11 0 ΓΕΛ ΠΑΤΡΑΣ Σχ. Έτος 2013-14 Τμήμα Α 3 1. Κριτήρια επιλογής θέματος Ερευνητική Εργασία Βασικά κριτήρια για την επιλογή του θέματος μας είναι: i. Πρόκειται για ένα θέμα δέλεαρ για την ιστορία διότι, είναι εντυπωσιακό να βλέπεις εικόνες παγωμένες στο χρόνο από άλλες εποχές ii. Η εικόνα σχετίζεται άμεσα με την τεχνολογία επειδή, η πρόοδος της τεχνολογίας είναι συνεπακόλουθη της εξέλιξης της φωτογραφίας iii. Η φωτογραφία αποτελεί το θεμέλιο λίθο του κινηματογράφου(7 η τέχνη) iv. Μία εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις (κινέζικη παροιμία) 2. Τίτλος έρευνας Γενικός Τίτλος: Η ιστορία της φωτογραφίας. Ένα σταμάτημα στο χρόνο Ειδικός Τίτλος: Φωτογραφία: Στιγμές αναλλοίωτες στο χρόνο. Ο χρόνος περνάει, η φωτογραφία μένει 3. Παρουσίαση του θέματος Αναμφίβολα, η φωτογραφία αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του ανθρώπου ανά τους αιώνες. Μέσα από τη φωτογραφία εκφράζεται μία πληθώρα συναισθημάτων όχι μόνο στους εικονιζόμενους αλλά και στους θεατές. Ακόμα, το συναίσθημα παγιώνεται στο χρόνο σημαδεύοντας έτσι τις αναμνήσεις, την ψυχή και το πνεύμα των ανθρώπων. Εν κατακλείδι, στην εργασία μας θα επικεντρωθούμε στην εξέλιξη της φωτογραφίας μέσα από το πέρασμα των χρόνων. 4. Σκοπός της έρευνας Διεξήγαμε αυτή την έρευνα με σκοπό να ενημερώσουμε και να ενημερωθούμε. Δια μέσω αυτής: βρήκαμε πληροφορίες διαφωτιστικές για την εξέλιξη της φωτογραφίας από παλαιά χρόνια μέχρι και σήμερα διαβάζοντας πράγματα που μας κέντρισαν το ενδιαφέρον, με την συνεργασία διευρύνθηκε το ομαδικό μας πνεύμα μαθαίνοντας να σεβόμαστε τη γνώμη των συνεργατών μας, να υπάρχει αυτοεκτίμηση και αλληλοϋποστήριξη, η πιο κοντινή μας επαφή με τα ηλεκτρονικά μέσα όχι μόνο για ψυχαγωγία και χαλάρωση αλλά, για ενημέρωση, εκπαίδευση και εκτίμηση της αξιοπιστίας των πηγών. 5. Εισαγωγή στο θέμα 1
α. Ιστορική αναδρομή Οι πρώτες φωτογραφίες αποτελούν ουσιαστικά απλές προβολές εικόνων πάνω σε κάποια επιφάνεια. Ως πρώτη φωτογραφική "μηχανή" μπορεί να θεωρηθεί ένα σκοτεινό δωμάτιο ή κουτί (camera obscura) που στη μία άκρη διαθέτει μια γυαλιστερή επιφάνεια και στην απέναντι άκρη μία πολύ μικρή οπή. Σε μία τέτοια κατασκευή, οι ακτίνες του φωτός διαδίδονται μέσα από την οπή και σχηματίζουν πάνω στην επιφάνεια ένα είδωλο των αντικειμένων έξω από το δωμάτιο ή κουτί. 4ος π.χ. αιώνας: (γύρω στο 350). Ο Αριστοτέλης περιγράφει τον τρόπο που λειτουργεί η απλούστερη φωτογραφική μηχανή, η γνωστή ως camera obscura. Αργότερα, στον 11ο αιώνα, ο άραβας επιστήμονας Αλχαζέν περιγράφει το ίδιο φαινόμενο. Στη συνέχεια και για πολλούς αιώνες, αρκετοί ασχολήθηκαν με την camera obscura και το 1558 ο Giovanni della Porta είναι ίσως ο πρώτος που συνιστά τη χρήση μιας ανάλογης φορητής συσκευής στους ζωγράφους για σχεδίαση πορτραίτων και τοπίων. Λίγο νωρίτερα, στα 1550 είχε ήδη συντελεστεί μια σημαντική τροποποίηση της camera obscura και συγκεκριμένα η προσθήκη ενός κοίλου φακού στην οπή εισόδου του φωτός, από τον Girolamo Gardano. Το 1568 ο Daniello Barbaro επινόησε επιπλέον ένα είδος διαφράγματος που επέτρεπε την εστίαση της εικόνας, ενώ το 1636 ο Daniel Schwenter εφεύρε ένα σύστημα πολλαπλών φακών, διαφορετικών εστιακών αποστάσεων, πρόδρομο του σημερινού ζουμ. Μπορούμε να πούμε πως η φωτογραφική μέθοδος του 16ου αιώνα λειτουργεί πάνω στις ίδιες