Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών 6.7.2015 2015/2065(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων (2015/2065(INI)) Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών Εισηγητής: Dawid Bohdan Jackiewicz PR\1068399.doc PE560.916v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...9 PE560.916v02-00 2/10 PR\1068399.doc
ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων (2015/2065(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 15ης Ιουλίου 2014, με τίτλο «Αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών (ΑθΕΠ) στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων από επιχείρηση σε επιχείρηση» (COM(2014) 0472), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 28ης Οκτωβρίου 2009, με τίτλο «Βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη» (COM(2009) 0591), έχοντας υπόψη την Πράσινη Βίβλο για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού από επιχείρηση σε επιχείρηση τροφίμων και άλλων καταναλωτικών προϊόντων στην Ευρώπη, της 31ης Ιανουαρίου 2013, (COM(2013) 0037), έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου 2010 σχετικά με τα δίκαια εισοδήματα για τους γεωργούς: βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων στην Ευρώπη (2009/2237(INI)), έχοντας υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 19ης Ιανουαρίου 2012 σχετικά με τις ανισότητες στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, της 12ης Νοεμβρίου 2013, με θέμα «Πράσινη βίβλος για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού από επιχείρηση σε επιχείρηση τροφίμων και άλλων καταναλωτικών προϊόντων στην Ευρώπη», έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΕΕ C 255 της 14.10.2005, σ. 44), έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής, της 30ής Ιουλίου 2010, για τη σύσταση φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων (2010/C 210/03), έχοντας υπόψη την έκθεση σχετικά με μια πιο αποτελεσματική και πιο δίκαιη λιανική αγορά(2010/2109(ini)), έχοντας υπόψη την έκθεση σχετικά με το ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για το λιανικό εμπόριο προς όφελος όλων των παραγόντων (2013/2093(INI)), έχοντας υπόψη την οδηγία 2006/114/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, για την παραπλανητική και τη συγκριτική PR\1068399.doc 3/10 PE560.916v02-00
διαφήμιση 1, έχοντας υπόψη την οδηγία 2011/7/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 2011, για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές 2, έχοντας υπόψη την οδηγία 2005/29/ΕΚ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές των επιχειρήσεων προς τους καταναλωτές στην εσωτερική αγορά, έχοντας υπόψη την οδηγία 93/13/ΕΟΚ σχετικά με τις καταχρηστικές ρήτρες των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές, έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 261/2012 σχετικά με τις συμβατικές σχέσεις στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων, έχοντας υπόψη το άρθρο 52 του κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (A8-0000/2015), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές αποτελούν πρόβλημα, την ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνουν όλοι οι παράγοντες της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και πολλές εθνικές αρχές ανταγωνισμού λαμβάνοντας υπόψη ότι στις μέχρι τώρα αναλύσεις τους, η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο έχουν επανειλημμένα επιστήσει την προσοχή στο συγκεκριμένο πρόβλημα Β. λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος και τη στρατηγική