ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Εισαγωγή 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η φύση και το πεδίο μελέτης της Επιχειρησιακής Οικονομικής 2
Ορισμός της Επιχειρησιακής Οικονομικής Η εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας και των εργαλείων της λήψης των αποφάσεων με σκοπό να εξεταστεί πώς μπορεί ένας οργανισμός να επιτύχει τους στόχους ή τους σκοπούς του με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο. εφαρμογές της οικονομικής θεωρίας ποσοτικές μέθοδοι στατιστικές μέθοδοι μέθοδοι υπολογισμού μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή 3
4
Οικονομική θεωρία Οικονομική θεωρία Μελέτη της οικονομικής συμπεριφοράς των μεμονωμένων μονάδων λήψης αποφάσεων Σχέση με την Επιχειρησιακή Οικονομική Μακροοικονομική Μελέτη του συνολικού ή σωρευτικού επιπέδου της παραγωγής, του εισοδήματος, της απασχόλησης, της κατανάλωσης, των επενδύσεων και των τιμών για την οικονομία όταν εξετάζεται ως σύνολο. 5
Επιστήμες της λήψης αποφάσεων Οικονομικά Μαθηματικά Εκφράζουν και αναλύουν τα οικονομικά υποδείγματα χρησιμοποιώντας τα εργαλεία των Μαθηματικών. Οικονομετρία Χρησιμοποιεί στατιστικές μεθόδους για την εκτίμηση και τον έλεγχο οικονομικών υποδειγμάτων χρησιμοποιώντας εμπειρικά δεδομένα. 6
Οικονομική μεθοδολογία Οικονομικά υποδείγματα Αφηρημένα ως προς τις λεπτομέρειες Εστιάζονται στους πλέον σημαντικούς καθοριστικούς παράγοντες της οικονομικής συμπεριφοράς, στο αίτιο και το αποτέλεσμα Αξιολόγηση οικονομικών υποδειγμάτων Ένα υπόδειγμα γίνεται αποδεκτό, αν προβλέπει με ακρίβεια και αν οι προβλέψεις αποτελούν λογική συνέπεια των υποθέσεων. 7
1. Ορισμός του προβλήματος 2. Προσδιορισμός του αντικειμενικού σκοπού 3. Εντοπισμός των πιθανών λύσεων 4. Επιλογή της άριστης πιθανής λύσης 5. Υλοποίηση της απόφασης Διάγραμμα 1-2 Η διαδικασία λήψης των αποφάσεων Τα πέντε βασικά στάδια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. 8
Η θεωρία της επιχείρησης Συνδυάζει και οργανώνει τους παραγωγικούς πόρους με σκοπό την παραγωγή αγαθών και / ή υπηρεσιών προς πώληση. «Εσωτερικοποιεί» συναλλαγές μειώνοντας έτσι το κόστος συναλλαγών. Η οικονομική θεωρία υποθέτει ότι ο αντικειμενικός σκοπός των διοικητικών στελεχών είναι η μεγιστοποίηση της αξίας της επιχείρησης. 9
Η αξία της επιχείρησης Η παρούσα αξία όλων των προσδοκώμενων μελλοντικών κερδών PV (1 r) (1 r) (1 r) (1 r) n 1 2 n t 1 2 n t 1 t Value of Firm Η αξία της επιχείρησης TR TC n n t t t t t t 1 (1 r) t 1 (1 r) 10
Εναλλακτικές θεωρίες Μεγιστοποίηση των πωλήσεων Επαρκές ποσοστό κέρδους Διαχείριση της μεγιστοποίησης της χρησιμότητας Πρόβλημα εντολέα-εντολοδόχου Συμπεριφορά ικανοποίησης 11
Ορισμοί του κέρδους Επιχειρηματικό ή Λογιστικό Κέρδος: Συνολικά έσοδα μείον το φανερό άμεσο ή λογιστικό κόστος παραγωγής. Οικονομικό κέρδος: Συνολικά έσοδα μείον το άμεσο και το έμμεσο κόστος παραγωγής. Κόστος ευκαιρίας: Έμμεση αξία ενός πόρου που χρησιμοποιείται στην άριστη εναλλακτική χρήση του. 12
Θεωρίες του κέρδους Θεωρίες κέρδους λόγω ανάληψης κινδύνου Θεωρία κέρδους όταν υπάρχει ανισορροπία στην αγορά Θεωρία μονοπωλιακού κέρδους Θεωρία κέρδους λόγω υιοθέτησης καινοτομίας Θεωρία κέρδους όταν υπάρχει αποτελεσματικότητα της ανώτατης διοίκησης 13