αρχές με τις σύγχρονες φωτογραφικές μηχανές. Οι μετέπειτα μεταβολές της πρωταρχικής camera obsura οδήγησαν κυρίως σε περισσότερο ελαφρές μηχανές. Παράλληλα ξεκίνησαν οι προσπάθειες για την μόνιμη αποτύπωση της εικόνας σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια, καθώς παρέμενε σημαντικό μειονέκτημα το γεγονός ότι η απλή camera obscura δεν μπορούσε να διατηρήσει τα είδωλα των αντικειμένων. Τον Ιούλιο του 1888 πραγματοποιήθηκε η επαναστατική για την εποχή ανακάλυψη του φιλμ σε ρολό. Η ιδέα ανήκε στον Τζορτζ Ίστμαν (George Eastman), τραπεζικό υπάλληλο, ο οποίος κατασκεύασε έτσι την πρώτη φωτογραφική μηχανή-κουτί (box camera), την οποία και ονόμασε Kodak. Η τεχνική της φωτογραφίας χρώματος εξερευνήθηκε σε ολόκληρη τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Τα αρχικά πειράματα αποτύγχαναν να αποτρέψουν το χρώμα από την εξασθένιση. Η πρώτη φωτογραφία χρώματος αποτέλεσε γεγονός το 1861 χάρη στο φυσικό James Clerk Maxwell. Μια από τις πρώτες μεθόδους για έγχρωμες φωτογραφίες περιλάμβανε τη χρήση συνολικά τριών φωτογραφικών μηχανών κάθε μια απο τις οποίες είχε ένα διαφορετικό φίλτρο χρώματος μπροστά από το φακό. Το πρώτο έγχρωμο φιλμ (Autochrome) κυκλοφόρησε ως εμπορικό προϊόν το 1907 αλλά η σύσταση του ήταν διαφορετική από του μεταγενέστερου φιλμ Kodachrome, που κυκλοφόρησε το 1935 βασισμένο σε τρία επιχρωματισμένα στρώματα, το κάθε ένα ευαίσθητο σε ένα από τα τρία πρωτεύοντα χρώματα (μπλε, πράσινο και κόκκινο). β. Ανάπτυξη του θέματος Η ψηφιακή φωτογραφία αποτελεί ίσως την τελευταία σημαντική εξέλιξη σε ότι αφορά την τεχνική της φωτογραφίας. Σε αυτές αντί για το κοινό "χημικό" φιλμ χρησιμοποιούνται φωτοευαίσθητοι αισθητήρες. Το μέρος της φωτογραφικής μηχανής που βοηθά την εστίαση 2
της εικόνας είναι το ίδιο. Βέβαια συνοδεύεται πια από πολλά βοηθητικά της χρήσης ηλεκτρονικά μέσα. γ. Ερευνητικά ερωτήματα Κατά την διάρκεια συλλογής στοιχείων για την ολοκλήρωση της εργασίας δημιουργήθηκαν κάποια ερωτήματα, μερικά εκ των οποίων παρουσιάζονται παρακάτω: i) Μπορείτε να φανταστείτε το κόσμο χωρίς φωτογραφίες; ii) Πιστεύετε ότι υπάρχουν σχέσεις μεταξύ επαγγέλματος και φωτογραφίας; iii) Σας έρχονται αναμνήσεις καθώς κοιτάτε παλιές φωτογραφίες; iv) Νομίζετε ότι οι πλαστές φωτογραφίες έχουν επηρεάσει τις αποφάσεις ανθρωπίνων δραστηριοτήτων; v) Πόσο νομίζετε ότι η φωτογραφία βοήθησε στην εξέλιξη του κινηματογράφου; 6. Ανάγκες που εξυπηρετεί η έρευνα Η φωτογραφία αποτελεί ένα φαινόμενο παγκόσμιας εμβέλειας της οποίας η εξέλιξη ταυτίζεται με την πρόοδο της τεχνολογίας. Δια μέσω της φωτογραφίας οι άνθρωποι αναπολούν ευχάριστες στιγμές μέσα στο χρόνο. 7. Παράγοντες που επηρεάζουν την έρευνα μας Υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επηρέασαν την έρευνα μας άλλοι θετικοί και άλλοι αρνητικοί. Θετικοί Παράγοντες: i) Η ηλεκτρονική υποστήριξη και άλλα υλικά μέσα (περιοδικά, εφημερίδες, έντυπα, δημόσια βιβλιοθήκη) που μας βοήθησαν να διεξάγουμε την έρευνα μας ii) Η ομαλή συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας και η πρόκληση μας να ανακαλύψουμε περισσότερες πληροφορίες σχετικές με την φωτογραφία iii) Η επαφή με άτομα που μας βοήθησαν στην εκπόνηση της εργασίας μας μέσω skype, κατ` ιδίαν στο σχολείο μας ή στην οικογένεια μας Αρνητικοί Παράγοντες: i) Έλλειψη ελέγχου αξιοπιστίας μερικών πηγών πληροφόρησης εξαιτίας του περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου αλλά και άλλων αντίστοιχων διαθέσιμων πηγών για σύγκριση των πληροφοριών ii) Πολλές ενδιαφέρουσες ιδέες που αποπροσανατόλιζαν και δυσκόλευαν την επιλογή μερικών από αυτές iii) Δυσκολία προσέγγισης θέματος λόγω μη αποκτηθείσας εμπειρίας και περιορισμένου επιπέδου γνώσεων λόγω του νεαρού της ηλικίας 8 Περιορισμοί-Περιγραφή ορίων 3