σημασία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων για την Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνοντας υπόψη ότι στην εν λόγω αλυσίδα απασχολούνται στην ΕΕ περισσότερα από 47 εκατομμύρια άτομα, ενώ η συνολική αξία της ευρωπαϊκής αγοράς προϊόντων που σχετίζονται με το λιανικό εμπόριο τροφίμων υπολογίζεται σε 1,05 τρισ. ευρώ Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το εμπόριο τροφίμων αποκτά ολοένα και πιο σαφή διασυνοριακή διάσταση και ιδιαίτερη σημασία για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς Δ. λαμβάνοντας υπόψη τις σημαντικές διαρθρωτικές αλλαγές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων (B2B) που συντελούνται τα τελευταία χρόνια, οι οποίες συνίστανται στη συγκέντρωση και κάθετη ολοκλήρωση των παραγόντων που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή, τη μεταποίηση και το λιανικό εμπόριο Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές ανακύπτουν όταν υφίστανται οικονομικές ανισορροπίες στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των αντισυμβαλλομένων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων, προκύπτουν από τα διαφορετικά επίπεδα διαπραγματευτικής ισχύος στις επιχειρηματικές σχέσεις και συνιστούν σοβαρή ανισορροπία στην αγορά ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες πρακτικές μπορούν να έχουν αρνητικές συνέπειες 1 EE L 376 της 27.12.2006, σ. 21. 2 EE L 48 της 23.2.2011, σ. 1. PE560.916v02-00 4/10 PR\1068399.doc
στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, γεγονός το οποίο με τη σειρά του μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας της ΕΕ λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές μπορούν να αποθαρρύνουν το διασυνοριακό εμπόριο εντός της ΕΕ και να εμποδίσουν την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιπτώσεις των αθέμιτων πρακτικών εκδηλώνονται κυρίως με τον περιορισμό των επενδύσεων και της καινοτομίας των επιχειρήσεων λόγω των μειωμένων εσόδων και της αβεβαιότητας ενώ μπορεί να οδηγήσουν στην εγκατάλειψη των δραστηριοτήτων παραγωγής, μεταποίησης ή εμπορίου Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες πρακτικές αποτελούν εμπόδιο για την ανάπτυξη και λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και σοβαρή διαταραχή των μηχανισμών της αγοράς Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στις αθέμιτες πρακτικές είναι οι ΜΜΕ και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις καθώς οι επιχειρήσεις αυτές επηρεάζονται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σύγκριση με τις μεγάλες επιχειρήσεις από τις επιπτώσεις των αθέμιτων πρακτικών, οι οποίες επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητα επιβίωσης στην αγορά, τις νέες επενδύσεις και τις καινοτομίες και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων από τις ΜΜΕ, συμπεριλαμβανομένης της διασυνοριακής διάστασης στην εσωτερική αγορά Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους, σε ορισμένες περιπτώσεις εθελοντικούς μηχανισμούς και μηχανισμούς αυτορύθμισης και σε άλλες κατάλληλες εθνικές διατάξεις Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αθέμιτες πρακτικές εφάπτονται μόνο εν μέρει με τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού, με άλλα λόγια στο δίκαιο περί ανταγωνισμού μπορούν να συμπεριληφθούν ορισμένες αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εφαρμόζονται στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων από επιχείρηση σε επιχείρηση ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη την εμφάνιση του «παράγοντα του φόβου», ο οποίος έχει ως αποτέλεσμα