THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ THE EU-EURASIA-CHINA BUSINESS SUMMIT Building bridges from east to west ΤΡΙΤΗ 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 1
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΘΑΚΗ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ THE EU-EURASIA-CHINA BUSINESS SUMMIT Building bridges from east to west ΤΡΙΤΗ 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 Φίλες και φίλοι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ενέργεια αποτελεί ένα στρατηγικό αγαθό πλέον που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη και δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι είναι από τους πιο παγκοσμιοποιημένους τομείς της οικονομίας και ως εκ τούτου προσφέρεται ως κατ εξοχήν πεδίο διακρατικής συνεργασίας. Συνεργασία η οποία καθίσταται εκ των ων ουκ άνευ στο πλαίσιο του μετασχηματισμού του ενεργειακού τομέα που υπαγορεύεται πρώτιστα από την κλιματική αλλαγή και την ανάγκη να μεταβούμε σε ένα πιο καθαρό ενεργειακό μέλλον. Είναι σαφές ότι το φυσικό αέριο στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται θα παίζει καθοριστικό ρόλο ταυτόχρονα με τη μεγάλη ανάπτυξη των ΑΠΕ και τον περιορισμό των ορυκτών καυσίμων με δεδομένους τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020 2030 σε συνδυασμό με τη συμφωνία των Παρισίων. Και στις δυο συμφωνίες η Ελλάδα έχει και προσυπογράψει τη συμφωνία των Παρισίων και υποστηρίζει τη διαμόρφωση φιλόδοξων στόχων για την Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2020 2030. 2
Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ως το 2040 προβλέπεται σταδιακή μείωση της ευρωπαϊκής παραγωγής φυσικού αερίου, κυρίως λόγω της εξάντλησης των αποθεμάτων στη Βόρειο Θάλασσα και αυτό σε συνδυασμό με την αναμενόμενη αύξηση κατανάλωσης φυσικού αερίου, οδηγεί αναπόφευκτα στην ανάγκη ενίσχυσης των εισαγωγών, προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση αυτή. Συνεπώς η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια κρίσιμη πρόκληση που επιβάλλει η μετάβαση στο φυσικό αέριο. Περισσότερες εισαγωγές ή αναζήτηση νέων πηγών προμήθειας. Για την αντιστάθμιση της πρόκλησης αυτής αλλά και για να αποφύγει τον κίνδυνο μιας γεωπολιτικής απομόνωσης Ευρωπαϊκή Ένωση υλοποιεί στρατηγική που στοχεύει αφ ενός μεν στην ενοποίηση της αγοράς φυσικού αερίου εντός Ευρώπης και αφ ετέρου στη διαφοροποίηση των πηγών προσφοράς φυσικού αερίου. Άρα κομβικό σημείο στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής είναι η ανάπτυξη και η επέκταση της συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ευρύτερους ενεργειακούς παίκτες. Η Ελλάδα ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δημιουργήσει όλες τις κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη συνεργασιών και συνεργειών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Έχοντας ως συγκριτικό πλεονέκτημα το γεγονός ότι βρίσκεται στο σταυροδρόμι όπου συναντιούνται Ευρώπη, Ασία, Μέση Ανατολή και βορειοανατολική Αφρική, καθίσταται εξ ορισμού χώρα κλειδί στη μεταφορά ενέργειας. Η στρατηγική μας βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες προκειμένου η Ελλάδα να ενισχύσει τη θέση της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου και ταυτόχρονα να προωθήσει περαιτέρω τη συνεργασία με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Πρώτον, την ολοκλήρωση της απελευθέρωσης της χονδρικής και της λιανικής αγοράς φυσικού αερίου. Δεύτερον, την ανάδειξη της χώρας σε διαμετακομιστικό κόμβο φυσικού αερίου στο πλαίσιο του νότιου και του νοτιοανατολικού διαδρόμου φυσικού αερίου. Τρίτον τη δημιουργία πολλαπλών εισόδων για την υποδοχή του φυσικού αερίου με στόχο τη μεγαλύτερη επέκταση της βαλκανικής αγοράς LNG και τέταρτον την 3
