 24 % Απόκρισης % Ολοκληρωμένων συν/ξεων Μη Απόκριση 0,5% Απόκριση 89,5% 60,5% Πηγή: επεξεργασία Αξιολογητή Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου με τους εκπροσώπους συντονιστών εταίρων των ΑΣ η δειγματοληψία ήταν τυχαία (όλες οι ΑΣ του σχετικού δείγματος είχαν την ίδια πιθανότητα επιλογής στο τελικό δείγμα). Το ποσοστό απόκρισης στην έρευνα ήταν υψηλό (89,5%) όπως αντίστοιχα και το ποσοστό κάλυψης και αντιπροσωπευτικότητας του δείγματος σε σχέση με τον πληθυσμό στόχο (60,5%). Πίνακας : Δείγμα Επαφών και Ολοκληρωμένες Συνεντεύξεις με τους Φορείς των ΑΣ στο σύνολο της επικράτειας Αποτέλεσμα τελικής επαφής ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ Λάθος Αριθμός Fax/ modem Μιλάει (Busy Number) Τηλεφωνητής - (2,%) 0 (0,0%) % Απόκρισης % Ολοκληρωμένων συν/ξεων Μη Απόκριση 4,20% ~ 25 ~

Αποτέλεσμα τελικής επαφής ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ ΣΥΝΟΛΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ Δεν απαντάει (No answer) Άρνηση Διακόπηκε το ερωτηματολόγιο στη μέση Ορισμένο ραντεβού για συμπλήρωση Ολοκληρωμένες συνεντεύξεις ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΑΦΩΝ (χ) ΑΡΧΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ Κλήσεις που έγιναν (ψ) 7 7 (,2%) (2,%) 4 4 (,%) 27 27(20,9%) 75 75 (58,%) 0 0 9 Μ.Ο. κλήσεων (=ψ/χ) % Απόκρισης % Ολοκληρωμένων συν/ξεων Απόκριση 6,80% 49,80% Για λόγους διασποράς από τον σύνολο των Ν=052 φορέων των ΑΣ επιλέχθηκαν μόνο ν=0 ένας από κάθε σύμπραξη ενώ η επιλογή έγινε με απόλυτα τυχαίο τρόπο Κατά τη διεξαγωγή της έρευνας πεδίου με εκπροσώπους φορέων που συμμετείχαν στις ΑΣ η δειγματοληψία ήταν τυχαία (όλες οι ΑΣ του σχετικού δείγματος είχαν την ίδια πιθανότητα επιλογής στο τελικό δείγμα). Το ποσοστό απόκρισης στην έρευνα ήταν υψηλό ( 6,80%). Τα παραπάνω μεγέθη δείγματος και επιτυχημένων ολοκληρωμένων συνεντεύξεων, κρίνονται ασφαλή για την εξαγωγή συμπερασμάτων, καθώς εξασφαλίζουν ένα ελάχιστο ποσοστό απόκρισης 60% και ένα ελάχιστο ποσοστό ολοκληρωμένων συνεντεύξεων 5% με μία επανάκληση. Στην απόκριση περιλαμβάνονται τα ακόλουθα είδη «επιτυχών επαφών»: Ολοκληρωμένες Συνεντεύξεις Ορισμένο ραντεβού για συνέντευξη Από την άλλη, η μη απόκριση περιλαμβάνει τα εξής είδη «ανεπιτυχών επαφών»: Απουσία ή δεν απαντάει το τηλέφωνο (τόσο αρχική, όσο και στις επανακλήσεις) Ένδειξη ότι το τηλέφωνο είναι κατειλημμένο Αρνήσεις Ενδεχόμενη διακοπή συνέντευξης και άρνηση στην επανάληψη. Σύμφωνα με τις προδιαγραφές του European Social Survey (ESS) = Mελέτη European Social Survey για λογαριασμό του Εθνικού Κέντρου Ερευνών, τα πρωτόκολλα ελέγχου ποιότητας του οποίου θα ακολουθήθηκαν (http://www.europeansocialsurvey.org/) ~ 26 ~

2.2. Αποτελέσματα Ποσοτικής Έρευνας στους Συντονιστές Εταίρους των ΑΣ 2.2.. Αποτίμηση της πορείας υλοποίησης των πράξεων Στην παρούσα ενότητα επιδιώκεται η αποτίμηση της εξέλιξης του φυσικού αντικειμένου των πράξεων, ο βαθμός επίτευξης των στόχων που αρχικά είχαν τεθεί και η καταγραφή τυχόν προβλημάτων που παρουσιάστηκαν. Ειδικότερα μέσω εξειδικευμένων ερωτήσεων, αναλύονται τα παρακάτω παράμετροι : Η κατανομή των ωφελουμένων που επιλέχθηκαν (προφίλ). Βαθμός επίτευξης των αναμενόμενων αποτελεσμάτων σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό. Διακρατική διάσταση του Σχεδίου. Δυσκολίες που εντοπίστηκαν κατά την υλοποίηση του σχεδίου. Συνέργειες που υπήρξαν με άλλα προγράμματα.. Ομάδες Στόχος που συμμετέχουν στις Πράξεις Προφίλ ωφελουμένων Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας:. Η πλειονότητα των ενταγμένων πράξεων, αφορά στην υποστήριξη μέσω συγκεκριμένων δράσεων, ομάδας ωφελουμένων της τάξης 80 ατόμων (περίπου μια στις ΑΣ δηλ. 7,%) και της τάξης των 00 ατόμων (29,%). Συνολικά, σε ποσοστό 75% των σχεδίων δράσης τόσο στον αρχικό σχεδιασμό όσο και στον αναθεωρημένο, ο αριθμός των ωφελουμένων είναι από 70-00 άτομα. Σημειώνεται ότι ο αριθμός των ωφελουμένων για κάθε πράξη, καθορίστηκε κατά την Απόφαση Ένταξης σύμφωνα και με την αρχική αίτηση χρηματοδότησης. 2. Οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις προσάρμοσαν το σχέδιο δράσης κατά την φάση της ης υποβολής της Απόφασης Υλοποίησης με ίδια μέσα που αποτελεί και την αρχική νομική δέσμευση.. Σημειώνεται ότι το 4% των συμμετεχόντων στην έρευνα ΑΣ, δεσμεύθηκαν στην ενίσχυση της απασχόλησης για 60-220 ωφελούμενους. Το εν λόγω μέγεθος αφορά σχέδια δράσης που είτε υλοποιούνται σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, είτε τοπικά σχέδια δράσης στα οποία ο αρχικός σχεδιασμός αφορούσε μεγάλο αριθμό ωφελουμένων. 4. Σε ποσοστό 5,4%, υλοποιούνται σχέδια δράσης που απευθύνονται σε 40-50 ωφελούμενους. 5. Επιπλέον, με βάση τον συνολικό αριθμό ωφελουμένων κάθε σχεδίου δράσης και τα τελικά αποτελέσματα ως προς την προώθηση στην απασχόληση, θα κριθεί ο αριθμός των ωφελουμένων («μέγεθος πράξης»), αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας ενός τοπικού σχεδίου δράσης. 6. Ως προς το φύλο των ωφελουμένων που ενισχύονται μέσα από τα σχέδια των ΑΣ προκύπτει ότι τόσο κατά την φάση της αρχικά εγκριθείσας απόφασης υλοποίησης με ίδια μέσα όσο και σύμφωνα με τα ισχύοντα κατά το στάδιο υλοποίησης κατά την περίοδο της έρευνας, οι γυναίκες αποτελούν το 60% των ωφελουμένων και οι άνδρες το 40%. ~ 27 ~

7. Το γεγονός αυτό συνδέεται και με την σχετική προδιαγραφή της πρόσκλησης ως προς την προώθηση της τήρησης αρχών Ισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών και η διασφάλιση της αρχής της μη διάκρισης. Στο πλαίσιο της αίτησης χρηματοδότησης πρότασης που υπέβαλε κάθε ΑΣ, καλείτο να παρουσιάσει τα μέτρα τήρησης της ισότητας των φύλων στο πλαίσιο της πράξης που καλείται να εκτελέσει και αυτό αποτελούσε συν τοις άλλοις και κριτήριο αξιολόγησης για την επιλογή του. 8. Οι ομάδες στόχοι που φαίνεται ότι υποστηρίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό στο πλαίσιο των σχεδίων, είναι οι μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 (6 % σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό και 9% σύμφωνα με τωρινά στοιχεία υλοποίησης) και τα άτομα σε κατάσταση φτώχειας (4% και στις δυο φάσεις ). 9. Τα ΑμεΑ αποτελούν το 7% των ομάδων στόχων που αφορούν τα σχέδια των ΑΣ και αντίστοιχα στο ίδιο επίπεδο κινούνται οι γυναίκες αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών (6%), τα άτομα με πολιτισμικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες (4%). 0. Το 85% των συμμετεχόντων συντονιστών εταίρων στην έρευνα, δήλωσε ότι η ΑΣ δεν προέβη σε τροποποίηση των αρχικά εγκεκριμένων ομάδων στόχων, γεγονός που αποτυπώνει μια υψηλή σχετικά συνέπεια σχεδιασμού και πράξης.. Το υπόλοιπο 5% προέβη σε σχετική τροποποίηση, με κύριο αίτιο σύμφωνα με την έρευνα την «Υπερεκτίμηση της δυνατότητας συμμετοχής συγκεκριμένης - ων ομάδας ων» (64%). 2. Σημειώνεται εκ νέου, ότι η τροποποίηση των ομάδων στόχου, πιθανά θα απαιτούσε την Τροποποίηση της Απόφασης Ένταξης, το συμπέρασμα ότι στη πλειονότητα των σχεδίων δράσης δεν υπήρξε μεταβολή στον συνολικό αριθμό ωφελουμένων, θα πρέπει να εξεταστεί εκ νέου τόσο μέσω των Δελτίων Παρακολούθησης Προόδου όσο και κατά την ολοκλήρωση έργων. Στα γραφήματα των επόμενων σελίδων παρατίθενται τα ευρήματα της έρευνας πεδίου στους συντονιστές εταίρους των ΑΣ σχετικά τη διάρθρωση των ομάδων στόχου. ~ 28 ~

~ 29 ~

~ 0 ~

4. Αποτίμηση Αντικειμένου της εξέλιξης του Φυσικού Στην παρούσα ενότητα γίνεται παρουσίαση των αποτελεσμάτων της ποσοτικής έρευνας σχετικά με την εξέλιξης του φυσικού αντικειμένου των πράξεων, ο βαθμός επίτευξης των στόχων που αρχικά είχαν τεθεί και η καταγραφή τυχόν προβλημάτων που παρουσιάστηκαν. Ειδικότερα μέσω εξειδικευμένων ερωτήσεων, αναλύονται: Στάδιο υλοποίησης κάθε πράξης. Βαθμός επίτευξης των αναμενόμενων αποτελεσμάτων σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό. Διακρατική διάσταση του Σχεδίου. Δυσκολίες που παρουσιάζονται κατά την υλοποίηση του σχεδίου. Συνέργειες με άλλα προγράμματα. Πιο αναλυτικά:. Ως προς τη διάρθρωση των σχεδίων δράσης, ο μέσος όρος των ενεργειών (δράσεων) που περιλαμβάνουν, διατηρείται σταθερός από την φάση της αρχικά εγκριθείσας απόφασης υλοποίησης με ίδια μέσα μέχρι την περίοδο της έρευνας. 2. Ο αρχικός μέσος όρος αριθμού δράσεων ανά Σχέδιο Δράσης (ΣΔ) βάσει του αρχικού σχεδιασμού ήταν 2,5 δράσεις ανά σχέδιο και μετεβλήθη στις 2 δράσεις ανά ΣΔ με τι αναθεωρήσεις των ΣΔ των αναπτυξιακών συμπράξεων ΑΣ.. Ειδικότερα στην τρέχουσα φάση υλοποίησης ένα στα τέσσερα Σχέδια Δράσης (25,%) συμπεριλαμβάνει 5 ενέργ ειες δράσεις, ενώ περίπου ένα στα τρία ΣΔ (2,%) διαρθρώνεται από 9 έως ενέργειες. 4. Από την έρευνα προκύπτει υστέρηση στην ενεργοποίηση (υλοποίηση) όλων των δράσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία υλοποίησης των ΑΣ κατά την περίοδο της έρευνας, περίπου το 57% των ΑΣ είχαν υλοποιήσει -9 δράσεις, δηλαδή υπολείπονταν σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό των έργων. 5. Ως κύριες αιτίες που επηρεάζουν την χαμηλή ενεργοποίηση του συνόλου των δράσεων μπορούν να θεωρηθούν ο ελλιπής σχεδιασμός, η καθυστερημένη έναρξη του σχεδίου δράσης, η αδυναμία εταίρων να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του έργου ή/και του θεσμικού πλαισίου και η αλληλεξάρτηση επιμέρους ενεργειών εντός του σχεδίου δράσης. ~ ~

6. Με βάση τα ευρήματα της έρευνας προκύπτει αναιμική συμβολή της παρέμβασης των ΤΟΠΕΚΟ στην δημιουργία απασχόλησης. Ειδικότερα, με βάση τον προγραμματικό στόχο των συμμετεχουσών συμπράξεων στην έρευνα προβλέπονταν να τοποθετηθούν στην απασχόληση 6.70 άνεργοι ευπαθών κοινωνικών ομάδων. Η προγραμματική κατανομή του ανωτέρω στόχου απασχόλησης προέβλεπε ότι το 40% των ωφελουμένων θα προσληφθούν από επιχειρήσεις (μισθωτοί), 5% θα υπογράψουν σύμβαση απόκτησης εργασιακής εμπειρίας, 8% θα προετοιμαστούν για ένταξη σε άλλα προγράμματα και 7% θα συστήσουν επιχειρήσεις ατομικές ή συνεταιριστικές (ΚοινΣΕπ). Τα παραπάνω ποσοστά, με πολύ μικρές αυξομειώσεις παραμένουν ίδια και στον αναθεωρημένο στόχο των ΑΣ, βάσει τροποποιήσεων της ΑΥΙΜ. 7. Μέχρι την περίοδο αναφοράς της έρευνας (Μάιος 204) προκύπτει με βάση τις απαντήσεις των ΑΣ ότι.54 ωφελούμενοι (ήτοι 7,2% του προγραμματικού στόχου) έχουν προωθηθεί σε απασχόληση με την εξής κατανομή: 44% έχουν προσληφθεί από επιχειρήσεις, 0% έχουν υπογράψει σύμβαση απόκτησης εργασιακής εμπειρίας, 9% έχουν προετοιμαστεί για ένταξη σε άλλα προγράμματα, και 7% έχουν συστήσει επιχειρήσεις ατομικές κοινωνικές. 8. Περίπου μια στις τρεις ΑΣ που συμμετείχαν στην έρευνα (2%) δήλωσε ότι δεν έχει προωθηθεί ακόμα στην απασχόληση κανένας ωφελούμενος της. Υπενθυμίζεται ότι η αποτυχία προώθησης στην απασχόληση των ωφελούμενων μιας ΑΣ έχει επιπτώσεις στο οικονομικό της αντικείμενο. 9. Η χαμηλή επίτευξη δημιουργίας απασχόλησης για τους ωφελούμενους μπορεί να αποδοθεί εν μέρει στην υφεσιακή οικονομική κατάσταση που έχει οδηγήσει σε μείωση της απασχόλησης και στην μη ικανοποιητική συνέργεια της δράσης με άλλα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ιδίως ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης. Παράλληλα δημιουργούνται εύλογες ανησυχίες τόσο για τον σχεδιασμό των Σχεδίων Δράσης όσο και για την αποτελεσματικότητα των φορέων να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες υποστήριξης και δικτύωσης των ωφελούμενων με την αγορά εργασίας. 0. Ως προς τους επιμέρους στόχους για την απασχόληση των ωφελουμένων των ΑΣ, προκύπτουν ότι με βάση τον προγραμματικό σχεδιασμό των ΑΣ που συμμετείχαν στην έρευνα επρόκειτο να προσληφθούν από επιχειρήσεις 2.684 ωφελούμενοι τους. Μέχρι την περίοδο αναφοράς της έρευνας (Μάιος 204), οι ΑΣ που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι απασχολούνται 50 άτομα (9% του προγραμματικού στόχου). Από τους απασχολούμενους σε επιχειρήσεις, το 72% απασχολούνται με πλήρη απασχόληση και το 28% με μερική απασχόληση. ~ 2 ~