το ασθενέστερο μέρος να φοβάται να κατηγορήσει το ισχυρότερο μέρος ότι εφαρμόζει αθέμιτες πρακτικές, καθώς φοβάται ότι θα σταματήσει η εμπορική σχέση μαζί του 1. επικροτεί τις μέχρι σήμερα δραστηριότητες της Επιτροπής που αποσκοπούν στην καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, με στόχο μια πιο ισορροπημένη αγορά 2. εκφράζει την ικανοποίησή του σχετικά με τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του φόρουμ υψηλού επιπέδου για τη βελτίωση της λειτουργίας της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και σχετικά με τη σύσταση πλατφόρμας εμπειρογνωμόνων για τις συμβατικές πρακτικές μεταξύ επιχειρήσεων, η οποία έχει καταρτίσει κατάλογο, έχει ορίσει και έχει αξιολογήσει τις εμπορικές πρακτικές που πρέπει να θεωρούνται κατάφωρα καταχρηστικές 3. σημειώνει με ικανοποίηση τη δημιουργία της πρωτοβουλίας αλυσίδας εφοδιασμού (Supply Chain Initiative), στο πλαίσιο της οποίας έχει συμφωνηθεί ένα σύνολο αρχών ορθής πρακτικής, οι οποίες είναι καλό να εφαρμόζονται στις σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και σε ένα οικειοθελές πλαίσιο χρήσης τέτοιων πρακτικών αναγνωρίζει ως εξαιρετικά πολύτιμη συμβολή την PR\1068399.doc 5/10 PE560.916v02-00
προώθηση των θεμιτών εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, ως μίας επιθυμητής στάσης στις εμπορικές σχέσεις 4. χαιρετίζει τις αρχές ορθής πρακτικής και τον κατάλογο παραδειγμάτων με τις θεμιτές και αθέμιτες πρακτικές στις κάθετες σχέσεις της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων συμφωνεί ότι υπάρχει ανάγκη για εφαρμογή αυτών των προτύπων 5. χαιρετίζει τη δημιουργία εθνικών πλατφορμών οι οποίες συνδέουν τις οργανώσεις και τις επιχειρήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων που προάγουν την θεμιτές εμπορικές πρακτικές και επιδιώκουν την εξάλειψη των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών 6. σημειώνει με ικανοποίηση την ανάπτυξη εναλλακτικών και άτυπων μηχανισμών επίλυσης διαφορών και προσφυγών, ιδίως μέσω της διαμεσολάβησης και της διαιτησίας 7. χαιρετίζει τις ρυθμιστικές πρωτοβουλίες που ανέλαβαν ορισμένα κράτη μέλη, οι οποίες συνίστανται στη θέσπιση συμπληρωματικών διατάξεων στην εθνική νομοθεσία περί ανταγωνισμού, την επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων μεταξύ των επιχειρήσεων, καθώς και στη σύσταση ανεξάρτητων υπηρεσιών εφαρμογής του νόμου 8. επιβεβαιώνει ότι υφίσταται το πρόβλημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και θεωρεί ότι το πρόβλημα αυτό αντίκειται στις θεμελιώδεις αρχές της νομοθεσίας 9. συμφωνεί με τη διάγνωση της Επιτροπής ότι οι αθέμιτες πρακτικές οφείλονται στην ανισορροπία των εμπορικών σχέσεων και στην ανησυχητική αύξηση της διαπραγματευτικής ισχύος που μετατρέπεται σε δεσπόζουσα θέση στην αγορά των μεγαλύτερων επιχειρήσεων, οι οποίες μπορούν να επιβάλουν στις ασθενέστερες επιχειρήσεις δυσμενείς συμβατικούς όρους και να χρησιμοποιήσουν αθέμιτες πρακτικές που παρεκκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από την ορθή εμπορική συμπεριφορά και αντιβαίνουν στην καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη καταγγέλλει τις πρακτικές κατάχρησης της ανισότητας ισχύος μεταξύ των οικονομικών παραγόντων που πλήττουν την πραγματική συμβατική ελευθερία 10. δεν υπάρχει αμφιβολία για τις δυσμενείς επιπτώσεις των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών που εφαρμόζουν επιχειρήσεις με ισχυρότερη διαπραγματευτική ισχύ τονίζει ότι η σοβαρότερη επίπτωση τους μπορεί να είναι η αναστολή των επενδύσεων και των καινοτομιών στην παραγωγή 11. αναγνωρίζει ότι η πρωτοβουλία