Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Μουσική» Συγγραφή: ΜΠΑΛΚΙΖΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Εφαρμογή: ΚΟΣΜΙΔΟΥ ΙΩΑΝΝΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 13
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Μουσική Εφαρμογή σεναρίου Ιωάννα Κοσμίδου Δημιουργία σεναρίου Νικόλαος Μπαλκίζας Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική μονάδα 5ο Δημοτικό Σχολείο Αγίας Βαρβάρας Αττικής Χρονολογία Από 01-04-2013 έως 05-04-2013 Διδακτική/θεματική ενότητα «Γλώσσα Ε Δημοτικού», τετράδιο εργασιών, τ. Α, σελ. 58-59 «Μουσική» Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 4 ώρες Σελίδα 3 από 13
Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: εργαστήριο πληροφορικής Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Νικόλαος Μπαλκίζας, Μουσική, Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού, 2011. Το σενάριο αντλεί Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρωτότυπο και δεν αξιοποιεί στοιχεία από άλλα σενάρια. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα δραστηριότητα προτείνεται ως επέκταση συμπλήρωση των ασκήσεων 6 και 7 του Τετραδίου Εργασιών της Γλώσσας (α τεύχος, σσ. 58-59), που αφορούν στα είδη των μουσικών οργάνων και στη διάταξή τους σε μια ορχήστρα. Εστιάζει κυρίως στον εμπλουτισμό των παραπάνω ασκήσεων με οπτικοακουστικό υλικό, το οποίο λείπει από το σχολικό βιβλίο, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο --- Σελίδα 4 από 13
Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Ο βασικός στόχος της προτεινόμενης δραστηριότητας είναι η αξιοποίηση των ΤΠΕ και η συμβολή τους στην επίτευξη των στόχων του σχολικού βιβλίου. Κρίθηκε απαραίτητος ο εμπλουτισμός της διδασκαλίας με οπτικοακουστικό υλικό που αντλείται από το διαδίκτυο έτσι ώστε οι μαθητές, μέσα από την ενεργό συμμετοχή τους σε νέες διδακτικές τεχνικές, να αποκτήσουν τις επιδιωκόμενες γνώσεις και δεξιότητες. Εξάλλου, ο εμπλουτισμός αυτός κρίνεται επιτακτικός από την ίδια τη διάσταση του θέματος, για να επιτευχθεί δηλαδή η προσέγγισή του ως ενοποιημένο σύνολο (πληροφορία, ήχος, εικόνα). Ειδικότερα επιχειρείται οι μαθητές: Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές επιχειρείται: να γνωρίσουν τις κατηγορίες και τα είδη ορχήστρας να γνωρίσουν τα μουσικά όργανα και να ακούσουν τους ήχους τους να διατάξουν τα όργανα μιας ορχήστρας να αναπτύξουν δεξιότητες αναζήτησης, συλλογής, αξιολόγησης και παρουσίασης δεδομένων που αφορούν τα μουσικά όργανα. Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές επιχειρείται: να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να μάθουν την ετυμολογία και την ερμηνεία νέων λέξεων (ορχήστρα) να βρουν συγγενικές της λέξης ορχήστρα (σύνθεση-συνώνυμες) να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να ελέγχουν και να διορθώνουν τα γραπτά τους κείμενα (μετασυγγραφικό στάδιο). Σελίδα 5 από 13