2. Ο προγραμματικός σχεδιασμός των ΑΣ (του δείγματος της έρευνας) αναφορικά με τη δημιουργία επιχειρήσεων αφορά 2.500 ωφελούμενους με ισορροπία ανάμεσα στον στόχο ατομικών επιχειρήσεων και κοινωνικών επιχειρήσεων με το 5% των ωφελουμένων να κατευθύνεται σε κοινωνικές επιχειρήσεις και το 47% σε ατομικές επιχειρήσεις. Μέχρι την περίοδο αναφοράς της έρευνας (Μάιος 204), οι ΑΣ που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι απασχολούνταν 427 άτομα. Με βάση τα ανωτέρω δεδομένα το ποσοστό επιτυχίας του στόχου της προώθησης στην απασχόληση των ωφελ ουμένων μέσω της ανάπτυξης της επιχειρηματικό τητας διαμορφώνεται σε 7 %.. Σε ότι αφορά ειδικότερα την απασχόληση μέσω Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων καταγράφονται τα εξής: i. συνολικά απασχολούνται 206 ωφελούμενοι (6% του προγραμματικού στόχου και % του συνόλου των ωφελουμένων του δείγματος). ii. Άνω των τριών στους τέσσερις (77,0%) των συμμετεχόντων ΑΣ, δήλωσε ότι κανένας ωφελούμενος μέχρι σήμερα δεν απασχολείται σε ΚοινΣΕπ. Στην Αττική το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 68,4% και στην υπόλοιπη Ελλάδα σε 80,4%. Δεδομένου ότι από άλλο ερώτημα της έρευνας προκύπτει ότι μόνο μία ΑΣ του δείγματος δεν στοχεύει στην προώθηση της απασχόλησης μέσω ΚοινΣΕπ, το ανωτέρω εύρημα χρήζει μεγαλύτερης εμβάθυνσης τόσο ως προς τις συνθήκες (τοπικές, οικονομικές, θεσμικές κλπ.) που ευνοούν την ανάπτυξη της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, αλλά και ως προς τον σχεδιασμό αλλά την αποτελεσματικότητα / ικανότητα των Σχεδίων Δράσης. iii. Οι τομείς δραστηριότητας των ΚοινΣΕπ που ιδρύθηκαν στο πλαίσιο των έργων ΤΟΠΕΚΟ αφορούν πρωτίστως τη συσκευασία, τυποποίηση και εμπορία τοπικών προϊόντων (28%), τη διαχείριση απορριμμάτων ή/και την ανακύκλωση (2%), την παροχή υπηρεσιών κοινωνικών φροντίδας (20%). Σημειώνεται ότι τα ποσοστά αναφέρονται στις ιδρυθείσες ΚοινΣΕπ και πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αφορούν τις δραστηριότητες που καταγράφονται στο καταστατικό τους οι οποίες είναι συνήθως περισσότερο διευρυμένες. 4. Οι τομείς δραστηριότητας των ατομικών λοιπών επι χειρήσ εων που ιδρύθηκαν αφορούν επίσης σε ποσοστό 6% την συσκευασία, τυποποίηση και εμπορία τοπικών προϊόντων, τις τουριστικές υπηρεσίες (%), την οικοτεχνία και την αξιοποίηση προϊόντων οικοτεχνίας (2%), την διαμόρφωση και συντήρηση κοινόχρηστων χώρων (8%), την ανακύκλωση (7%), τις εργασίες συντήρησης και ανακαίνισης κτιρίων (8%) 5. Αναφορικά με τις ενέργειες κατάρτισης και επιμόρφωσης των ωφελουμένων των σχεδίων δράσης, τα γνωστικά αντικείμενα που διδάσκονται περισσότερο είναι η επιχειρηματικότητα (7% των συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσε ότι το σχέδιο που συντόνιζε περιλάμβανε σχετικά προγράμματα), η παροχή υπηρεσιών (κοινωνικής φροντίδας, υπηρεσίες μέσω Η?Υ κλπ.) 2%, το περιβάλλον 5%, το εμπόριο 5%, η οργάνωση και διοίκηση 5%, τα τεχνικά επαγγέλματα %. ~ ~

6. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του γνωστικού αντικειμένου «επιχειρηματικότητα» είναι αναμενόμενη με βάση τον στόχο δημιουργίας απασχόλησης μέσω της επιχειρηματικότητας που είχαν όλα τα σχέδια (δημιουργία ατομικών και κοινωνικών επιχειρήσεων). Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τον σχεδιασμό της πρόσκλησης, για τις δράσεις επαγγελματικής κατάρτισης υπήρχε ανώτατο όριο 0% επί του προϋπολογισμού της πράξης. 7. Ως προς την διασύνδεση της κατάρτισης με την δημιουργουμένη απασχόληση των ωφελουμένων, μία στις δύο (55%) ΑΣ εκτιμά ότι η απασχόληση των ωφελουμένων σχετίζεται με την επαγγελματική κατάρτιση που έλαβαν στο πλαίσιο των σχεδίων ενώ το υπόλοιπο 45% δηλώνει ότι η απασχόληση των ωφελουμένων δεν σχετίζεται με τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία καταρτίσθηκαν. 8. Ως αίτια της μη συσχέτισης της απασχόλησης των ωφελουμένων ΤΟΠΕΚΟ με την κατάρτιση που έλαβαν, οι ΑΣ δηλώνουν την μη διαθεσιμότητα σχετικών θέσεων από την αγορά εργασίας (2%), τις αστοχίες του Σχεδίου Δράσης (2%) και τη μη ολοκλήρωση του έργου της ΑΣ (8%). Σημειώνεται ότι η μη ολοκλήρωση του έργου της ΑΣ δηλ. η μη προώθηση των ωφελούμενων σε απασχόληση συνεπάγεται και μη είσπραξη συγκεκριμένων πόρων. 9. Όπου υπήρξε συσχέτιση της απασχόλησης των ωφελουμένων ΤΟΠΕΚΟ με την κατάρτιση που έλαβαν, οι ΑΣ την αποδίδουν στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ανέργους και επιχειρήσεις (68%), στην ποιότητα των υπηρεσιών κατάρτισης (66%), στην ορθότητα του σχεδίου δράσης (59%) και στην εξατομικευμένη παρέμβαση στους ωφελούμενους (44%). 20. Η πλειονότητα των σχεδίων των ΑΣ δεν περιλαμβάνει διακρατική συνεργασία (περίπου τρία στα τέσσερα, 76%) ενώ το 24% έχει προβλέψει διακρατική συνεργασία στο πλαίσιο της δράσης δικτύωσης η οποία περιλαμβάνεται στο σχέδιο που υλοποιεί. Η περιορισμένη χρήση της διακρατικότητας ως μέρος των σχεδίων δράσης, οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την φάση υποβολής των προτάσεων είχε προαιρετικό χαρακτήρα για τον Δικαιούχο ΑΣ. 2. Τα αντικείμενα των διακρατικών δράσεων αφορούν κυρίως την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών. Συμμετοχή των ίδιων των ωφελουμένων στις δράσεις διακρατικής συνεργασίας πραγματοποιήθηκε στο 56% των Σχεδίων Δράσης με διακρατική διάσταση. 22. Ως προς τη συνέργεια και τη συμπληρωματικότατα με άλλα προγράμματα (συγχρηματοδοτούμενα ή μη), προβληματισμό προκαλεί το εύρημα ότι το 77% των ερωτηθέντων συντονιστών εταίρων των ΑΣ δηλώνει ότι το σχέδιο το οποίο έχει αναλάβει να υλοποιήσει δεν παρουσιάζει καμία συνέργεια με άλλα προγράμματα. ~ 4 ~

2. Το εύρημα αυτό σχετίζεται με τη μειωμένη μέχρι πρόσφατα διαθεσιμότητα προγραμμάτων που θα μπορούσαν να συνεργήσουν με τα σχέδια ΤΟΠΕΚΟ. Εξαίρεση αποτέλεσε στα μέσα του 20 ότι για τις περιφέρειες αμιγούς στόχου σύγκλισης είχε δημοσιευθεί προκήρυξη με τίτλο «Ολοκληρωμένη παρέμβαση για τη στήριξη της γυναικείας απασχόλησης μέσω ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας» από το ΕΠ «Αποθεματικό Απροβλέπτων» ύψους 40 εκ. ευρώ για ωφελούμενες γυναίκες από δράσεις αυτοαπασχόλησης, στην οποία μπορούσαν να συμμετέχουν ωφελούμενες των ΤΟΠΕΚΟ. 24. Η εικόνα της χαμηλής συνέργειας της Δράσης με άλλα προγράμματα αναμένεται να αναστραφεί, καθώς τον Ιούλιο 204 υπήρξε η δημοσίευση της πρόσκλησης του ΟΑΕΔ προς τις επιχειρήσεις για το πρόγραμμα επιδότησης της απασχόλησης 0.000 ωφελούμενων από ΤΟΠΕΚΟ-ΤΟΠΣΑ, το οποίο αφορά την προώθηση της απασχόλησης (Νέες Θέσεις Εργασίας) επωφελούμενων των προγραμμάτων ΤΟΠΕΚΟ. Το πρόγραμμα αφορά επιδότηση θέσεων εργασίας για 4μηνη απασχόληση σε επιχειρήσεις ιδιωτικού τομέα αλλά και σε κοινωνικές επιχειρήσεις. 25. Οι συντονιστές εταίροι που συμμετείχαν στην έρευνα κλήθηκαν να εντοπίσουν και να ιεραρχήσουν τα μέχρι σήμερα προβλήματα που έχουν εμφανισθεί και έχουν επηρεάσει την υλοποίηση της πράξης. Με βάση τις απαντήσεις τους προκύπτει μια ποικιλομορφία προβλημάτων αλλά με σαφείς ενδείξεις για τα προβλήματα με την μεγαλύτερη βαρύτητα. Ειδικότερα: Πάνω από ένας στους δύο συμμετέχοντες (55%) δήλωσε ότι το σημαντικότερο πρόβλημα που επηρέασε την πορεία υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης είναι η γενικότερη οικονομική κατάσταση, απότοκο της οικονομικής κρίσης που επέφερε συρρίκνωση της αγοράς εργασίας και περιορισμό των προσλήψεων στον ιδιωτικό τομέα. Ο περιορισμός προσλήψεων σε ΟΤΑ και ΝΠΔΔ που συμμετείχαν στις ΑΣ ως φορείς των εταιρικών σχημάτων κρίθηκε ως πρόβλημα από το 9% των συμμετεχόντων στην έρευνα. Το ανωτέρω πρόβλημα παρά το γεγονός ότι ιεραρχείται μάλλον υψηλά στις απαντήσεις των Συντονιστών εταίρων είναι διαχειρίσιμο, αφού επιτρέπεται (και με τη σύμφωνη γνώμη της ΕΥΚΕΚΟ) η ανακατανομή δράσεων από εταίρο σε εταίρο. Το εν λόγω πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί από δράσεις προώθησης στην απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα συνεπικουρούμενη και από τα συμπληρωματικά και στοχευμένα προγράμματα προώθησης στην απασχόληση ωφελουμένων ΤΟΠΕΚΟ σε επιχειρήσεις από τον ΟΑΕΔ. Η πολυπλοκότητα του θεσμικού πλαισίου υλοποίησης της πράξης αποτέλεσε πρόβλημα για το 2% των συμμετεχόντων. Σε συνάφεια με το ανωτέρω εύρημα πρέπει να αναφερθεί ότι το πλαίσιο χρηματοδότησης των πράξεων σε τρεις δόσεις όπως σήμερα ισχύει βάσει της ΚΥΑ 2.475/οικ../0-0202, παρά το γεγονός ότι ήταν γνωστό εξ αρχής στους φορείς της ΑΣ, δεν ευνοούσε τελικά την πρόοδο των έργων σε επίπεδο φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, ιδιαίτερα δε επιδεινώθηκε από προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει η πλειονότητα των φορέων εταίρων των ΑΣ. ~ 5 ~

Ειδικότερα, για την καταβολή της δεύτερης δόσης απαιτείται η ολοκλήρωση του 75% του φυσικού αντικειμένου και του 50% του υλοποιηθέντος οικονομικού αντικειμένου της α και β δόσης του έργου (ήτοι το 7,5% του συνολικού προϋπολογισμού) ως εκ τούτου, υπήρξε ανάγκη αυτοχρηματοδότησης σημαντικού μέρους των προβλεπόμενων δράσεων σε μια περίοδο χαμηλής ρευστότητας των φορέων και περιορισμένης πιστοληπτικής ικανότητας των φορέων που υλοποιούν τα σχέδια δράσης. Σε συνέχεια της παραπάνω ανάλυσης εκτιμάται ότι την επιτάχυνση των έργων θα προωθούσε η τροποποίηση ΚΥΑ 2.475/οικ../0-0-202 για τις προϋποθέσεις λήψης της Β δόσης, με παράλληλη απλοποίηση των διαχειριστικών εντύπων που τεκμηριώνουν την επίτευξη του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου. Η παράλληλη ταυτόχρονη υλοποίηση άλλων δράσεων του ΕΠΑΝΑΔ (Voucher, Κοινωφελής Εργασία κλπ.) αποτέλεσε πρόβλημα για το 29% των φορέων με την λογική ότι υπήρξαν αντικίνητρα συμμετοχής των ωφελουμένων στις δράσεις ΤΟΠΕΚΟ. Η αποχώρηση ωφελουμένων αποτέλεσε πρόβλημα για το 2% των φορέων, δημιουργεί καθυστέρηση στη εξέλιξη των δράσεων αλλά διαχειριστικά είναι ένα πρόβλημα το οποίο είναι αντιμετωπίσιμο αφού η ΑΣ δύναται να προβεί σε επαναπροσκλήσεις προς ωφελούμενους. Σχετικά υψηλό πρόβλημα για τις ΑΣ εκτιμάται η έλλειψη συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών όπως επισημαίνει το 20% των συμμετεχόντων, γεγονός το οποίο προκαλεί συνδέεται με την αποδοτικότητα των δράσεων δημοσιότητας και δικτύωσης που έχουν εκτελέσει οι ΑΣ προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν και να ενημερώσουν τις τοπικές κοινωνίες για το υλοποιούμενο έργο τους. Περαιτέρω εμφανίζονται και άλλα προβλήματα μικρότερη βαρύτητα όπως ανεπάρκεια φορέων της ΑΣ να ανταποκριθούν στις ανάγκες του σχεδίου δράσης (%) και η ανεπάρκεια φορέων της ΑΣ να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις του θεσμικού πλαισίου υλοποίησης (8%) κ.ο.κ Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι οι ΑΣ δεν επισημαίνουν την απουσία ευνοϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων για την σύσταση των κοινωνικών επιχειρήσεων (ΚΟΙΝΣΕΠ) και την έλλειψη κατάλληλου ευρύτερου θεσμικού πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις με βάση και τις σχετικές δεσμεύσεις του Ν 409/20 (Κοινωνική Ρήτρα εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων). ~ 6 ~

Αριθμός των δράσεων ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 8% 8% % 9% 72% 69% 6-0 δράσεις 0-5 δράσεις -9 δράσεις 0 δράσεις 57% 20% 2% βάσει του αρχικού στόχου Μ.Ο. Δράσεων: 2.5 βάσει του αναθεωρημένου στόχου Μ.Ο. Δράσεων: 2.0 % που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα Μ.Ο. Δράσεων: 8.6 ~ 7 ~

Στόχος για τους ωφελούμενους σε σχέση με την απασχόληση ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 4% 9% 67% 4% 9% 5% % 60% 65% 5-220 ωφελούμενοι 0-50 ωφελούμενοι 7-00 ωφελούμενοι 5-70 ωφελούμενοι -50 ωφελούμενοι 0 ωφελούμενοι 2% 2% 7% 8% 2% βάσει του αρχικού στόχου Μ.Ο. Ωφελουμένων: 90.7 βάσει του αναθεωρημένου στόχου μέχρι σήμερα Μ.Ο. Ωφελουμένων: 89. Μ.Ο. Ωφελουμένων: 5.6 ~ 8 ~

Αριθμός ωφελούμενων που θα ΒΑΣΗ: Όλοι οι ωφελούμενοι που θα απασχοληθούν 40% 40% 44% προσληφθούν σε επιχειρήσεις 8% 8% 5% 5% προετοιμαστούν για ένταξη σε άλλα προγράμματα 9% 0% 7% υπογράψουν συμβάσεις απόκτησης εργασιακής εμπειρίας στον ιδιωτικό τομέα 7% συστήσουν δική τους επιχείρηση 7% βάσει του αρχικού στόχου (ν=670) βάσει του αναθεωρημένου στόχου (ν=660) μέχρι σήμερα (ν=54) Αριθμός ατομικών/ συνεταιριστικών επιχειρήσεων & Αριθμός προσλήψεων ΒΑΣΗ: Όλοι οι ωφελούμενοι Αριθμός ατομικών/ συνεταιριστικών επιχειρήσεων που προβλέπονταν να συσταθούν στο πλαίσιο του έργου Αριθμός προσλήψεων που έγιναν μέχρι σήμερα σε θέσεις πλήρους, μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης Πλήρης απασχόληση Ατομικές επιχειρήσεις Συνεταιριστικές επιχειρήσεις 48 % Μερική απασχόληση 72,2 % Εκ περιτροπής απασχόληση 52,8 % 27,6 % 0,2 % Όλοι οι ωφελούμενοι που προβλέπονταν να συστήσουν δική τους επιχείρηση (ν=2499) Όλοι οι ωφελούμενοι που προσλήφθηκαν σε επιχειρήσεις (ν=50) ~ 9 ~