για την αλυσίδα εφοδιασμού και τα άλλα εθνικά και κοινοτικά εθελοντικά συστήματα (κώδικες ορθών πρακτικών, εθελοντικοί μηχανισμοί επίλυσης διαφορών) πρέπει να αναπτύσσονται και να προωθούνται ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις των παραγωγικών και εμπορικών κλάδων να συμμετάσχουν σε αυτές τις πρωτοβουλίες πιστεύει ότι οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να βρεθούν στην πρώτη γραμμή της μάχης για την καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών 12. αναγνωρίζει ωστόσο ότι τα εθελοντικά συστήματα και η αυτορύθμιση δεν αποτελούν επαρκείς μηχανισμούς ώστε να εξαλειφθεί πλήρως το πρόβλημα των αθέμιτων PE560.916v02-00 6/10 PR\1068399.doc
πρακτικών επειδή δεν υπάρχουν λύσεις για να εφαρμοστούν αποτελεσματικά οι διατάξεις 13. τονίζει ότι η καταπολέμηση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών αποτελεί βήμα προς την κατεύθυνση της ορθής λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και προϋπόθεση για την ανάπτυξη του διασυνοριακού εμπορίου εντός της ΕΕ 14. καλεί την Επιτροπή και τα κράτη να εφαρμόσουν πλήρως και συνεκτικά τη νομοθεσία περί ανταγωνισμού, τις διατάξεις για τον αθέμιτο ανταγωνισμό και την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία τονίζει, ωστόσο, ότι οι διατάξεις περί ανταγωνισμού επιλύουν σε περιορισμένο μόνο βαθμό το πρόβλημα των αθέμιτων πρακτικών 15. επαναβεβαιώνει ότι ο ελεύθερος και θεμιτός ανταγωνισμός, η συμβατική ελευθερία και η δέουσα εφαρμογή της οικείας νομοθεσίας αποτελούν καθοριστικά στοιχεία για την καλή λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων 16. επισημαίνει ότι η κατάχρηση της ισχυρότερης διαπραγματευτικής θέσης και οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές αποτελούν παραβίαση της αρχής της συμβατικής ελευθερίας, καθώς η ισχυρότερη επιχείρηση μπορεί να επηρεάσει περισσότερο τη διαμόρφωση των επιχειρηματικών σχέσεων και να επιβάλει μονομερώς όρους που ευνοούν δυσανάλογα μόνο τα δικά της οικονομικά συμφέροντα, ενώ η ασθενέστερη επιχείρηση δεν είναι στην πραγματικότητα σε θέση να αντιδράσει διαφορετικά από τη μη προσχώρηση στη σύμβαση επιδιώκει να οικοδομηθεί εμπιστοσύνη μεταξύ των εταίρων στις αλυσίδες εφοδιασμού, με βάση την αρχή της συμβατικής ελευθερίας και την ισοδυναμία των παροχών, την οικειοθελή χρήση των παροχών 17. καλεί επιτακτικά την Επιτροπή να προτείνει συγκεκριμένες κοινοτικές διατάξεις που θα απαγορεύουν τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων και θα διασφαλίσουν την εύρυθμη λειτουργία των αγορών και δίκαιες και διαφανείς σχέσεις μεταξύ παραγωγών, προμηθευτών και διανομέων προϊόντων διατροφής 18. προτείνει να ξεκινήσουν εργασίες για θέσπιση διατάξεων σε επίπεδο ΕΕ ώστε να συσταθούν ή να οριστούν οι αρμόδιες δημόσιες διοικητικές αρχές των κρατών μελών οι οποίες θα μεριμνούν για την εφαρμογή της νομοθεσίας σχετικά με την καταπολέμηση των αθέμιτων πρακτικών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων πιστεύει ότι οι αρμόδιες δημόσιες αρχές πρέπει να εξουσιοδοτηθούν ώστε να διενεργούν έρευνες με δική τους πρωτοβουλία βάσει ανεπίσημων πληροφοριών και εμπιστευτικών καταγγελιών (αποτρέποντας έτσι την εμφάνιση του φόβου) και να επιβάλλουν κυρώσεις 19. ζητεί επιτακτικά να αναπτυχθεί ένας ενιαίος, σαφής, ακριβής καθώς και δεσμευτικός ορισμός για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, ο οποίος θα παρέχει τη δυνατότητα να θεσπίζονται αποτελεσματικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των αθέμιτων πρακτικών 20. ζητεί να ληφθούν υπόψη κατά τη διαδικασία θέσπισης ρυθμίσεων, οι μεμονωμένες νομικές συνθήκες και οι ιδιαιτερότητες των επιμέρους αγορών, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες και προσεγγίσεις στα κράτη μέλη, τον βαθμό ενοποίησης ή τον κατακερματισμό των αγορών και άλλους σημαντικούς παράγοντες πιστεύει ότι η ρυθμιστική πρωτοβουλία πρέπει να παρέχει μία σχετικά μεγάλη ελευθερία επιλογής του μέτρου, ανάλογα με τον χαρακτήρα της αγοράς, τηρώντας ως γενική αρχή να ενισχυθεί PR\1068399.doc 7/10 PE560.916v02-00