Στην εργασία μας υπάρχουν ασαφή όρια ωστόσο, θα αναφερθούμε σε πολύ συγκεκριμένα στάδια στην εξέλιξη της φωτογραφίας: Γύρω στο 350 ο Αριστοτέλης περιγράφει τον τρόπο που λειτουργεί η camera obscura, η απλούστερη μορφή μηχανής, που στην ουσία καθρεπτίζει την εικόνα που βλέπουμε από το σκόπευτρο. Το 1000 o Άραβας σοφός Αλχαζέν, μετέφρασε την περιγραφή της μηχανής του Αριστοτέλη στη γλώσσα του για τον λαό του. Το 1490 η camera obscura ήταν η πρώτη μεταφερόμενη φωτογραφική κατασκευή. Δεν μπορούμε να την πούμε ακριβώς φωτογραφική μηχανή, διότι δεν διέθετε φιλμ και φακό. Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, γνώριζε και πιθανότατα χρησιμοποιούσε τις δυνατότητες αυτής της κατασκευής. Το 1530 ο Ντανιέλ Μπαρμπάρο τοποθέτησε πρώτος τον φακό στην camera obscura για καλύτερα αποτελέσματα. Το 1550 ο Τζιρόλαμο Καρντάνο τοποθέτησε στο φακό και το μηχανισμό των διαφραγμάτων για να πετυχαίνει μεγαλύτερη ευκρίνεια. Το 1558 ο Τζιοβάνι Μπατίστα Ντέλα Πόρτα, στο βιβλίο του που ασχολείται με τη φύση, σχεδιάζει και δίνει πλήρη περιγραφή της camera obscura. Το 1604 ο Ιταλός, φυσικός, Άγγελος Σάλα, παρατήρησε ότι κάποιες ενώσεις του αργύρου, άλλαζαν χρώμα στο φως του ήλιου, μαύριζαν. Δεν βρήκε όμως κάποιο τρόπο για να διατηρήσει αυτήν την αλλαγή. Γύρω στο 1600-1620 φαίνεται ότι εμφανίστηκε η πρώτη φορητή μηχανή σε λογικές διαστάσεις, ώστε να μεταφέρεται από δύο άτομα, camera obscura, πρόγονος της σημερινής φωτογραφικής μηχανής. Τη χρησιμοποιούσε ο αυστριακής καταγωγής αστρονόμος Γιόχαν Κέπλερ. Με αυτή σκιτσάριζε σε μεγάλο μέγεθος χαρτιού τοπία με μεγάλη ακρίβεια. Στην κυριολεξία έστηνε μια σκηνή σε ένα χώρο, κλείνονταν μέσα και σχεδίαζε με το λίγο φως που περνούσε μέσα από το υποτυπώδες οπτικό σύστημα. Σήμερα το κάνουμε απλά με ένα κλικ. Το 1676 έχουμε την πρώτη μηχανή με μεταβλητή εστιακή απόσταση και καθρέπτη αναστροφής της εικόνας, κατασκευή του Γιόχαν Στουρμ, γερμανού μαθηματικού. Μετά τα πράγματα δείχνουν πως φωτομηχανικά δεν μπορούσαν να γίνουν πολλά πράγματα ακόμη, χρειαζόταν και η χημεία. Μέχρι την εμφάνιση της δαγεροτυπίας (είδος φωτογραφικής αποτύπωσης) οι μηχανές αυτές χρησιμοποιούσαν απλό χαρτί, πάνω στο οποίο σκιτσάριζαν το είδωλο. Πολλοί ζωγράφοι βρήκαν την κατασκευή αυτή πολύτιμη στο να σχεδιάζουν με ακρίβεια εικόνες με προοπτική και τοπία. Είναι μυστήριο όμως γιατί αργότερα μερικοί από αυτούς δεν δέχονταν τη φωτογραφία ως μορφή τέχνης. Το 1725 ένας ακόμη ερευνητής, ο Γερμανός Ιωάννης Σουλτζ, κατάφερε να πάρει μια εφήμερη φωτογραφία χρησιμοποιώντας άλατα αργύρου, που άφηνε να εκτεθούν στο φως του ήλιου. Το 1800 ο Σερ Γουίλιαμ Χέρσελ ανακαλύπτει την υπέρυθρη ακτινοβολία. Σήμερα έχουμε το υπέρυθρο φιλμ που δίνει φωτογραφίες με βάση τον υπέρυθρο φωτισμό, γι αυτό και τα αποτελέσματα είναι διαφορετικά από αυτό που βλέπουν τα μάτια μας. Το 1802 οι Ντάουι και Γουέντζγουντ καταφέρνουν να εκτυπώσουν περιγράμματα διαφόρων αντικειμένων, χωρίς τη χρήση φωτογραφικής μηχανής ή μηχανής εκτύπωσης. Τα είδωλα αυτά δεν μπορούν ακόμη να τα σταθεροποιήσουν με τη στερέωση που θα ανακαλυφθεί λίγα χρόνια αργότερα. 4