Αριθμός ωφελουμένων που θα απασχοληθούν σε κοινωνικές επιχειρήσεις ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) % % 25% 4% % % 4% 27% % 9% 9% 2% -40 ωφελούμενοι 9% 26-0 ωφελούμενοι 2-25 ωφελούμενοι 2% 5% 6-20 ωφελούμενοι -5 ωφελούμενοι 2% 77% 2% 6-0 ωφελούμενοι -5 ωφελούμενοι 0 ωφελούμενοι 24% 25% % % βάσει του αρχικού στόχου βάσει του αναθεωρημένου στόχου Μ.Ο. Ωφελουμένων:7. μέχρι σήμερα Μ.Ο. Ωφελουμένων:7. Μ.Ο. Ωφελουμένων:2.8 Τομείς δραστηριότητας ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Τομείς δραστηριότητας των ΚοινΣεπ Τομείς δραστηριότητας των Λοιπών Επιχειρήσεων % % Συσκευασία, τυποποίηση, εμπορία τοπικών προϊόντων 28 Συσκευασία, τυποποίηση, εμπορία τοπικών προϊόντων 6 Παροχή Κοινωνικών Υπηρεσιών - Υπηρεσιών φροντίδας 20 Τουριστικές υπηρεσίες Διαμόρφωση και συντήρηση κοινόχρηστων χώρων - χώρων πρασίνου 5 2 Τουριστικές υπηρεσίες Εργασίες συντήρησης, ανακαίνισης, βελτίωσης κτιρίων 2 Διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων 2 Οικοτεχνία και αξιοποίηση προϊόντων οικοτεχνίας Διαμόρφωση και συντήρηση κοινόχρηστων χώρων - χώρων πρασίνου Παροχή Κοινωνικών Υπηρεσιών - Υπηρεσιών φροντίδας Ανακύκλωση 7 Εργασίες συντήρησης, ανακαίνισης, βελτίωσης κτιρίων 5 Υπηρεσίες εστίασης 5 Λειτουργία εντευκτηρίων- αναψυκτήριων - χώρων εστίασης 4 Διαχείριση απορριμμάτων και αποβλήτων 4 Ανακύκλωση 9 Λειτουργία εντευκτηρίων- αναψυκτήριων - χώρων εστίασης 7 Οικοτεχνία και αξιοποίηση προϊόντων οικοτεχνίας 4 Υπηρεσίες Εκπαίδευσης 4 Υπηρεσίες εστίασης 4 Συμβουλευτικές υπηρεσίες Δεν έχουν ιδρυθεί ακόμα 27 ΔΞ/ΔΑ Καμία 8 8 8 Λογιστικό γραφείο Δεν έχουν ιδρυθεί ακόμα Καμία 5 (*) εμφανίζονται οι τομείς>% ~ 40 ~

Πεδία κατάρτισης των ωφελούμενων ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) % Επιχειρηματικότητα 7 % Τεχνικά επαγγέλματα Αγροτική επιχειρηματικότητα & παραγωγή 5 Συντήρηση/ κατασκευή κτηρίων και εγκαταστάσεων 7 Ανάπτυξη κοινωνικής επιχειρηματικότητας 2 Ελαιοχρωματισμός Ανάπτυξη & Διαχείριση Ατομικής επιχειρηματικότητας 20 Σύγχρονες δεξιότητες σε τεχνικά επαγγέλματα Τεχνήτες βιομηχανικών εγκαταστάσεων Κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις 8 Παροχή Υπηρεσιών Παροχή υπηρεσιών με χρήση Η/Υ 2 Ανάπτυξη δεξιοτήτων 7 5 Εκμάθηση γλωσσών Υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας 8 Δεξιότητες υπαλλήλων γραφείου για Μ.Μ. Ενημέρωσης Παροχή υπηρεσιών και διαχείριση πελατών 5 Ανάπτυξη οικιακών δεξιοτήτων Υπηρεσίες φροντίδας ηλικιωμένων Εκμάθηση οδήγησης Παροχή υπηρεσιών κοινωνικής και νοσηλευτικής μέριμνας κατ' οίκον Υπηρεσίες καθαρισμού κτιρίων Περιβάλλον 5 Περιβαλλοντική διαχείριση/ Ανακύκλωση Τουρισμός Τουρισμός 5 Marketing 5 Βασικές αρχές οργάνωσης επικοινωνίας και πώλησης 9 Επαγγέλματα εμπορίου και υπηρεσιών Λιανικό εμπόριο 29 5 Οργάνωση & Διοίκηση 5 Σύγχρονη αρτοποιΐα Marketing Εμπόριο 7 Μεταποίηση και εμπορία τροφίμων και ποτών 5 27 Τουριστικές Επιχειρήσεις Τρόφιμα & ποτά Λογιστική 4 Λογιστική 4 Οικονομικά Οικονομικά/Οικονομική διαχείριση και λογιστική Άλλο 9 Κηποτεχνία 5 5 Οικοτεχνία Βασικές αρχές οργάνωσης λειτουργίας μικρομεσαίων επιχειρήσεων 7 Πληροφορική Οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων Κοινωνικό management για τη διαχειριστική λειτουργία των υπό σύσταση ΚΟΙΝΣΕΠ 5 Πολιτισμός Πιστοποιήσεις Πελατοκεντρική οργάνωση Τοπικές παραδοσιακές δραστηριότητες Τεχνικές οργάνωσης γραφείου (*) εμφανίζονται οι κατηγορίες >% Διασύνδεση της κατάρτισης με την απασχόληση ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) ν=4 ΌΧΙ 45% ΝΑΙ 55% Λόγοι μη επίτευξης ν=4 Λόγοι επίτευξης % Δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας με το αντικείμενο κατάρτισης 2 Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα το πρόγραμμα 8 Έλλειψη ενδιαφέροντος των ωφελουμένων 5 % Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών 68 Ποιότητα των υπηρεσιών κατάρτισης 66 Ορθότητα Σχεδίου Δράσης 59 Εξατομικευμένη παρέμβαση ωφελουμένων 44 42 Ανεπαρκής κατάρτιση 6 Ελλιπείς συμβουλευτικές υπηρεσίες 6 Μη συμμετοχή των φορέων των ΑΣ 6 Ενεργός συμμετοχή των φορέων των ΑΣ Έλλειψη προγραμμάτων ΟΑΕΔ 6 Δημιουργία κοινωνικού συνεταιρισμού ΚΙΣΠΕ 2 Δεν έχουν πραγματοποιηθεί οι δράσεις με τις επιχειρήσεις Kαλή επιλογή των ατόμων 2 Δεν υπήρχαν προγράμματα ενίσχυσης νέων επιχειρήσεων Ενημέρωση, πληροφόρηση, ευαισθητοποίηση 2 Οι επιχειρήσεις περιμένουν τις επιχορηγήσεις Έλλειψη ενδιαφέροντος από επιχειρήσεις Έλλειψη χρηματοδοτικών και αναπτυξιακών εργαλείων Εξαίρεση της Στερεάς Ελλάδας από προγράμματα-οικονομική κρίση Καθυστέρηση πρωτοβουλιών χρηματοδότησης δράσεων ~ 4 ~

Διακρατική διάσταση του σχεδίου & Συνέργειες με άλλα προγράμματα ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Διακρατική διάσταση του σχεδίου Συνέργειες του Σχεδίου με άλλα Προγράμματα ΝΑΙ 2% ΝΑΙ 24% ΌΧΙ 76% ΌΧΙ 77% Δυσκολίες που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια υλοποίησης του σχεδίου ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 55 % Γενικότερη κατάσταση (οικονομική κρίση - περιορισμός προσλήψεων 9 % Περιορισμός προσλήψεων σε ΟΤΑ κ ΝΠΔΔ Πολυπλοκότητα θεσμικού πλαισίου 2 % Παράλληλη - ταυτόχρονη υλοποίηση άλλων δράσεων του ΕΠΑΝΑΔ 29 % 2 % Αποχώρηση Ωφελουμένων 20 % Έλλειψη συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας % Ανεπάρκεια φορέων της ΑΣ να ανταποκριθούν στις ανάγκες του Ανεπαρκής σχεδιασμός και λανθασμένη διάγνωση των τοπικών Ανεπάρκεια φορέων της ΑΣ να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις του Εξαίρεση της Στερεάς Ελλάδας από πρόγραμματα Έλλειψη χρηματοδότησης Μεταβολή της Διοίκησης σε ΑΜΚΕ - ΜΚΟ - Φορέα 9% 8% 5% 4% 4% Έλλειψη πρωτοβουλιών και καθυστερήσεις από τους ωφελούμενους % Έλλειψη ενδιαφέροντος των ωφελούμενων % Έλλειψη συναφών προγραμμάτων από τον ΟΑΕΔ % Γραφειοκρατία/ Χρονοβόρες διαδικασίες % Αποχώρηση Εταίρου % Καμία 8% (*) εμφανίζονται σχόλια>% ~ 42 ~

4... Αποτίμηση της επάρκειας των πόρων Μέσα από τις ερωτήσεις της παρούσας ενότητας επιδιώχθηκε να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με την επάρκεια των πόρων για την υλοποίηση του φυσικού αντικειμένου. Ειδικότερα μέσω εξειδικευμένων ερωτήσεων, διαπιστώθηκαν τα εξής:. Ο μέσος προϋπολογισμός των αιτήσεων χρηματοδότησης των σχεδίων δράσης που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσκλησης ήταν 697 χιλ. ευρώ, ενώ ο μέσος εγκεκριμένος προϋπολογισμός 450 χιλ. ευρώ. 2. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκτίμηση των συντονιστών εταίρων των ΑΣ ως προς την οικονομική ολοκλήρωση των έργων, η οποία κρίνεται υπεραισιόδοξη λαμβάνοντας υπόψη ότι ο δείκτης απασχόλησης των ωφελουμένων είναι πολύ χαμηλά. Συγκεκριμένα, επτά στους δέκα (68%) των συμμετεχόντων συντονιστών εταίρων ΑΣ εκτιμούν ότι θα απορροφηθεί το 90-00% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού, περίπου ένας στους τέσσερις (27%) ότι θα απορροφηθεί το 70 90% και το υπόλοιπο 5% ότι θα απορροφηθεί έως και το 70% του εγκεκριμένου προϋπολογισμού.. Οι ως άνω εκτιμήσεις και υπεραισιόδοξες είναι και επιπλέον οδηγούν στην διαπίστωση ότι δεν αναμένεται να απορροφηθεί το σύνολο του ενταγμένου προϋπολογισμού των πράξεων. 4. Οι δυσκολίες που εντοπίζουν συντονιστές εταίροι σε επίπεδο εταιρικών σχημάτων για την οικονομική ολοκλήρωση των έργων σχετίζονται για το 57% των συμμετεχόντων με προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν οι εταίροι των ΑΣ και ως εκ τούτου επηρεάζει την πραγματοποίηση δαπανών. Επίσης την οικονομική ολοκλήρωση επηρεάζει για το 45% των συμμετεχόντων και το θεσμικό πλαίσιο των φορέων ΝΠΔΔ και ΟΤΑ καθώς λόγω δημοσιονομικών περιορισμών δεν είναι εύκολο να πραγματοποιήσουν δαπάνες. Η αδυναμία προσκόμισης δικαιολογητικών καταβολής της αναλογούσας χρηματοδότησης (π.χ. Φορολογική ή Ασφαλιστικής Ενημερότητας) αποτελεί μικρής κλίμακας πρόβλημα (%) για την οικονομική ολοκλήρωση των έργων. 5. Σε συνάφεια με το ανωτέρω εύρημα οι εκπρόσωποι των συντονιστών εταίρων σε ποσοστό 5% δήλωσαν στην έρευνα ότι στα σχέδια που υλοποιούν υπάρχουν εταίροι που δεν έχουν κατορθώσει να απορροφήσουν έστω τμήμα του προϋπολογισμού τους, γεγονός που σημαίνει ότι τουλάχιστον ένα στα δύο Σχέδια Δράσης περιλαμβάνει εταίρους που είτε δεν έχουν εκπληρώσει τις συμβατικές τους υποχρεώσεις είτε αδυνατούν να υλοποιήσουν το φυσικό αντικείμενο που τους αναλογεί είτε τέλος δεν μπορούν να ανταποκριθούν στο Σύστημα Διαχείρισης της Πράξης. ~ 4 ~

ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Προϋπολογισμός Εκτιμώμενο ποσοστό (%) απορρόφησης του οικονομικού Παραδοτέο: Τελική Έκθεση Αξιολόγησης αντικειμένου μέχρι λήξη του έργου Ευρημάτων τηςτη Έρευνας Πεδίου: Για τις 20% 6. Προς επιβεβαίωση των ανωτέρω, σύμφωνα με τους συντονιστές των ΑΣ, οι αιτίες 45% του προβλήματος σχετίζονται περισσότερο με την πολυπλοκότητα του 79% διαχειριστικού συστήματος των πράξεων για αυτούς τους εταίρους με την 7% 48% μηδενική απορρόφηση (5%), αλλά και τους περιορισμούς που έχουν να υλοποιήσουν φυσικό αντικείμενο 48% ( π.χ τα ΝΠΔΔ ως προς τις προσλήψεις 9% 5% % % προσωπικού) 9-00% 50-800 χιλιάδες 7-90% 0-500 χιλιάδες 5-70% 0-00 χιλιάδες 2-50% 60-00 χιλιάδες -20% 5% % Προϋπολογισμός Eκτιμώμενο ποσοστό απορρόφησης της αρχικής 7. Η χρήση των έμμεσων δαπανών που περιγράφονται(%)στην ΚΥΑ 2.475/οικ../0-0πρότασης Εγκεκριμένος προϋπολογισμός 202,Μ.Ο.κρίνεται 28%, γεγονός που Αρχικού Πρ/σμού:από 697 χιλ. ικανοποιητική 7% έως πολύ ικανοποιητική Μ.Ο Εκτιμώμενου Ποσοστού Απορρόφησης:88.67% επιβεβαιώνει την ορθότητα του σχεδιασμού της πρόσκλησης. Ύπαρξη εταίρων που δεν έχουν κατορθώσει να απορροφήσουν έστω τμήμα του προϋπολογισμού του ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Ύπαρξη εταίρων που δεν έχουν κατορθώσει να απορροφήσουν έστω τμήμα του προϋπολογισμού του Αιτίες για τη μη απορρόφηση Πολύπλοκο διαχειριστικό σύστημα 5 % Περιορισμός προσλήψεων σε ΟΤΑ κ ΝΠΔΔ 48 % Αδυναμία προσκόμισης Φορολογικής ή Ασφαλιστικής Ενημερότητας Μεταβολή της Διοίκησης σε ΑΜΚΕ - ΜΚΟ - Φορέα εκπροσώπησης Ομάδας Στόχου ΌΧΙ 47% ΝΑΙ 5% 5 % 8% Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα % Οι απαιτήσεις που έχει το κράτος από τους φορείς αυτούς % Μη καταβολή της Β δόσης % Μικρότερος προϋπολογισμός από το προβλεπόμενο % Καθυστέρηση στην προσκόμιση εντύπων % Ανεπαρκής στελέχωση Αδυναμία εταίρου να υλοποιήσει μέρος του προγράμματος % % ~ 44 ~

Δυσκολίες που υπήρξαν σε εταίρους της ΑΣ να απορροφήσουν το οικονομικό τους αντικείμενο ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Έλλειψη ρευστότητας εκ μέρους των εταίρων 57 % Αδυναμία υλοποίησης λόγω θεσμικού πλαισίου του ίδιου του φορέα (αφορά ΝΠΔΔ κ ΟΤΑ) 45 % Αδυναμία προσκόμισης δικαιολογητικών καταβολής της αναλογούσας χρηματοδότησης (π.χ. Φορολογική ή Ασφαλιστικής Ενημερότητας) % Αξιολόγηση της χρήσης του έμμεσου κατ αποκοπή 9% κόστους % Ελλιπής ενημέρωση για τις διαδικασίες κ τους όρους συγχρηματοδότησης Έλλειψη προσωπικού Δεν υπήρξε στήριξη από τη διαχειριστική αρχή % Γραφειοκρατία % Αδυναμία των εταίρων να ανταποκριθούν στις απαιτούμενες διαδικασίες (αναθέσεις) % Ανεπάρκεια διαχειριστή ΑΣ % Μη κανονικότητα των δαπανών - Απόρριψη δαπανών % Καμία ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 5 % Μ. Ο Βαθμολογίας: 2. Καθόλου ικανοποιητική () Ικανοποιητική (2) 70,7 % Πολύ ικανοποιητική () 28 %, % ~ 45 ~