ενδυνάμωση προοπτικής να μετατραπεί η Ελλάδα σε χώρα παραγωγής υδρογονανθράκων. Ας δούμε τα τέσσερα σημεία αυτά αναλυτικά ξεκινώντας από την αγορά φυσικού αερίου. Η απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου ολοκληρώνεται στο πλαίσιο του τρίτου ενεργειακού πακέτου. Σήμερα, εκτός από τη ΔΕΠΑ στη χονδρική αγορά υπάρχουν και άλλες εταιρείες που φέρνουν αέριο. Επιδίωξή μας είναι να διευρυνθεί η αγορά φυσικού αερίου χωρίς να απειληθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού. Η ΔΕΠΑ θα παραμείνει στρατηγικός παίκτης της αγοράς και πυλώνας του εγχώριου συστήματος φυσικού αερίου. Στη λιανική αγορά έχουμε ολοκληρώσει ήδη το διαχωρισμό της διανομής από την προμήθεια. Οι βιομηχανικοί πελάτες καθώς και μεγάλοι εμπορικοί πελάτες που αντιπροσωπεύουν σήμερα το 85% της συνολικής ζήτησης, έχουν τη δυνατότητα πλέον από τις αρχές του 2017 να επιλέγουν ελεύθερα τον προμηθευτή τους. Από την 1 η Ιανουαρίου του 2018, δηλαδή σε λιγότερο από τρεις μήνες την ίδια δυνατότητα θα έχουν και οι υπόλοιποι καταναλωτές φυσικού αερίου. Η στρατηγική μας είναι σαφής. Η δημιουργία επενδυτικών ευκαιριών μέσω της προσέλκυσης νέων παικτών στην αγορά για την επέκταση του δικτύου διανομής σε όσο το δυνατόν περισσότερα σημεία στην ελληνική επικράτεια και ενίσχυση των κανόνων της αγοράς. Ήδη υπάρχει ανάλογος σχεδιασμός για επέκταση των δικτύων φυσικού αερίου από τις υφιστάμενες εταιρείες διανομής σε 50 περιοχές και πόλεις της Ελλάδας ως το 2023. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η πύλη του φυσικού αερίου. Η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε διαμετακομιστικό κόμβο φυσικού αερίου με συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που αυτή τη στιγμή υλοποιούνται. Τον δρόμο άνοιξε φυσικά ο αδριατικός αγωγός ΤΑΠ. Έχουμε προχωρήσει τις συζητήσεις για τον East Med και ανοίγουμε το διάλογο για μια δεύτερη νότια όδευση για την εξαγωγή του ρωσικού φυσικού αερίου. Ο ΤΑΠ, όπως γνωρίζετε, θα μεταφέρει το αζέρικο φυσικό αέριο στις αγορές της Ευρώπης. Από τα 550 χιλιόμετρα που αντιστοιχούν στην ελληνική επικράτεια έχει κατασκευαστεί σχεδόν το 50%. Ο αγωγός συμπληρώνεται με δυο 4
σταθμούς συμπίεσης στους Κήπους του Έβρου και στις Σέρρες. Θα μεταφέρει αρχικά 10 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα με εκτιμώμενο χρόνο λειτουργίας το 2020. Με την κατασκευή και του δεύτερου σταθμού συμπίεσης το 2022 η δυνατότητα μεταφοράς του ΤΑΠ διπλασιάζεται. Ανεβαίνει στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο αγωγός East Med ήρθε στο προσκήνιο μετά την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Ισραήλ και την Κύπρο. Άρα ήταν ζήτημα χρόνου να αναζητηθεί ένας τρόπος για το πώς θα μπορούσε να διοχετευθεί το αέριο αυτό προς την Ευρώπη. Ήδη ολοκληρώθηκαν προκαταρκτικές μελέτες που έδειξαν ότι ο αγωγός αυτός είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτός και σύντομα θα ακολουθήσουν και οι κύριες μελέτες. Αποφασιστικό βήμα για την επενδυτική ωρίμανση του έργου θα είναι η υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας ανάμεσα στις τέσσερις χώρες. Ιταλία Ελλάδα Κύπρος και Ισραήλ στα τέλη του 2017 στην Κύπρο. Σχετικά με την εναλλακτική νότια όδευση είναι ευπρόσδεκτη. Ωστόσο αδιαπραγμάτευτη θέση μας είναι ότι τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια μεταφοράς φυσικού αερίου πρέπει να λύνονται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με γνώμονα τις αρχές που θέτει το τρίτο ενεργειακό πακέτο και να αντιμετωπίζονται με τους ίδιους κανόνες. Το τρίτο σημείο είναι η επέκταση αγοράς φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Πέρα από τη μεγάλη εικόνα της ευρωπαϊκής αγοράς και του τρόπου που καθορίζει σημαντικές εξελίξεις, μας ενδιαφέρει πολύ η γειτονιά μας. Με αυτό το σκεπτικό στους στόχους μας συμπεριλαμβάνεται η επέκταση της αγοράς φυσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και για τον σκοπό αυτό επιδιώκουμε να προσθέσουμε μια ακόμη πύλη για το υγροποιημένο αέριο, εκτός από το σταθμό της Ρεβυθούσας με τις αντίστοιχες φυσικά διασυνδέσεις ώστε να διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο και στην αγορά σποτ για το LNG. Η Ρεβυθούσα, όπως ξέρετε, έχει σήμερα τη δυνατότητα αποθήκευσης 130.000 κυβικών μέτρων και μπορεί να εξυπηρετήσει πλοία με χωρητικότητα πάνω από 180.000 κυβικά μέτρα. Την άνοιξη του 2018 θα έχει ολοκληρωθεί η δεύτερη αναβάθμισή της με την αποθηκευτική ικανότητά της 5