Γραμματισμοί Οι μαθητές επιχειρείται: να εξοικειωθούν με τη χρήση ηλεκτρονικού λεξικού να εξοικειωθούν με τρόπους πλοήγησης μέσα σε έναν ιστότοπο να συμπληρώνουν έναν ημιδομημένο εννοιολογικό χάρτη να δημιουργούν φάκελο στον υπολογιστή να αποθηκεύουν στον υπολογιστή τους εικόνα ή ήχο από το Διαδίκτυο να εισάγουν εικόνα ή ήχο σε περιβάλλον προγράμματος παρουσίασης να δημιουργούν πολυμεσικές παρουσιάσεις να συντάσσουν πληροφοριακό κείμενο στον επεξεργαστή κειμένου να εισάγουν σχόλια σε περιβάλλον επεξεργασίας κειμένου. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Διδακτική πορεία/στάδια/φάσεις 1 η & 2 η διδακτική ώρα 1 η συνάντηση - εργασία σε ομάδες Οι μαθητές χωρίστηκαν σε 4 ομάδες και, ακολουθώντας προσεκτικά τις οδηγίες του 1 ου Φύλλου εργασίας (βλ. αρχείο: Tekmiria/FE1.docx) δόμησαν τον εννοιολογικό χάρτη με κεντρική έννοια αυτή της Ορχήστρας (βλ. αρχείο: Tekmiria/Orchestra.kid και Tekmiria.docx Τεκμήριο 1). Κατά τη διαδικασία διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχαν τα στοιχεία που αναζητούσαν σε ένα λεξικό και ότι έπρεπε, προκειμένου να τα συγκεντρώσουν, να χρησιμοποιήσουν και άλλες πηγές. Έγινε σχετική συζήτηση για το ότι δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε μόνο μία πηγή όταν αναζητούμε πληροφορίες, διότι πολλές φορές η μία αυτή πηγή είναι ελλιπής. Σελίδα 6 από 13
Στη συνέχεια η κάθε ομάδα ανέλαβε μία ομάδα μουσικών οργάνων. Η 1 η ομάδα: τα έγχορδα Η 2 η ομάδα: τα ξύλινα πνευστά Η 3 η ομάδα: τα χάλκινα πνευστά Η 4 η ομάδα: τα κρουστά Αμέσως μετά, η κάθε ομάδα δημιούργησε στην επιφάνεια εργασίας ένα φάκελο στον οποίο κατέβασε και αποθήκευσε τους ήχους και τις εικόνες των οργάνων της. 3 η & 4 η διδακτική ώρα 2 η συνάντηση - εργασία σε ομάδες (2 διδ. ώρα) Το δεύτερο δίωρο, οι μαθητές εργάστηκαν και πάλι σε ομάδες και εισήγαγαν τους ήχους και τις εικόνες των μουσικών οργάνων στην παρουσίαση με τίτλο «Διάταξη ορχήστρας» (βλ. αρχείο: Tekmiria/Diataxi_orchestra.ppt και Tekmiria.docx Σελίδα 7 από 13
Τεκμήριο 2). Στη συνέχεια, έγινε μια σύνθεση όλων των παρουσιάσεων σε μία, που οι μαθητές πρόβαλαν στην ολομέλεια. Σελίδα 8 από 13
ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1ο Φύλλο εργασίας Ημερομηνία: Ομάδα: Α. Προσπαθήστε να συμπληρώσετε τον εννοιολογικό χάρτη με την κεντρική έννοια «Ορχήστρα» (1) ακολουθώντας τις παρακάτω οδηγίες: (1) ΑΡΧΕΙΟ: Ορχήστρα.isf 1. Να αναζητήσετε την ερμηνεία της λέξης ορχήστρα στα παρακάτω λεξικά: Ηλεκτρονικό Λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη (http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html) Βικιλεξικό (http://el.wiktionary.org/wiki/) Συγκρίνετε τα αποτελέσματα και βρείτε όλες τις πιθανές ερμηνείες. Στη συνέχεια, ασχοληθείτε με την έννοια της ορχήστρας που σχετίζεται με την ενότητα του μαθήματός σας, δηλαδή τη μουσική. 2. Να αναζητήσετε στο Βικιλεξικό (http://el.wiktionary.org/wiki/) τα παρακάτω στοιχεία σχετικά με τη λέξη ορχήστρα: την ετυμολογία τα συνώνυμα τις συγγενικές λέξεις τα σύνθετα Σελίδα 9 από 13