Αξιολόγηση της χρήσης του έμμεσου κατ αποκοπή κόστους ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Μ. Ο Βαθμολογίας: 2. Καθόλου ικανοποιητική () Ικανοποιητική (2) 70,7 % Πολύ ικανοποιητική () 28 %, % ~ 46 ~

4..2. Αποτίμηση του τρόπου λειτουργίας του Εταιρικού Σχήματος Με τη συγκεκριμένη ενότητα επιδιώκεται η αποτίμηση του τρόπου με τον οποίο έγινε η σύνθεση και λειτουργία του εταιρικού σχήματος, καθώς και η καταγραφή τυχόν προβλημάτων που παρουσιάστηκαν. Εταιρικότητα - Σύνθεση της Αναπτυξιακής Σύμπραξης. Από τον εξεταζόμενο πληθυσμό των συντονιστών εταίρων στην έρευνα πεδίου διαπιστώθηκε ότι το 40% των συντονιστών εταίρων έχει ως έδρα την Περιφέρεια Αττικής, το 2% την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το % την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το 8% την Πελοπόννησο και το 7% την Θεσσαλία. Οι υπόλοιπες περιφέρειες είχαν μικρή σχετικά συμμετοχή στην κατανομή του δείγματος. Τα ανωτέρω στοιχεία σχετίζονται αφενός με την περιφερειακή στρωματοποίηση του δείγματος της ποσοτικής έρευνας, και αφετέρου με την περιφερειακή κατανομή των πόρων στο πλαίσιο των πράξεων σύμφωνα με την σχετική πρόσκληση της ΕΥΚΕΚΟ. 2. Ο μέσος αριθμός εταίρων που συνθέτουν τις Αναπτυξιακές Συμπράξεις του δείγματος, ήταν 7,9 εταίροι ανά Αναπτυξιακή Σύμπραξη. Το 60% των Αναπτυξιακών Συμπράξεων αποτελούνται από 6-9 εταίρους (60%). Το 24% των ΑΣ απαρτίζονται από 0-4 εταίρους γεγονός που πιθανά να επηρεάζει την ταχύτητα λήψης των αποφάσεων και την ευκολία συντονισμού της ΑΣ.. Επιπλέον, με βάση τον αριθμό των εταίρων κάθε σχεδίου δράσης και τα τελικά αποτελέσματα ως προς την υλοποίηση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου, θα κριθεί αν το μέγεθος του εταιρικού σχήματος, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας ενός τοπικού σχεδίου δράσης. 4. Ως προς το είδος των εταίρων που συμμετέχουν στις ΑΣ το 8% είναι ΟΤΑ Α Βαθμού και Δημοτικές Επιχειρήσεις, το 7% Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης, το 2% Φορείς εκπροσώπησης των ομάδων στόχου, 9% εταιρείες συμβούλων, 8% Αναπτυξιακές Εταιρείες, 7% τοπικοί κοινωνικοί φορείς - σύλλογοι, 6% ΜΚΟ. 5. Το 67% των συμμετεχόντων στην έρευνα κρίνει την μέχρι σήμερα λειτουργία της εταιρικής σχέσης ως ικανοποιητική, ενώ ακόμα 28% ως πολύ ικανοποιητική. 6. Αντίστοιχα ευρήματα εμφανίζονται για την συνεργασία με την ΕΥΚΕΚΟ όπου περί το 40% την κρίνει πολύ ικανοποιητική, ενώ το 57% ικανοποιητική. Το εύρημα αυτό αποκτά σημασία με βάση την επισήμανση της υποστελέχωσης της Ειδικής Υπηρεσίας για την Κοινωνική Ένταξη και την Κοινωνική Οικονομία και της σημαντικής προσπάθειας που καταβάλλει για την επιτάχυνση των έργων που έτσι και αλλιώς έχουν σύνθετο χαρακτήρα. ~ 47 ~

7. Ο μέσος αριθμός εταίρων ανά σχέδιο που είχε άμεση συνάφεια με την περιοχή παρέμβασης των υλοποιούμενων πράξεων ήταν 6,6 γεγονός που δείχνει μια σημαντική αντιπροσωπευτική προσέγγιση της περιοχής παρέμβασης στην συσταθείσα ΑΣ για την υλοποίηση της πράξης. Δοθέντος ότι ο μέσος αριθμός εταίρων ήταν 7,9 ανά ΑΣ συμπεραίνεται το 8% των φορέων μιας ΑΣ σχετίζεται άμεσα με την περιοχή παρέμβασης. 8. Οκτώ στους δέκα από τους συντονιστές εταίρους (8%) που συμμετείχαν στην έρευνα είχε προηγούμενη συνεργασία με τους φορείς που εντάχθηκαν στο εταιρικό σχήμα, γεγονός που δείχνει μια προηγούμενη κουλτούρα συνεργασίας ανάμεσα στην ΑΣ. 9. Οι κυριότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ σχετίζονταν σύμφωνα με τις απαντήσεις των συντονιστών φορέων πρωτίστως με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΣ, και ειδικότερα το φορολογικό καθεστώς των ΑΣ, τις υποχρεώσεις νομιμοποίησης της ΑΣ κλπ (4%), και δευτερευόντως με τη συστηματική απουσία εταίρων εταίρου από τα ΔΣ (20%). 0. Εννιά στους δέκα από τους συντονιστές εταίρους (89%) που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσε ότι δεν υπήρξε αποχώρηση εταίρου από την ΑΣ. Στο υπόλοιπο % υπήρξε εταίρος που αποχώρησε.. Οι δράσεις δικτύωσης που περιλάμβαναν τα σχέδια των ΑΣ κυρίως απευθύνθηκαν σε τοπικούς φορείς εκτός της ΑΣ (69%), στην ενίσχυση δημιουργία λειτουργία Τοπικού Δικτύου Συνεργασίας (65%) και στην συνεργασία με άλλες ΑΣ (60%). 2. Σχεδόν το σύνολο των συντονιστών εταίρων 95% δήλωσε ότι προτίθεται να συμμετάσχει σε ανάλογο έργο στο μέλλον με κυριότερους λόγους συμμετοχής την κοινωνική προσφορά (79%), τη δικτύωση και συνεργασία με τοπικούς φορείς (76%), και την ενδυνάμωση του έργου του φορέα (68%). ~ 48 ~

Έδρα εγκατάστασης των Συντονιστών ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) Περιφέρεια 7% % 2% % 4% 7% % % 8% 40% % Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 7 Κεντρική Μακεδονία 2 Δυτική Μακεδονία Ήπειρος 4 Θεσσαλία 7 Ιόνια Νησιά Δυτική Ελλάδα Αττική 40 Πελοπόνησος 8 Νησιά Βορείου Αιγαίου Νησιά Νοτίου Αιγαίου Κρήτη 5 5% Αριθμός εταίρων που απαρτίζουν την ΑΣ ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) % 9 % 9 % Μ. Ο. Εταίρων ανά Α.Σ.: 7. Έως 2 εταίροι -5 εταίροι 6-9 εταίροι 0-4 εταίροι 60 % ~ 49 ~

Σύνθεση της Αναπτυξιακής Σύμπραξης ΒΑΣΗ: Όλες οι ΑΣ (ν=600) % 2% % % 4% Άλλο 5% Συνδικαλιστικοί Φορείς εκπροσώπησης Εργαζομένων Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ - ΤΕΙ - ΕΛΚΕ) 5% Λοιπές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ - ΑΜΚΕ) 6% Συνδικαλιστικοί Φορείς εκπροσώπησης Εργοδοτών 7% Λοιπά ΝΠΙΔ 8% ΟΤΑ Β' Βαθμού (Περιφέρειες) / ΝΠΔΔ ΟΤΑ Β' Βαθμού 9% Λοιπά ΝΠΔΔ Τοπικοί Κοινωνικοί Φορείς (Σύλλογοι) 2% Αναπτυξιακές Εταιρείες ΟΤΑ Εταιρείες Συμβούλων ΝΠΙΔ 7% Φορείς εκπροσώπησης Ομάδων Στόχου (ΜΚΟ - ΑΜΚΕ - Σύλλογοι) Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης - Κέντρα Δια βίου Μάθησης 8% ΟΤΑ Α' Βαθμού (Δήμοι) / ΝΠΔΔ ΟΤΑ Α' Βαθμού Αξιολόγηση της Καθόλου ικανοποιητική () Ικανοποιητική (2) Πολύ ικανοποιητική () ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 28% 9% 67% 57% 5% Της μέχρι σήμερα λειτουργίας της εταιρικής σχέσης Μ.Ο. Αξιολόγησης: 2.2 4% Της συνεργασίας με την Αναθέτουσα Αρχή του έργου Μ.Ο. Αξιολόγησης: 2. ~ 50 ~

Αριθμός των εταίρων με εγκατάσταση στην περιοχή παρέμβασης ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) 4% Μ. Ο. Αριθμού Εταίρων: 6.5 5% -2 εταίροι -5 εταίροι 7% 6-9 εταίροι 0-5 εταίροι 44% Προηγούμενη συνεργασία των φορέων σε άλλες δράσεις/προγράμματα ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Προηγούμενη συνεργασία των φορέων σε άλλες δράσεις/προγράμματα Τι επιτεύχθηκε μέσω των δράσεων δικτύωσης Η συμμετοχή τοπικών φορέων εκτός ΑΣ 69 % Η ενίσχυση - δημιουργία - λειτουργία Τοπικού Δικτύου Συνεργασίας ΌΧΙ 7% 65 % Η συνεργασία με ας ΑΣ 60 % Υπογράφηκε σύμφωνο συνεργασίας ΝΑΙ 8% Η δικτύωση των παραγωγικών φορέων % Επαφές με άλλη ΑΣ αλλά όχι συνεργασία % Δεν έχουν πραγματοποιηθεί ακόμα Τίποτα 28 % 4% % ~ 5 ~

Ύπαρξη περιπτώσεων όπου εταίροι αποχώρισαν από το σχήμα & Δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Ύπαρξη περιπτώσεων όπου εταίροι αποχώρισαν από το σχήμα Κυριότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ Θεσμικό Πλαίσιο ΑΣ (Φορολογικό καθεστώς, υποχρεώσεις νομιμοποίησης κλπ.) Συστηματική απουσία εταίρου - ων από τις εργασίες της ΑΣ (Διοικητικά Συμβούλια) ΝΑΙ % 20 % Αποχώρηση εταίρου -ων Έλλειψη απαρτίας και αδυναμία λήψης αποφάσεων ΌΧΙ 89% 4 % % 9% Μειωμένη δέσμευση % Κάποιοι εταίροι υποβαλλουν παραδοτέα που κρίνονται ανεπαρκή % Εταίρος παραχώρησε μεγάλο τμήμα των δράσεων σε άλλον εταίρο % Ανταγωνιστικές προτεραιότητες % Καμία 40 % Πρόθεση συμμετοχής σε μελλοντικό έργο ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Πρόθεση συμμετοχής σε μελλοντικό έργο Λόγοι πρόθεσης συμμετοχής σε μελλοντικό έργο Κοινωνική προσφορά/ συνδρομή ΌΧΙ 5% 79 % Δικτύωση/ συνεργασία με τοπικούς φορείς 76 % Διάχυση/ενδυνάμωση του έργου του φορέα 68 % ΝΑΙ 95% Οικονομική ενίσχυση Καινοτομική προσέγγιση αγοράς εργασίας 4... 58 % % Αποτελέσματα, Επιπτώσεις, Προτάσεις Βελτίωσης Η παρούσα ενότητα αποσκοπεί στη συνολική αξιολόγηση των σχεδίων αναφορικά με τη δημιουργηθείσα απασχόληση από τους ίδιους τους φορείς υλοποίησης, την κάλυψη των αναγκών της τοπικής αγοράς και των ωφελουμένων και τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων που συστάθηκαν. ~ 52 ~

. Οι εκπρόσωποι των συντονιστών εταίρων σε ποσοστ ό 72% δήλωσαν ό τι η συμβολή του σχεδίου που υλοποι ούν στην δημιουργία πραγματικής απασχόλησης είναι από ικανοπ οιητική έως πολύ ικανοποιητική. Η ανωτέρω ωστόσο εκτίμηση δεν επιβεβαιώνεται από τα αντικειμενικά δεδομένα που προσκόμισαν στην έρευνα και τον σχετικό δείκτη απασχολησιμότητας που μέχρι την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας δεν υπερέβαινε το 7% της τιμής στόχου για την απασχόληση των ωφελουμένων των σχεδίων. 2. Τα ανωτέρω δεδομένα πρέπει να επανεξεταστούν με βάση τα αποτελέσματα που θα επιφέρει στην απασχόληση των ωφελουμένων ΤΟΠΕΚΟ η ενεργοποίηση του προγράμματος επιδότησης της απασχόλησης 0.000 ωφελούμενους ΤΟΠΕΚΟΤΟΠΣΑ. Για να βελτιωθεί η χαμηλή επίδοση απασχόλησης που έχουν μέχρι σήμερα οι πράξεις ΤΟΠΕΚΟ, επισημαίνεται η ανάγκη άμεσης ενεργοποίησης των ΑΣ προκειμένου να κινητοποιηθούν οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν το ήδη δημοσιευθέν πρόγραμμα απασχόλησης του ΟΑΕΔ και να διευκολυνθούν απ ευθείας επαφές των επωφελουμένων του Σχεδίου με τους επιχειρηματίες με άξονα πάντα την επίτευξη των στόχων απασχόλησης των ΑΣ.. Αντίστοιχες θετικές εκτιμήσεις διατυπώνουν οι εκπρόσωποι των συντονιστών εταίρων για την συμμετοχή του σχεδίου στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και την σύζευξη προσφοράς και ζήτησης στην τοπική κοινωνία. Η θετική εκτίμηση αναμένεται να επιβεβαιωθεί από ένα έργο προώθησης της αυτοαπασχόλησης (Νέοι Ελεύθεροι Επαγγελματίες), το οποίο θα αφορά επωφελούμενους των προγραμμάτων ΤΟΠΕΚΟ καθώς στην περίοδο υλοποίησης της έρευνας πεδίου δεν υπάρχει προσαρμοσμένο χρηματοδοτικό εργαλείο για την δημιουργία επιχειρήσεων. 4. Οι φορείς κλήθηκαν να διατυπώσουν προτάσεις βελτίωσης σε περίπτωση που στο μέλλον υλοποιηθεί αντίστοιχη παρέμβαση. Με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν διαπιστώνεται αφενός μια μεγάλη ποικιλομορφία απαντήσεων αφετέρου κάποιοι βασικοί άξονες όπως ο σχεδιασμός των πράξεων φαίνεται ότι συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό προτάσεων για αναγκαίες βελτιώσεις. Πιο συγκεκριμένα προτείνονται : καλύτερος σχεδιασμός για ουσιαστικό αποτέλεσμα στην απασχόληση απλοποίηση των γραφειοκρατικών απαιτήσεων του συστήματος διαχείρισης του προγράμματος, καλύτερος συντονισμός με άλλα προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας και διασύνδεση των πράξεων με προγράμματα του ΟΑΕΔ, βελτίωση των οικονομικών κινήτρων των ωφελουμένων για συμμετοχή στις πράξεις ~ 5 ~