Το 1816 ο Νιεπς παίρνει τις πρώτες πειραματικές φωτογραφίες αντικειμένων, χωρίς φωτογραφική μηχανή, που ακόμη όμως δεν μπορεί να σταθεροποιήσει. Το 1821 ο Σερ Τζον Χέρσελ χρησιμοποιεί το υποσουλφίτ (βασικό συστατικό του στερεωτή, το θειοθειϊκό νάτριο) και πετυχαίνει να σταθεροποιήσει το είδωλο. Η πραγματική εφαρμογή όμως της χρήσης αυτής θα έρθει αργότερα (1839). Το 1826 ο Νιεπς είναι ο πρώτος που κατάφερε να καταγράψει εικόνες με τη βοήθεια του φωτός και να τις διατηρεί. Ο πρώτος αυτός φωτογράφος πέθανε σαν όλους τους πρωτοπόρους, φτωχός και άγνωστος. Το 1829 ο Νιεπς και ο Νταγκέρ υπογράφουν ένα συμβόλαιο συνεργασίας και αρχίζουν να ενημερώνουν ο ένας τον άλλον για την πρόοδό τους πάνω στη φωτογραφία. Το 1833 ο Φοξ Ταμπλότ στην Αγγλία ήταν ακόμη ένας ανήσυχος μαθηματικός, που είχε τις ίδιες ιδέες με τον Νταγκέρ και τον Νιεπς, αλλά αγνοούσε τι είχαν καταφέρει. Κατάφερε να πάρει αρνητικές φωτογραφίες σε χαρτί και να τις σταθεροποιήσει. Το 1835 η πρώτη αρνητική φωτογραφία του Τάλμποτσε χαρτί, το παράθυρο του σπιτιού του, ήταν γεγονός. Το 1837 ο Νταγκέρ χρησιμοποιεί το θαλασσινό αλάτι για να σταθεροποιεί τις δαγεροτυπίες του. Το 1839 είναι η χρονιά δημοσιοποίησης της εφεύρεσης της φωτογραφίας στη Γαλλία. Η Ακαδημία των Επιστημών αναγνωρίζει επίσημα τη μέθοδο του Νταγκέρ (Daguerre). Την ίδια χρονιά ένας ακόμη Γάλλος, δημόσιος υπάλληλος, ο Ιππόλυτος Μπαγιάρ, κατάφερε να παίρνει θετικές φωτογραφίες σε χαρτί και να παρουσιάσει την πρώτη φωτογραφική έκθεση. Το 1840 ο Γουόλκοτ ανοίγει το πρώτο φωτογραφείο στη Νέα Υόρκη για φωτογράφηση πορτρέτων. Σχεδιάζεται ο πρώτος φωτογραφικός φακός που έγινε με μαθηματικούς τύπους και κατασκευάστηκε λίγο αργότερα από τον Βοϊκτλάιντερ. Το 1841 ο Τάμπλοτ είχε τελειοποιήσει την εφεύρεσή του, οι χρόνοι έκθεσης ήταν περίπου 30 δευτερόλεπτα και έβγαζε ανάτυπα ξαναφωτογραφίζοντας την πρώτη αρνητική φωτογραφία. Ο Τάμπλοτ αποκτά την ευρεσιτεχνία της φωτογραφικής μεθόδου του αρνητικό/θετικό πάνω σε χαρτιά ιωδιούχου αργύρου. Την πατέντα του ονομάζει καλοτυπία (από το ελληνικό κάλλος). Το 1843, τέσσερα χρόνια μετά την αναγνώριση της εφεύρεσης της φωτογραφίας στη Γαλλία, έχουμε και στην Αγγλία ένα σημαντικό φωτογράφο, τον Οκτάβιο Χιλ. Οι φωτογραφίες του ακόμη και σήμερα θεωρούνται αξεπέραστες. Μια ακόμη φωτογραφική μέθοδος, αυτή της καλοτυπίας, ανακαλύφθηκε από τον Φοξ Τάμπλοτ, περίπου την ίδια εποχή με τη δαγεροτυπία. Το 1844 εκδίδει ο Τάμπλοτ το πρώτο του βιβλίο με φωτογραφίες. Το 1846 ο Γάλλος, χημικός, Λουδοβίκος Μενάρ, ανακάλυψε ότι η νιτρική κυτταρίνη, όταν διαλυόταν σε μίγμα οινοπνεύματος και αιθέρα, έδινε ένα κολλώδες υγρό. Αυτό, όταν στέγνωνε γινόταν μια σκληρή, άχρωμη και διάφανη ουσία, το γνωστό ως κολλόδιο. Στην αρχή χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική. Το 1847 έχουμε την πρώτη πλάκα, το πρώτο αρνητικό φιλμ σε τζάμι. Παρουσιάστηκε στη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών, από τον Άμπελ Νιέπς. Ήταν εύθραυστο και βαρύ υλικό και για τη συγκράτηση της ευαίσθητης στο φως επίστρωσης, είχε χρησιμοποιηθεί λεύκωμα αυγού. Την ίδια χρονιά τελειοποιείται η μέθοδος της καλοτυπίας. Το 1848 ο Νιέπς ντε Σαιν Βίκτορ χρησιμοποιεί το γυαλί σαν βάση των αρνητικών. Το 1849 ο Σερ Ντ. Μπριούστερ, ανακαλύπτει το στερεοσκόπιο 5