Η κοινωνική λειτουργία του κέρδους Το κέρδος είναι μία πυξίδα που καθοδηγεί την κατανομή των πόρων της κοινωνίας. Η ύπαρξη υψηλών κερδών σε ένα κλάδο είναι μια ένδειξη ότι οι αγοραστές θέλουν περισσότερα από τα προϊόντα που παράγει ο κλάδος. Τα χαμηλά (ή αρνητικά) κέρδη σε ένα κλάδο είναι μια ένδειξη ότι οι αγοραστές θέλουν μικρότερη ποσότητα από τα προϊόντα που παράγει ο κλάδος. 14
Επιχειρησιακή ηθική Εντοπίζει τα είδη συμπεριφοράς που δεν θα έπρεπε να εκδηλώνουν οι επιχειρήσεις και οι υπάλληλοί τους. Είναι μια πηγή καθοδήγησης που προχωρεί πέραν της ισχύουσας νομοθεσίας. (του επιβαλλόμενου νόμου) 15
Το μεταβαλλόμενο περιβάλλον της Επιχειρησιακής Οικονομικής Παγκοσμιοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας Αγαθά και υπηρεσίες Κεφάλαιο Τεχνολογία Εξειδικευμένος συντελεστής εργασίας Τεχνολογική αλλαγή Πρόοδοι στις τηλεπικοινωνίες Το Διαδίκτυο και ο Παγκόσμιος Ιστός 16
Πηγή: Ηνωμένα Έθνη, World Investment Report 2005 (New York: United Nations, 2005), σελ. 267-269. * Ο Δείκτης διεθνικότητας υπολογίζεται ως ο μέσος των τριών λόγων: πωλήσεις εξωτερικού προς σύνολο πωλήσεων, περιουσιακά στοιχεία εξωτερικού προς σύνολο περιουσιακών στοιχείων και ξένη απασχόληση προς συνολική απασχόληση. + Ο δείκτης διεθνοποίησης υπολογίζεται ως το πλήθος των ξένων θυγατρικών διαιρεμένο με το πλήθος όλων των θυγατρικών. 17
Πηγή: http://www.fortune.com/lists/globaladmired/index.html. * Υπάρχει ισοβαθμία. 18
Παράρτημα Κεφαλαίου 1 19
Ο Νόμος της Ζήτησης Μια μείωση στην τιμή ενός αγαθού, ενώ όλα τα άλλα μεγέθη παραμένουν ως έχουν, θα προκαλέσει μια αύξηση στη ζητούμενη ποσότητα του αγαθού. Μια αύξηση στην τιμή ενός αγαθού, ενώ όλα τα άλλα μεγέθη παραμένουν ως έχουν, θα προκαλέσει μια μείωση στη ζητούμενη ποσότητα του αγαθού. 20
Μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας Τιμή P 1 Μια αύξηση της τιμής προκαλεί μια μείωση της ζητούμενης ποσότητας. P 0 Q 1 Q 0 Ποσότητα 21
Μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας Τιμή Μια μείωση της τιμής προκαλεί μια αύξηση της ζητούμενης ποσότητας. P 0 P 1 Q 0 Q 1 Ποσότητα 22
Μεταβολές της ζήτησης Μεταβολή των προτιμήσεων των αγοραστών Μεταβολή των εισοδημάτων των αγοραστών Κανονικά αγαθά Κατώτερα αγαθά Μεταβολή του πλήθους των αγοραστών Μεταβολή της τιμής των συναφών αγαθών Υποκατάστατα αγαθά Συμπληρωματικά αγαθά 23
Μεταβολή της ζήτησης Τιμή Μια αύξηση της ζήτησης απεικονίζεται με μια προς τα δεξιά μετατόπιση της αγοραίας καμπύλης ζήτησης. P 0 Q 0 Q 1 Ποσότητα 24
Μεταβολή της ζήτησης Τιμή Μια μείωση της ζήτησης απεικονίζεται με μια προς τα αριστερά μετατόπιση της αγοραίας καμπύλης ζήτησης. P 0 Q 1 Q 0 Ποσότητα 25
Ο νόμος της προσφοράς Μια μείωση της τιμής ενός αγαθού, ενώ όλα τα άλλα μεγέθη παραμένουν ως έχουν, θα προκαλέσει μια μείωση της προσφερόμενης ποσότητας του αγαθού. Μια αύξηση της τιμής ενός αγαθού, ενώ όλα τα άλλα μεγέθη παραμένουν ως έχουν, θα προκαλέσει μια αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας του αγαθού. 26
Μεταβολή της προσφερόμενης Τιμή P 0 ποσότητας Μια μείωση της τιμής προκαλεί μια μείωση της προσφερόμενης ποσότητας. P 1 Q 1 Q 0 Ποσότητα 27