Προτάσεις βελτίωσης του προγράμματος Αξιολόγηση του ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) % Σχεδιασμός του Προγράμματος 55 Λιγότερη γραφειοκρατία 6 Βελτίωση του θεσμικού πλαισίου του φορέα % Απλοποίηση του συστήματος διαχείρισης 5 Προσαρμογή του προγράμματος στην γενικότερη κοινωνικο- 5% 4 οικονομική κατάσταση Δημιουργία πραγματικών θέσεων εργασίας 4 Πιο σύντομο χρονοδιάγραμμα 6% Να μπορεί ο ΟΤΑ να κάνει τις προσλήψεις πιο εύκολα Να μην υπάρχει πολυμετοχικότητα του φορέα γιατί δεν βοηθάει 6% στην ευελιξία του προγράμματος Μεγαλύτερη ευελιξία στη λειτουργία των τοπικών σχημάτων Να υπάρχουν προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας 28% Περισσότερα προγράμματα για τους ωφελούμενους Μεγαλύτερη ενσωμάτωση φορέων Διεύρυνση των κοινωνικών ομάδων-στόχων 2% του βαθμού Καλύτερος σχεδιασμός συμμετοχής του Να μη συνδέεται η σχεδίου επίτευξη στητου στόχου της απασχόλησης με του βαθμού δημιουργία τον προϋπολογισμό σε τόσο υψηλό βαθμό συμμετοχής του πραγματικής σχεδίου στην Να μην υπάρχει ταυτόχρονη απασχόλησηςυλοποίηση άλλων προγραμμάτων ενίσχυση της του ΕΠΑΝΑΣ, επειδή λειτουργούν ανταγωνιστικά. επιχειρηματικότητας Μ. Ο. Αξιο λόγησης:.8 Να μην υπάρχουν εξαιρέσεις από το πρόγραμμα όπως η εξαίρεση των εποχιακών επιχειρήσεων. Μ. Ο. Αξιολό γη ση ς:.9 Οι συνέργειες του ΕΣΠΑ να είναι προαποφασισμένες Διαχωρισμός των ωφελούμενων σε ανέργους και σε αυτούς που χρειάζονται κατάρτιση Καλύτερη στελέχωση σε υπηρεσίες της ΕΚΕΚΟ Συμμετοχή μόνο των φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης/ νομικων πρόσωπων και αναπτυξιακών εταιρειών ΟΤΑ 4.2. % Υποστήριξη/ Συνεργασία 2 ΒΑΣΗ: Συντονιστές (Ν=75) Παράλληλη λειτουργία άλλων προγραμμάτων για ενίσχυση του 8 συγκεκριμένου προγράμματος Διασύνδεση με προγράμματα του ΟΑΕΔ 7 Ενίσχυση από τους τοπικούς φορείς Μεγαλύτερη υποστήριξη από την Αναθέτουσα Αρχή/ % περισσότερο προσωπικό Συμβουλευτική υποστήριξη των ωφελούμενων Οικονομική ενίσχυση/ χρηματοδότηση 4 4 Πολύ ικανοποιητική () 2 Ικανοποιητική (2) 9 Χρηματοδότηση για την απασχόληση των ωφελούμενων Μεγαλύτερη χρηματοδότηση των ωφελούμενωνκαθόλου ικανοποιητική 5 () 7% Καλύτερη ροή χρηματοδότησης Οικονομική ενίσχυση των ωφελούμενων από την αρχή του προγράμματος Μεγαλύτερος προϋπολογισμός Αναπροσαρμογή της χρηματοδότησης Λειτουργία του Προγράμματος Άμεση απασχόληση6% των ωφελούμενων μετά την κατάρτιση 8 4 Τήρηση της εξαγγελίας θέσεων προγραμμάτων Μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των έργων του βαθμού Τήρηση τωνσυμμετοχής χρονοδιαγραμμάτων του Κατάρτιση σχεδίου στην σύζευξη προσφοράς στην τοπική Κατάρτισηζήτησης των φορέων που κοινωνία συμμετέχουν Πρακτική εξάσκηση των ωφελούμενων 5 4 Μ. Ο. Αξιο λόγη σης: 2.0 Τίποτα/ κανένα 9 ΔΞ/ΔΑ 4 Αποτελέσματα Ποσοτικής Έρευνας σε Φορείς (Εταίρους) των ΑΣ 4.2.. Αποτίμηση του τρόπου λειτουργίας του Εταιρικού Σχήματος Προφίλ/χαρακτηριστικά των εταίρων που συμμετείχαν στην έρευνα. Από τον εξεταζόμενο πληθυσμό των εταίρων στην έρευνα πεδίου διαπιστώθηκε ότι το 25% των εταίρων είχε ως έδρα την Περιφέρεια Αττικής, το 9% την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το 5% την Περιφέρεια Θεσσαλίας, το 5% την Περιφέρεια Κρήτης, το % την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το 5% την Πελοπόννησο και το % την Ανατολική Μακεδονία Θράκης. Οι υπόλοιπες περιφέρειες είχαν μικρή σχετικά συμμετοχή στην κατανομή του δείγματος. Τα ανωτέρω στοιχεία σχετίζονται αφενός με την περιφερειακή στρωματοποίηση του δείγματος της ποσοτικής έρευνας. 2. Ο μέσος αριθμός εταίρων που αποτελούσαν την ΑΣ στις συμπράξεις τις οποίες εκπροσωπούσαν οι εν λόγω εταίροι ήταν 7, εταίροι. Περαιτέρω εντοπίστηκαν αποκλίσεις ως προς το μέγεθος του εταιρικού σχήματος με κυριότερο εύρος της ΑΣ να αφορά από 6-9 εταίρους ( 60% των συμμετεχόντων στην έρευνα).. Το 9 % των ΑΣ απαρτίζονται από 0-4 εταίρους γεγονός που από μόνο του αφορά ένα λόγο που επηρεάζει την ταχύτητα λήψης των αποφάσεων και την ευκολία συντονισμού της ΑΣ. Τα ανωτέρω στοιχεία προσομοιάζουν σημαντικά με τα αντίστοιχα ευρήματα της έρευνας των συντονιστών εταίρων. ~ 54 ~

Λειτουργία της ΑΣ. Το 65% των συμμετεχόντων στην έρευνα κρίνει την μέχρι σήμερα λειτουργία της εταιρικής σχέσης ως ικανοποιητική ενώ ακόμα % ως πολύ ικανοποιητική. Το σύνολο των συμμετεχόντων στην έρευνα αξιολογεί ικανοποιητικά (68%) ως πολύ ικανοποιητικά (2%) τη συμμετοχή στο έργο της ΑΣ. 2. Ως προς τη συνεργασία με τους υπόλοιπους φορείς της ΑΣ, το 68% των συμμετεχόντων φορέων την αξιολογεί ικανοποιητική, ενώ το 28% την αξιολογεί πολύ ικανοποιητική.. Αντίστοιχα ευρήματα εμφανίζονται για την συνεργασία με την ΕΥΚΕΚΟ όπου το 24% την κρίνει πολύ ικανοποιητική, ενώ το 7% ικανοποιητική. 4. Το 68% των φορέων που συμμετείχαν στην έρευνα είχε προηγούμενη συνεργασία με τους φορείς που εντάχθηκαν στο εταιρικό σχήμα, γεγονός που επιβεβαιώνει την ύπαρξη προγενέστερου πλαισίου συνεργασίας ανάμεσα στους φορείς που εντάχθηκαν στην ΑΣ. 5. Οι κυριότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ σχετίζονταν σύμφωνα με τις απαντήσεις των φορέων σχετίζονται πρωτίστως με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΑΣ και ειδικότερα το φορολογικό καθεστώς των ΑΣ (4%) και δευτερευόντως με την έλλειψη συνεργασίας (9%) και την αδυναμία υλοποίησης φυσικού αντικειμένου (%). 6. Σχεδόν το σύνολο των εταίρων (96%) δήλωσε ότι προτίθεται να συμμετάσχει σε ανάλογο έργο στο μέλλον με κυριότερους λόγους συμμετοχής την κοινωνική προσφορά συνδρομή 85%, την δικτύωση και συνεργασία με τοπικούς φορείς 7%, και την ενδυνάμωση του έργου του φορέα 6% 4.2.2.. Αναμενόμενα αποτελέσματα Επιπτώσεις Όμοια με τα αντίστοιχα ευρήματα της σχετικής διερεύνησης στο πλαίσιο της έρευνας στους εκπρόσωπους των συντονιστών εταίρων εμφανίζονται τα ευρήματα της εκτίμησης της συμβολής του σχεδίου που συμμετέχουν στη δημιουργία πραγματικής απασχόλησης, που κρίνεται σε ποσοστό 6% ικανοποιητική και σε ποσοστό % έως πολύ ικανοποιητική. Το ανωτέρω εύρημα, όπως προαναφέρθηκε στο αντίστοιχο εδάφιο της έρευνας στους συντονιστές εταίρους δεν δικαιολογείται με βάση τα αντικειμενικά δεδομένα που προσκόμισαν στην έρευνα και τον σχετικό δείκτη απασχολησιμότητας. 2. Κατά μέσο όρο ποσοστό από 2% έως 27% των συμμετεχόντων στην έρευνα κρίνει τις επιπτώσεις των σχεδίων στην δημιουργία απασχόλησης, την επιχειρηματικότητα και την σύζευξη προσφοράς και ζήτησης ως καθόλου ικανοποιητική μέχρι την περίοδο υλοποίησης της έρευνας. ~ 55 ~

. Οι εταίροι των ΑΣ που συμμετείχαν στην έρευνα κλήθηκαν να διατυπώσουν προτάσεις βελτίωσης σε περίπτωση που στο μέλλον υλοποιηθεί αντίστοιχη παρέμβαση. Με βάση τις απαντήσεις που δόθηκαν διαπιστώνεται μια σχετικά ομοιογένεια απαντήσεων με τις αντίστοιχες απαντήσεις των συντονιστών εταίρων. Επίσης οι εταίροι των ΑΣ προτείνουν βελτιώσεις οι οποίες εκτιμάται ότι πρέπει να αφορούν πρωτίστως: την απλοποίηση των γραφειοκρατικών απαιτήσεων και του συστήματος διαχείρισης του προγράμματος, τον καλύτερο συντονισμό με άλλα προγράμματα απασχόλησης και επιχειρηματικότητας, την βελτίωση του πλαισίου χρηματοδότησης των πράξεων και την υλοποίηση δράσεων εκπαίδευση των δικαιούχων για την καλύτερη υλοποίηση των πράξεων. Στα γραφήματα των επόμενων σελίδων παρατίθενται τα ευρήματα της έρευνας πεδίου που αφορούσε σε φορείς των ΑΣ ~ 56 ~

~ 57 ~

Προηγούμενη συνεργασία με άλλους Φορείς του εταιρικού σχήματος σε δράσεις/ προγράμματα & δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) Προηγούμενη συνεργασία με άλλες Φορείς Κυριότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ % Θεσμικό Πλαίσιο ΑΣ (Φορολογικό καθεστώς, υποχρεώσεις νομιμοποίησης κλπ.) Έλλειψη συνεργασίας Αδυναμία υλοποίησης δράσεων (φυσικό αντικείμενο) Συστηματική απουσία εταίρου - ων από τις εργασίες της ΑΣ (Διοικητικά Συμβούλια) Έλλειψη απαρτίας και αδυναμία λήψης αποφάσεων ΌΧΙ 2% ΝΑΙ 68% 4 9 2 2 Αποχώρηση εταίρου -ων 9 Καθυστέρηση χρηματοδότησης 5 Αδυναμία λήψης αποφάσεων Έλλειψη εμπειρίας Έλλειψη καλού συντονισμού Αδυναμία επικοινωνία της πληροφορίας Μεγάλη γραφειοκρατία στους Δήμους Ο βαθμός απορρόφησης της επιχειρηματικότητας των ατόμων δεν είναι αυτός που έχει σχεδιαστεί Δυσλειτουργικό/ Πολυάριθμο σχήμα Κανένα 24 ~ 58 ~

Αξιολόγηση της ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) Καθόλου ικανοποιητική () Ικανοποιητική (2) Πολύ ικανοποιητική () % 2 % 28 % 24 % 65 % 68 % 68 % 7 % 4% Της μέχρι σήμερα λειτουργίας της εταιρικής σχέσης 4% Της συμμετοχής στο έργο της ΑΣ Της συνεργασίας με τους λοιπούς φορείς της ΑΣ Μ. Ο. Αξιολόγησης : 2. Μ. Ο. Αξιολόγησης : 2. Μ. Ο. Αξιολόγησης : 2.2 % Της συνεργασίας με την Αναθέτουσα Αρχή του έργου Μ. Ο. Αξιολόγησης : 2.2 ~ 59 ~

Αξιολόγηση του Καθόλου ικανοποιητική () Ικανοποιητική (2) Πολύ ικανοποιητική () ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) % 9 % 6 % 6% 55 % 6 % 25 % 27 % 2 % βαθμού συμμετοχής του σχεδίου στη δημιουργία πραγματικής απασχόλησης βαθμού συμμετοχής του σχεδίου στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας βαθμού συμμετοχής του σχεδίου στην σύζευξη προσφοράς ζήτησης στην τοπική κοινωνία ~ 60 ~

Προηγούμενη συνεργασία με άλλους Φορείς του εταιρικού σχήματος σε δράσεις/ προγράμματα & δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) Προηγούμενη συνεργασία με άλλες Φορείς Κυριότερες δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο λειτουργίας της ΑΣ % Θεσμικό Πλαίσιο ΑΣ (Φορολογικό καθεστώς, υποχρεώσεις νομιμοποίησης κλπ.) Έλλειψη συνεργασίας Αδυναμία υλοποίησης δράσεων (φυσικό αντικείμενο) Συστηματική απουσία εταίρου - ων από τις εργασίες της ΑΣ (Διοικητικά Συμβούλια) Έλλειψη απαρτίας και αδυναμία λήψης αποφάσεων ΌΧΙ 2% ΝΑΙ 68% 4 9 2 2 Αποχώρηση εταίρου -ων 9 Καθυστέρηση χρηματοδότησης 5 Αδυναμία λήψης αποφάσεων Έλλειψη εμπειρίας Έλλειψη καλού συντονισμού Αδυναμία επικοινωνία της πληροφορίας Μεγάλη γραφειοκρατία στους Δήμους Ο βαθμός απορρόφησης της επιχειρηματικότητας των ατόμων δεν είναι αυτός που έχει σχεδιαστεί Δυσλειτουργικό/ Πολυάριθμο σχήμα Κανένα 24 ~ 6 ~

Προτάσεις βελτίωσης του προγράμματος ΒΑΣΗ: Φορείς (Ν=75) % Σχεδιασμός του Προγράμματος Καλύτερος σχεδιασμός για ουσιαστικό αποτέλεσμα στην απασχόληση Λιγότερη γραφειοκρατία 52 2 5 Μικρότερο και ευέλικτο σχήμα εταίρων Να λαμβάνεται υπόψη η παρούσα οικονομική κατάσταση και αγορά εργασίας Καλύτερα κριτήρια επιλογής των ωφελούμενων 9 Καλύτερη δικτύωση Το πρόγραμμα να το αναλαμβάνει ένας φορέας που θα επιλέγει ο ίδιος τους συνεργάτες του Πιο σύντομο χρονοδιάγραμμα έτσι ώστε να μην υπάρχουν αποχωρήσεις Πιο σαφείς διατάξεις 4 Μεγαλύτερη δυνατότητα εκτέλεσης εργασιών μέσω διαδικτύου Οι ωφελούμενοι να μπορούν να ξαναπάρουν μέρος σε άλλες δράσεις Τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου ώστε να δίνονται καλύτερα κίνητρα στις επιχειρήσεις για να απασχολούν τους ωφελούμενους Απλούστευση του θεσμικού πλαισίου για την διαχείριση Υποστήριξη % Οικονομική ενίσχυση/ χρηματοδότηση 8 4 2 Συμβουλευτική υποστήριξη των ωφελούμενων 7 Ενίσχυση από τους τοπικούς φορείς Παράλληλη λειτουργία άλλων προγραμμάτων για ενίσχυση του συγκεκριμένου προγράμματος Περισσότερη υποστήριξη από το Υπουργείο Ενημέρωση των πολιτών για να ενισχύσουν τις ευπαθείς ομάδες 5 4 4 5 2 4 Καλύτερη επικοινωνία μεταξύ χειριστών και συντονιστών Καλύτερη συνεργασία εταίρων και ανταπόκριση αρχών Καλύτερος συντονισμός με ΟΑΕΔ Μεγαλύτερη ανταπόκριση από τις επιχειρηματικές δομές 9 Κατάρτιση των φορέων που συμμετέχουν 4 Εξειδικευμένη κατάρτιση των ωφελούμενων Κατάρτιση των ωφελούμενων από τις ίδιες τις επιχειρήσεις Επιδοτούμενη πρακτική άσκηση των ωφελούμενων για καλύτερη απορρόφηση από τις επιχειρήσεις Λειτουργία του Προγράμματος 4 Σωστή επίβλεψη από τους φορείς Μεγαλύτερη συνέπεια των εταίρων Τήρηση χρονοδιαγραμμάτων Άλλο Οι φορείς να ενδιαφέρονται για το κοινωνικό σύνολο και όχι για ίδιον όφελος Τίποτα 4 Πιο αποτελεσματική συνεργασία Κατάρτιση 5 Καλύτερη ροή χρηματοδοτήσεων Οικονομική ενίσχυση των ωφελούμενων από την αρχή του προγράμματος Μεγαλύτερη χρηματοδότηση των ωφελούμενων Συνεργασία Χρηματοδότηση για την απασχόληση των ωφελούμενων Οικονομική ενίσχυση για την αυτοαπασχόληση 7 ~ 62 ~