Το 1850 ο Άγγλος, χημικός, Ροβέρτος Μπίγκχαμ, πάντρεψε το κολλόδιο με τη φωτογραφία. Οι πλάκες αυτές φωτογράφιζαν όσο ακόμη το κολλόδιο ήταν σε υγρή μορφή, κάτι που δεν ήταν άνετο για ένα φωτογράφο στη δουλειά του. Το καλό όμως ήταν οι σύντομοι χρόνοι έκθεσης, γύρω στα πέντε δευτερόλεπτα. Το 1851 οι Σκοτ και Άρτσερ, αντικατέστησαν τη μέθοδο του υγρού κολλοδίου με πλάκες, που έγινε το κύριο σύστημα φωτογράφησης για αρκετά χρόνια μετά. Οι Γουίπλ και Τζόουνς ανακαλύπτουν μια παρόμοια μέθοδο στην Αμερική, όπου το πίσω μέρος του γυαλιού ήταν βαμμένο μαύρο, για να φαίνεται η φωτογραφία σαν θετική Το 1852 ο Α. Μάρτιν και η φεροτυπία του είναι μια παραλλαγή της αμβροτυπίας, αλλά επάνω σε μαυρισμένο μέταλλο, την ίδια χρονιά, έχουμε και την πρώτη στερεοσκοπική μηχανή με δύο φακούς, φτιαγμένη από τον Ντάνκερ. Το 1853 αναφέρεται ιστορικά σαν το πρώτο, γνωστό επαγγελματικό φωτογραφικό εργαστήριο, αυτό του Γάλλου Ναντάρ στο Παρίσι. Τη χρονιά αυτή έχουμε το πρώτο φωτογραφείο του Φίλιππου Μάργαρη στην Αθήνα και τις πρώτες καλοτυπίες τραβηγμένες από Έλληνα φωτογράφο. Το 1855 έχουμε φωτογραφίες από τον πόλεμο στην Κριμαία, από τους Ρότζερ Φέντον και Τζέιμς Ρόμπερτσον (οι πρώτοι πολεμικοί φωτορεπόρτερ). Την ίδια χρονιά ο Πουατεβίν τυπώνει φωτολιθογραφίες επάνω σε πέτρα. Η μέθοδος αυτή είναι γνωστή σαν μέθοδος εκτύπωσης διχρωμικού καλίου Το 1856 η πρώτη σειρά αεροφωτογραφιών από αερόστατο. Το 1857 η πρώτη αεροφωτογράφηση με αερόστατο από τον Ναντάρ, πάνω από το Παρίσι. Ο Ναντάρ κατάφερε και τράβηξε συνολικά 70 φωτογραφίες. Έχουμε την πρώτη στεγνή πλάκα. Το 1861 ο Μάξουελ και η πρώτη έγχρωμη αναπαραγωγή με χρήση τριών μαυρόασπρων διαφανειών με τη χρήση φίλτρων των τριών βασικών χρωμάτων. Το 1865 ο Χουάιτ χρησιμοποιεί τη σκόνη μαγνησίου στην πρώτη φορητή, τεχνητή φωτιστική πηγή. Το πρώτο φλας είναι πραγματικότητα. Το 1866 ο Μ. Σάντζεζ κατασκευάζει φωτογραφικό χαρτί με βαριούχο επίστρωση. Το 1868 έχουμε τη μέθοδο έγχρωμης εκτύπωσης με την αφαιρετική τριχρωμία. Οι Ντουκός ντι Χάουρον (Ducow dy Hauron) και Γκρος έφτασαν σχεδόν μαζί στην περιγραφή αυτής της μεθόδου, από διαφορετικό δρόμο. Το 1870 ο Νταγκρόν τυπώνει τις πρώτες μικροφωτογραφίες και τις εμπιστεύεται σε ταχυδρομικά περιστέρια κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Παρισιού. Την ίδια χρονιά, η εφημερίδα New York Daily Graphic, παίρνει τον πρώτο μόνιμο φωτορεπόρτερ στο προσωπικό της. Το 1871 ο Μάντοξ κατασκευάζει τις πρώτες στεγνές πλάκες με επικάλυψη βρωμιούχου αργύρου και ζελατίνας. Το 1872 ο Ζιλό ανακαλύπτει τη φωτοτσιγκογραφία (φωτογραφική προσβολή πλάκας ψευδαργύρου). Το 1873 ο Βόγκελ πετυχαίνει με την προσθήκη χρωστικών ουσιών να κάνει το μαυρόασπρο φιλμ ευαίσθητο και στο πράσινο. Το 1879 κατασκευάζονται οι πρώτες γυάλινες πλάκες βιομηχανικής παραγωγής από τον Γεώργιο Ίστμαν. Το 1880 έχουμε την πρώτη εκτύπωση φωτογραφίας σε εφημερίδα με τη μέθοδο της φωτοτσιγκογραφίας. Το 1882 αρχίζει η βιομηχανική παραγωγή ορθοχρωματικών πλακών Το 1885 ξεκινά το πρώτο φωτογραφικό κίνημα για φυσικότητα με τον Πίτερ Έμερσον. 6