3. Να αναζητήσετε τα είδη της ορχήστρας στα παρακάτω λεξικά και ιστοσελίδες: Ηλεκτρονικό Λεξικό του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη (http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html) βικιλεξικό (http://el.wiktionary.org/wiki/) http://sfrang.com/selides/musorg/instrum03.htm Β. Χωριστείτε σε τέσσερις ομάδες. Προτεινόμενες ομάδες: Α ομάδα: τα έγχορδα Β ομάδα: τα ξύλινα πνευστά Γ ομάδα: τα χάλκινα πνευστά Δ ομάδα: τα κρουστά Η κάθε ομάδα να δημιουργήσει δύο φακέλους στον υπολογιστή της (Στον φάκελο: «Τα Έγγραφά μου») με τα ονόματα: α) «Ήχοι», β) «Εικόνες». 4. Η κάθε ομάδα στη συνέχεια να αναζητήσει από τη σελίδα http://sfrang.com/selides/musorg/instrum02a.htm τις εικόνες και τους ήχους των οργάνων που αφορούν την ομάδα της και να αποθηκεύσει τα στοιχεία αυτά στους παραπάνω φακέλους. 1. Θυμάμαι: Για να αποθηκεύσω εικόνα από το διαδίκτυο: => Δεξί κλικ πάνω στην εικόνα => Αποθήκευση εικόνας ως (φάκελος Εικόνες) Θυμάμαι: Για να αποθηκεύσω ήχο από το διαδίκτυο: => Δεξί κλικ πάνω στον ήχο => Αποθήκευση προορισμού ως (φάκελος Ήχοι) Σελίδα 10 από 13
5. Όλες οι ομάδες να επεξεργαστούν από κοινού την παρουσίαση «Διάταξη ορχήστρας» που θα βρουν στο περιβάλλον «Google Έγγραφα» (https://docs.google.com/present/edit?id=0aupgpq4qrc1zgntmjnqenzfmjjmcnbzcznncg&hl=el). Η κάθε ομάδα να εισάγει στην παρουσίαση τις εικόνες των οργάνων που την αφορούν, στην κατάλληλη θέση, έτσι ώστε να ολοκληρωθεί η διάταξη των οργάνων μιας ορχήστρας. (2) ΑΡΧΕΙΟ: Διάταξη ορχήστρας Θυμάμαι: Για να εισάγω εικόνα σε παρουσίαση: => Εισαγωγή => εικόνα 6. Κατόπιν η κάθε ομάδα να κάνει λήψη της παρουσίασης ως αρχείο του Power Point, να ανοίξει το αρχείο και πάνω στην εικόνα του κάθε οργάνου να εισάγει τον αντίστοιχο ήχο. Θυμάμαι: (Power Point 2003) Για να εισάγω ήχο σε παρουσίαση: => Εισαγωγή => Ταινία και ήχος => ήχος από αρχείο Θυμάμαι: (Power Point 2007) Για να εισάγω ήχο σε παρουσίαση: => Εισαγωγή => ήχος => ήχος από αρχείο Σελίδα 11 από 13
7. Να προβάλετε την παρουσίασή σας στην ολομέλεια της τάξης και κατόπιν να τις ανταλλάξετε μεταξύ σας. Σελίδα 12 από 13
Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ --- Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Σε γενικές γραμμές η υλοποίηση του σεναρίου κύλησε ομαλά. Κάποια ζητήματα που προέκυψαν αφορούσαν την έλλειψη δεξιοτήτων χρήσης του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης. Λόγω προβλήματος στη σύνδεση με το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο οι μαθητές δεν εργάστηκαν στο περιβάλλον Google Docs. Επίσης, λόγω έλλειψης χρόνου και επειδή η ενότητα είχε διδαχθεί πολύ νωρίτερα, δεν πραγματοποιήθηκε η συγγραφή του πληροφοριακού κειμένου. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ --- ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, χωρίς να ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο Αν υπάρχει διαδραστικός πίνακας στην τάξη, οι προτεινόμενες δραστηριότητες είναι καλό να γίνουν στην ολομέλεια με τη συμμετοχή κάποιου μαθητή. Σελίδα 13 από 13