~ 6 ~

5. Ποιοτική Έρευνα - Υλοποίηση εστιασμένων συνεντεύξεων με εκπροσώπους των Αναπτυξιακών Συμπράξεων 5.. Περιγραφή της Ποιοτικής Έρευνας Σύμφωνα και με το μεθοδολογικό σημείωμα, για την υλοποίηση της έρευνας πεδίου των Τοπικών Δράσεων Κοινωνικής Ένταξης για Ευάλωτες Ομάδες, για τη διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας προγραμματίστηκαν και ολοκληρώθηκαν συνεντεύξεις με Υπευθύνους και στελέχη των Συντονιστών Αναπτυξιακών Συμπράξεων, που μετέχουν στην υπό αξιολόγηση Δράση/ Πρόγραμμα και έχουν έδρα στην Περιφέρεια Αττικής. Στόχος της ποιοτικής έρευνας ήταν αφενός η καταγραφή των προβλημάτων και τυχόν δυσχερειών, που αντιμετώπισαν οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις, κατά την υλοποίηση των δράσεων και αφετέρου η αποτύπωση προτάσεων οι οποίες θα αξιοποιηθούν στο πλαίσιο της έρευνας: α) στην ανάλυση των πορισμάτων της ποσοτικής έρευνας, β) στη διαμόρφωση συνθετικών συμπερασμάτων και προτάσεων βελτίωσης για το σχεδιασμό μελλοντικών δράσεων. Οι συνεντεύξεις με τους Υπεύθυνους Συντονιστές Εταίρους των Αναπτυξιακών Συμπράξεων, είχαν διάρκεια 45-50 λεπτών και έγιναν με τη χρήση Ημιδομημένου Οδηγού Συνέντευξης, ο οποίος είχε τις ακόλουθες πέντε (5) κύριες θεματικές ενότητες: i. Αξιολόγηση του Σχεδιασμού και της Πορείας Υλοποίησης της Δράσης ~ 64 ~

ii. Εκτίμηση του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Επαγγελματική Ένταξη των Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων, καθώς και του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Τοπική Ανάπτυξη iii. Παρακολούθηση Ωφελουμένων iv. Αξιολόγηση της Συνεργασίας με τους Φορείς v. Προτάσεις Μεταξύ των παραπάνω κύριων θεματικών διερευνήθηκαν και αποτυπώθηκαν τα θετικά και αρνητικά στοιχεία του Προγράμματος/Δράσης, τα σημεία εκείνα στα οποία κρίθηκε ότι βοήθησε / υποστήριξε το Πρόγραμμα/Δράση τους ωφελούμενους, οι ειδικές ανάγκες των ομάδων στόχου που συμμετείχαν στις δράσεις που υλοποίησαν οι συνεντευξιαζόμενοι. Τέλος καταγράφηκαν πιθανές ενέργειες οι οποίες θα ενίσχυαν περαιτέρω την επαγγελματική ένταξη των ωφελούμενων, καθώς και συμπεράσματα και προτάσεις από την εμπειρία υλοποίησης του Προγράμματος. Συνολικά προγραμματίστηκαν και ολοκληρώθηκαν δέκα (0) συνεντεύξεις με εκπροσώπους των Συντονιστών Εταίρων των ακόλουθων Αναπτυξιακών Συμπράξεων της Περιφέρειας Αττικής, όπως αποτυπώνονται και στον Πίνακα 4. Πίνακας 4: Συντονιστές Εταίρων Αναπτυξιακών Συμπράξεων που συμμετείχαν στην Ποιοτική Έρευνα (Περιφέρεια Αττικής) Α.Σ. "ΑΘΗΝΑΪΣ" ΑΜΚΕ Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών 2 Α/Α ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΜΠΡΑΞΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΤΑΙΡΟΣ ~ 65 ~

Α.Σ. "ΔΙΕΞΟΔΟΣ" Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών - Διοτίμα Α.Σ. "ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΤΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ" Πανελλαδική Ένωση για την Ψυχοκοινωνική Αποκατάσταση και την Επαγγελματική Επανένταξη 4 Α.Σ. "ΑΛΛΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΗ" Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών Αναπτυξιακή Α.Ε. 5 Α.Σ. "ΕΡΓΑΞΙΑ" Ίδρυμα Προστασίας Απροσάρμοστων Παίδων "Η Θεοτόκος" 6 Α.Σ. "ΠΡΟ-ΔΡΑΣΗ" Επιστημονική Εταιρεία για την Κοινωνική Συνοχή και Ανάπτυξη - ΕΠΕΚΣΑ 7 Α.Σ. "ΑΝΤΑΙΟΣ" Εκπαιδευτικός Οργανισμός ΑΚΜΩΝ Α.Ε. 8 Α.Σ. "ΕΠΑΝΟΔΟΣ" Επάνοδος 9 Α.Σ. "ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ" Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων ΚΕΘΕΑ 0 Α.Σ. "ΝΕΦΕΛΗ" Ελληνική Εταιρεία Διοικήσεως Επιχειρήσεων ~ 66 ~

Τα κύρια ευρήματα της ποιοτικής έρευνας, αποτυπώνονται στην υποενότητα που ακολουθεί ανά θεματική του Ημιδομημένου Οδηγού Συνέντευξης, ενώ στο τέλος της παρούσας ενότητας καταγράφονται οι προτάσεις, έτσι όπως προέκυψαν από τη συλλογή και αποδελτίωση του μέρους αυτού της ποιοτικής έρευνας. 5.2. Κύρια Ευρήματα Ποιοτικής Έρευνας, ανά Θεματική Ενότητα Ημιδομημένου Οδηγού Συνέντευξης 5.2.. της Δράσης Αξιολόγηση του Σχεδιασμού και της Πορείας Υλοποίησης Το Πρόγραμμα των Τοπικών Δράσεων Κοινωνικής Ένταξης για Ευάλωτες Ομάδες (ΤοπΕΚΟ), κρίθηκε κατά το Σχεδιασμό του, ως ένα δομημένο Πρόγραμμα με διακριτές ενότητες, και συνέργεια δράσεων / παρεμβάσεων. Συγκεκριμένα το Πρόγραμμα περιελάμβανε από το σχεδιασμό του συγκεκριμένες παρεμβάσεις, θέτοντας ανώτατα ποσοστά (%) προϋπολογισμού ανά δράση. Οι βασικές (υποχρεωτικές) κατηγορίες παρεμβάσεων διακρίνονται σε: Μελέτες Ενέργειες Δικτύωσης Ενέργειες Συντονισμού και Διαχείρισης (από τον συντονιστή εταίρο) Ενέργειες δημοσιότητας/ ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης Επιδοτούμενα Προγράμματα Κατάρτισης/επιμόρφωσης Πληροφόρηση Συμβουλευτική-υποστήριξη- ~ 67 ~

Προώθηση στην απασχόληση Διακρατικότητα (προαιρετικά) Το είδος των παρεμβάσεων θεωρητικά, από το σχεδιασμό του, αντιμετωπίστηκε ως ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων για τις ομάδες στόχου των ωφελούμενων, σύμφωνα με τους ερωτώμενους. Εμφάνισε πολυπλοκότητα στην διαχειριστική / λογιστική του παρακολούθηση, ενώ βάση σχεδιασμού / πρόσκλησης, κρίθηκαν μεγάλοι οι χρόνοι των χρηματοδοτικών ροών του (μεταξύ α και β δόσης). Ως προς την Υλοποίηση, το Πρόγραμμα παρουσίασε μεγάλους χρόνους καθυστερήσεων από την απόφαση ένταξης έως την έναρξη υλοποίησης 2, που οδήγησαν πολλούς ωφελούμενους σε αποχώρηση. Σημειώθηκε πως τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) δεν είχαν νομικά τη δυνατότητα άμεσης πρόσληψης ατόμων/στελεχών για την υλοποίηση μέρους του Προγράμματος/Δράσης, οι προσλήψεις έπρεπε να γίνουν μέσω ΑΣΕΠ, και αυτό είχε ως αρνητική συνέπεια σημαντικές χρονικές αποκλίσεις. Παράλληλα, η διαδικασία επιλογής των ωφελουμένων θεωρήθηκε αρκετά «άκαμπτη» και «περιοριστική», ενώ από το σχεδιασμό του το πρόγραμμα εμφάνιζε μικρές δυνατότητες αντικατάστασης ωφελουμένων σε επόμενα στάδια υλοποίησής του, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του, τις «ιδιαιτερότητες», ειδικές ανάγκες των ομάδων στόχου, του «δύσκολου» πληθυσμού των ωφελούμενων του Προγράμματος. 2 Οι καθυστερήσεις αυτές οφείλονταν εν μέρει στους Δικαιούχους / Αναπτυξιακές Συμπράξεις [πχ. έκδοση Αποφάσεων Αυτεπιστασίας, επιπλοκές στην πρόσληψη εξωτερικών συνεργατών (Συμβούλων Επιχειρηματικότητας & Συμβούλων Καριέρας) απαραίτητων για την υλοποίηση του μέρους της Συμβουλευτικής του Προγράμματος, καθυστερήσεις διαχειριστικού επιπέδου (σε διοικητικό επίπεδο) μεταξύ των εταίρων των ΑΣ του προγράμματος]. Οι λέξεις που είναι σε εισαγωγικά, αποτυπώνονται όπως αναφέρθηκαν από τους συνεντευξιαζόμενους, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, με στόχο την άμεση / πληρέστερη αποδελτίωση των συνεντεύξεων. ~ 68 ~

Σημαντική βαρύτητα, αλλά και συνδρομή κατά την υλοποίηση του Προγράμματος, έλαβε η δράση της συμβουλευτικής (ατομικών συνεδριών) των ομάδων στόχου / ωφελούμενων, καθώς αποτέλεσε «χρήσιμο» εργαλείο για την εξυπηρέτηση των εξειδικευμένων αναγκών των ωφελούμενων. Παράλληλα, οι δράσεις κατάρτισης θεωρήθηκαν για τους περισσότερους αναγκαίες, καθώς το μεγαλύτερο μέρος των ωφελούμενων, ωφελήθηκε αφενός από τη λήψη οικονομικής ενίσχυσης (εκπαιδευτικού επιδόματος) και αφετέρου από την ενίσχυση των δεξιοτήτων των ωφελουμένων. 5.2.2. Εκτίμηση του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Επαγγελματική Ένταξη των Ευάλωτων Κοινωνικά Ομάδων, καθώς και του Βαθμού Συνδρομής της Δράσης στην Τοπική Ανάπτυξη Το σύνολο των συμμετεχόντων στην ποιοτική έρευνα, θεωρεί πως ο βαθμός συνδρομής της δράσης στην επαγγελματική ένταξη των ευάλωτων κοινωνικά ομάδων είναι χαμηλός. Οι επιπτώσεις των υλοποιούμενων σχεδίων στην δημιουργία απασχόλησης, στην επιχειρηματικότητα, καθώς και στην σύζευξη προσφοράς και ζήτησης, κρίθηκαν μη ικανοποιητικές, συγκριτικά με τον προγραμματικό στόχο κάθε δράσης. Εδώ διαπιστώνεται διαφορά απόψεων μεταξύ απαντήσεων ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας πεδίου. Οι σημαντικότεροι από τους λόγους / πιθανά αίτια της μη επίτευξης των προγραμματικών στόχων αναφορικά με τη δημιουργία απασχόλησης και την ένταξη στην αγορά εργασίας, του πληθυσμού των ομάδων στόχου των δράσεων, για τους συμμετέχοντες στην ποιοτική έρευνα είναι συνοπτικά οι ακόλουθοι:. Ιδιαιτερότητες της ομάδας στόχου (εξειδικευμένες ανάγκες κοινωνικού αποκλεισμού) του ωφελούμενου πληθυσμού4, που καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη της ένταξή τους στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου στη χώρα μας επικρατούν δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Μεγάλο μέρος της ομάδας στόχου των παρεμβάσεων, εύρισκαν περιστασιακή και ανασφάλιστη εργασία. Μέρος της ομάδας στόχου των παρεμβάσεων, ελάμβανε κάποιο προνοιακό ή άλλο ειδικό επίδομα, το οποίο δεν ήθελε να «διακινδυνεύσει» με κάποια θέση απασχόλησης, «αβέβαιου χρόνου».5 4 Μακροχρόνια άνεργοι, αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών, πρώην τοξικομανείς, άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας (Α.μ.Ε.Α), μετανάστες, πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, γυναίκες θύματα βίας (ενδοοικογενειακής βίας, θύματα του πολέμου, της μετανάστευσης, του σύγχρονου δουλεμπορίου και άλλες μορφές βίας), άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας ή απειλούμενα από φτώχεια κ.α. 5 Ενδεικτικά αναφέρθηκε το νομοθετικό πλαίσιο για τους ανέργους ψυχικά ασθενείς, οι οποίοι χάνουν το επίδομά τους, ή άλλης πρόνοιας, όταν βρίσκουν εργασία. ~ 69 ~

2. Έλλειψη κινήτρου για τις επιχειρήσεις, προκειμένου να προχωρήσουν σε πρόσληψη. Παράλληλη υλοποίηση «ανταγωνιστικών» προγραμμάτων που μείωναν την ελκυστικότητα των παρεμβάσεων ΤοπΕΚΟ (voucher, κοινωφελής εργασία), τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για ορισμένες από τις ομάδες στόχου των παρεμβάσεων των ΤοπΕΚΟ. 4. Μη ετοιμότητα των ωφελουμένων να αποδεχθούν τις προτάσεις για επιχειρηματικότητα. Ειδικότερα, αρκετοί ωφελούμενοι αν και δεν ενδιαφέρθηκαν να συστήσουν επιχείρηση δεν μπορούσαν να εκδώσουν κάποια από τα απαιτούμενα για σύσταση επιχείρησης δικαιολογητικά (για παράδειγμα οι πρόσφυγες είχαν διάφορα νομικά ζητήματα σχετιζόμενα με τη διαδικασία νομιμοποίησης και την άδεια παραμονής τους στη χώρα, ενώ οι αποφυλακισμένοι οικονομικά ζητήματα ή/και εκκρεμότητες που δεν τους επέτρεπαν την εξάσκηση ελεύθερου επαγγέλματος κλπ). 5. Έλλειψη συνέχειας και ελλιπής υποστήριξη του Προγράμματος σε ότι αφορά τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις. Κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Προγράμματος δεν ενεργοποιήθηκε το Ταμείο Κοινωνικής Οικονομίας, ούτε υπήρξε άλλου τύπου χρηματοδοτική επιδότηση για την ίδρυση και λειτουργία των Κοινωνικών Επιχειρήσεων. Προβλήματα με τη σημασία και την πολιτική σκοπιμότητα της Κοινωνικής Οικονομίας σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (πχ. αναφέρθηκε ότι με την ίδρυση των ΚοινΣΕΠ ο Δήμος ουσιαστικά υποκαθιστά ενεργές συμβάσεις). Αναφορικά με τη συνδρομή του Προγράμματος / Δράσης στην Τοπική Ανάπτυξη, αυτή κρίθηκε χαμηλή από τους συμμετέχοντες συνεντευξιαζόμενους. Αυτό ίσως αιτιολογείται από την έδρα / τόπο στον οποίο έδρασαν οι συμμετέχοντες στην ποιοτική έρευνα αναπτυξιακές συμπράξεις (περιφέρεια Αττικής). 5.2.. Παρακολούθηση Ωφελουμένων Η εξασφάλιση των διαδικασιών παρακολούθησης των ωφελούμενων, κρίθηκε μη ικανοποιητική. Παρατηρήθηκαν δυσκολίες και αντιδράσεις συνεργασίας από πλευράς ωφελούμενων, ως προς την ενημέρωση των Αναπτυξιακών Συμπράξεων για την ανεύρεση, εξασφάλιση και τοποθέτησή τους σε θέση απασχόλησης / εργασίας. 5.2.4. Αξιολόγηση της Συνεργασίας με τους Φορείς ~ 70 ~