Το 1888 το πρώτο φιλμ (αμερικάνικο) Ίστμαν και τη χρονιά αυτή έχουμε την πρώτη Kodak με ρολό φιλμ. Η πρώτη, προσιτή στον κόσμο φωτογραφική μηχανή του 1888, που παρουσίασε ο Γεώργιος Ίστμαν. To 1889 κυκλοφορεί ο πρώτος αναστιγματικός φακός από το εργοστάσιο Zeiss.Tο πρώτο φιλμ που μπορεί να φορτιστεί στη φωτογραφική μηχανή, ακόμη και σε φως ημέρας. Το 1890 ο Χάρτερ & ο Ντρίφιλντ, οι πατέρες της φωτογραφικής φωτομετρίας. Το 1891 από τον Maxwell και τον βοηθό του Thomas Sutton και η μέθοδος έγχρωμης φωτογραφίας. Το 1895 στο Παρίσι γίνεται η πρώτη κινηματογραφική προβολή, γνωστή ως «The Factory» Το 1896 για πρώτη φορά γκαλερί τέχνης παρουσιάζει φωτογραφίες. Το 1904 ο Αύγουστος Λουμιέρ πήρε την πρώτη έγχρωμη φωτογραφία. Το 1906 ο Ράτεν και ο Γουέινράιτ, παρουσίασαν την πρώτη παγχρωματική πλάκα. Το 1908 η πρώτη τηλεφωτογραφία είναι γεγονός. Το 1911-13: Έχουμε την πρώτη από τα 30 δοκιμαστικά μοντέλα της πλέον διάσημης φωτογραφικής μηχανής μικρού μεγέθους, τη γνωστή Leica και από το 1925 έχουμε μαζική παραγωγή. Ο Ρούντολφ Φίσερ παρουσίασε την πρώτη εμουλσιόν με τρεις έγχρωμες επιστρώσεις, μία για κάθε χρώμα. Έχουμε μαζικές φωτογραφικές εκτυπώσεις με θέματα μόδας στο περιοδικό Vogue. Το 1916 κυκλοφορεί το πρώτο Agfachrome από την Agfa (φιλμ). Το 1920 ο Άλφρεντ Στίγκλιτζ και μια παρέα φωτογράφων της εποχής, δημιουργούν ακόμη ένα φωτογραφικό κίνημα. Ο αναστιγματικός φακός Tessar, είναι ακόμη ένα ιστορικό φωτογραφικό επίτευγμα που υπάρχει ακόμη και σήμερα σε φωτογραφικές μηχανές. Έχουμε επίσης το πρώτο τρίφυλλο μεταλλικό κλείστρο. Το 1921-28 ο Ε. Μπέλιν είναι ο άνθρωπος που πετυχαίνει να εκπέμψει και πάρει εικόνα με τη βοήθεια ασυρμάτου. Η πρώτη Leica κυκλοφορεί στη Γερμανία και είναι η μηχανή που με την ποιότητά της και το μικρό της μέγεθος έδωσε στο φωτογράφο τη μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων και σιγουριά μέχρι σήμερα. Η Ermanox είναι ακόμη μια αξιόλογη μηχανή, αγαπητή σε πολλούς φωτογράφους της εποχής αυτής, για το πολύ φωτεινό της φακό. Το 1928 ακόμη μια ιστορική φωτογραφική μηχανή κυκλοφορεί στη Γερμανία, η Rolleiflex, που είναι φτιαγμένη από τους Φρανκ και Χάιντεκε. Χρησιμοποιεί μεγαλύτερο φιλμ από τη Leica. Το 1932 ιδρύεται το γκρουπ F64 που μέλη του είναι φωτογράφοι σαν τον Άσελ Άνταμς, Γουέστον, Ντοροθέα Λανγκ που άφησαν μερικές από τις ομορφότερες φωτογραφίες. Έχουμε και το πρώτο φωτοηλεκτρικό φωτόμετροweston. Το 1935 το πρώτο έγχρωμο, θετικό φιλμ για έγχρωμες διαφάνειες, το Kodachrome, από το εργαστήριο ερευνών του Ίστμαν είναι πραγματικότητα χάρη στους Λεοπόλδο Μέινς και Λεοπόλδο Γκοντόφσκι. Επίσης την ίδια χρονιά έχουμε από τον Λαπόρτ το πρώτο ηλεκτρονικό φλας. Το 1936 παρουσιάζεται η πρώτη μέθοδος παρασκευής έγχρωμης διαφάνειας από τους Μέινς και Κοντόφσκι, που λίγο αργότερα θα γίνει το πρώτο έγχρωμο θετικό φιλμ για διαφάνειες, το Kodachrome. Παρουσιάζονται δύο σημαντικές φωτογραφικές μηχανές: η Exacta, που είναι και η πρώτη μονορεφλέξ για φιλμ 24 36, και η Argus. Το 1940-47 Η φωτογραφία μπαίνει στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Νέα Υόρκη. Κυκλοφορεί το έγχρωμο φωτογραφικό χαρτί AgfaColor για εκτύπωση έγχρωμων φωτογραφιών. Κυκλοφορεί το πρώτο Ektachrome έγχρωμο, θετικό φιλμ της Kodak. 7