να αυξάνεται κατά 73%. Ενώ θα μπορεί να εξυπηρετεί πλοία με χωρητικότητα πάνω από 260.000 κυβικά μέτρα. Η δεύτερη πύλη για την υποδοχή LNG προβλέπεται να γίνει στην Αλεξανδρούπολη. Πρόκειται για ιδιωτικό project και αφορά την κατασκευή terminal στην Αλεξανδρούπολη, η λειτουργία του οποίου θα συνδυαστεί με την ολοκλήρωση του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB. Ήδη έχουν δρομολογηθεί οι προκαταρκτικές τεχνικοοικονομικές μελέτες και είναι σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για να διαμορφωθεί το τελικό σχήμα των εταίρων επενδυτών. Εκτιμώ ότι σύντομα θα έχουμε κάποια θετικά μηνύματα ως προς την επέκταση του επενδυτικού αυτού σχήματος. Ο IGB θεωρείται ο πιο σημαντικός αγωγός του κάθετου διαδρόμου, προκειμένου να γίνει πραγματικότητα η επέκταση της αγοράς φυσικού αερίου στα Βαλκάνια. Η έναρξη των εργασιών για την κατασκευή του τοποθετείται μέσα στο 2018 και η λειτουργία του εκτιμάται το 2020 όταν θα ξεκινήσει να λειτουργεί και ο ΤΑΠ. Και αυτό γιατί ένα σημαντικό μέρος των 3 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων που θα διακινηθεί θα προέρχεται από τον ΤΑΠ και επιπλέον το terminal LNG στην Αλεξανδρούπολη θα έχει το ρόλο της εναλλακτικής πηγής προμήθειας για τον ελληνοβουλγαρικό αγωγό. Σημαντικός είναι και ο ρόλος και η προσπάθεια που γίνεται για τον Διασυνδετήριο Αγωγό Βουλγαρίας Σερβίας που θα ενισχύσει τον IGB και θα ανοίξει το δρόμο και για νέες χαράξεις, αυξάνοντας έτσι τις πηγές προμήθειας φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή. Ο τρίτος πυλώνας είναι οι υδρογονάνθρακες. Μεγάλες διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες βλέπουν πλέον την Ελλάδα ως ένα πεδίο σημαντικών ανακαλύψεων κοιτασμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο, ως γνωστό συμπεριλαμβανομένης και της Αιγύπτου. Μετά το επίσημο αίτημα που υπέβαλαν οι Exxon Mobil και Total προκηρύξαμε νέο διεθνή διαγωνισμό για δυο περιοχές νοτιοδυτικά της Κρήτης. Μαζί με μια ακόμη πρόσκληση για το Ιόνιο. Σε αυτή τη φάση ολοκληρώνονται οι προσκλήσεις στην εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι η γνωστή προθεσμία των 90 ημερών και στη συνέχεια οποιοσδήποτε 6
ενδιαφερόμενος θα μπορεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής στις νέες αυτές προκηρύξεις. Από την προηγούμενη διαγωνιστική διαδικασία για Ιόνιο και Κρήτη, έμειναν 17 περιοχές στις οποίες δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον. Εκδηλώθηκε ενδιαφέρον μόνο για 3 για τις οποίες θα επεξεργαστούμε ξανά τα σεισμικά δεδομένα και θα προσθέσουμε και νέα ώστε να προχωρήσουμε στην επαναπροκήρυξη αυτών των οικοπέδων, αλλά με νέα δομή και διάσταση. Επιπρόσθετα θα έχουμε ολοκληρώσει ως τα τέλη του έτους τον εκσυγχρονισμό του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου με βάση βέλτιστες διεθνείς πρακτικές με παράλληλη αναβάθμιση του ρόλου της εταιρείας της ΕΔΕΥ, η οποία θα αποκτήσει και τις περισσότερες αρμοδιότητες, τις έχει αποκτήσει, περισσότερες αρμοδιότητες για τη διαχείριση του θέματος των υδρογονανθράκων. Αγαπητές φίλες και φίλοι, έχουμε περάσει ήδη από τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της συνεργασίας στην αξιοποίηση των προκλήσεων που έχουν τεθεί από τις επιταγές των καιρών. Από πλευρά μας θα εργαστούμε εντατικά ώστε η Νοτιοανατολική Ευρώπη να αναδειχθεί και να καθιερωθεί σε περιφερειακή αγορά φυσικού αερίου για την κάλυψη όχι μόνο των αναγκών της, αλλά και την εξυπηρέτηση του κύριου στόχου της Ευρώπης, τη διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου και την ενεργειακή της ασφάλεια. Σας ευχαριστώ πολύ. 7