Η συνεργασία μεταξύ των συμπραττόντων φορέων κρίθηκε ικανοποιητική. Δόθηκε, μέσω του προγράμματος η δυνατότητα καλλιέργειας και προώθησης κλίματος συνεργασίας μεταξύ διαφορετικών φορέων στο πλαίσιο σύστασης κάθε Αναπτυξιακής Σύμπραξης, οι οποίες αποτελούνται από φορείς με εμπειρία σχετική με τη φύση (στοχοθεσία) του Προγράμματος. Σε ελάχιστες των περιπτώσεων παρουσιάστηκαν διαχειριστικού επιπέδου εμπλοκές / καθυστερήσεις μεταξύ των εταίρων εκάστης Αναπτυξιακής Σύμπραξης. 5.. Προτάσεις / Συμπεράσματα Οι κυριότερες προτάσεις, καθώς και τα βασικά συμπεράσματα από την διεξαγωγή της ποιοτικής έρευνας, τα οποία αναφέρονται στο σύνολο των Τοπικών Δράσεων Κοινωνικής Ένταξης για Ευάλωτες Ομάδες, συνοψίζονται στα ακόλουθα: Τοποθέτηση σε επιδοτούμενη θέση εργασίας, ώστε να υπάρχει κίνητρο για τις επιχειρήσεις στο να προσλάβουν τους ωφελούμενους. Κίνητρα σε επιχειρήσεις για την απασχόληση των ευάλωτων ομάδων. Δημιουργία κατάλληλου / ευνοϊκού πλαισίου για την υποστήριξη της ομάδας στόχου των ωφελούμενων κατά την φάση της επαγγελματικής ένταξης (ΟΑΕΔ). Μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή και αντικατάσταση ωφελούμενων. Κατά τη διαδικασία επιλογής των ωφελούμενων προτάθηκε να υπάρχει ένα εισαγωγικό δοκιμαστικό στάδιο, ώστε σε περίπτωση που ο ωφελούμενος δεν επιθυμεί να συνεχίσει ή αποσύρει το ενδιαφέρον του, να μπορεί να αντικατασταθεί από άλλον. Έμφαση σε στοχευμένη συμβουλευτική και κατάρτιση. Σύνδεση των χρηματοδοτικών εργαλείων με τις δράσεις του ΟΑΕΔ πρόταση για χρονική παραλληλία με τα προγράμματα του ΟΑΕΔ. Ευελιξία στη συμμετοχή των ΝΠΔΔ Εκτός της ετεροαπασχόλησης των ωφελούμενων ομάδων στόχου, να υπάρχει συνέργεια με άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία (ΕΤΠΑ) ώστε να χρηματοδοτούνται υποδομές, εξοπλισμός κλπ. ειδικά για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες σε πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Μείωση του στόχου της απασχόλησης στο Πρόγραμμα. Απλοποίηση / απλούστευση των διαδικασιών που αφορούν στη διαχείριση του προγράμματος μείωση των χρόνων από την υποβολή στην έγκριση. Μεγαλύτερη ευελιξία κατά το σχεδιασμό στις τοπικές συμπράξεις. ~ 7 ~

Να μην «κλειδώνουν» προγραμματικά οι ωφελούμενοι. Να δίδεται μεγαλύτερη έμφαση στην αποτελεσματικότητα της Αναπτυξιακής Σύμπραξης / του σχήματος και αυτή (η ΑΣ) να έχει μέλλον να μην «λήγει» με το πέρας της πράξης. Εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης σύνδεση με τις ανάγκες σε προσόντα της αγοράς εργασίας. Σύνδεση με προγράμματα επιδοτούμενης απασχόλησης που δεν θα αποκλείουν δραστηριότητες των ΚοινΣΕπ. Νομικό πλαίσιο που θα υποβοηθά την ίδρυση επιχειρήσεων για συγκεκριμένες ομάδες ωφελούμενων. Αύξηση του διατιθέμενου επιλέξιμου προϋπολογισμού για δράσεις επικοινωνίας, προβολής και δικτύωσης με τις επιχειρήσεις, με την τοπική κοινωνία και με τους ίδιους τους ωφελούμενους. Συμπερασματικά για τους συμμετέχοντες στην ποιοτική έρευνα, Συντονιστές Αναπτυξιακών Συμπράξεων, το Πρόγραμμα κρίθηκε πως κάλυψε σε μικρό βαθμό το στόχο για την προώθηση και τοποθέτηση των ανέργων σε θέσεις εργασίας, για την απόκτηση επαγγελµατικής εµπειρίας και την εκκίνηση της επαγγελµατικής τους διαδροµής, ενώ παρείχε ή και κάλυψε σε μεγάλο βαθμό μέρος των εξειδικευμένων αναγκών του ωφελούμενου πληθυσμού / ομάδων στόχου, όπως: Δημιουργίας πλαισίου αναφοράς για τους ωφελούμενους, από τη συστηματική επαφή με τους επαγγελματίες στελέχη των δράσεων Ψυχολογικής / επαγγελματικής στήριξης παρακολούθησης και κατεύθυνσης, Κατάρτισης και ενδυνάμωσης γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, Επικοινωνίας με αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες λόγω έλλειψης γνώσεων και πληροφοριών, Κοινωνικής αποδοχής, Επαγγελματικής Συμβουλευτικής και προώθησης στην εξασφάλισης τρόπων και μεθόδων για αναζήτηση εργασίας, απασχόληση, Υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας (μέσω συμβουλευτικής), Εξατομικευμένης Συμβουλευτικής, Ανάπτυξη δεξιοτήτων σε θέματα επιχειρηματικότητας, ~ 72 ~

Ενδυνάµωσης και ενεργοποίησης των συµµετεχόντων µε την ανάπτυξη των απαραίτητων προσωπικών και επαγγελµατικών δεξιοτήτων, για την προώθηση της κοινωνικής και επαγγελµατικής τους ένταξης Καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Ενδυνάμωσης των ατόμων των ομάδων-στόχου σε όλα τα επίπεδα για την καλύτερη ένταξή τους στην αγορά εργασίας. ~ 7 ~

6. 6.. Ποιοτική Έρευνα - Ομάδα Εστιασμένης Συζήτησης με ωφελούμενους/ες Γενικά 6... Ποιοτικά κριτήρια των ομάδων εστίασης Η ομάδα εστίασης (focus group) αποτελεί μια μέθοδο της ποιοτικής έρευνας. Ως ομάδα εστίασης ορίζεται μια σχετικά οργανωμένη ομαδική συζήτηση μεταξύ ατόμων για ένα συγκεκριμένο θέμα. Τα άτομα αυτά συνήθως δεν γνωρίζονται μεταξύ τους ή τουλάχιστον δεν συνδέονται μεταξύ τους με μόνιμες και σταθερές σχέσεις, αλλά διαθέτουν όμοια χαρακτηριστικά ή μοιράζονται κοινές εμπειρίες και βιώματα σε σχέση με το υπό διερεύνηση αντικείμενο. Στην κοινωνική έρευνα ο αριθμός των μελών των ομάδων εστίασης κυμαίνεται από 6-8 άτομα. Η διάρκεια της συνάντησης είναι από 45 90. Η ομάδα οργανώνεται και συντονίζεται από έναν ερευνητή (συντονιστής της ομάδας), ο οποίος θέτει συγκεκριμένα ερωτήματα με στόχο να συλλέξει πληροφορίες και να κατανοήσει σε μεγαλύτερο βάθος το ερευνητικό αντικείμενο. Κύριο μέλημα του συντονιστή είναι να διαμορφώσει ένα διευκολυντικό και μη απειλητικό περιβάλλον, το οποίο παρέχει ένα αίσθημα ασφάλειας στα άτομα και κατά συνέπεια διευκολύνει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση. Τα ποιοτικά κριτήρια των ομάδων εστίασης ταυτίζονται ουσιαστικά με τα βασικά ποιοτικά κριτήρια της ποιοτικής έρευνας, γενικότερα. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετοί ερευνητές που υποστηρίζουν ότι μια απλή μεταβίβαση και στοιχειώδης προσαρμογή των κριτηρίων της ποσοτικής έρευνας είναι αρκετή για να αξιολογήσει τις μεθόδους της ποιοτικής έρευνας. Αυτό σημαίνει ότι ποιοτικά κριτήρια όπως η αντικειμενικότητα, η αξιοπιστία και η εγκυρότητα, ως κλασικά ποιοτικά κριτήρια των ποσοτικών ερευνών, δύνανται να αποτελέσουν αυτούσια κριτήρια και για τις ποιοτικές μεθόδους έρευνας. Μια πιο σύγχρονη άποψη, με την οποία εναρμονίζεται η παρούσα έρευνα με τις ομάδες εστίασης, θεωρεί ότι τα ποιοτικά κριτήρια της ποιοτικής έρευνας θα πρέπει: Α) να αποτελούν συνεκτικές ομάδες κριτηρίων με ευρεία εφαρμογή και Β) να προσαρμόζονται και να εξειδικεύονται κατά περίπτωση και ανάλογα με το ερευνητικό αντικείμενο.6 Στη συνέχεια αναφέρονται συνοπτικά τα ποιοτικά κριτήρια που ισχύουν και εφαρμόζονται στην ποιοτική έρευνα και συνεπώς έχουν εφαρμογή στη διενέργεια ομάδων εστίασης. 6 Βλ. σχ. Steinke, Ines (200): Gütekriterien qualitativer Forschung. Στο: Uwe Flick, Ernst v. Kardorff, Ines Steinke (200): Qualitative Forschung, σελ. 9-. ~ 74 ~

. Διυποκειμενική αντίληψη: η διαδικασία σχεδιασμού, οργάνωσης και υλοποίησης της έρευνας, εν προκειμένω των ομάδων εστίασης θα πρέπει να είναι κατανοητή και κοινά αντιληπτή τόσο από άλλους ερευνητές όσο και από το ευρύ κοινό. Προκειμένου να επιτευχθεί η διυποκειμενική αντίληψη απαιτείται αναλυτική τεκμηρίωση της διαδικασίας της έρευνας (περιγραφή του τρόπου επιλογής των ατόμων, τεκμηρίωση των κανόνων και μεθόδων επεξεργασίας των ευρημάτων κλπ.) 2. Καταλληλότητα της ερευνητικής διαδικασίας: με αυτό το κριτήριο ελέγχεται το κατά πόσο οι επιλεγμένες μέθοδοι είναι κατάλληλες για τη μελέτη του συγκεκριμένου αντικειμένου.. Εμπειρική αναφορά (αγκύρωση): το κριτήριο αυτό ελέγχει τον βαθμό συσχέτισης της ερευνητικής διαδικασίας με της εμπειρική πραγματικότητα. 4. Οριοθέτηση ισχύος (testing the limits): το κριτήριο αυτό στοχεύει στην οριοθέτηση του εύρους ισχύος των συμπερασμάτων και ευρημάτων της ποιοτικής έρευνας. Ουσιαστικά ελέγχει το κατά πόσο τα συμπεράσματα είναι γενικεύσιμα και ισχύουν για παρόμοιες καταστάσεις. Έμφαση δίνεται εδώ στις συνθήκες και τους όρους διεξαγωγής της έρευνας (πλαίσιο, μέθοδοι, συμμετέχοντες, χρονική συγκυρία), ώστε να προσδιοριστούν όλοι οι παράγοντες που συνδιαμορφώνουν τα τελικά αποτελέσματα της έρευνας. 5. Συνάφεια συνεκτικότητα: αναφέρεται στο κατά πόσο τα ευρήματα και οι ερμηνείες είναι ελεύθερες συγκρούσεων και αντιφάσεων. 6. Ανακλαστική υποκειμενικότητα αντίδραση του ερευνητή: το κριτήριο αυτό εξετάζει το κατά πόσο η υποκειμενική συμπεριφορά του ερευνητή (προσωπικές αξίες, πεποιθήσεις, στάσεις κλπ.) επηρεάζουν τη διαδικασία υλοποίησης και κατ επέκταση το τελικό αποτέλεσμα της έρευνας. Με βάση τα ως άνω κριτήρια σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε η ποιοτική έρευνα με τις ομάδες εστίασης. 6.2. Ομάδες εστίασης με ωφελούμενους δράσεων ΤΟΠΕΚΟ Σημειώνεται ότι η μέθοδος των ομάδων εστίασης συμπληρώνει εν προκειμένω την ποσοτική έρευνα μέσω ερωτηματολογίου καθώς και τις συνεντεύξεις με τους συντονιστές των Αναπτυξιακών Συμπράξεων, συνθέτοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την αξιολόγηση των δράσεων ΤΟΠΕΚΟ. Σκοπός των ομάδων εστίασης με ωφελούμενους δράσεων ΤΟΠΕΚΟ ήταν η αποτύπωση των απόψεων, των εμπειριών, των σκέψεων και των προτάσεων των ίδιων των ωφελούμενων που συμμετείχαν σε δράσεις ΤΟΠΕΚΟ. Ειδικότερα, σκοπός της έρευνας ήταν η αξιολόγηση του προγράμματος κυρίως ως προς τον βαθμό κάλυψης των αναγκών των διαφορετικών ομάδων στόχος που μετείχαν σε αυτό. ~ 75 ~

6.2.. Διαδικασία επιλογής ωφελούμενων Η διαδικασία επιλογής ωφελουμένων στις ομάδες εστίασης βασίστηκε σε συγκεκριμένες αρχές που διέπουν τις ομάδες εστίασης. Βασικός στόχος είναι η επιλογή των ατόμων να γίνει με τρόπο, ώστε να υπάρχει ομοιογένεια μεταξύ αγνώστων στην ομάδα, η οποία μειώνει τις αποστάσεις και ενισχύει το αίσθημα της οικειότητα. Σε ένα πρώτο επίπεδο τα κριτήρια επιλογής των ωφελουμένων των δράσεων ΤΟΠΕΚΟ είναι τα εξής:. Τα άτομα να έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα, ώστε να έχουν κοινές εμπειρίες και βιώματα από τις επιμέρους δράσεις (κατάρτιση, συμβουλευτική κλπ.) 2. Τα άτομα να μην διατηρούν στενές σχέσεις και επαφές μεταξύ τους. Σε ένα δεύτερο επίπεδο και προκειμένου να εκπροσωπηθούν ει δυνατόν όλες οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού οι ερευνητές σε συνεργασία με τις ΑΣ αναζήτησαν άτομα από τις εξής κοινωνικές ομάδες: - Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα - Άτομα με αναπηρία - Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών - Γυναίκες θύματα κακοποίησης/θύματα trafficking - Διαφορετικές φυλετικές και θρησκευτικές ομάδες (μετανάστες, παλιννοστούντες, πρόσφυγες) - Άτομα με πολιτισμικές ιδιαιτερότητες ROM - Αιτούντες άσυλο - Αποφυλακισθέντες - Πρώην χρήστες ουσιών - Οροθετικοί - Άστεγοι - Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια - Άτομα που υπόκεινται σε διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και λόγω ταυτότητας κοινωνικού φύλου Σε ένα τρίτο επίπεδο ελήφθησαν υπόψη τα βασικά δημογραφικά χαρακτηριστικά, κυρίως η ηλικία, το φύλο και το εκπαιδευτικό επίπεδο προκειμένου να επιτευχθεί ομοιογένεια στις ομάδες. ~ 76 ~

Για την αποφυγή υψηλού ποσοστού μη απόκρισης στην έρευνα και με δεδομένο ότι οι ωφελούμενοι έχουν αναπτύξει σχέσεις εμπιστοσύνης με τις Αναπτυξιακές Συμπράξεις, οι ερευνητές επικοινώνησαν αρχικά με τους Συντονιστές εταίρους των ΑΣ προκειμένου να ζητήσουν άτομα ωφελούμενους που θα ήταν πρόθυμα και θα είχαν ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στις ομάδες εστίασης. Μια πρώτη ενημέρωση στους ωφελούμενους σχετικά με το αντικείμενο και τον σκοπό της έρευνας έγινε από τις ΑΣ. Σε επόμενο βήμα οι ΑΣ έστειλαν λίστα με ωφελούμενους και τα στοιχεία επικοινωνίας τους και οι ερευνητές ήρθαν σε επαφή μαζί τους προκειμένου να διερευνήσουν τη δυνατότητα συμμετοχής τους στην έρευνα. Επειδή ο αριθμός των ενδιαφερόμενων ωφελούμενων ήταν πάνω από 5 άτομα, αριθμός οριακός για την ομαλή και ουσιαστική διενέργεια ομάδας εστίασης, αποφασίστηκε να συγκροτηθούν δυο διαφορετικές ομάδες εστίασης σε διαφορετικές ημέρες. Σε κάθε ομάδα επιδιώχθηκε να διατηρηθεί μια ισορροπημένη αναλογία μεταξύ των φύλων (άνδρες γυναίκες) και ως προς την ηλικία (αποφυγή μεγάλων ηλικιακών διαφορών), ενώ ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδο τα κριτήρια προσαρμόστηκαν ανάλογα με τις ομάδες στόχος (πχ. μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα, τουλάχιστον απόφοιτος Δημοτικού). Σε κάθε περίπτωση η σύσταση των ομάδων εστίασης δεν ακολουθεί τη λογική ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος του ευρύτερου πληθυσμού, όπως συμβαίνει στις ποσοτικές στατιστικές έρευνες, καθόσον σκοπός της ποιοτικής έρευνας μέσω των ομάδων εστίασης είναι η κατάθεση σχολίων, απόψεων, ιδεών και προτάσεων βελτίωσης του προγράμματος από ωφελούμενους των δράσεων. 6.2.2. Μέγεθος και σύνθεση των ομάδων εστίασης ΤΟΠΕΚΟ Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω οργανώθηκαν και υλοποιήθηκαν δυο ομάδας εστίασης. Για κάθε μία από αυτές παρατίθενται ακολούθως σε μορφή πίνακα το μέγεθος καθώς και η σύνθεση (κατηγορία ΕΚΟ, φύλο, ηλικιακή κατηγορία και εκπαιδευτικό επίπεδο). Στην πρώτη ομάδα εστίασης συμμετείχαν τελικά έξι ωφελούμενοι. # FOCUS GROUP επιτευχθέν Ηλικία Κατηγορία ΕΚΟ Φύλο (έτη) Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά άνδρας 49 προσόντα 2 Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών γυναίκα 4 4 5 6 Μακροχρόνια άνεργοι Πρώην χρήστες ουσιών Μετανάστες / παλιννοστούντες Μακροχρόνια άνεργοι γυναίκα άνδρας άνδρας άνδρας 46 7 55 59 Εκπαιδευτικό επίπεδο απόφοιτος υποχρεωτικής εκπαίδευσης απόφοιτος υποχρεωτικής εκπαίδευσης απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Τριτοβάθμιας ~ 77 ~