Το 1948 κυκλοφορεί η πρώτη Polaroid. Ο Dennis Gabor διατυπώνει τη βασική θεωρία της ολογραφίας. Iδρύεται το ποιο γνωστό φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο στον κόσμο, το Magnum. Το 1950-59 γίνεται η πρώτη έκθεση φωτογραφικών στην Κολωνία της Γερμανίας, η Photokina. Έχουμε τις πρώτες φωτογραφίες της γης από δορυφόρο. Το 1963 κυκλοφορεί η μέθοδος εκτύπωσης έγχρωμων φωτογραφιών από έγχρωμες, θετικές διαφάνειες (Cibachrome). Το 1967-73 ιδρύεται στο Παρίσι το φωτοειδησεογραφικό πρακτορείο Gamma. Στην Αρλ γίνεται η πρώτη διεθνής φωτογραφική συνάντηση. Ιδρύεται το πρακτορείο Sigma. Το 1997 βλέπουμε τις πρώτες ψηφιακές φωτογραφίες από τον Άρη. 9. Αξιοπιστία της έρευνας Η έρευνα που διεξήγαμε ήταν αξιόπιστη. Αυτή την άποψη βασίζουμε στο ότι όλες οι ιστοσελίδες που επισκεφτήκαμε συνέκλιναν στο θέμα της εργασίας μας, ενώ το ερωτηματολόγιο μας απαντήθηκε από ειλικρινά από υπεύθυνα άτομα. 10. Διαδικασίες και δραστηριότητες που χρησιμοποιήθηκαν(συνέντευξη) Για τη διεξαγωγή της εργασίας μας χρησιμοποιήσαμε διάφορα μέσα άλλοτε ψηφιακής μορφής (Skype, e-mail) και άλλοτε παραδοσιακής (συνέντευξη, επίσκεψη στη βιβλιοθήκη). Τις πληροφορίες τις πήραμε από άτομα εξειδικευμένα στον χώρο της φωτογραφίας. Τέλος, καθοριστική ήταν και η βοήθεια των γονιών μας και άλλων συγγενικών μας προσώπων. 11.Δημιουργία ερωτηματολογίου, απαντήσεις, σχόλια, συμπεράσματα, στατιστική απεικόνιση, γραφήματα Στο παρόν στάδιο δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο από τους μαθητές της ομάδας και απαντήθηκε από όλους τους μαθητές και έναν εκ των δύο κηδεμόνων. Παρακάτω φαίνονται οι ερωτήσεις και οι αντίστοιχες απαντήσεις που δόθηκαν. Σημειώνεται δε ότι οι ερωτούμενοι έχουν πενταπλή δυνατότητα επιλογής (πολύ, αρκετά, μέτρια, λίγο και καθόλου), εκφράζοντας έτσι με μεγάλη κάλυψη την άποψή τους. 8
i. Πόσο πιστεύετε ότι οι πόλεμοι επηρέασαν την εξέλιξη της φωτογραφίας; Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Μαθητής Κηδεμών Πολύ 2 3 Αρκετά 5 8 Μέτρια 8 4 Λίγο 4 5 Καθόλου 2 1 Σχόλια: Από τις απαντήσεις που δόθηκαν, παρατηρείται το σπάνιο από στατιστικής πλευράς γεγονός, να έχει καλυφθεί όλο το εύρος των απαντήσεων τόσο από τους μαθητές όσο και από τους κηδεμόνες. Υπάρχει βέβαια μία συγκέντρωση επιλογών στο αρκετά και στο μέτρια αντίστοιχα σε ποσοστό 38% για τους κηδεμόνες και τους μαθητές που δικαιολογείται από το γεγονός ότι οι γονείς έχουν μια διαφορετική οπτική γωνία που βλέπουν την ιστορία. Συμπεράσματα : Από τ αποτελέσματα προκύπτει ότι σε μεγάλο βαθμό οι πόλεμοι επηρέασαν την εξέλιξη της φωτογραφίας. 9
ii. Πόσο πιστεύετε ότι η φωτογραφία βοήθησε στην αποκρυπτογράφηση πτυχών της ιστορίας; Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Μαθητής Κηδεμών Πολύ 5 4 Αρκετά 14 11 Μέτρια 2 5 Λίγο 0 1 Καθόλου 0 0 Σχόλια: Από τις απαντήσεις προκύπτει μία συγκέντρωση στην επιλογή αρκετά τόσο από τους μαθητές (66%) όσο και από τους κηδεμόνες (55%). Αυτό οφείλεται στην ενημέρωση που έχουν οι μαθητές και οι κηδεμόνες από συγκεκριμένες με το θέμα της φωτογραφίας πηγές πληροφόρησης, όπως ντοκιμαντέρ, video κ.λπ. Συμπεράσματα: Τα αποτελέσματα είναι ότι τόσο οι μαθητές όσο και οι κηδεμόνες, πιστεύουν αρκετά ότι η φωτογραφία βοήθησε στην αποκρυπτογράφηση πτυχών της ιστορίας. 10