Μεταβολή της προσφερόμενης ποσότητας Τιμή Μια αύξηση της τιμής προκαλεί μια αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας P 1 P 0 Q 0 Q 1 Ποσότητα 28
Μεταβολές της προσφοράς Μεταβολή της τεχνολογίας παραγωγής Μεταβολή των τιμών των εισροών Μεταβολή του πλήθους των πωλητών 29
Μεταβολή της προσφοράς Τιμή Μια αύξηση της προσφοράς απεικονίζεται με μια προς τα δεξιά μετατόπιση της αγοραίας καμπύλης προσφοράς. P 0 Q 0 Q 1 Ποσότητα 30
Μεταβολή της προσφοράς Τιμή Μια μείωση της προσφοράς απεικονίζεται με μια προς τα αριστερά μετατόπιση της αγοραίας καμπύλης προσφοράς. P 0 Q 1 Q 0 Ποσότητα 31
Ισορροπία της αγοράς Η ισορροπία της αγοράς προσδιορίζεται στο σημείο τομής της αγοραίας καμπύλης ζήτησης και της αγοραίας καμπύλης προσφοράς. Η τιμή ισορροπίας προκαλεί την εξίσωση της ζητούμενης με την προσφερόμενη ποσότητα. 32
Ισορροπία της αγοράς Τιμή D S P Q Ποσότητα 33
Ισορροπία της αγοράς Τιμή D 0 D 1 S 0 P 1 Μια αύξηση της ζήτησης θα προκαλέσει αύξηση της τιμής και της ποσότητας ισορροπίας. P 0 Q 0 Q 1 Ποσότητα 34
Ισορροπία της αγοράς Τιμή D 1 P 0 D 0 S 0 Μια μείωση της ζήτησης θα προκαλέσει μείωση της τιμής και της ποσότητας ισορροπίας. P 1 Q 1 Q 0 Ποσότητα 35
Ισορροπία της αγοράς Τιμή D 0 S 0 P 0 P 1 S 1 Μια αύξηση της προσφοράς θα προκαλέσει μείωση της τιμής ισορροπίας της αγοράς και αύξηση της ποσότητας. Q 0 Q 1 Ποσότητα 36
Ισορροπία της αγοράς Τιμή D 0 P 1 P 0 Q 1 Q 0 S 1 S 0 Ποσότητα Μια μείωση της προσφοράς θα προκαλέσει αύξηση της τιμής ισορροπίας της αγοράς και μείωση της ποσότητας. 37
Τιμή ανά λίμπρα Εκατομμύρια λίμπρες ετησίως Διάγραμμα 1-3 Η αγοραία καμπύλη ζήτησης αλουμινίου Η αγοραία καμπύλη ζήτησης αλουμινίου δείχνει ότι σε χαμηλότερες τιμές αλουμινίου οι αγοραστές αγοράζουν περισσότερη ποσότητα αλουμινίου. 38
Τιμή ανά λίμπρα Εκατομμύρια λίμπρες ετησίως Διάγραμμα 1-4 Η αγοραία καμπύλη προσφοράς αλουμινίου Η αγοραία καμπύλη προσφοράς αλουμινίου δείχνει ότι σε υψηλότερες τιμές αλουμινίου οι πωλητές πωλούν περισσότερη ποσότητα αλουμινίου. 39
Πλεονάζουσα προσφορά Τιμή ανά λίμπρα Πλεονάζουσα ζήτηση Εκατομμύρια λίμπρες ετησίως Διάγραμμα 1-5 Η τιμή ισορροπίας του αλουμινίου Η τιμή ισορροπίας του αλουμινίου είναι 1 δολάριο ανά λίμπρα και επιτυγχάνεται στο σημείο τομής της αγοραίας καμπύλης ζήτησης και της αγοραίας καμπύλης προσφοράς αλουμινίου. 40
Τιμή ανά λίμπρα Εκατομμύρια λίμπρες ετησίως Διάγραμμα 1-6 Η επίπτωση μιας προς τα δεξιά μετατόπισης της καμπύλης ζήτησης αλουμινίου Μια προς τα δεξιά μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης αλουμινίου οδηγεί σε μια αύξηση της τιμής ισορροπίας του αλουμινίου. 41
Τιμή ανά λίμπρα Εκατομμύρια λίμπρες ετησίως Διάγραμμα 1-7 Η επίπτωση μιας προς τα δεξιά μετατόπισης της καμπύλης προσφοράς αλουμινίου Μια προς τα δεξιά μετατόπιση της καμπύλης προσφοράς αλουμινίου οδηγεί σε μια μείωση της τιμής ισορροπίας του αλουμινίου. 42
Διάγραμμα 1-8 Μετατοπίσεις στη ζήτηση και στη προσφορά και στην τιμή των προσωπικών υπολογιστών Με D και S, η τιμή ισορροπίας των προσωπικών υπολογιστών στις ΗΠΑ το 1986 είναι P E. Όταν είναι D και S, η τιμή ισορροπίας των προσωπικών υπολογιστών στις ΗΠΑ το 2006 είναι P E. 43