εκπαίδευσης Στη δεύτερη ομάδα εστίασης συμμετείχαν συνολικά δέκα (0) ωφελούμενοι. # 2 4 5 6 7 8 9 0 FOCUS GROUP 2 επιτευχθέν Ηλικία Κατηγορία ΕΚΟ Φύλο (έτη) Μακροχρόνια άνεργος άνδρας 54 Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση άνδρας 42 φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά άνδρας 55 προσόντα Αρχηγοί μονογονεϊκών γυναίκα 40 οικογενειών παλιννοστούντας γυναίκα 28 Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση γυναίκα 6 φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση γυναίκα 55 φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια Μακροχρόνια άνεργος άνδρας 2 Μακροχρόνια άνεργος γυναίκα 8 Άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση γυναίκα 45 φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια Εκπαιδευτικό επίπεδο απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου δημοτικό απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου ~ 78 ~

6.2.. Διατύπωση ερωτήσεων για τις ομάδες εστίασης Γενικά, η κατάρτιση των ερωτήσεων που απευθύνονται στα μέλη της ομάδας εστίασης από τον συντονιστή είναι καθοριστικής σημασίας, διότι αυτές καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την τη ροή και την πυκνότητα των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μελών της ομάδας, και ως εκ τούτου επηρεάζουν σημαντικά την τελική έκβαση της ποιοτικής έρευνας. Σύμφωνα με τη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία ο αριθμός των ερωτήσεων σε μια οιαδήποτε ομάδα εστίασης δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τις δώδεκα, ενώ ο ιδανικός αριθμός ερωτήσεων είναι οχτώ7. Κατά τη διαδικασία κατάρτισης και διατύπωσης των ερωτήσεων για τις ομάδες εστίασης με ωφελούμενους από δράσεις ΤΟΠΕΚΟ οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους τα εξής: α) οι συμμετέχοντες στην έρευνα (focus group) προέρχονται από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού με διαφορετικά επίπεδα επάρκειας και κατάκτησης της ελληνικής γλώσσας (πχ. μετανάστες, παλιννοστούντες, άτομα με χαμηλά προσόντα), β) οι συμμετέχοντες στην έρευνα, όπως συμβαίνει κατά κανόνα στις ομάδες εστίασης, δεν είχαν ανά χείρας τις ερωτήσεις, επομένως η σωστή και αντικειμενική κατανόηση των ερωτήσεων ήταν αποφασιστικής σημασίας. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώχθηκε οι ερωτήσεις που έθεσε ο συντονιστής στις ομάδες εστίασης να: είναι σύντομες και σαφείς, είναι κατανοητές, χωρίς τη χρήση τεχνικών όρων ή αμφίσημων εννοιών, είναι κατάλληλες σε σχέση με τα αξιολογικά ερωτήματα της ευρύτερης έρευνας, μην είναι προσβλητικές για την προσωπικότητα ή τα ειδικά χαρακτηριστικά των κοινωνικών ομάδων, αλλά να ακολουθούν τη λογική της πολιτικής ορθότητας, δεδομένου ότι πρόκειται για άτομα από διαφορετικές και ετερογενείς κοινωνικές ομάδες, να μην αναφέρονται σε κοινωνικά ευαίσθητα θέματα που θα λειτουργούσαν διασπαστικά για την ομάδα ή θα ευνοούσαν τη δημιουργία υπο-ομάδων, να μην απαντώνται μονολεκτικά με ένα «ναι» ή ένα «όχι», αλλά να είναι κυρίως ανοιχτού τύπου, ώστε να ενισχύεται η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών. 7 Βλ. Eliot and Associates (2005): Guidelines for Conducting a Focus Group. Online document: http://assessment.aas.duke.edu/documents/how_to_conduct_a_focus_group.pdf ~ 79 ~

6.2.4. Διάταξη ερωτήσεων και οδηγός συζήτησης Η διάταξη και παράθεση των ερωτήσεων ακολουθεί ένα τρίδομο μοτίβο, σύμφωνα με το οποίο οι ερωτήσεις ομαδοποιούνται θεματικά σε τρεις κατηγορίες ενότητες. Οι τρεις αυτές κατηγορίες ερωτήσεων συνιστούν ουσιαστικά τον οδηγό συζήτησης για την ομάδα εστίασης και είναι οι εξής:. Ερωτήσεις παρακίνησης: στοχεύουν στην ομαλή και σταδιακή ένταξη και εμπλοκή των ατόμων στην ομαδική διεργασία. Ο συντονιστής αφού συστηθεί, ευχαριστήσει τα μέλη για την αποδοχή της πρόσκλησης και την παρουσία τους και εξηγήσει τον σκοπό της συνάντησης, δίνει τον λόγο στα μέλη προκειμένου αυτά να παρουσιάσουν εν συντομία τον εαυτό τους. Στη συνέχεια τίθενται από τον συντονιστή ορισμένες γενικές, αλλά σχετικές με το θέμα της έρευνας ερωτήσεις (ερωτήσεις παρακίνησης) με στόχο τη δημιουργία ενός ευνοϊκού, υποστηρικτικού και ασφαλούς κλίματος ομαδικής επικοινωνίας, όπου τα μέλη αισθάνονται άνετα να εκφραστούν. 2. Διερευνητικές ερωτήσεις: αναφέρονται ουσιαστικά στον πυρήνα της συζήτησης και αποτυπώνουν τα ειδικά ερευνητικά ερωτήματα που έχει σκεφτεί ο ερευνητής. Σε αυτήν την κατηγορία ερωτήσεων συγκεντρώνεται ο μεγαλύτερος αριθμός ερωτήσεων του οδηγού συνέντευξης.. Ερωτήσεις εξόδου: στο κλείσιμο της ομαδικής συνάντησης ο συντονιστής προσπαθεί να εκμαιεύσει σκέψεις, προτάσεις και απόψεις των μελών της ομάδας με στόχο να καταγράψει και να συμπληρώσει περαιτέρω ευρήματα. Ειδικότερα, οι ερωτήσεις εξόδου βοηθούν τον συντονιστή ώστε ζητήματα που αρχικά του είχαν διαφύγει ή ζητήματα που αναδύθηκαν κατά τη διάρκεια της ομαδικής συνάντησης, να αποτυπωθούν και να αναλυθούν. Με βάση αυτό το σύντομο μεθοδολογικό σημείωμα για τη διάταξη των ερωτήσεων ο οδηγός συζήτησης που αξιοποιήθηκε στα focus groups διαρθρώθηκε ως εξής: ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΤΟΠΕΚΟ. Ερωτήσεις παρακίνησης.. Με τι ασχολείστε αυτή την περίοδο;.2. Πως ενημερωθήκατε για το πρόγραμμα; 2. Διερευνητικές ερωτήσεις 2.. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα θετικά σημεία του προγράμματος σύμφωνα με την έως τώρα εμπειρία σας; 2.2. Ποια είναι κατά τη γνώμη σας τα αρνητικά σημεία του προγράμματος σύμφωνα με την έως τώρα εμπειρία σας; 2.. Ποιες ήταν οι προσδοκίες σας από το πρόγραμμα; 2.4. Σε ποιόν βαθμό το πρόγραμμα ανταποκρίθηκε στις ανάγκες που είχατε; 2.5. Με ποιόν τρόπο πιστεύετε ότι μπορεί να ενισχυθεί η προώθηση σας στην απασχόληση; ~ 80 ~

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΕΣΤΙΑΣΗΣ ΤΟΠΕΚΟ. Ερωτήσεις εξόδου.. Τι άλλο έχετε να σχολιάσετε ή να προσθέσετε σε σχέση με την εμπειρία σας από το πρόγραμμα; ~ 8 ~

6.2.5. Συντονισμός των ομάδων εστίασης: μέθοδος και τεχνικές Ο συντονιστής των ομάδων εστίασης κατανοώντας πλήρως τους στόχους της έρευνας και τις ιδιαιτερότητες των κοινωνικών ομάδων που εκπροσωπούνται στις ομάδες εστίασης προέβη σε μια σειρά από ενέργειες, προκειμένου αφενός να εγγυηθεί την ασφάλεια του πλαισίου συνεργασίας, αφετέρου να εξασφαλίσει τα δυναμικά της ομάδας. Στην αρχή ο συντονιστής καλωσόρισε τα μέλη της ομάδας και τα ευχαρίστησε για την αποδοχή της πρόσκλησης και τη συμμετοχή τους στην έρευνα. Αφού παρουσίασε τον εαυτό του και τον ρόλο του, ανέφερε εν συντομία τον σκοπό της συνάντησης και τους στόχους της έρευνας στην οποία συμμετέχουν τα μέλη της ομάδας. Στη συνέχεια παρουσίασε ορισμένους βασικούς κανόνες για την ομαλή και αποτελεσματική έκβαση της ομάδας εστίασης, όπως: o o o Ενεργητική συμμετοχή όλων: «Η συζήτηση έχει ως θέμα την αξιολόγηση του προγράμματος ΤΟΠΕΚΟ, επομένως ο λόγος είναι σε εσάς» «Η ενεργητική συμμετοχή όλων είναι σημαντική» Εύρος και διαφορετικότητα απόψεων «Δεν υπάρχουν σωστές και λάθος απαντήσεις, αυτό που μετράει είναι η δική σας εμπειρία και γνώμη για το πρόγραμμα» «Καλό θα ήταν να ακουστούν όλες οι απόψεις, θετικές και αρνητικές» Μαγνητοφώνηση συνάντησης o «Για τους σκοπούς της έρευνας και για την καλύτερη επεξεργασία και ανάλυση των στοιχείων σας ενημερώνω ότι η συζήτησή μας θα μαγνητοφωνηθεί». Εγγύηση πλαισίου και προσωπικά δεδομένα «Όσα ειπωθούν σε αυτήν την αίθουσα θα μείνουν εδώ μεταξύ μας, οπότε νιώστε χαλαροί να εκφράσετε αυτά που πιστεύετε» «Τα όσα μαγνητοφωνηθούν θα αξιοποιηθούν αποκλειστικά και μόνο για τους σκοπούς της έρευνας και θα είναι προσβάσιμα μόνο από τους ερευνητές και από κανέναν άλλον». Σύντομος κύκλος γνωριμίας με τα μέλη της ομάδας ~ 82 ~

Εφαρμογή του οδηγού συνέντευξης με μικτή μέθοδο εμπλοκής των ωφελουμένων στη συζήτηση με στόχο τη συμμετοχή όλων («εθελοντικές» απαντήσεις των ωφελούμενων και κατά περίπτωση «ονομαστικές κλήσεις» ωφελούμενων που δείχνουν λιγότερο ενδιαφέρον ή δεν είναι τόσο ενεργητικοί στη συζήτηση). Κλείσιμο της συνάντησης ευχαριστίες από τον συντονιστή. 6.2.6. Επεξεργασία στοιχείων και σύνθεση συμπερασμάτων Για την επεξεργασία των στοιχείων και τη σύνθεση των συμπερασμάτων αρχικά διαμορφώθηκαν στο πρόγραμμα MS EXCEL προσαρμοσμένα «φύλλα εργασίας» για κάθε ερώτηση ανά ομάδα εστίασης. Η δομή του φύλλου εργασίας σχεδιάστηκε με τρόπο ώστε να μετατρέψει τα δεδομένα σε επεξεργάσιμα στοιχεία με δυνατότητα περαιτέρω ανάλυσης και σύνθεσης ευρημάτων. Συγκεκριμένα, το φύλλο εργασίας αποτέλεσε ένα εύχρηστο εργαλείο για την απομαγνητοφώνηση, κωδικοποίηση και επεξεργασία των στοιχείων. Η μεθοδολογία περιγράφεται στη συνέχεια: Με δεδομένο ότι υπήρξαν οχτώ κεντρικές ερωτήσεις, η κωδικοποίηση που δόθηκε, ήταν Q για την ερώτηση, Q2 για την ερώτηση 2 κ.ο.κ. Στήλη «Απαντήσεις»: Αρχικά έγινε απομαγνητοφώνηση των συζητήσεων και στη στήλη «Απαντήσεις» καταχωρήθηκε η «αυθεντική» απάντηση ανά ωφελούμενο. Σε ορισμένες περιπτώσεις καταχωρήθηκαν σε διακριτές γραμμές πολλαπλές απαντήσεις του ίδιου ωφελούμενου για συγκεκριμένη ερώτηση. Στήλη «Ωφελούμενος»: για κάθε ωφελούμενο καθορίστηκε ένας διψήφιος κωδικός. Το πρώτο ψηφίο σχετίζεται με την Ομάδα Εστίασης που συμμετείχε ( ή 2) και το δεύτερο ψηφίο προσδιορίζει την ταυτότητά του. Στήλη «Κωδικοποίηση κατηγοριών»: με βάση τις απαντήσεις που καταχωρήθηκαν στη στήλη «Απαντήσεις» επιχειρήθηκε ομαδοποίηση των απαντήσεων. Για κάθε μια ομάδα απαντήσεων δόθηκε ένας κωδικός (Α, Β, Γ, ). Στήλη «κωδικός απάντησης»: Με βάση την κωδικοποίηση που έγινε στο προηγούμενο βήμα, καταχωρήθηκαν μετά στη στήλη «Κωδικός απάντησης» τα στοιχεία (Α, Β, Γ, ) ανάλογα με την απάντηση που δόθηκε. Στο τέλος αναπτύχθηκε ένας συγκεντρωτικός πίνακας (Pivot Table) προκειμένου να καταμετρηθούν οι απαντήσεις και να γίνει η ποιοτική ανάλυση και σύνθεση συμπερασμάτων. Στο ακόλουθο σχήμα εξεικονίζεται ένα υπόδειγμα φόρμας για την ποιοτική ανάλυση των ευρημάτων. ~ 8 ~

Σχήμα : Φόρμα ποιοτικής ανάλυσης των ευρημάτων από focus groups 6.. Παρουσίαση βασικών ευρημάτων Στην παρούσα ενότητα παρουσιάζονται τα βασικά ευρήματα των δυο ομάδων εστίασης. 6... Ομάδα Εστίασης Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα η Ομάδα Εστίασης αποτελείται από έξι ωφελούμενους, εκ των οποίων οι τέσσερις είναι άνδρες και οι δυο γυναίκες. Τα μέλη της ομάδας προέρχονταν από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. FOCUS GROUP # Κατηγορία ΕΚΟ Φύλο Ηλικία (έτη) Μακροχρόνια άνεργοι άνω των 45 ετών με χαμηλά τυπικά προσόντα άνδρας 49 2 Αρχηγοί μονογονεϊκών οικογενειών γυναίκα 4 4 5 Μακροχρόνια άνεργοι Πρώην χρήστες ουσιών Μετανάστες / παλιννοστούντες γυναίκα άνδρας άνδρας 46 7 55 6 Μακροχρόνια άνεργοι άνδρας 59 Εκπαιδευτικό επίπεδο απόφοιτος υποχρεωτικής εκπαίδευσης απόφοιτος υποχρεωτικής εκπαίδευσης απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Λυκείου απόφοιτος Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ~ 84 ~