iii. Πόσο θεωρείτε ότι η φωτογραφία θεωρείται από τις σημαντικότερες εφευρέσεις; Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Μαθητής Κηδεμών Πολύ 7 9 Αρκετά 10 9 Μέτρια 3 2 Λίγο 1 1 Καθόλου 0 0 Σχόλια: Παρατηρείτε ότι στο πολύ και το αρκετά υπάρχει μεγάλη και συναφής συγκέντρωση απαντήσεων. Οι κηδεμόνες με ποσοστό 78% θεωρούν την φωτογραφία μία από τις μεγαλύτερες εφευρέσεις (πολύ και αρκετά), καθώς οι μαθητές με ίδιο ποσοστά αλλά με μεγαλύτερη προτίμηση στο αρκετά. Αυτό προκύπτει (οι μαθητές να έχουν περισσότερη συγκέντρωση απαντήσεων στο αρκετά) διότι, θεωρούν εξ ίσου σημαντικές εφευρέσεις το Internet, τα κινητά κ.α.. Συμπεράσματα: Από τ αποτελέσματα προκύπτει ότι σε μεγάλο βαθμό η φωτογραφία θεωρείται από τις σημαντικότερες εφευρέσεις τόσο από τους κηδεμόνες όσο και από τους γονείς. 11
iv. Πόσο πιστεύετε η φωτογραφία έχει επηρεάσει τον τουρισμό της χώρας μας; Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Μαθητής Κηδεμών Πολύ 10 12 Αρκετά 8 6 Μέτρια 3 2 Λίγο 0 1 Καθόλου 0 0 Σχόλια: Παρατηρείτε ότι η πλειοψηφία των απαντήσεων έχουν συγκέντρωση στο πολύ τόσο από τους κηδεμόνες (57%) όσο και από τους μαθητές (47%). Οι απαντήσεις αυτές ήταν αναμενόμενες διότι μέσω των φωτογραφιών προωθείται η χώρα μας στο εξωτερικό με αποτέλεσμα να διαφημίζεται ανά τον κόσμο και να συμβάλλει στην τουριστική και οικονομική ανάπτυξη. Συμπεράσματα: Τόσο οι μαθητές όσο και οι κηδεμόνες πιστεύουν ότι η φωτογραφία έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τον τουρισμό της χώρας μας 12
v. Πόσο πιστεύετε ότι παλαιότερα η φωτογραφία επηρέαζε την καθημερινότητα των ανθρώπων; Πολύ Αρκετά Μέτρια Λίγο Καθόλου Μαθητής Κηδεμών Πολύ 1 1 Αρκετά 2 1 Μέτρια 6 7 Λίγο 10 9 Καθόλου 0 3 Σχόλια: Είναι φανερό ότι υπάρχει διασπορά των απαντήσεων μιας και η φωτογραφία ήταν ένα λιγότερης σημαντικής αξίας εφεύρημα από το οποίο δεν εξαρτιόταν η καθημερινότητα των ανθρώπων. Γι αυτό τον λόγο υπάρχει μία συγκέντρωση απαντήσεων στο λίγο και από τους μαθητές (47%) και από τους γονείς (43%). Αυτό οφείλεται στις προτεραιότητες που έχουν δοθεί τόσο από μέρους των μαθητών όσο και από μέρους των κηδεμλονων στην καθημερινότητά τους. Συμπεράσματα: Τόσο οι μαθητές όσο και οι κηδεμόνες δεν πιστεύουν ότι η φωτογραφία επηρεάζει την καθημερινότητα των ανθρώπων 13
12. Προτάσεις για συμπληρωματική έρευνα Κατά την ολοκλήρωση της εργασίας, προκύπτουν διάφορα θέματα που θα πρότεινε η ομάδα μας σε άλλες ομάδες ν ασχοληθούν. i) Ιστορία της φωτογραφίας ανά δεκαετίες. ii) Η μελέτη της φωτογραφίας με βάση τις ιστορικές πηγές. iii) Ιδιαίτερη ενασχόληση με τα πρώτα στάδια της φωτογραφίας. 13. Επίλογος Η φωτογραφία από τα πρώτα βήματα της έχει εξελιχθεί ευρέως επηρεάζοντας και δημιουργώντας νέους επαγγελματικούς ορίζοντες. Πολλοί άνθρωποι συμφωνούν στο ότι αρκετά κομμάτια της ιστορίας θα είχαν μείνει ανεκμετάλλευτα στο σκοτάδι της άγνοιας εάν δεν υπήρχαν φωτογραφίες. Συνοψίζοντας, το 350π.Χ. σηματοδότησε την αρχή μιας καινούριας εφεύρεσης, μιας καινούριας εποχής η οποία με την πάροδο του χρόνου θα δεχτεί και άλλες τροποποιήσεις με τις επιδράσεις της τεχνολογίας. Διότι, πολύ απλά μία εικόνα ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. 14. Βιβλιογραφία www.terrapapers.com www.fotoart.gr www.wikipedia.com www.kilkis-press.gr 14
Την εργασία αυτή εκπόνησαν οι παρακάτω μαθήτριες Δαλιάνη Φαίη Κανάνι Ιουλία Κουτρουμάνη Χρυσάνθη Υπεύθυνος Καθηγητής Αποστολόπουλος Κωνσταντίνος Δρ Μηχανολόγος Μηχανικός ΠΕ 12 04 15