η αποτελεσματικότητα εφαρμογής των διατάξεων με τη συμμετοχή των αρμόδιων δημόσιων διοικητικών αρχών 21. καλεί την Επιτροπή να αξιολογηθούν οι πρωτοβουλίες εθελοντικού και αυτορυθμιστικού χαρακτήρα που έχουν ήδη αναληφθεί και η αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που θεσπίζονται στα κράτη μέλη και σε επίπεδο ΕΕ καλεί να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις μιας ενδεχόμενης ρύθμισης σε κοινοτικό επίπεδο σε διάφορες προτεινόμενες επιλογές, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις συνέπειες για τα ενδιαφερόμενα μέρη και τον αντίκτυπο στην ευημερία των καταναλωτών 22. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει την παρούσα έκθεση στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή, καθώς και στις κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια των κρατών μελών. PE560.916v02-00 8/10 PR\1068399.doc
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Τον Ιούλιο του περασμένου έτους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε ανακοίνωση με στόχο να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αναζητήσουν τρόπους για να ενισχυθεί η προστασία των μικρών παραγωγών τροφίμων και των λιανοπωλητών από αθέμιτες εμπορικές πρακτικές που εφαρμόζονται συχνά στις επιχειρηματικές σχέσεις στις οποίες υφίστανται διαφορετικές δυνάμεις της αγοράς. Ως αθέμιτες εμπορικές πρακτικές νοούνται με την ευρύτερη έννοια οι πρακτικές που παρεκκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από την ορθή εμπορική συμπεριφορά, αντιβαίνουν στην καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη και επιβάλλονται μονομερώς από έναν εμπορικό εταίρο σε έναν άλλο. Ο εισηγητής παραθέτει στην έκθεση παραδείγματα συχνών αθέμιτων πρακτικών, όπως αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του με τους συμμετέχοντες της αλυσίδας εφοδιασμού. Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων και μη εδώδιμων προϊόντων, οι οποίες οφείλονται στην οικονομική ανισορροπία των εμπορικών σχέσεων και στη διαφοροποίηση του επιπέδου διαπραγματευτικής ισχύος στις επιχειρηματικές σχέσεις μπορεί να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο σύνολο της οικονομίας της ΕΕ, καθώς οι εταιρείες, και κυρίως οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις μπορεί να μην είναι πλέον σε θέση να επενδύσουν και να καινοτομήσουν ενώ ενδέχεται να εγκαταλείψουν την επιθυμία επέκτασης των δραστηριοτήτων τους στην ενιαία αγορά. Επιπλέον, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον αποκαλούμενο «παράγοντα φόβου», καθώς συχνά το ασθενέστερο μέρος δεν κινείται νομικά και αποδέχεται τις αθέμιτες πρακτικές παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις τους, επειδή φοβάται τη διακοπή της εμπορικής σχέσης από το ισχυρότερο συμβαλλόμενο μέρος. Ενώ η διαφορετικού επιπέδου διαπραγματευτική ισχύς στις εμπορικές σχέσεις αποτελεί απολύτως φυσικό και ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο και έχει τις ρίζες του στη λειτουργία της αγοράς, η κατάχρηση της ισχυρότερης θέσης στην αγορά συμπεριλαμβάνεται ήδη στις μη φυσιολογικές σχέσεις μεταξύ των επιχειρηματιών και οδηγεί συχνά στο φαινόμενο των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών. Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στις σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων έχει ενταθεί και παρόλο που το φαινόμενο αυτό δεν είναι εύκολο να εκτιμηθεί πλήρως, μία σειρά στατιστικών και αναλύσεων της αγοράς κατέδειξαν ότι αυτές οι πρακτικές είναι αρκετά συνηθισμένες, και σε ορισμένα μέρη της αλυσίδας εφοδιασμού είναι ιδιαίτερα αισθητές. Στην έρευνα του Μαρτίου του 2011 αναφέρεται ότι στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων έως το 96% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είχαν ήδη βιώσει μία τουλάχιστον μορφή αθέμιτων εμπορικών πρακτικών 1. Πολλά κράτη μέλη έχουν αναγνωρίσει τις επιβλαβείς δυνητικές επιπτώσεις των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και έχουν αναλάβει ρυθμιστικές πρωτοβουλίες με στόχο την καταπολέμησή τους, ενώ άλλα κράτη μέλη σχεδιάζουν να αναλάβουν τώρα παρόμοιες πρωτοβουλίες. Οι διατάξεις στο εσωτερικό της ΕΕ για το εν λόγω ζήτημα εμφανίζουν επομένως μεγάλες διαφορές, όχι μόνο επειδή σε κάθε χώρα λαμβάνονται διαφορετικά μέτρα, 1 Έρευνα κατόπιν παραγγελίας της CIAA (συνομοσπονδία βιομηχανιών τροφίμων και ποτών της ΕΕ) και της AIM (ευρωπαϊκή ένωση βιομηχανιών προϊόντων που φέρουν εμπορικό σήμα). PR\1068399.doc 9/10 PE560.916v02-00
αλλά και επειδή η έκταση του φαινομένου είναι διαφορετική. Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά διέκριναν επίσης το πρόβλημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και ανέπτυξαν μια σειρά από καλές αρχές, ανάλογα με τις κάθετες σχέσεις και τα πλαίσια αυτορύθμισης για την εφαρμογή τους, μεταξύ άλλων την HYPERLINK "http://www.supplychaininitiative.eu/" πρωτοβουλία για την αλυσίδα εφοδιασμού. Λόγω της ευρείας διάδοσης και της έντασης του φαινομένου των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, πρέπει να τεθεί υπό αμφισβήτηση η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών αυτορύθμισης προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία της αγοράς. Οι μέθοδοι που ενθαρρύνουν την οικειοθελή παύση των αθέμιτων πρακτικών αποβλέπουν στην ανάσχεση του προβλήματος αλλά δεν είναι επαρκείς για την επίλυσή του. Σύμφωνα με τον εισηγητή πρέπει να ληφθούν αποφασιστικά και ενιαία μέτρα για να εξαλειφθούν πλήρως οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων στην ΕΕ. Λόγω του μεγέθους του προβλήματος απαιτείται η εισαγωγή κοινοτικών ρυθμίσεων που εξασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία των αγορών και δίκαιες και διαφανείς σχέσεις μεταξύ όλων των συμμετεχόντων της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων. Οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές πρέπει να είναι σαφώς καθορισμένες και να απαγορεύονται υπό την απειλή κυρώσεων, ενώ για την εφαρμογή των κανόνων αυτών πρέπει να είναι υπεύθυνες οι αρμόδιες εθνικές αρχές, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα να δρομολογούν έρευνες με δική τους πρωτοβουλία και να δέχονται ανώνυμες καταγγελίες. Στόχος της εν λόγω έκθεσης είναι να αναδειχθεί το πρόβλημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών και προβάλλοντας τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη αναληφθεί σε εθνικό ή ευρωπαϊκό επίπεδο, είτε πρόκειται για εθνικές ρυθμιστικές δράσεις είτε για πρωτοβουλίες αυτορύθμισης να εξεταστούν τυχόν περαιτέρω δυνατότητες προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών στην ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. PE560.916v02-00 10/10 PR\1068399.doc